Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 2, 13 January 1905 — Page 2

Page PDF (1.47 MB)

This text was transcribed by:  Kanani Hamilton
This work is dedicated to:  Sashi, Kona and Sissy

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

POALIMA, IANUARI 13, 1905

 

 

KA

NUPEPA KUOKOA

 

 

NO KA MAKAHIKI..........$2.00

NO EONO MAHINA..........1.00

 

SUBSCRIPTION RATES

ONE YEAR..........$2.00

SIX MONTHS..........1.00

            O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA.  E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU A INA AOLE AOHE NO E HOOKOMOIA.  E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UA MAI I KE KEENA NEI.

 

O na Dala apau o ka Pepa e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY, LTD.

 

HOOPUKAIA E KA

Hawaiian Gazette Co., Ltd.

hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu

Panalaau o Hawaii, ma ke ano

Mea o ka Papa Elua.

 

David L. A-1, :           :           Lunahooponopono

B.K. Nawaa,   :           Kokua Lunahooponopono

A.W. Pearson, :           :           :           :           :           Lunanui

HONLULU, OAHU

POAILIMA,   :           :           IANUARI 13, 1905

 

 

KA OIHANA KALEPA O HAWAII.

 

            E like me ka nee holomua o ka oihana hoowaiwai mahiko o Hawaii ia Hawaii ame ka hoolako ana i ko waho me ia mea he ka pela no ka nee holomua o na oihana mahi e ae i ikeia iloko o Hawaii ma na anuu mai no nae malalo o ko ke ko, a i hooia no ia mahele e ike no kakou ma o ko lakou hoouanaia ana ame ka nui o ko lakou hua.

            O ka mahihalakahiki aole ia he hana malihini ia Hawaii a oia no hoi kekahi o no hana hoohua nui ma na loaa kenikeni i ko Koaa poe, aka, i ka makahiki i hala ua loaa no hoomaopopo ana aia ma kahi o 24,050,000 kumuhalakahiki i kanuia-Maui.  300,000; Hawaii, 350,000; Oahu, 23,400,000.

            Aole i maopopo pono loa ka huina eka aina i kanu halakahikiia aka aia no he hiikahua ana i ka heluna ma kahi o 415 iloko o na mokupuni a ekolu, Hawaii, Oahu ame Maui, a iloko no hoi, a i ka makahiki i hala iho nei aia ma kahi o 15 no hoi ma Hawaii a he 235 i Oahu nei no lakou hoi ka huina pau o 265 eka.

            No ka pii o ka haiakahiki ma ka ulu nui ana ame ka nele ole o ke kuaiia ame ka nui ole o ka mahi ana ua hiki a ua paia no hoi ka manawa no ke kukulu halehana halakahiki ana o elua ka huina-hookahi i Maui, a hookahi i Hawaii no ka makahiki i hala iho la a i ka houluulu ana i na kini apau i hanaia, aile wale iloko o keia mau halehana, ua hiki aku lakou ma hahi o 20,000 oiai nae i ka 1903, he 8,000 wale no.

            O kela ano mahi he hana hiki no ia i ke kanaka mahi hookahi ke lawelawe ke hoolilo oia ia oihana i hana nana a malalo mai na hana liilii e ae, a aole no e nele ka loaa o na pomaikai mahuahua.  Ua hiki ke kanuia iloko o ka eka aina hookahi ma kahi o 9,000 kumuhalakahiki averika a ina he 10 a 25 paha ona eka a oi aku ma kahi o na haneri, hookahi a elua, alaila i ike e ana oel i ka nui o kana mau kumu mamua o ke kanu ana, e nele ole ai oia i ka ohi ana i ka hua.  Aole he puikaika o ka hiki pono i kekahi Hawaii ke hana i keia kanuhalakahiki nona ponoi kona manawa a i makaukau a ulakolako iki, a i ole, he oiwi i hilinaiia ma ka aie ana i ka ha’i a alanui e ae paha: i oi loa aku hoi ka puikaika o ka mahilaiki iaia mamua o kela, eia nae aole e hiki ke hooleia ka hoowaiwai nui o ka mahilaiki ia Hawaii oiai nae ke emi nei ka waiwaiio i ka laiki i keia manawa i ko na wa i hala.  Mamuli keia o na laiki Kepani e komo nui nei iloko o Hawaii.

            Aole no @ka mahi-wai ana o ka oihana mahilaiki oia ka mea e puikaika ai ka holomua o ka mahkaio, oiai, he mahi-wai no la, a na Hawaii e pono ai ke hoomau ma ia mahele, a pela no hoi ka mahikalo maloo.  He mea oiaio nae ka emi aku o ka ulu nui ana o ke kalo, o kekahi kumu o ia, mamuli no o ka nui mai o ka popo e like me ia e ahulau mai nei ma kekahi mau wahi o Oahu nei a huiia me ke kuai hoopoho a na Pake maauauwa ame ka manaka, hana ole.

            O ka oihana mahi-mala oia kekahi o na hana hoowaiwai ia Hawaii a i ka makahiki i hala iho @a a i keia mau la no aia mawaena o 15,000 ame 20,000 a hui-mala e hoounaia nei i Amerika mai Honolulu aku nei wale no, a mawaena o 3,500 ame 4,500 ahui mai Hilo aku, eia nae he pii mau ka heluna hoouna o ko ia wahe, a mai Kahului aku aia mawaena o ke 1000 ame 1500 ahui.  O keia na hoouna maia kumsu ma ka malama.

            Aohe wahi ulu ole o ka maia, a maloko o ka ouhana hoowaiwai a oihana kalepa o na mokupuni o Oahu ame Maui ame Hawaii wale no ia e lawelawe nei ia hana a iwaena no hoi o na Pake ame lapana.  Aole e emi iho malalo o 100 pohuli maia e lawa ai no ka eka hookahi, aka ma na aina maloo, wai ole, aile i nele ko kajoi ulu nui me ka hua nui ana malali o ka malama hookahekahe-wai ana.  He kakaikahi loa na Hawaii e hoomahele nei ma kela hana a pela no me na haole. aka ua mau ka nee ana o keia hana a hiki i keia la, a ina e hookahuaia ke kumuwaiwai o ka ahui hookahi ma ka 25 keneka pakahi.  a ina e laweia ka haahua loa o na hoouna maia ana o na mokupuni.  Hawaii 3,500, Maui 1000 ame Oahi 15,000 ma ka huina pau ilaila aia ka loaa ma kahi o $4,875 no ka mahina hookahi ma ke anuu haahaa loa mai ka heluna hoouna maia ana a ke kumuwaiwai.  A ke houluuluia na pomaikai o na oihana hooulu e ae i koe e laa na oihana i hooaiaiia ma ka helu i hala, ua hiki ke hoomaopopoia peia iho la ka nee ana o ke kalena o Hawaii.

(Aole i pau.)

 

NAKOKUA ELI AWA O HONOLULU

 

            Eia iwaena o ka huina o ka poe kalepaa kuloko o kakau nei ame ko Amerika ke [phala nei ka manao ikaika no ka hoonohono ana i ke awa o Honolulu nei.

            Ua loaa ka ikaika o la manao i koonei poe mamuli o ka pii holomua mau o ka oihana kalepa imua ma kekahi mahele a houlolohiia hoi ma kekahi oia hoi, ka hiki pono ole o na mokuahi nunui ame na mokupea nunui ke komo iloko o ke awa o Honolulu, a o ko lakou lomo ole oia no ka ha'o ana o na mahele  o ka oihana kalepa, no ka mea he mea pono lakou e komo mai a lawa aku i ko Hawaii mau waiwai no ke kalepa ana.  me ka hoonui ole i na lilo o ka hoohikihiki ukana ana iuka o ka aina ina no kai mai. a pela no hoi ko uka aku nei no ka moku.

            A i ka lokahi ana o na kanaka kalepa o keia kulanakauhale maloko o ka Ahahui Kalepa o Honolulu, ua hiki aku la imua o ka Ahahui Kalepa o Tacoma a iloko o na ahahui kalepa e ae o na kulanakauhale kapaia Pakipike o Amerika ke noi hoohohonu awa a ua ulu ikaika loa mai na manao ohaoha o ke kokua ana no keia kumuhana ano nui loa, a no kona aiai loa iloko o na noonoo ua hele ioa aku ka paipai, hoeueu ana a komo iloko o ka Ahaolelo Nui. kahi no hoi i kukulu mua ia ai @a ma@ao  hooikaika ana ma ke ke Aupuni Nui aoao no ka mea oia maoli n o ka i kuleana maluna o na awa ke kumu a ka Elele Lahui Kalanianaole e hooikaika pauaho ole mai nei.

            O keia kumuhana hoohohonu awa he alanui hoonee mua ia i ka oihana kalepa, pau pu me na mea e ai apau i launa ana maloko o ka mahele laina moku e like me ka waiwai nui o ke kipa ana mai o na makaikai kaahele honua, he pomaikai hoi ia no ke Teritore, akahi: no ka hoolaha ana ia Hawaii, oiai, aole e nele ko lakou hooho mahalo aku no Hawaii ma na wahi a lakou e kipa ai, a he ume makeneki nui hoi ia e ume ai i ka poe aole i ike ia Hawaii, a o ka lua oia no ko lakou kipa mai a hoolu-a iho i ka lakou mau loaa no Hawaii, a he mea hoopii ae no hoi ia i ka oihana kalepa; a o ka holomua o ka oihana kalepa oia no ka holomua o ka aina, ka lehulehu ame ke Aupuni.

            Ma ka noonoo ana aole no e mele ka hei o ka manai ohaoha kokua i ko loko poe pili i ka hoohohon ana i ko lalou awa o Honolulu, no ka mea ua ike e lakou ma o na hooaiai ana, o Hawaii nei kekahi wahi e hoowaiwaiia ai ko kakou mau waiwai kalepa, a he hana naaupo ia o ka hookuu wale ana ia alanui hoowaiwai.  Aole wale o ia aka ua ike pu iho no lakou he kumuhana ia e haule ole ai no ka mea aia i ke Aupuni Makua ke koikoi o ka auamo ana, a ke ole no hooaiai aku i ke kupono o ka eli awa ana aole e nanaia mai ana a he hana kupono no hoi ia o ka nana ole ia ana mai mamuli o na kumu maopopo ole he pilikia paha aole paha.

            Aole no he kumu e ae e pono ole ai ke kokuaia na kumuhana e like iho la me ia oi loa aku ia lakou poe oihana kalepa no ka mea aia no ia lakou ke koikoi o ka holomua ame ka holohope o ka lakou mau hana kalepa a i ka wa e hookoia ai ia hoohohonu awa ana a komo na moku nunui e lawa pono ai ka makemake alaila oia ka pomaikai like ana o na mea apau-ka oihana kalepa ame ka poe i pili ilaila. pau pu me ke aupuni Teritore o kakou a hui pu ia me ka lehulehu holookoa no ka mea he waiwai ia no ka lehulehu.

            A o ka hemo ana a alaaia ia hemahema o ka nee holomua no ia o na hana mahi hoowaiwai e lawelaweia nei ina nei no ka hoopukapuka ana iloko o na makeke kuwaho.  He nui ka lini o ke Kilohana no ka hookoia o keia eli awa o ke awa o Honolulu oiai ua loaa ia makou ka manaoio i ka waiwai nui o ke kumuhana no na mea apau-kuloko a kuwaho.

 

E HOOMANAO

            E hoomanao lmai no hoi kapoe e manao ana e hoouna mai i na manao a meahou paha no ka hoolaha ana iloko o na kolamu o ka Nupepa Kuokoa nei ma ka hoomikioi ana i ke kakau ana ia lakou maluna o na apana-pepa kupono o e kakau alokahiia a aole o ke alolua.

            Aia he mau palapala i loaa mai ua kakau aloluaia, oia hoi, ma ka aoao mua a ma ka aoao hope a he hoonui hana a hoohauhili a hoonui manawa hoi ia ia makou ame ka poe hoonoho hua no kahi hana uuku.  He hana maiau ia o ka houuku i ka manawa hana no kahi hana uuku i kupono e hoopau pono ia iloko o ia manawa, a hoonui aku i ka manawa hana no ka hana nui; a i ka haohao ana o ka mea nana ka manao hoolaha, e hoomanao koke iho oia, o keia mau hooaiai ana maluna ae na kumu e hoopuka ole ia ai lakou mawaho aw o na kumu hoopuka pilikino a pilikahi hoowaiwai ole i ka lehulehu, koe mae na hooaiai kupale kupono i kupono no ka hoolaha ana.

 

EIA HOU

            E makaala mai no hoi i ke ola o ke Kuokoa, ma ka hoouna mai ma ke pooleka o hookahi keneia, aole ke pooleka elua keneta, a i ole ia ma ka bila dala haleleta.  E paapu ia no hoi na kope mai ko lakou hoouuaia aku a komo mua mai ke aha-pepa o $1.00 no eono mahina, $2.00 no ka makahiki i ka ona o ka nupepa, ka hui “Hawaiian Gazette Co., Ltd.,” a e hoouna mai no hoi ma ia inoa a aole i ka lunahooponopono, no ka mea aole i pili la hana iaia, a i kona keena; i pilikana ole loa hoi i na hana hooponopono.  pa’@ pa’i a alakai nupepa ana ame na hana like,  na mahele hoi i pili i ke keena hooponopono.

 

           

            Ke makemake hou nei ka poe puni @akeke kuikui puupuu e ike ia Bill Huihui ame Ryan.  McFadden ame Modlin, na moho o ka Poakahi nei.  @ @@@@@@ hou ae no na puni he umi pakahi.

 

 

E PANI PAA ANA KA PUKA O KE KIAAINA

 

            Wahi a Kiaaina Carter i hooho@@@ @@ “E p@nipaa ana wau i ka puka no ka hoohana ana la'u iho man@@@ @ ka'u leta i ka Ahaolelo mai k@@@ @@ @@@.  K@ manao nei wau aole e hook@@@ maji @ ka poe i makemake e ike @a u@ a ina h@ mea e makemake e ike @@@@ @@@@@@ @ hele ae oia i ke kupakak@ nui e @@@@@ ai i kana h@@u i makemake @@ e @@@ ia’u, a koe ka mea @ana ka hana e hiki ole ai ia ha@jke lawelawe.  Pe@a no hoi na le@a a@@ , ke manao nei wau e kape ike.  He nui ka @@@@ @ @@@koia ak@ ai ma@@@ i ka @@@@ ana m@@ o ka Ahaolelo, a o ka nui o na hana e hoopau pono ia ano oia no ka uuku mai o na hana i ka wa o ka ahaolelo.

            “Ke loaa mei la’u ka makemake no ka hulihoi mai o ke Kakau@ie@o mai Amerika mai o@a@ o kona @oh@ hana pumai me a’u ha kokua nui ana ia ia'u”

            “ I ka wa hea la @@a e hoi mai ai” Ke manao nei wau.” wahi a ke Kiaaina i hoomau aku ai. “e hoi mai ana oia i ka manawa koke no ka hiki ana iaia ke hana pela.  Ke manao nei no nae au aolw oia e noho aku i Wasine@ona a pau keia mahina.”

 

E KUDALAIA ANA O MOANA HOTELE.

 

            No ka mea ua pala ka manawa o ka aie bona a ka poe mea bona e paa nei.  no ka aie bona o $107,500,  no @a mea e kudalaia aku ai ka Moana Hotele e ku nei i Waikiki.  ma ka Poakahi.  Ianuari 23.  Ua hiki aku ka uku-panee o na bona o $100,000 maluna o keia waiwai paa nui i ka huina o $7,500 a ke hulia me ke kumupaa bona ua piha aku la ka huina i ka $197,500.

            I ka Poakahi iho la i hoopukaia ai ke kauoha o ke kuai kudala e Lunakanawai Robinson, a hookohu aku ia Mr. M. T, Simon@on i komikina no ia hana.

            Ua kukuluia keia paniku imua o Lunakanawai Robinson e ka Hawaiian Trust Co., kahu o ka poe paa bona, ma o na Lo@o H. E. Cooper ame S. H. Derby la.  O Loio E. A. C. Long ma ka aoao o ka Moana Hotele, a aohe no hoi ana hoohalahala.

            O ka hoolimalima ka i ukula ame kahu aka o ka auhau o ka makahiki i hala ka i hookaa ole ia.  Mamuli o ka hooikaika o ka loio Cooper ua maalo ae la na haawina kumau mamua o ke kuda la ana, pau pu me ka haawi manawa ana o 90 la mamua o ke kudala a hooholo koke ia mai la ka hooikaika ana pela i puka ai ke kauoha o ke kuai i ka la 23 o Inauari nei.

            O ka Moana Hotele ua kukuluia i ka makahiki 1899 a he elima makahiki ka hoohanaia ana.  O ka manaio nui o ka hooikaika ana oia no ka loaa ana i hotele nani no Waikiki kekahi o na wahi maikai o Honolulu nei.  O Mr. W. C. Peacock ka mea hoonee hana o keia hotele nani a oia no kekahi iloko o ka hui hoonee hana pili hotele.

 

MAIKAI KO HAWAII NEI PAKA.

 

            Ma ka Poaona i hala i loaa mai ai he meta @a Mr. Smith, o ke Keena Hoao Meaulu o Amerika maanei mai kekahi loea naauao loa o Geremania ma ka huli ana ame ka nana ana mea ulu.  He mau manawa i hala ae nei ua hana aku keia oihana Hoao Meaulu o Amerika i ke kanu paka ma Hamakua o ka oo paka mua poho wale, mamuli o ka hoohemahema ana o ke kanaka mua nana i malama.

            O ka oo paka elua oia ka i holopono a ua loaa ae ka paka maikai.  Ua hoounaia kekahi paka o kia i kekahi loeaimi o na mea pili i na mea ulu ma Geremania a nana i hoao mai nei.  Hoko o ka lea i loaa mai ua hoike ae keia kanaka Geremania i ka maikai o ko Hamakua paka, a ua hoaoia i paka kika a ua ikeia ua ano like aku ma ko Cuba paka ka maikai.

            Ua hauoli loa o Smith ame kona mau hoa i ka loaa ana mai o keia pane, a ina pela io ke ano, alaila e like me ka loihi o ka manawa e hanaia ai keia paka Hawaii, pela ka maikai aw o ke kulana a e lilo ana keia i mea hoowaiwai ia Hawaii nei ma kela mua koke iho.

 

WEHE HOU IA O EMA KUEA

 

            Mahope o ka hana hou a hoomaemae a hoana hou ana ia Emma Kuea, kekahi o na kuea kahiko loa o ke kulanakauhale o Honolulu nei, ua lilo ae la oia i kuea ano hou loa a nani no hoi o ke ano o ke au hou loa a nani no hoi o ke ano o ke au hou e nee nei, a ua weheia ae oia i ka Poakahi ka la kulaia o ka makahiki hou e ka bana puhi ohe o ka Teritore.

            Aia ma kahi o elua a ekolu haneri mai kane a na wahine a na keiki i akoakoa ae ilaila e nonoho ana hoi iluna o na noho loloa maikai i hanaia a holoholo no kekahi poe.  Iloko no hoi o keia anaina aia iloko olaila na lahui like ole, mai na Hawaii, haole, Kepani, Pake ame na lahui like, eia nae i ka nana aku o na wahine ka hapanui; a ua hoohauoliia no hoi lakou.

            Ma ka aoao hoi o ka bana puhi ohe o ka Teritore aole i nele kona hoohauoli i na kini me kana mau hokeo malalo o ke alakai noeau mau a ke kumu puhi ohe Mr. Berger o kona ano mau o ka eleu, ikaika ame ka ohaoha.

 

AHAHUI EUANELIO AME KULA SABATI O NA EKALESIA AHA HUINA O KA MOKUPUNI O HAWAII

 

            O na Ahahui i ha@lia maluna ae, e malama ia aku ana laua ma ka luakini a Kauahaao, ma Waiohinu, Kau, ke hiki aku o ka hora 10 a.m. o ka Poaha mua o Maraki la @ A.D. 1905.

            E eleu ae na hoa e pono ai, a no ka mea, he haiki na la no ka hana.

 

EIA NA HAAWINA HELUHELU.

1.         “Na hana Hooikaika Kristiano iwaena o na ekalesia Aha Huina o keia Terirore.”

@@ Mr. T.K.R. Amalu.

2.         “O oe no ka Mesia ke Keiki a ke Akua ola.”  Matalo 16:16

@@ Rev. W. M. Kalaiwaa

                                                                                    DAVID ALAWA

                                                                                    Kakauolelo @a mau A@a.

Holualoa, N. Kona. Hawaii, Jan 6 1905

 

 

HOOLAHA MA KE KAUOHA

HOOLAHA AUPUNI

 

            Ke haa@@@@ @ku nei ka @@@@@@@ o na k@@@@ina o kela mau N@t@@@ o ka lehulehu malalo @h@ nei a @@ @@ Ap@na Kaapuni lehulehu o ka Teritore @ Hawaii, @@ hoop@@@@ nei a ua ok@@ a o ka lakou mau buke mo@@@@ @@ kauohaia nei e wa@@@ ae me ke K@@@@olelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o kela ame keia Apana Kaapuni pakahi o na wahi a lakou e noho ana.

APANA KAAPUNI EKAHI

                                                                        Ahlo, A.L.

                                                                        Apuakehau, W.K.

                                                                        Ha@@helo@, Jo@

                                                                        Boyd, Jas. H.

                                                                        Brooks, F. @.

                                                                        @raham, W.W.

                                                                        Makinney, F.W.

                                                                        Miller, Ruby A.

                                                                        Silver, Patrick

                                                                        Waterhouse, Fred T.P.

 

APANA KAAPUNI ELUA

                                                                        Hayselden, A.N.

                                                                        Coelho, W.J.

                                                                        Nakuina, Moses K.

 

APANA KAAPUNI EKOLU

                                                                        Fennell, W.P.

                                                                        Lazaro, S.

 

APANA KAAPUNI EHA

                                                                        Hobson, A.W.

                                                                        Naleilehua, Thomas N.

                                                                        Smith, Carl S.

                                                                        Wilson, Herbert E.

                                                                        Waika@ai, O. Z. W.

 

APANA KAAPUNI ELIMA

                                                                        Mahikoa, Geo. W.

                                                                                                            LORRIN ANDREWS

                                                                                                                                    Loio Aupuni

            Keena o ka Lolo Aupuni, Jan 12, 1905.                                                                                 30@@ Jan 13

 

 

MAI KA LA’I MAI A EHU

 

            He mau mea hou ano nui k@@@ e h@@ aku nei ia oe, he mau mea hou no hoi i ku i ke ano manaonao ame ka w@@lohia.

            Ma ka @a 23 aku nei o De@ 1964 ma Auhaukeae-uka, e kokoke aku ana i ke Taona o Kailua, Kona Akau, Hawaii, a ma ia la i ha’iia, make iho la o Nakupuna Keamohul@ @w@ i ka make hikiwawe loa, me ka ma’i ole mamua aku.

            Penei ka moolelo i ha’iia mai:

            Ma ka la i ha’iia maluna o ka hana a Nakupuna Keamohuli (w) ma @a la, e kupa ana oia he @ini ua pihi i ke kalo, e noho pu ana no hoi me kekahi hu nona wahine ame na moopuna liilii i hiki ke hana no lakou iho.  O kekahi keiki ua hele i kekahi hana, nana keia hunona e noho pu nei, o kekahi keiki hoi ame kana wahine he hale okoa aku ko laua, ua like paha me 110 anana a oi aku ka mamao mawaena o ia mau hale.  I ka aneane ana e mo’a ke @ini kalo ana e kupa nei, oia ka manawa a Nakupuna Keamohuli (w) i olelo aku ai i ka hunona ame na moopuna, e hele i ka hale o keia mau keiki e ihi ai i ko laila ai, no ka mea, he oi aku ka nui o ko laila ai imua o kana he wahi tine hookahi wale no.

            I ka hunona ame na moopuna i hala aku la no kela hale, aohe mea i ike hou iho i ka Nakupuna (w) hana i hana ai a hiki i ka loaa ana aku i ke Pukiki, (Joe Sin) e ai la ana kekahi o kona mau peahi lima e ka puaa.

            Maanei aku o keia make manaonao, penei; Ia Joe Sin e lawe an i ke kaa ukana no kekahi wahi aku, a iaia e hele ana ma ke alanui, nana aku la oia malalo o ka hale o Nakupuna (w), he hale no hoi aia e ke alanui aupuni kahi i ku ai, a he hakahaka wale no olalo e ike ia aku ai na mea malaila.

            Ia Joe Sin i ike aku ai i keia puaa i ku ana malaila, e hapai ana i ka lima o Nakupuna (w) iluna no elua manawa, aia hoi, lele iha la oia mailuna iho o kona kaa-ukana a hele aku @a e nana, a iaia i ike ai, ua make loa ia o Nakupuna (w) a ua pau i ka puaa eha manamanalima o kekahi peahi lima.

            Ia Joe Sin i hiki aku ai, e waiho ana ka popo ai ana i ku’i ai iluna o ka papa, ua wali hapa, o ke kino e waiho ana ma ka aoao o ka papa, o na lima iluna o ka papa me ka popo ai, o ka lima nae ke ai ia ana e ka puaa.

            Ia Joe Sin i ike ai i keia mea hoomanaonao, ua kahea koke aku oia i ka hale o ke@a mau keiki, a ua hai aku oia i keia poino nui o ko lakou makuahine.  Auwe! Aloha ino.

            Dec. 30. - Ua loaa aku he Kepani wahine ua kanuia ilalo o ka lepo me ka ike ole ia, i loaa ma ka pii ana o ka hauna. I ke kii ia ana e huai, aohe poo aohe mau wawae.

            Ma ka la @@ ae, noho iho la ka Aha Ko@onelo.  Ua loheia, ua mahuka ke kane a keia Kepani wahine, a manao@a na ke kane no i pepehi.

            Ma Laaloa, kokoke i Kahaluu, kahi i hanaia ai keia hana.

Me ke aloha.

DAVID ALAWA

Holualoa, N. Kona.

 

HAPE NUIA NA PAAHAO O KAWA

 

            Malalo o ka malumalu o ke kumu kamani nui o Kawa i akoakoa ae a@ na paahao ame ka poe i konoia no ka hui olioli ana i ka makahiki hou 190@.  Ua hookinohinohil@a kahi me na hai @@ke ole i pa@apaia pu ia hoi me na olelo, “E Hauoli Makahiki Hou.”

            E like me ke ano mau o ka halepaahao, he nanaina hooluhi a hookaumaha mau kona e nele o@e ai ka loaa aku o ia ano haawina maluna o ka poe i hoopaahaoia, e@a nai, ma ka manawa i malamala ai ko lakou ha@e nuia aole i nele ka ikeia aku o na minoaka maluna o na papalina ame ka ohaoha o na maka ame ka u@@ani hauoli o ka nui kino.

            Aole no hoi e poina @a lakou ka poe ha’i euanelio i ke komo ana a hoi me lakou, no ka mea, @@@ @a@@a i olioli ai lakou ma ka hoolohe ana i ka nuhou maikai o ke ke’a.

            Ma ke alakai ana a J. M. Martin i kokua@a e ka Makua Rev. Valentin ame kekahi poe e iho, he poe wahine kekahi ua hoonee mua ia ka papa kuhikuhi o na hana hoomana.  Ua hui p@ mai na paahao ma ke mele ana i nele ole ai hoi ka hui pu ana mai o ka Lunap@@hao Nui W. Kamana.

 

Hoolaha i ka Poe Aie.

KA WAIWAI @ @@@@@@@@@@@ @ K@@@@@@

 

            Ma ka @@@@@@@@ @@@@ @@@@ @@@@@@@@ mea @@@@ @@ @@@@ @@@@@@@@@@ ke am@ @@@ @@@@@ @ @ @@@@@ @@@@ @@ eha ame@@@@@ @@ @@@ @@ @@ @@@@@@ K@@@@@@ @@@@ @@@@@ @@@.  @@@@@ @@@ @@@ @@ @@@@@@ @@ @ @@@@ @@@@@@ @@@@.  @@ @ @@ @@@ @@@@ @@ @@@@@@ @@ @@ @@ @@ i @@@@@@ @ @@@@@@ @@ @@@@@@ @@ @@@ @@@ @ @@@@@@@ @@@ @@ @@ @@@@@@ @@@@@ @@@@@ @@ @@ @@ @@@@ @@@ @@ @@@@ @@ @@ @ @@ @@@ @@ @ @ @@@@@ @@@@ @@@@@ @@ @@@@@@ @@@@@@ @@ @@ @@ @@@ @@@ @@ @@@@ @@ @@ @@@@ @@@ @ @ @@@ @@@ @@@. Wailuku Maui @@@ @@@ @ @@@@ @@@ @@@@ @@ @@@ @@@@ @@ @@@ @@@@ @@@ @ @@ @@@@ @@@ @@ @@@ @@ @@ no @@@@@ Kakauin@@@@                 J N@@

Lunahoo@@ @ @@ @@@@@@@@@ @@@@@@@

            H@@ke @@@@@ @@ @ @@@@@@@@@@@2 @@

            @@kan ka@@@ K@@@@@ @@@ @ @@@@

            W@@luku T. H, @@@@@@@@@@ @@ @@@

            @@@@ Jan @ 13, @@ @@@@ @@@@@ @

 

H@@@LAHA KUAI A KE K@@@@@@@@ O KA WAIWAI PAA

 

            F. ku la ma Uk@@@@@@@@ @@@ @@@@ @alu, Maui:

            Mamuli o ke k@@@@@@ @ @@@ @ @ @@ Hon. A N. Ke@@@@@@ L@@ @@@@@@@ @@ @ ka Aha Kaapuni o ka Apana K@@@@@@ Elua..  Teritore o Hawaii i @@2222 @@ i ka la 31 o Dekema@@ A @@ @@@ @@@@ o ka hana i kapaia K@@@@@@@@@ @ @@@ @@ @@ @@ Jack Puupaa @@ @@@@ @@ @@@ mahele ana o ka mea @@@@ @@ @@ @@ malalo iho nei ma ke @@@ @@ @@@@ @@@ i hookohu pono koke @@ @@@ nei @ @@@ aku ana oia @@@ ke kudala akea @ @@@ mea koho kiekie a maikai @@.  A @@@ nae malalo o ka @@@@@@@ ana o ka A@@@

            Ma ka Poa@@@, ka @@ @@ o @@@@@@@@@@ @ A. @. 19@@. @@@@ 12 a@ @@@@ @ @ @@@@@ @ oleloia, ma ke al@ iho o ka Hale H@@@ k@lok@@@ ma Lahaina, Moku@@@@ @ M@@@ @@ Teritore o Hawaii, i ka @@@@ @@ @@@ i hoakak@@@ malalo iho @@@ e h@@@@ @ @na@

            @@ @@ ke@a apana a mahe@@@@ @@ @@@ @ @ waiho@ la iloko o Uku@@@@@@@ @@@ kupuni o Maui @ @@@@ a @@@ @@@ @@ @@ like m@ ia malalo @@@

            Apana@@ Aina Kalo@ @@@ @ M@@k@@@@@ @ E hoomaka ana m@ ke k@h@ @k @@ @ h@ ana ia Puaalo@ ma ka p@@@ @ @@@@ Hema @@@@ @@@ K@@@@, 1@@@ k@@@@@@ @ ma ka hina Puaaloaa.

            Hema @@@@ deg. K@@@ @@@ k@@@ @@@ ma ia wah@ @@@.

            Hema @@@ deg. Hik@ @@@@ @@@@@@@@ ma ko Puaal@@@.

            Akau @@ deg. Hij@ @@73 ka@@@@@@@ m@ @@ wahi no.

            Akau 17 deg, Kom @@13 k @@@@@ @@@ ka pali a hiki i ke kih@ m@@ @@@@ @@ i@iaina o 2 Ruda, 27 R@@@.

            Apana 2@ Aina Kal@ am@@ Kul@@ E hoomaka @ @a ma ke kihi Hema @@@ k@hi e hui ana me Kekuah@@@@.

            Akau 3 1@2 deg. Hik@ 1@@@ kaulah@@ ma o Kekuaha@@@@.

            Akau 70 1@2 deg. Kom. 0.@@ kaulah@@ ma ko Puaalo@

            Hema 14 3@4 deg.  Kom. 6.02 kaul@h@@ ma @a wahi no:

            Hema @ 1@2 deg. Kom. @.9@ kaulah@@@ m@ ia wahi no:

            Akau @@ @-@ deg.  Kom. 0.@@ kaulah@@ ma ko Pika@@@@:

            Hema  12 3-4 deg. Hik@ 1.00 kau@ah@@ ma ia wahi n@@:

            Hema 44 deg. Hik. 1.28 kaulahao n@@ a wahi no:

            Hema 8 deg. Kom. 1.@7 kau@@hao @@@ ke Konohiki a ke kihi mua. nana k@ @lia@na o @@ Eka, 3 @uda, @ @@@@.

            O ka ikliaina o keia @@@@ apa@@ @@ hiki aku i ka @uina pau o @ Eka @@ Ruda, 32 Roda: a oia no hoi na@@@ i kuleana@@ @a S. Golia ma ka @. @. @. @@@@ i hoopaaia e ka R. P. @@@@.

            @@@ O kela apana @ mahele o ka @@@@ e waiho la i Kamani, Olowalu, Maui @ h@akakaia malalo iho nei; E hoomaka ana ma ke kihi komohana @ k@@@ @@hi e hui ana me Pipipi ame ke K@@@ hiki a hol@ mailalia ak@.

            Akau 19 deg. Hik. 1.@7 kaulahao ma Pipipi:

            Hema 74 deg. Hik@ 1.@@ kaulahao ma ke konohiki:

            Hema 19 deg. Kom. 1.47 kaulahao ma ke Konohiki:

            Akau 74 deg. Kom. 1.31 kaulahao ma ke Konohiki a kahi@ hoomaka ai@ @@@ @ ka @@iaina o 3@.@ Roda a oia no h@@ ka apana @ o ke kuleana o Kai@u@a, @@ pahale, a i hoakakaia Hoko o ka L. @. A. @373, R. P, @@@@.

            Ma ke dala kuike ka makemake a @@ ke dala @ula Amerika no hoi a ma ka aoao o ka mea kua@ na lilo palapala a pau.

R. PIKAO HOSE

Komikina

Hanaia, Wailuku, Maui, Dekemaba 31, 1904

3049-Jan 6, 13, 20, 27 - Feb 2, 10

 

E PILI ANA I KE ANU. - Ma na aupuni apau a iwaena o na @ahui apau o keia poepoe honua, o ka laau k@n@ ka laau @@@@ mau ia a i ka la@e @@@@ ana @a o@ aku kona maikai i ka na laau e ae. o ka poe @@n@ kanaka @@@@ i @ele ka loaa ana i ka ma@@ puu @ha ame ke ake @ hoopilik@@@@ e k@ ana @ malia ma ka loaa mua ana i k@ ma@@ @ mau no ia iloko o ke kanaka.  Ua @@@ na kanaka apau i ka p@@@@@ pilikia mamuli o ka hoohemahema ana i k@ anu, o@a@ o ka hapanui o na maka @@ loaa ae ka hookumu ana ame @@ @@@hi@na mamuli o ka loaa an@ o ka @@@ @@@@@@ aka@@@@ a @@@ e loaa ke@@@ @ole o lakou hookuukuu wale i k@ anu e hoomau aku ma kona @@@@@@ aka ua lan@ koke i ka laau e o@a @@.  No kekahi mau makahiki @@@@@ i @@@ @ nui mau ia ai ka laau ku@u a @@@@@berlain ma Amerika h@@@@@@@ ame na aupuni e ae. a @@@@ i @@@@ ai na @@@@@@ ana o keia hookahi ka @@@@ ku@@@@ loa no ka puu @@@ ame ka@@@ o ke ake, a o ka @@ aku no @ae o k@ @unu anu, hupekole ame ke kunu kalea.  He hoo@a ke keia laau a he @@@@@ hikiwawe hoi.  Ke kua@@a nei ma na h@@@kuai apau.  BENSON. SMITH & CO. LTD. na a@ena no ko Hawaii Paeaina.

 

O John C. Ber@@, he kamaaina oia no Kau, he hapa Hawaii, a h@ kanaka no i makaukau ma na hana o ka oi@@@@ makai.  He luna oia no ka mahiko o Hil@@ a he luna@eia no ia apana.

 

 

HOOLAHA KUMAU

 

Kakela me @@@@

KAUPALE@@@

 

Poe Kalepa @@@

ke ko@@@@@

 

@@@

POE LAWELAWE @@@@@

 

 

Poe Agena no na @a

hiko Lehulehu

 

Hui Alahao ame A @@ @ @@@@

 

MANAWA@@

Oct. 6, 1904

 

 

@A @@@@@@@

            No W@@@@ @@@ @@@ @ @@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@ na @@@ @@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ na @@@@@@ @@@ @@@@@@@@ @@@@@@@@@@ @@@@@@ @@@@@ @@ @ @ @@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@ @@ @ @@@@

            N@ P@@@@ @@@ @ @@@ @ @@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@ @ @@@@@ @ @@@ @@ @@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@ @@@@@@ @@@ @@@ @@@@@@@@ @@@@ @@@@@@@2 @@@@@@ @@@@ @@@@ @@@@@@@@@ @@@@ @@@@@ @@@@@@ @@@@@ @@@@@@ @@@ @@@ @@@@@ @@@@@ @@@@@

 

@@@ @@@@ @@@

K@ @ Hon@@@@@@ @ @ @@ @@@@@@@@@@ @@@@ @@ @ ame Wa@@@@ @@ @ @@@@ @  @ @@@ @@ @ @@ @ @ @@@@@@@@@@

Ku @ Honolulu @@@ @@@ @ @@@@ @ @@ @@@ @@@@ @ @@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@ @@ @@@@@@@@ @

            K@@@ ame k@@ @@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

            Na@@@@ wale @@@ @@@@@@ @@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@

            K@e ke S@@@@@@ @@@@@@ @@@@@@@ @@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@

 

G.P. DENISON

                        Lunahoo@@@@

                                                                        F. @@@@@@

                                                                        @@@@@@@@

 

HUI HOOLEWA HONOLULU

 

            Ke h@@@@@@@ @@ @ @ @@@ @ @ @@@@@@@@@@ hana kokua @ @ @@@ @@@ @ @@ @@ @@@@@@@@@@@ @a @a @@ @@ @@@@ @@ @@ @ @ @@@ @@@@@@@@@@@@ @ @@@@@@@ @@@@@ @@@@ mau nei i k@@ @ @@@ @@@ @ @@@.

            J.H. T@@@@@ @@@ @@ @@@@@@@@ @@@@ @@

 

.O KE.

Koko Ino ka mea e loaa ai na Pilikia ma ke Kino

 

E Helahela i keia @@@ @@@

o Ka@@@@@ @@@@

AYERS SARSAPAR@@@@

KA

laau nana i hoo@@@@@@@ @@ @@@ @@ @@@@ ma@ k@u @@@ @ @@@.  @@ @@@ @@@@@@@@ @@@@ @@@, a he @@@@ e @@@@@@@@@ @@ @@ @@@@@@@@@@@ mau la@a apau.  O ka @@@@@@ @@ @@@ @@@@@ @apari@@a ka @@@ kau@@@@@ @@ @ @@@@ @@@@ ke au @@@@@@@@@, @@@ @ @@ @@@@ @@ @@@@@@@ lawelawe ana i keia laau @ @@@@ @@@@ @@@@ ke oia kino maikai a @@@ @@ @ @@@@@@ @@@@@ mae, hoi  @@@ m@@ ka @@@ @@ @ @@@@@ @@@@@@@@@@@@ lehelehe, pu@@pu@@ maikai @@@ @@ @@@ @@@@@ pa@@na, a loaa ke kulana @@@ @ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@ kai.

            H2 loaa @a po@@ paa o @@ @@@ @@@@@@@@@@@@@@ laau Ayers @@@@@@@@@@@@, @@@ @@ @@@@@@@@@@ ana @@@@ ka ma’i @uu @@@ @@@@@@@@@@@@@ Dis@@@@ ame na ma@@ @@@ @@@ @@@@@@@@@@@@ ikaika aku nei mak@@ e @@@ @@@@@@ @@ @no laau ma kahi i ike ia @@ @@@ @@@@@@@@ pau apau.

            Hoomakaukau ia e K@@@@ @ @@@@@@

            A Company, L@@@ll, M@@@ @@@@@@ @@@@

            E loaa no keia mau H@@@@@@ @@@ @@ hale kuai laau apau.

 

 

Kauka Mitamura

 

Alanui Kukui @@@@ @@@@ @@ @@ @@@@@ Na H@@@ H@@@@

            @@@@ @ @ @@ @@@@@@@ @ @ @ @@@@@@@@@p@@@ Saba@@ H@@@ @ @ @ @@ @@@@@ @@@@ Tel@@@@@@@@2 H@@@ @@@ @22 P@@@ @@@@@@@@@@.

 

Ke Hamama nei k@ Home o na I’a O@a

I Keia Manawa @A

Kapiolani Paka

E WEHE HAMANA IA ANA @@ HOME O NA @@@ @@ 22 2222 22 222 pu@e mai ka h@@@ @@  a @@ @ @@@.  @@@ @@ @ora 5 p.m. a @@@ ka @@@@ @ @ @@@ i ka hora @@@@ p.m.

            Ma na la S@@@@@ e @@@@ @@ @@@ @@@@ @a hora 1 p.m.

            E WEHE HAMANA IA ANA@@ @@ Poaha apau me ka AUHAU@@@ @@ @@ @@ e ae e @@@@@ @@ @@ @@@ @@ @@@@ @ no na kanakamakua a @@ @ @@@@@@ @@ no na keiki malalo mai o @@@ @@@@ @aka makahiki.

 

            A@a @@ mokukaua @awe @@ @@@ @@@ Amerika @@@ @@@@ @@@@ i ku @@ @@@ @@@@ Poa@@@@ nei kona @@@@ ana @@@ @@@ @@@@ ma ke Ana@@@ a Puu@@@ @ @@@@ @@ mokukaua Amerika @@@ @@@ @ @@@@@ @@ ma@@@@@, @ @ ku iki ana ma@@@@@ @@ @@ @@@@@@  hoo@@@@@@@ @@@ @ @@@@ @@@ @@.