Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 49, 2 December 1904 — Page 4

Page PDF (1.31 MB)

This text was transcribed by:  Lisa Danylchuk
This work is dedicated to:  To the upcoming Na Lei Hulu trip to NY!

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

ke @kua ana i ko lakou alakai oia  hoi ka lunakanawai a i ka wa i ike mai ai o ke kolu o na Mal#m@da i ka haule ana o ko lakou hoa Maho@ na holo mai ka oia imua no ka paio ana me ka @ Kristiano a hui ae ia ka laua mau mea kaua e kani o ana na hanaa iloko o ka lewa.

A e like no me na mua peia no o Kale o Leona i hana aku ai oia hoi ma ke ku pakahi ana a o ka poe i kamaaina iaia o lakou ka poe e loaa kona na hoomaopopo ana iaia e kau ai ka lanakila o ka @a hoouka kaua. O keia hoa paio o ka naita o Kale maluna o kana pahika@ a ponoi a aole no hoi i liuliu ia noke ana iho aia hoi na waiho make aku la ka lua o na koa Mahomeda ilalo o ka honua @ hol@ pukaka aku la no hoi kona lio.

O ka hakoko oi aku o ka ikiiki oia no ka hui like mai o na koa Mahom@ a elua i ka manawa hookahi me ia eia nae aole i kuha'u a uhalu iho ka naita poio a oia no hoi ka manawa i huluaa loa mai ai o ua Kale nei o Leona. I keia manawa koke no i hoomaopopo ai na koa mahomeda ua haule hou aku la ia koa o lakou oia no ka mea  nana i hooikaika like mai ia laua e nee like mai oiai ua maopopo Hoko iho o laua he makehewa ke ku pakahi ana aku imua o ke Kristiano a moahope o ka hookuene pono ana iho ua nee aku la laua imua me ke kanalua ole. "E hookaawale e ka ilio" wahi a na koa i kahea mai ai me ka leo ikaika.

"Aohe alanui i na manawa apau o ke ola e noho ana iloko o'u." i pane aku ai o Kale.

A ia manawa pokole no ua loaa mai la o Kale i na hauna pahi a na koa Mahomeda i ka manawa hookahi no.  hookahi ua pa pono iho maluna o ka palekaua o ka naita opio a halakika ae la oiai ka hauna pahi a kekahi koa i kawowo iho ai ma ke kipoohiwi akau o ka naita aole no nae he wahi manuhe'u iho no ka mea aia wale no mawaho ia hauna pahi o ke kapakila o na naita nei.

O kekahi mea i oi aku ai ka naita ma kona aoao oia no ka paapono o kona kino i kona aahu kapakila oiai kona mau hoa paio he mau pale amauma wale no ame ka papale kila muomuo a waiho wale iho la no na wahi e ae.

Ua kani o ae la na pahikaua a lakou iloko o ka lewa lani ame ka weliweli no hoi ke nana aku no ka mea aohe ia he hakoko hoomeamea. Ua ano loaa mai no ka naita i ka hauna pahi i waiho mai ai oia no ka i loaa pono aku i ka oi o ka pahikaua a ke Kristiano a pahu lana oia ilalo o ka honua a holo pukaka ae la kona lio.  I ka ike ana o ka lua o na koa e hakoko nei i ka moku'lewalewa ana o ke poo a kona hoa mai ka nui  kino aku ua kau e mai la kona weli no keia naita a ka ikaika nui wale nolaila ua kahea leo nui aw la oia no ka haawipio mai i ka naita a oia no hoi ka mauawa i hoihoi @ ai o Kale i ka oi o kana pahikaua ilalo.

"Alaila e emi awiwi aku la ka Mahomeda i hope a hoolei iho la @ hoi i kana pahikaua ilalo o ka honua.

"E kokua mai ia'u ma ka hookau ana iluna o ka lio," wahi a Beni Hame i pane ae ai me ka leo o ka ehaeha iaia i ala ae ai.

"E kokua io aku i ko lunakanawai nawaliwali," wahi a Kale i kauoha aku ai i ke koa Mahomeda.

"E ka ilio Kristiano," wahi a ka lunakanawai nei aka na kokua anu la kona koa Mahomeda e kau iluna o ka lio a mahope iho o ka hooikaika ana ua kau io aku ia oia maluna o ka lio o kekahi o kona mau koa i haule i ka pahikaua a ka naita opio  a make loa.

"Mai hilinai loa ia oe iho ma kou ikaika e ka ilio Kristiano," i pane hou aku ai ka lunakanawai me ka leo e hoike ana i kona@haeha. "E hiki mai ana ka manawa e iko ai oe owai la ka hupo." A i ka hala ana aku o na koa Mahomeda ua hoomakaukau koke iho la o Kale o hookolo aku mahope o kana wahine ame ka ukali, eia nae ua lohe iho oa oia i ka phapoha mai o na kapuaiwawae lio ma ka aoao akau mai a hoolono loa iho la oia me ke ku makaukau ana e ku pale nona iho ina he enemi, a aia no hoi kana pahikaua punahele ma kona lima akau.

MOKUNA X!!.

NALOWALE.

Aole no i liuliu loa ua emi koke mai la ka naita wiwoole i hope a aole no hoi i liuliu loa kona kali ana no ka hoea mai ua @aio koke aku oiai ua hoomaopopo koke aku ia oia i kona ukali Pidiro e holo mai anu maluna o kona lio. Eia nae i kona ike ana i kona ukali ua komo koke iho la iloko ona ka ha'oha'o a moe malie ole iho la kona noonoo ia manawa.

"Maluna o kuu oia e kuu Haku Kale ua palekana auei oe?" wahi a Pidiro i hooho mai ai me ke kaohi ana iho i kona lio.

"Ae, ae, ua palekana no wau. Aka heaha kau i hoi hou mai nei?"

"No ke kokua ana i kuu Haku. Ea! Heaha keia e waiho mai la ma ke alanui? i ninau aku ai o Pidiro.

he poe Mahomeda lakou a he ekolu ko lakou nui

A aia ihea kekahi poe ekolu aku i koe?

He elua wale no a na pau aku i ka holo. Ua kuhihewa kau helu ana. He hookahi o kahou oia ka lunalanawai, a na hoi aku nei e lapaau i kona eha a ua uhai pu aku nei no hoi kona kokoolua no ke kokua ana iaia."

"Ma ka inoa o Dominika, ua hana aku ka pahikaua a kuu Haku i ka wiwoole ame ka ikaika lua ole e o mau ai no ka mau loa."

"Aka o ZIra -ihea oe i haalele aku nei iaia?"

"ua waiho aku nei wau iaia ma ka lihi laau ma o iki aku o kahi pu'u."

"E Pidiro, aole i pono loa kau haalele ana aku nei i ke Kaunawahine Valedolida oa wale no," wahi a Kale i pane aku ai me ka noonoo kaumaha no kana eva.

"Aka aole i hiki ia'u ke alo ae?" wahi a Pidiro i pane aku ai "ua komo mai ka maka'u iloko o'u malia o kau mai ka pilikia maluna ou. Ia maua i holo aku nei aole i lana malie iki ko'u noonoo no ko'u ike aia oe iloko o ka poino."

"Eia nae e Pidiro aole he pono iki o kau haalele ana aku nei iaia. Ua hauoha aku wau ia oe e haalele ole oe iaia."

"Aka aole e hiki aku ka hoopopilikia i ona la, no ka mea ua waiho aku wau iaia ma kahi ona e malu ai a ua hoopaa mai "no hoi oai i kana olelo aole oia e haalele ia wahi a hoi hou aku wau." i paneaku ai o Pidiro ma kona hoomaopopo ana iho i ke ano kaumaha o kona Haku no keia haalele ana ona i ka Lede Valedolida.

"Aka aole no he poino iki o ka haalele ana aku iaia oia wale no." "A nana no hoi i koi pu mai ia'u e huli mai ia oe," i pane hou aku ai o Pidiro.

Aka he mea pono loa ia oe e hoolohe i ka'u kauoha a e hookuli hoi i na mea ae," wahi a Kale i hoomau aka ai i kana hoohalahala. Ina e kau ana na hoopilikia ana maluna ona e kau aku no kuu hoahewa maluna ou e Pidiro. ua hoopuka mai o Beni Hame i kana mau olelo me ka haaheo nui iaia i hoi aku ai a manao wale iho no wai aia no he kumu ano nui kahi me ia e kakoo ana iaia no ia mau olelo haaheo ana. O ka poe i holo pu mai nei me ia i ukali loa ole mai ia ianei malia ua hala aku lakou no ka akau ma ke aia okoa. ua oi loa aku kuu olioli ina i hoomauia no e olua no mua. Nolaila e n@ aku imua me ka hoohakalia ole a e ukali aku  no@wau mahope ou."

Oia na aho luhi ko Pidiro lio eia nae ua hiki no ke ukali aku i ka lio o ka Haku Kale me ka nui hooikaika no nae. (Aole i pau.)

RUSIA AME IAPANA

MAKE

Kahua En@ena o ke Kaua

Kakauia e Bernard H Kelekolio.

Kukala Iapana i ke kaua - hoouna oia i kana mau keiki wiwo ole maluna o ke kahua kaua - ulupaia na aumokukaua o rusia ma ke awa o poto ata.

O keia mokukaua papa ekahi Revikana ua loaa mai oia i ka buaale a awaawu o ke topido ma ka aoao palekai a o ka mokukaua Kasiviaka hoi ua loaa mai oia mahope o kona kikala. O ka moku-kaua holomama ua hili ma kona aoao komohana mamuli no o kona hanaiia ana aku me keia huaale aloha ole o ke topido.

I ka aneane ana e kani ka hora elua o ka wanaao ua hoea mai la maluna o ko makou moku kekahi mai alii Rusia mai luna mai o kekahi o ko lakou mau mokukaua a hoike mai la mamuli o ke kauoha o ke kiaaina aole hiki ia makou ke loao e haalele i ke awa i kekahi la ae a o keia haua a keia mau alii he mau hana ia e hoao ana e hoopaaia makou ilaila i hiki ole ai ia makou ke hoike aku i keia mau hana i ka loa ame ka laula a o kekahi no hoi i hiki ole ai ia makou ke hoike i na poino i loaa ia lakou mai na mokukaua mai o Iapana malalo hoi Adimarala Togo.

A hoea iho la i keia manawa ua paa kou manao he mau hana hoomaamaa wale no keia ma ka aoao o na aumokukaua Rusia aka mahope o kekahi mau noonoo pono ana ua hooholo iho la he mau hana ano nui keia aole hoi he mau hana hoomaamaa e like me kau i manao mua ai a o ka oi loa aku i ka wanaao ana ae aia hoi ua ike aku la au he elua mau mokukaua o ka papa ekahi e moe lolii ana ma ka nuku o ke awa ua kapakahi hoi ko laua mau aoao ma ka ili o ke kai e hoike maopopo lea mai ana ia'u me ka hoohewahewa ole ua hanaiia aku laua e ka topido e na mokukaua makika o Admarala Togo.

Ua loaa iho la ia'u ka manaolana kanalua oiai e a ikaika ana na kukui uwila o na mokukaua Rusia mawaho o ka nuku o ke awa aole loa ka lakou i ike i na aumokukaua o Admarala Togo a oiai no hoi ka mahina e hoike piha ana i kona nani i kela po aole he mokukaua enemi i ike ia.

I ke kakahiaka nui ana ae o kekahi la aia hoi ua ike aku ia makou oluna o ko makou moku he ekolu mau mokukaua no lakou na pukauahi palua malalo o ke komohana, a mahope o kekahi mau nana pono ana a makou ua ike aku la makou me ka hoopaapaa ole e pulelo ana inaluna o ko lakou mau kia ka hae poepoe ulaula o lapana.

O keia ma@ mokumoku ekolu ua holo mai no lakou a ano kokoke i na papu, no ka hoomakakiu ana e pili ana i na poino i loohia aku i na aumokuka@a o Rusia. Maluna o na papalina apau o na kela Rusia maluna hoi o na mokukaua elau i topidoia ua hoike mai lakou i l@ hoailona o ka haikea ame ka maka'u oiai lakou i ka manawa hookahi e pio o ana maluna o ko lakou mau oneki. mamuli o ko'u kiloi ana aku i ka ike o ko'u mau maka me kekahi ohenana hoonui ike na ike maopopo aku wau i ka kuke o ka mokukaua Resikana e kiloi ana i na koena mea ai iloko o ke kai a o kekahi mau sela hoi o kekahi o na mokukaua i hoopoinoia e holoi ana i ka heleuma. Mahope iho o ka hukiia ana o na heleuma o kekahi mau mokukaua Rusia e ku ana mawoho o ke awa a i pakele no hoi mai na poka wela mai o na aumokukana o Admarala Togo aole he hoailoua e hoike mai ana ia makou e alualu aku ana hi keia mau mokukaua Rusia i keia mau mokukaua ekolu e pulelo ana i ka hae ulaula o Iapana e hoowalewale mai ana iwaho.

No aneane hapalua hora a oi ka mo ku ana o na mokukaua ekolu o na Kepani mawaho o ke awa a haalele iho la no ka halawai pu ana me na koena mokukaua o lakou e kakali mai ana iwaho o Kipu (Shefoo) Ua hoomakaukau na mokukaua Rusia e alualu i na mokukaua Iapana i keia manawa aka ua puahi aku ko lakou mamaholo no ke awa kaulana o Dalani he awa hoi i lilopio mai malalo o lakou mamuli o ka mana ikaika i loaa i ko lakou mana kaua moana.

 Ma ka hora eiwa ame kanakolu minute ua huli hoi mai la na mokukaua Rusia i ughai aku mahope o na mokukaua ekolu o Iapana a komo iloko o ke awa, a hoi hou mai la ka maluhia o ke awa e like me mamua. Aia mawaho o ka nuku o ke awa i keia manawa o ke kakahiaka e hoola'i ana he elima mokukaua o ka papa ekahi elima mokukaua holemama. 1 mokukaua lawe pu ame umi-kuma-mahiku mau mokukaua topido e welo ana i ka hae kaha pea o Rusia e kakali ana hoi o ka hoea mai o na mokukaua Iapana.

Ua aneane o kani ka hora umi-kumamakahi i kela manawa aia hoi ua ike aku la au i ka pii ana mai ma ka aoao komohana o ko makou moku kekahi hapa o na aumokukaua o Adimarala Togo no lakou ka huina o elima mokukaua papa ekahi umi-kumamakahi.

Mokukaua holomama o ka papa ekahi eiwa moku@ o ka papae@na me ka mokukana Mikasa ka mokukana @ o ke keiki k@ A@ Togo @

I ka haia ana o umi kumamalima @ ua @ lapalapa ahi o ka mokukaua papa ekahi Mikasa @ pukuniahi o umi kuma@ iho la @ iwaena o na @ Rusia e ku ana lele @ mau mokukau@a tepido a pio o iho ia aa kanaka apaa@ nawa.

Ua manao ka adimaraia o na mokukaua Rusia mam@ pili kokoke o kena mau aumokukana i ko makou moku @ moku ko makou e wele ana i ka hae o ka Liona o @ e hopohopo ana na mokukaua Iapana i ke kipu ana mai @ mokukaua aka aole pela ka oiaio a no ka mea i keia @ na pukuniahi o na ano like ole o keia mau mokukana @

Togo ke hoolei ikaika @ i ko lakoa mau huaale o ke @ Inna o na mokukaua Rusia o hoole'i ana mawaho o ke awa@ ana hoi ke ahi aluna o na @ o keia mau mokukana @

Ua like makou i keia manawa iloko o kekahi luahi @ ka mea kupaianaha loa a'u i ike ai aole loa i haule kehaki mau poka paha maluna ko makou moku oiai no nae i ka hookahi aole makou i ka wa loa mai na aumokukana @ kela manawa aka o na poka nui ame na poka iki @ walu ana no ia ma na aoao apau o na mokukaua Rusia. Iho la au i ko'u mau lima oiai ka eehia aia ia ke puliki@ i kela manawa a e na leo p@ ame na leo kaimaha ke@ i keia manawa o ke kupilikii ame ka poilikia he mau @ pihe no hoi e poina ole ai au a hiki no paha i kou hoi @ i ka opu o ka ho@a.

I keia manawa a'u e ku nei me ka eehia nui na haawi@ makou kapena wiwo ole i ke kauoha e hoomakaukau@ makaou iho oiai ua kani koke mai la no ka @ a @ enekinia i ka hoailona e hooniniu ae i ka huila a @ ka iho o ka moku ao waho o ka nuku o ke awa a no @ ka pahuhopu.

S Aia ka manao hopohopo iloko o'u i keia manawa oiai @ mua mai na aliimoku o Rusia aole loa makou @ kekahi mau iniha mai kahi a makou e ku ana i @ i ko'u hoomaopopo ana ua makemake ko makou @ ka hoopakele ana ia makou iho ua maka'u iho la au a ! ua manao iho la au ina makou e holo ana e ki ia mai e na mokukaua Rusia e ku @ mawahe o ka @

Ua hoomau mai na aumokukaua o Adimarala Togo i @ ana i na papu kaua ikaika o Poto Ata a hiki i ke kani @ hora umi-kumamalua o keia la a iloko o ka ma@ i @ ai o keia ki pu hahana ana mawaena o na aumokukaua @ ka papu kaua ikaika o Poto Ata ua hoopoinoia aku @ mokukaua ekolu ame kekahi mau mokukaua topido aole @ aka ua kualepa ia aku kekahi o ua papu ikaika e p@ kekahi opapali e pili ana i kahakai. O ka poino maoli i loaa i na aoao elua ma ka mala@ keia kaua moaua aole i hiki ia'u ke hoike ae a no ka @ ko-wa mawaena o na mokukaua elua ua hoea aku ma kahi@a i ole ia ekolu mile. O ka mokukaua holomama Novika @ no kahi mokukaua Rusia i aa e puka loa aku iwaho o ua la@ lakou mau mokukaua o paio pu me na mokukaua o @ Togo i ke ki pu ana mai i keia mokukaua hookahi.

O na poka nui me na poka iki ame na pu raifela aia @helelei makawalu la ma na aoao a puni keia wahi mokukaua @ mama a mahope o ka lele liilii ana o kona mau kia ame @ pukauahi ua hoohuli iho la ke kapena o keia niokukaua Rusia @ nuku o ke awa oiai o kona kapena i keia manawa @ iwaena o kona koko ponoi oiai ua loaa mai oia i kekahi o na iho keia kapena wiwo ole i kona hanu hope loa mamuli @ aloha i ka aina kulaiwi ame ka hae kaha-pe'a o Rusia.

O na mokukaua Rusia i ka manawa e malamaia ana o @ kaua aole loa lakou i aa e holo aku no waho aka ua @ ia no lakou malalo o ko lakou mau papu ikaika oiai na @ kekahi e ki pu ana iloko o ia manawa hookahi i na aumokukaua @ Adimarala Togo. O na pukuniahi o na papu na lakou i @ mai i ko makou wahi e ku ana a ua like ko makou @ kekal@ wahi po'i huawai e lana hele ana ma o a maanei. @ mauia ka malamaia ana o keia kaua no aneane hapalua @ a mahope o keia ua nalowale aku ia na aumokukaua hi@ Admirala Togo a o ka pau ae ia no ia.

Ma keia hoakaka a keia mea i ike maka i keia @

malamaia mawaena o na mokukaua pukonakona o na au@ piriela a elua he mea oiaio, o kana mau hoike ua lawa ia no ka @ piha ana mai ia kaua ua lawa loa no ka o Oapana nuku k@ kekahi o keia mau mana nui kekahi o na mana nui nana i @ aku iaia mai ka aian aku o Poto Ata ame ka aina nui o M@

Na keia mau mokukaua ekolu o Iapana i hoike aku i ke awa o P@ Ata na ike maopopole'a lakou ua hoopoino ia aku kekahi @ aumokukaua topido i komo aku ai iloko o ke awa iloko o kela @ kahiaka puanuanu a aia lakou ke pioo la ma na ano apau. (Aole i pau.)

KO KE KAI BALATIKE AUMOKUKAUA MA KE KAI AKAU