Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 50, 9 December 1904 — Page 4

Page PDF (1.41 MB)

This text was transcribed by:  Stephanie Whitehall
This work is dedicated to:  family

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

“Ua @ oia i keia manawa. He keu no oe a ke kanaka koa @ua ole. Ua manao wale paha oe la aole hoi he poe koa ma ke kuianakauhale o Garanada i manao ai oe e pakele aku me keia momi makana@ i milimiliia na ko makou alii.”

            Aole he @ ma ko Kale aoao i keia mau olelo, oiai ua maopopo iho la iaia na paa kana wahine I na koa o ke lii Mahomeda, a na ia mea I koi ikaika mai I kona noonoo e haawipio mamana o ka hele @ ana, a kau aku hoi kona noonoo ana imua me na manaolana e hiki mai ana no ka wa kupono e hookoia ai kona iini. Me he ia o keia kekahi o na noonoo hupo I loaa ia Kale o Leona. Oiai o na pio a@ I paa aku iloko o ka balepaahao o Garanada ma kea no he pion a ke aupuai. Ua maopopolea loa aole he manawa no lakou e ike hou ai i ka malamalama o ka ia.

            Mahope o ka paa ana o na lima o ka naita i ka hauhoaia a paa, na laweia mai ia kekahi lio nona e kau ai, a i kona ike ana no i  ua lio la hoomaopopo iho la oia aole keia he lio okoa, aka o ka lio no ana I k@ ai a lawe aku ia Zira mai ka hale aku o ka lunakanawai. B@ Hame. Ua ka’ika’iia ae la oia a hookauia aku le iluna o na lio la, a mahope o ka pan ana o kekahi mau hooponopono ana ua nee aku la ka huakai. He hapanui o na Mahomeda I hoopaakiki i ko lakou mau manao e alualu aku no mahope o Pidire. eia  nae aole i knlike ka manao o ko lakou alakai me ia.

            “E hookuu aku i ka hoohewale e holo nona iho; aole @ia ka kakou i makemake ai. E Sir Naita Kale, aole paha he wahi aloha o kou ukali ia oe, oia ua holo aku la oia a haalee mai la ia oe,” wahi a ke aiakai na Mahomeda I pane aku ai.

            Aole he pane ma ko Kale aoao, a aia hoi oia ken oho la me ka hilahila I na olelo I hoopukaia mai iaia, a ua komo pu aku la no hoi ia manao hookah iaia ua hana io no kona ukali i ka hana hoowale. O keia mau manao I ulu ae iloko ona ua lilo iho la ia I mea ole. Oiai aia kekahi mea i oi aku i keia mau mea e wiliau ana iloko o kona noonoo, a oia no hoi na mea e pili ana no kana aloha ame ka haule ana o kana papahana holomahuka, a na keia mau mea i hoomumule loa iho iaia.

            Ua maopopo ae la ka kakou koa o keia poe koa nana i hopu iaia ua holo ae lakou ma ke alahele o Kina mai ka uwapo ae, a a’e aku hoi ma o aku o ka ululaau a hiki aku lakou ma kahi a lakou e ku nei. O keia kana mea i maka’u ai iaia I hui ae ai me Pidiro ma ke aiahele o Elako.

            Ua nee aku la ka lakou nei huakai maluna aku o ka puu a hele aku la ma ke aiahele a Sir Kale ma I hele mai ai ia po. Iluna o ka piko o ka puu a lakou nei i ike aku ai oia i kekahi puulu kanaka e noho ana me ko lakou mau lio e kali mai ana. Iwaena o lakou iu ike aku ai oia i kekahi kino wahine a hoomaopopo ae la no hoi o Sir Kale aole keia he mea e, aka o kana aloha no e noho pio ana, a komo koke ae la ka manao iloko o kona puuwai liona e hapai ae i kana pahikaua a paio aku me kona enemi, iea nae ua oi aku ka ikaika o na maawe kaula i hauhoaia ai maluna ona, a nolaila i kaumaha oa ai kona naau.

            I ka hiki ana aku o ka lakou nei huakai ilalo o ke awawa. oia no hoi ka manawa i kauoha aku ai ke alakai o na Mahomeda i kekahi poe o lakou e holo aku mamua o ka huakai, a iwaena o keia poe ka hiwahiwa a ka Naita o Leona, ua maule ua pua lilia la ana.

            “Ma ka Inoa o ke Akua oiaio o ka Lani, e naueue no o Garanada ma keia hana ana a oukou pela!” i hooho ae ai o Sir Kale, i ka wa i nalo aku ai ke kino o kana aloha mai kona mau maka aku.

Aole he pane ma ka aoao o ka alakai o na Mahomeda, aka o ka aka hoohenehene wale mai no.

            “E aka oe i keia manawa; aka e hiki mai an aka manawa e lilo ai ko oukou kulanakauhale i puulehu, a e kahe no ko oukou koko me he wai la!” wahi hou a Sir Kale i pane aku ai me ka piha ukiuki.

            “E hana hookah no anei oe i keia mau mea apau au i ha’I mai nei?”

            “Na Leona ame Casetile e hana mai pela,” i puana aku ai o Kale me ka maka’u ole.

            “Aole loa e hiki ana ia oe ke hoike aku i ka moolelo o keia hana ia laua!”

            Ua maopopo no ia Sir Kale ka manao o keia mau olelo, eia nae aole loa i komo mai ka maka’u iloko ona, oiai aole loa he wahi manaoio iloko ona e hana mai ana na Mahomeda I ka hana okipuu maluna ona. He mea oiaio ma keia noonoo I loaa iloko o ka Naita o Leona, ua hoike mai ia i kona ike ole i kea no o kea lii o na Mahomeda, a na keia mua aku e hoike mai i ka oiaio o ia kuhihewa ana.

            I ka manawa I hiki aku ai ka makamua o ka huakai ma ke alahele Alako, ua ku iho la lakou. Aole no hoi i liuliu iho hoea aku la o Sir Kale ma malaila, a ua hoopuiwaia na Mahomeda apau i ko lakou ike ana iho i na kinomake ekolu o ko lakou mau hoa e waiho ana ma kahi a Sir Kale i luku ai ai lakou me kana pahikaua punahele.

            “Heaha keia?” wahi a ke alakai o na Mahomeda I puana ae ai iaia I  kulou iho ai ma ka aoao o kona lio a nana aku i na kinomake e waiho ana.

            “O ken aka hana a ko’u mau lima,” I puana aku ai o Sir Kale.

            “Eia nae hoi aole o Beni Hame maanei,” wahi hou a ua alakai la.

            “Pela io no- ua hoouna aku wau iaia e hoi aku no Garanada no ka imi hou ana i kona koko i kahe ma’uwale.

            Kau aku la na maka o ke alakai maluna o Sir Kale no kekahi manawa me ka pupuka ana iho o kona mau maka, alaila puana ae la, iaia i lalau hou iho ai i na kaula kaohi o kona lio:

            “Ehamama hou an aka lua liona o Alapujara, a e loaa ana he ninaawakea maikai no na hanai a huhu a kea lii o Garanada mai ka io mai o na Kristiano.”

            Ua komo kuke ae la kea nu maeele iloko o Sir Kale, aka aole i uliu iho hoi hou mai la kona mau mauao koa, a kau iho la na aawina eehia maluna o kona mau maka.

            Ua haaleleia iho la na kinomake o na Mahomeda e waiho ana ma kahi a lakou I haule ai i ka pahikaua a ka Naita o Leona, a hoomaka hou aku la ka lakou huakai e nee, me ko Zira laweia ana no hoi mamua a mahope aku no hoi lakou nei. Ua hoihoi loa ia aku la Zira no ka home ana i  haalele aku ai he mau hora mamua aku, a o ka Npita hoi o Leona ua lawe loa ia aku la oia me ke kiai paa ia ana a ku aku la imua o ke Alii Mahomeda.

MOKUNA XIII.

KA HUI ANA MA KA HALEPAAHAO

“Aia he mau mea ano nui iloko o kou puuwai I oi aku mamua a kau e ha’I mai ai; aka uae e hookonokonoia no oe a hiki i ka loaa pono ana mai o na mea apau.”

            O keia na olelo I puka mai ka waha mai o ke Alii Mahomeda, i ka manawa e ku aku an aka Naita Dristiano o Leona imua o kona alo. Ma kahi mamao ole aku e ku ana o Bent Hame me kekahi mau kanaka el@ e kokua ana iaia. Ua nawaliwali oia mamuli o ke kahe nui ana o ke koko, eia nae o kela haawina inaina iloko ona aia ke waiho la me he ahi la e laiapa ana a e paila ana i kona nui kino.

            “He mea pono nou e makaala i kau mau olelo hoomaka’uka’u.” wahi a Kale o Leona i pane aku ai. “Aole a’u mea e ha’I aku ana ia oe koe wale no na mea au i ike mau ai.”

            “Ae, a ua ike hoi wau a oi aku I lawa kupono ai e make he hluna nui o na kanaka i like aku me kou. Ma ka pahikaua a ke kaula hemolele loa e ka ilio Dristiano aole i lawe kou poo no ka’u hoopa’I e kau aku ai maluna ou. He ekoulu o ko’u mau naita punahele loa ua make i kau pahikaua, a aneane no hoi e lilo aku ka’u wahine hoopalau ia oe. E lawe koke aku iaia iloko o ka halepaahao!”

(Aole i pau.)

 

RUSIA AME IAPANA

MA KE

Kahua Eneena o ke Kaua

Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

KUKALA IAPANA I KE KAUA- HOOUNA OLA I KANA MAU KEIKI WIWO OLE MALUNA O KE KAHUA KAUA- ULU PAIA NA AUMOKUKAUA O RUSIA MA KE AWA O POTO ATA.

            Na keia mau hoike a keia mau mokukaua ekolu o Iapana i ko lakou Adimarala ahonui, nana I hookomo aku i na noonoo ikaika ilokoo kona puuwai e alakai aku i kona mau aumokukaua a kipoka hou aku i ka papu ikaika o Poto Ata. oiai o ka manawa maikai no ia I ka manawa e pioo ana na enemi ma o a maanei. Me keia noonoo ikaika I hoopunana ia iloko o kona waihona noonoo. ua kauoha aku la oia i kona lukanela huki hae i ke kakahiaka nui no o ia la, hora uni-kamamakahi, e makaukau na aumokukaua no ka lelekaua ana aku maluna o na papu, ame na mokukaua Rusia e hoao mai ana e puka mawaho o ke awa no ka halawai ana me lakou.

            I ka manawa i makaukau ai na mea apau no ka hoonee ana aku I kana papahana imua, ua lawe ae la no kona mukukaua. ka mokikaua lawehae. Mikasa, i ke alakai, a uhai mai la na mokukaua amen a mokukaua holomama ame @ mokukaua topido mahope o kona mehen. He kulana hiwahiwa keia a ka Adimarala Togo e na’I ana i keia manawa oia kona mokuaua kaulana o Mikasa e holo ai’a ana i ka moana e onou poo ana iloko o na ale nunui o ia moana uli me kona mau ukali mahope ona. a i ka manawa i kaalo ae ai o kona mau aumokukaua mawaho o ke awa ame ka papu ikaika o Poto Ata ua huki hou ae la oia i ka hae hoailona e kipoka aku i ka papu amen a mokukaua Rusia.

            Ua like ka maluhia o ia la me ka ole oiai ua hooliloia iho keia awa kaulana o Poto Ata amen a aumokukau Rusia iloko olaila i keia manawa e like me kea hi o Gehena e lalapa ana kea hi ma o a maanei o ke awa amen a papu. oiai I ka manawa hookah no hoi, e kipoka mai ana no na papu amen a mokukaua Rusia.

            Mahope o ka malamaia ana o keia kaua moana, ua papau aku na mokukaua Rusia i ka holo iloko o ke awa, a mamuli o keia kumu, ua loaa aku ia Adimarala Togo ka noonoo e paniku aku i ke awa I mea e hiki ole ai i na mokukaua Rusia ke puka hou mai iwaho, alaila o ka hanaia e kipoka aku ai ia lakou iloko o ke awa a pau i ka piholo.

            Me keia noonoo nui iloko Ona, ua malama iho la oia ame kona mau alii kukakuka I kekahi halawai maluna o ka oneki o ka mokukaua Mikasa maluna o keia kumuhana a ma keia halawai i malamaia. ua hooholo lokahiia iho la e hoouna ia i eha mokuahi kahiko I hoopihaia no hoi me na pohaku iloko o ke awa, a e hoopahu hoi ia lakou iho ma ka nuku o ke awa, e aiai ana hoi i ke alahele am eke alanui e puka mai ai iwaho. Ma ka olelo ana e ka makamaka heluhelu. “e hoouna i eha mokuahi kahiko iloko o ke awa o Poto Ata a e hoopahu hoi ma ka nuku o ke awa,” he mea hiki wale no ia ke olelo ae, aka i ka noonoo hou ana i na kanaka e aa ana e hou poo aku imua o na laplapa ahi o na papu kaua ikaika o Poto Ata amen a pukuniahi no hoi o na aumokukaua e ku kokoke ana malaila, he mea ku i ka eehia a okalakala no hoi ke hoomanao ae.

            I keia manawa a’u e hookauwa nei i ka’u makapeni aia ko’u noonoo nui maluna o kela mau seia lapana wiwo ole I aa aku imua o ka Adimarala Togo ame kona Kapena, ua hiki loa ia lakou ke hou poo aku imua o na ahi o na papu amen a mokukaua Rusia, a aole loa lakou e huli hoi mai a holopono ka lakou mau paphana.

            O keia mau sela wiwo ole I aa aku e komo iloko o ke awa me keia mau mokuahi kahiko eha nona no hoi ka huina tona ke hoohuiluiia o 14,000 ua kakau aku lakon i ka lakou ma Paiapala Noi imua o ka Adimarala ahonui Togo, o lakou kekahi e ae ia mai e hele iloko o ke awa o Poto Ata, aka o  keia palapala noi I kakauia aole me ka wai kohu o ka inika, aka ua kakauia no ia me ka wai ula o ke koko. O ka inika iho la keia a keia poe Iapana I Kakau aku ai I ka lakou mau palapala noi imua o ka Adimarala a ua komo aku ka hohonu o keia mau hana wiwo ole a keia poe sela iloko o ka puuwai o Adimarala Togo.

            O ke kakahiaka nui o ka la iwakalua-kumamalima o ka mahina o Feberuari, he uni-kumamahiku la hoi mai ka la i kukala kaua aku ai ke aupuni o Nippon, oia ka la i hooholoia ai e komo aku ai keia mau mokuahi eha iloko o ke awa, me ka nana ole ae i na poka nui amen a poka iki e helelei makawalu ana hoi ma ko lakou mau aoao apau.

            I ke ahiahi o ka la iwakalua-kumamaha a ao ae hoi kekahi la oia ka la i hooholoia ai e komo aku ai keia mau mokuahi, ua malama ai iho la maluna o ka mokukaua Asama kekahi anaina hoolana no na keiki e lawe aku ana hoi i keia mau mokuahi noloko o ke awa no ke paniku ana I na mokukaua Rusia. Ma keia anaina hoolana i malamaia ua akoakoa main a seia apau e komo poo aku ana iloko o ke awa no lakou ka heluna nui o kanaono. Lwaena o keia anaina hoolana he halawai hoi e hoolana ana i na puuwai o keia mau sela wiwo ole e kamoe aku ana hoi i ka make, ua ku ae ke kapena o keia mokuana Asama o Yashiro kona inoa, a haawi aku la ia lakou I kekahi mau olelo hoolanam, a penei kana mau olelo: “He ehiku hora mai keia manawa aku a’u e ku nei, e molio aku ana

(Image)

Oukou I ko oukou amu ola pakahi maluna o ke (@ unreadable)

            Me keia mau olelo (@ unreadable)

(@ colum unreadable)

Mahope o kekahi man hoolala hou ana ma ka aoao o ke kapena o ka mokukaua holomama Asana ua hoouna hou ia aku la kekahi mau mokuahi kahiko he elima ko la kou nui malalo no o ke alakai ana a Lukanela Hiroke.

O ka hora puannanu o ke kakahiaka o ka la iwakalna-@-mahiku oia ke kakahiaka I hooholoia oia ka manawa e komo @ hou aku ai keia mau mokuahi kahiko iloko o ke awa no ka hooko ana i ka manao kiekie o ka Adimarala a i ka hoea ana mai o ia hora puannanu o ke kakahiaka na kamoe hou aku la no keia mau mokuahi elima no ka nuku o ke awa.

Heekolu mokuahi i loaa mai I na poka nunui o ka papu a piholo mamua hoi o ko lakou hookokoke loa ana aku i ka nuku o  ke awa, a I ka manawa i piholo aku o keia mau mokuahi ekolu ua pinana ae la na luina maluna o ua kia ame nleo @ ekolu ma ka lakou olelo makuahine, ua hoi pu aku la lakou iloko o ka @ o ka moana. O ka mokuahi o Lukanela Hiroke oiai oia e pii mai ana ma ka aoao akau o ka papu o Poto Ato e hookokoke ana hoi I ka nuku o ke awa, ua loaa mai la kona moku i kekahi topido a piholo iho la.

(Aole i pau.)

(IMAGE)

KA HOAO ANA E WAWAHI I KO POTO ATA LAINA PALE A NA KEPANI E HANA AI- HOPUIA KEKAHI MAU AUMOKU PAKE E KEKAHI MOKUKAUA O IAPANA.