Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 2, 13 January 1905 — Page 6

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Renee Horie
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

6

NUPEPA KUOKOA, POALIMA, IANUARI 13, 1905

 

MAIKAI KE KAHUA MAKINALE.

            I ka wa i hoea mai ai o ka BrigadiaGenerala Moore o ka oihana kaua o na Mokuaina Huiia o Amerika i Honolulu @@ @@ ka nana ana i ke kuiana o ke kahua-hoomoana o na koa Amerika ma Waikiki-kai ua hooko @o aku oia ma ka hiki kino ana aku lialia i ka Poalua iho la.  Ua loaa iaia, aia na koa no ko lakou mau home he mau halelaau i hana maikai ia ame na kaupoku hale e kuiu oie ai ka ua ke hiki mai ka wa ua, oiai hoi na lunakoa ame ko lakou konela e hoomaha mau ai i ko lakou mau poo iloko o na halelole, ko lakou mau home hoi.

            Ma keia huakai nana a ke Generala ua ukali pu ia aku oia e kona kokua Lukanela Cox ame Makia Febiger, ka Lunanana-Generala a hoomaka aku no hoi i kana hana.  He mea maa mau oie ia o ka ikeia o na koa kumau i hoonoho mau ia ma kekahi kahua-hoomoana paa o ka hoonohoia o lakou iloko o na halekoa laau a e noho hoi na aliikoa iloko o na halelole.  O ka mea maa mau oia no ka noho o na aliikoa i loko o na halelaau a o na koa hoi iloko o na haleloie.  Eia nae, i keia poe

lunakoa, ua loaa no ia lakou ke oia oluolu ma ia ano nohona home ana, a o ka lakou poe wahine kekahi i oluolu ka manao iloko o ia ano like.

            O na koa kumau ka ke Generala i nana mua ai, ia lakou iloko o ka laina no ka paikau ana--ma ka paikau mama mua a mahope iho ma ka paikau ko'iko'i.  Ua puka mai na koa me ko lakou mau lako kaua apau e hookahakaha ana malalo o ke alakai a ke Generala.  Ua noii pono ia na pu a lakou, a pau ia ua nanaia aku na halekoa, na lumi kiai ame na hale e ae apau pau nu me na wahi e ae.

            "Heaha ia ko'u manao no ke kahua-hoomoana?" i ninau iho ai ke Generala.  "He maikai ke kulana aka aole nae au i manao ua kupono ke kahua i kahua-hoomoana no na koa kumau."

            A i ka Poakolu ae i makaikai aku ai ke Generala Moore i ka haukapila o na koa iuka o Maemae, kokoke i Puunui.  Ke makemake pu nei oia e kaapuni i ka mokupuni.

 

KALIKIMAKA MA KALAUPAPA.

            He la malie ka la Kalikimaka ma ke Kahua Ma'i Lepera; ua hamau na makani pukiki, aole no hoi he mau pakaua.

            Ma ka po Poaono, ua malama ae na haumana Kula Sabati o Kalaupapa he laaau Kalikimaka ma ka Heiau laa o ke Akua (Kanaana Hou), na akoakoa mai na haumana, ame na poe makaikai pu:  ua kipa pu mai ka lunakanawai John Hauiani, e ike i na hana o ia po.  Na ke Kahu E.M. Hanuna i alakai i na hana o ia po; he mau mele, na pule hoomaikai i ke Akua, heluhelu ana i ka moolelo o ka hanau ana o ka Haku, ame kekahi haiolelo pokole a ano nui no hoi, e pili ana i ka hiki kino

ana mai o ke Keiki a ke Akua i ke ao nei.  Mahope o ke mele ia ana o kekahi himeni; ua hoopio ia na kukui--a ia manawa koke no hoi i ho-a ia ae ai na kukui ihoiho liilii iloko o ka uluwehi o na lau o ka laau Kalikimaka e ku ana mamua pono o ka awai o ka luakini, he nani mai hoi kau i ka nana aku,--ia wa koke no hoi i lohe ia aku ai ka leo o kekahi o-le e kani kapalili ana; i ka hoea ana mai, eia ka, o ka elemakule Santa Claus--Aloha kalikimaka oukou apau (wahi ana).  Mai ke kuahiwi au i hele mai nei, ua kaapuni au i ke ao nei, e imi ana au i na keiki kane ame na kaikamahine maikai, ka poe hoi e hele mau ana i ke Kula Sabati; e imi pu ana no hoi au i na kane ame na wahine maikai; o ka poe hele mau no i ke Kula Sabati.  He mau kia wahine na mea i huki mai nei i ka'u kaa, a ma ke alanui ua make aku kekahi o laua, nolaila ke kumu lohi loa o kuu hiki ana mai--a poeleele no hoi au:  Aka, ke hauoli nei au i kuu hui ana me oukou i keia po.  He mau haumana Kula Sabati anei oukou?  Ae aku la na kamalii:  haawi aku la oia i na makana mailoko ae o ke eke ana e haawe ana ma kona kua; mai na kamalii ka hoomaka ana, a hiki i na makua.  O na hua ai ka i hoolawa pu ia me ka lehulehu.

            Hookuu ia na hana me ka hauoli, no ka hanau ana o Iesu ma ke ao nei.

            Kou no,

            KANAANA.

            Kalaupapa, Dec. 29, 1904.

 

IKEA KA MAKAUKAU O KA OIHANA MAKAI.

            Ma ka po o ka i  Poakolu ia 28 o Dekemaba i hala, i ike hou ia ai ka makaukau piha o ka oihana makai ma ka hoopakele ana i ke kulanakauhale ame ka lehulehu i ka wa o ka hoohaunaele nui.

            Ma ke kani ana o ke oeoe o elima kani ua nui ka puiwa o ko ke kulanakauhale, a me na poo olohelohe papale oie i hoholo aku ai kanaka mai ko lakou mau home aku no ka nana i kahi e ka pauahi oiai oia ka hikimua i komo iloko o ka noonoo, eia nae o ka oiaio maoli he hoaiiona oeoe ia no ka oihana makai, a iloko o 15 minute wale no ua piha ae la na wahi ano nui o ke kulanakauhale me na makai i lawa me na mea kaua a makaukau no ka paio aku i ka poe hoohaunaele ina no lakou ka huina o 2000.

            He umi minute mahope iho o ka hoailona mua ua paa koke ae la ka Hale Manahooko, ame ka Hale Hookolokolo me na kanaka i lawa me na mea kaua, a peia

no hoi na alanui ano nui o ke kulanakauhale nei pau pu me Kuapapanui, a he puali makai helewawae ka i hoonohoia aku i Aala Paka.

            He elima minute mahope iho o ka umi minute ua hamama ae la ka ipuka nui o Kuapapanui a emoole puka ana ke kaa o ka oihana makai i piha me na kanaka i makaukau me na mea kaua--iloko no hoi olaila ka Makai Kiekie Henry a hoomaka aku @a no ka hana.

            O keia mau hoao ana i ka oihana makai o Honolulu nei ua kaa aku ia malalo o ke alakai ana a ka Makai Kiekie Henry ame kona Hope a ma na huina alanui apau i hoonohoia aku ai na kiai.

            I ka wa i lohe ai na maka; i ka hoaiiona ua mama lakou i ka holo--holo i kahi o ke keena o ka oihana, a o ka poe i hiki mua ae o lakou no na makai ku-huina i kokoke i ke keena ame na makai kaaiio.  Aka, i ka poe o kahi mamao loa e like me na makai kaulio owaho o Waikiki ame ko uka o Nuuanu ame ko Kalihi, ua kuu pau lakou i ka hoio o na lio a iloko o ka manawa kupono i hoea aku ai i ke keena ame ka hoohakalia ole ua noho koke aku la ma kahi o ka hana.

            O na makai keia i hoomaha a huli ko lakou manawa hana a e noho ana i kauhale a no ka loaa ole o ke kamaa ua holo wawae olohelohe mai lakou a ku ana i ke keena.

            O kekahi makai hoi e hoonanea ana oia iwaena o na lede, a ua nui ko lakou olioli a i ke kani ana o ke oeoe ua hiki ole i keia keonimana makai ke alo iho a me na minoaka i haalele aku ai oia i kona mau hoa lede.  A o kahi makai Kepani hoi ua hoea ae oia i ke keena he hookahi hora mahope iho o ka hoailona mua.  Hu ka aka.

 

KOKUA HOOHOHONU I KE AWA O HONOLULU.

            E kokua ana ke kulanakauhale o Tacoma ia Honolulu nei ma ka hoohohonu ana i kona awa kumoku. 

            Ma ka malama aku nei o Dekemaba, ia 19, i malama halawai ae ai ka Hui Kalepa o Tacoma, Amerika, ma o na kahu la, a iloko olaila i  hooloheia ai ka palapala noi mai ko Honolulu Hui Kalepa aku, e noi ana i ka hoohui like mai o ke kulanakauhale kapakai i loaa na pili oihana kalepa me Honolulu ma ka mea e pili ana i ke awa o Honolulu.  Ma ka noonoo ana o na kahu i ikeia ai ke ohaohaia o ke kumuhana.

            Eia ka hoike o ka buke o ka Hui o ka la 20 ae:

            Ma ka halawai mau o na kahu o ka Hui Kalepa o Tacoma i malamaia i ka po nei ua heluheluia mai he leta noi mai ka Hui Kalepa mai o Honolulu, iloko hoi olaila i ikeia ai e noi mai ana i na kokua ana a keia hui o Tacoma ma ka hooikaika ana i haawina dala no na hana hou o ke awa o Honolulu.

            O keia palapala noi o ka Hui Kalepa o Honolulu ua hoounaia i na Hui Kalepa o na kulanakauhale o Kapalakiko ame Seattle a i na lunahoomalu o na komite o na muliwai ame awa--o na komite hoi o na Hale Kau Kanawai o ka Ahaolelo Nui.

            Ua hoouna pu ia hoi i ke Kakauolelo Kaua ma o ka Elele Lahui la i ka Ahaolelo Nui Jonahi K. Kalanianaole He palapala noi eli a hoohohonu awa keia o Honolulu i noonoo a hooholoia iloko o ka halawai hana o ka papa o na kahu o ka Hui Kalepa o Honolulu i malamaia i Dekemaba 8, 1904, a i kakauinoaia e na lunanui o ka Hui.

            Iloko o ua palapala noi la ua oleloia aia he mau hooaiai ana pili i ka hiki ole i na mokuahi ke komo iloko o ke awa, he awa hoi i haawiia i ke Aupuni Nui mai ka wa no i lilo ae ai o Hawaii i Teritore no na loaa o $5,015,831.13.  Ua hooaiai pu no hoi ka palapala noi pili i ka hoopii a hoomahuahua mau i ka oihana kalepa e hiki aku ai hoi i ka holopono loa o ka hana o ke alawai o Panama.

            Aia iloko o ka palapala noi e noi ana no ka hoakea ana i ka nuku o ke awa ame ka hoopololei pu kekahi ina he mea hiki, i ka 400 kapuai a e hooi aku hoi i ka hohonu i ke 35 kapuai mai ke awa a ke ko-wa.  Ua noi pu ia hoi i mau kukui hou.

            Ua ohaoha nui ia ka palapala a e noi aku ana ka Hui Kalepa i na elele o Wakinekona iloko o ka Ahaolelo e hooikaika e like me ka hiki ia lakou no ka loaa mai i haawina dala nui kupono.

 

NA ANOAI O MAKAWAO, MAUI.

I ka lunahooponopono o ke Kilohana ke Pookela, Aloha oe:

            E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kau Hiwahiwa i keia mau hooheno--o ka Aina nona ka Ua kaulana e kau ae la maluna:

            Hu'i iniki ke anu i keia mau la o keia Makahiki Hou, ua hookani ae na keiki o Kula nei, a hala loa aku ma ka huli Koolau o ka aina i ka nui maoli o ke anu, i ike ole ia i na makahiki i kaahope ae nei.

            Ma ka Poakolu iho nei Ianuari 4th, ua malama ae ka Papa Alanui o Makawao he halawai ma ka Hale Hookolokolo o Makawao, a ua konoia na lehulehu ame na Moho Senatoa ame Lunamakaainana, e hui pu ae ma ia halawai.  a eia ka Papa Alanui:

            W.O. Aikena, Lunahoomalu: Hali Balauwina ame Eka Mokana na hoa.  A eia na Hona o ka Aha Senate ame Lunamakaainana i hiki mai -- Hon. Kamuela Kalama, Hon. Keoni Kalino, Hon. Keoki Wakinekona Haleakala Kapa ame Wiliama Kuelo, aia pu hoi he lehulehu o na hoa e ae ma keia halawai.  Hoomaka ka halawai hora 2 auwina la a oi iki.

            Kohoia o Akoni Tavas i kakauolelo, a o Wiliama Kuelo i Luna Walaau.

            Waiho mai ka Lunahoomalu i na kumuhana i hoomakaukauia e ka Papa Alanui no keia halawai, a e heluheluia penei:  Na alanui ame na daia.  Koena o ke alanui o Koolau, Maui, mai Waiakemoi a Huelo, aia paha ma kahi o na kaukani kapuai he $30,000.  Alanui ame na alahaka, mai Huelo a Paia he 20 paha mile $1000,000, alanui mai Paia Camp a Paia kaona, $7,500.  Alanui o na Home Hookuonoono o Kula, $6,000, alanui mai Makawao a Kamaole, Kula, $25,000, alanui mai Makawao a Paia, $12,000.  Alanui kahiko o na Home Hookuonoono o Kula oia keia alanui a Waiia, $6,000, alanui mai Kamalo a Keawakapu, $15,000, alanui mai ka Helu @ o Kihei hui me ke alanui o Kula a Kahului, $7,500.  Alanui Kapakulua a hiki i Hoikaopuaiwalau, $3,500.

            He nui ku -- ka kamailio ana maluna o keia mau ikamu, a hooholo pakahi ia na ikamu penei:

            Alanui Koolau, $@0,000.  Huelo a Paia, $100,000, mai Makawao a Kamaole Kula, $25,000; Paia Camp a Paia kaona, $7,500; Kamaole a Keawakapu,

$1@,000; Kihei a hui me Kahului ame Kula, $7,@00; Home Hookuonoono Kula, $6,000; Makawao a Paia, $5,000; Kaupakuhua, $3,500; alanui Home Kuonoono kahiko, $6,000.

            Ua haawi mua ae o Wiliama Kuelo he haiolelo, aia maloko o kana haiolelo na kumuhana ana i hoike aku ai imua o na lehuiehu apuni o Maui ame Molokai mahoe koke iho no o kona @nakiia ana, ea, eleu mao@@ no ka noho @ na Waieha, imua aku, a e uleu mau aku a komo i ka Hale Ahaolelo; a e hanaia a pau na hana iloko o na la he @@ a ua hoopomaikai ia ka lehuiehu, oia hoi ua hookoe ia he mau kenikeni no ka waiho o ka lehulehu, a ola ae hoi ia mau wahi pilikia e waiho mai nei.

            Nee imua Kuelo!

            E waiho ia aku ana keia mau haawina i na Hale Hana Kanawai; aia ia lakou mai ka pono a pono ole; aka ua hoike ae ke Kiaaina ma kana huakai i kaapuni iho nei ia Maui nei.  O Maui nei ka oi o ke ino loa o na alanui ina hoi ha pela, e apono mai ana no oia i na bila haawina e like ae la me ia maluna.  A ina o hoi no ka hiki ole ke loaa pau pono mai o keia mau haawina, he mea pono ia oukou e na Hoa o na Hale elua, e haawi koke ia mai i mau haawina no na alanui nui loa o ka pilikia, e like mai Keanae a Paia, mai Makawao a Kula, a huli no Keawakapu.

            Mahope o na hauwalaau ana, no na mea pili alanui, ua waiho mae o Kamuela Kalama i ke kanawai pili i na huila kaa.  Ma keia, ua like ka manao o na poe apau, he kanawai hoopilikia maoli keia; aka, aole e hiki ke alo ae oiai na ka lehulehu no i koho i na Lunamakaainana o 1898 paha, a na ia poe no i hana keia kanawai, a mamuli o ka moe malie ana iho nei o keia kanawai a hala he mau makahiki na nanea a maa ka lehulehu i ka hoohana ana i na huila a ke kanawai i papa ai, a i keia mau, mamuli o ke kauoha mai ka Ilamuku mai o ke Teritore, ua hoopilikia maoli ia no keia mau lehulehu o Kula a hiki i Makawao, a oiai aole e hiki i na kaa, ke lawe i na wahi opala wahie, uala, kulina a ano like e ae no Wailuku, a lilo aku keia mau waiwai loaa mai kahi pai, palaoa, a pela aku; ea, pehea ka pono o keia mau uhane a ke Akua i hana mai ai?  Hele a noho mai ka Ahaolelo, ihea e lawe aku ai keia nui lehulehu e hanai ia mai ai, a pau ae keia pilikia?

            He nui wale aku na hauwalaau ana no keia mau mea, a hookuu wale ia ka halawai me ka maluhia.

 

HOOKOIA KE KANAWAI KAA.

 

            Ua lohe ia mai ua hookoia ae ke kanawai kaa e ka oihana Makai o Makawao, a ua paa ae he ekolu mau kaa wahie a na Pukiki o Kokomo, Makawao, a ma Poalima i waiho ia ae imua o ka Aha a Kale Kapa, a ua ae aku i ka hewa, a kapi ia me na a-la he umi.  Elua hihia i loaa ia haawina hookahi, a ua hoohalahala aku  la i ke kiure.

 

            HAKAHAKA KA NOHO KAPENA MAKAI O MAKAWAO.

            Ua lohe ia mai ua waiho ae o Hanale Iwiena i ka noho kapena makai ana ua olowalu like ae na poe noi no ia noho, a eia ka poe i waiho ae i ka lakou mau palapala noi.  --  Joe Moris, Manuel Depont ame T.K. Pa, a ke noonoo nei na kalapu Repubalika ame komite Hooko o na mahele koho like ole i keia mau inoa; owai la ka maunu e aki ia mai ana e ke komite Hooko kuwaena o Maui?  Kuailo ia mai.

            Ua waiho pu ia ae he manao e hookui hou ia mai i mau lumi mauka o ka lumi Hookoloko--iwahi keena no ka Luna Makai ame Lunakanawai, a e lilo ia mau lumi i wahi e hoomakaukau ai i na hana e pono ai e waiho mai imua o ka Aha, a pela aku.  Maikai loa keia manao.

            A ua kamailio pu ia no hoi e hooneeia ka Hale Hookolokolo o Makawao a ma ke kahua o ka Hale Kula Kahiko o ke Aupuni e ku nei ma kai iho o na halekuai Pake, loihi loa o Paia, aka oia paha ke kikowaena o na mahele o Makawao, a kokoke aku hoi i kahi e loaa'i i mau mea ai, oiai, ma ke kahua mua e ku nei, he ku maoli i ka pilikia ka lehulehu ke noho a po ka la malaila, polonei keia hoonee ke pono, na pono.

            A e lilo pu no hoi ka lehulehu e kokua pu i kou komite Hooko o kou mahele koho balota e nana, a e noonoo me ke akahele loa i kou mau lima hooko ma ke kanawai, oiai, na ka lehulehu e malama i kona ola ame kona ohana.  A he mea pono no hoi i na Komite Hooko o na mahele koho apau o Makawao ame ke komite Hooko kuwaena ame na poo o ka oihana hoomalu o Maui nei e lilo lakou apau i hookahi e kuka me ke akahele i ka pono o ka lehulehu, a mai kaihi ae ma kou ano--

he hoaloha no kekahi o keia mau moho e noi nei; aka, e kaawale kou hoaloha ma keia ano; oiai, oia no kou enemi ke hana oe i ka mea ku i ka hewa, a eia no kou mea nana e hopu mai.  Ua kakoo ikaika ia ae me ka ikaika ka inoa o Joe Moris, a ma ka loheia mai, ua ikaika ae ka inoa o Manuela Dupont, a oiai, eia o Dupont ke paahana nei me ka mahiko o Paia, a aia paha kona ikaika ma ia mahele, a loheia mai la no hoi ua loaa no he mau kakoo ia T.K. Pa, oiai, ua eleu mua aku no kahi kaaka a loaa ka ulu i hele a pa-ki kepau.  Nee imua T.K. Pa.  Ua lawa paha keia hooluhi ia oe e ka Lunahooponopono, nolaila, ke kaomi ikaika nei ka hau kokololio, ua hele au a anu i ka po kehau--me ka welina i ou mau paahana.

            MEA KAKAU.

            Maui, Ianuari 7th, 1905.

 

            Ua hala aku ma ka mokuahi Kinau o ka Poalua nei o George Lycurgus, ka lunanui hou o ka Hotele Luapele.

 

            E holo aku ana o J.A. Magoon ame S.M. Ballou no America.  O laua nei na loio o ka aoao kue ma ka hihia o Samuel Paka.

 

            Ua hoole ae o Viviana Richardson, imua o ka Aha Kaapuni i ka Poakolu nei, aole oia i hewa ma na helu hoopii i hoahewaia ai oia e ke kiure nieniele no ka hewa apuka dala o ka oihana wai.

 

            Ua hoopuiwaia o Mrs. George R. Carter i ka loaa ana aku o kekahi puolo i ko laua hale.  I ka weheia ana keia, eia ka he bola i hookinohinohiia me ka nani, a he makana hoi na ke Keikialii Fushimi o Iapana.

 

I HAAWINA DALA NO KE AWA O HONOLULU MA WASINETONA MAI.

            Maloko o ka hoike makahiki a Kiaaina Carter i ke Aupuni Federala i ikeia ai ka Lunanui o na Hana Hou Mr. Holloway a oia keia malalo iao.

            Me ke komo a ku mau e na mokuahi nunui iloko o keia awa i ikeia ai ka lilo i mea nui o ka hoohohonu ana i ke awa oke awa o Honolulu me ka hohonu lawa kupono ame ka nui kupono e hiki ai na moku nunui ke hookipaia.  O ke awa o Honolulu aole he nui loa aka he maalahi me ka pilikia ole o ke komo ana.  Mai ka 24 a ke 34 kapuai ka hohonu o ke awa ma na wahi like ole, a i hoonohonohoia hoi ka nui o na lilo e like me ia malalo iho e loaa ai ka hohonu averika o 34 kapuai mai o a o.

            I $258.000 no ka eli ana i kahi palupalu a hiki i ke 34 kapuai averika, ma kahi o $60,000 i-a paa:  a i $450,000 no ka eli ana i kahi akoakoa o ka nuku o 34 kapuai hohonu averika.  500,000 i-a paa, 90 keneta o ka i-a hookahi; a i $15,000 no ka pono o ka hale-kukui.  $60,000 i-a paa akoakoa o 90 keneta o ka i-a hookahi a i $15,000 no ka paeli ana i kahi lepo o 50,000 i-a paa, o 30 keneta o ka i-a hookahi i hiki aku hoi na hoolilo apau i ke $777,000.

            Mai ka hoohuiaina i hoomaka ai ka pii mau o ke komo nui ana o na moku ke kumu i hiki pono ole ai na uwapo ke hoolawa i ka pihapono, a aole no hoi i hiki pono i ke Aupuni i ka hoonee mua ana no keia hemahema, ua lawe ae la na hui hana pilikahi i keia hana nui i lawe ae ai ka Hui Kaaahi o Oahu a kukulu i kona mau uwapo e hoomalu pilikahi ia nei.

            O ka Lunanui o na Hana Hou mua iho nei ua hoomakaukau oia he papahana maopopo no na hou a i ke kau ahaoleio i hala i hooholoia ai he haawina dala o $300,000 no ke kukulu hou ana i na hooponopono hana uwapo o Honolulu, pela no hoi ka huina o $50,000 no ka hoohohonu ana i ke ko-wa o ke awa.

            A me keia ano iho la i hoomahele ai ka wehewehe ana a ka Lunanui Holloway iloko o ka hoike, a ua manaolanaia ia ka hoolohe kokeia mai o keia hoohohonu awa o Honlulu e ke Aupuni Federala i mea e okiia ae ai na ke'ake'a e hiki aku ai ka hohonu i ke 35 kapuai.

 

KU-E KO HONOLULU I KA HOTELE YOUNG.

(Mai ka aoao 1 mai.)

popo ole i hoouna hou aku ai ka poe kalepa he telegarapa, ma o Kiaaina Carter la, ia Kalanianaole e ninau aku ana i ke kumu i hoounaia mai ai ka ninau ma ka telegarapa, a heaha hoi na manao akea e pili ana no ka Hotele Young, a o ka pane i loaa mai oia iho keia:

            "Ke hana nei me ka ikaika i loaa mai ona hale.  O ka olelo hooholo a ke komite aia mawaena o ka manao kuai a i ole no ke kukulu ana i hale.  Ke manao nei aole paha e loaa mai ana na kaawina dala mahuahua no ke kuai ana i ka Hotele Young.  Ke maka'u nei ina paha e hooikaika ana malia o kaupaleia kekahi mau haawina e ae.  He pono e koho mawaena o ka Cushman bila ame ka Kuhio.  Ke kali nei i ka' manao laula o ko Honolulu.

            "KALANIANAOLE."

            Oiai no nae aole i pau pono loa na manao o ka ninau i hoounaia i ka Elele, eia nae ua loaa hou mai he mau ike hou.  Ma ka telegarapa a ka Elele, ua maopopo loa eia ke komite o na hale aupuni o ka Ahaolelo ke hi-o nei mawaena o na bila elua a malalo o ia kumu i makemake ai oia e ike i ka manao o ko Honolulu nei.

            O ka bila a Cushman i hookomo ai @ noi ana ia i $1,400,000 no ke kuai ana i kahua a kukulu i hale, a i ole no ke kuai ana i hala, a o ua hale la oia no ka Hotele Young.  Ma keia maopopo loa ka nui hewahewa o ke noi haawina o keia bila mamua o ka Elele Kuhio bila o $1,000,000, a ina e holo ana ka Cushman, alaila ke kanalua nei ka Elele i ka loaa hou mai @e mau haawina hou no Hawaii, a aia maluna o keia manao kanalua like ko Honolulu nei poe.

            O keia kanalua no nae ua hoopauia ma ka noho hou ana o ka halawai a ka poe kalepa ma ka Poakahi nei, a ma ua halawai la i noonooia ai ka telegarapa a ka Elele Kalanianaole, e like me ia maluna ae nei.  Ma keia halawai i hooholo loa ia ai he olelo hooholo, a o keia iho ua Olelo Hooholo la:

            E Hooholoia, Oia hoi o ka manao o ka Ahahui o ka poe Kalepa o Honolulu ma ka halawai kuikawa i malamaia i Ianuari 9, 1905, o ka bila no kekahi haawina dala e like me ia i hookomoia ai e Elele Kalanianaole o Hawaii i ka Ahaolelo Nui, no ke kuai ana i kahua a no ke kukulu ana i hale Federala ma ke kulanakauhale o Honolulu, ma keia ke kakooia nei a ke

            Hooholo hou ia nei:  Aole o makou apono i ke kuai ana i kekahi hale e ku nei i keia manawa ma Honolulu no na hana Federala, a ke hoike koke ia nei i ka Elele Kalanianaole ma ke telegarapa i keia mea maluna ae.

JAMES WAKEFIELD,

                                                                                       (Kakauinoaia)   W.W. HARRIS,

                                                                                                                  J.G. ROTHWELL.

            Ua loaa ae no na manao hoapono ole i keia olelo hooholo mai kekahi mai, hoa mai, eia nae na kaa ka hapanui ma ka aoao kokua, a hoounaia aku keia Olelo Hooholo i ko kakou Elele.

            Me he mea la o ka pau keia o na nune ana no keia ninau, a oiai ua telegarapa aku o Kiaaina Carter i ka Elele Lahui e hooikaika oia e hoomoe iki ia ko ke komite no@@@o ana maluna o keia ninau a hiki i ka manawa e hiki aku ai na palapala hoole a  @@ Honolulu nei i kakauinoa iho nei, no@a@ia aole paha he mea i koe maluna o keia ninau a hiki i ka manawa e looa aku ai keia mau palapala.

 

            MA AMERIKA he laau ohohia loa ia ka laau kunu a Chamberlain e na makuahine ame na keiki no ka hooia ana i ke kunu, hupekole ame ke kunu kalea.  Aole he mau mea hoopilikia iloko ona a he loaa koke hoi ke ola.  Ke kuaiia nei e na halekuai laau lapaau apuni ke ao nei.  BENSON, SMITH & CO., LTD., na agena ma Hawaii nei.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

HOOLAHA PANIKU O KA MEA PAA MORAKI.

GOW CHONG AME WEE SHING

            I kulike ai me na manao o kekahi moraki i hanaia e Gow Chong ame Wee Shing o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritore o Hawaii, ia Allen & Robinson, Limited, he hui i kukulu pono ia a e ku nei malalo o na kanawai o ka Teritore o Hawaii, i hanaia ma ka la 1 o Iulai, 1903, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakaukope o ke Aupuni, Honolulu, Oahu.  @iloko o ka buke 236 ma na aoao 268-270, ke haawiia aku nei ka hoolaha o ka mea paa moraki i oleloia ke manao nei e paniku ia mea hookahi, i kulike ai hoi me na manao o ka moraki i oleloia ame na kanawai o Hawaii, no ke kumu i uhaiia, oia hoi, no ka uku ole ia ana o ke kumupaa ame ka ukupanee.

            Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope o ka pau ana o na pule neepapa ekolu mai ka la aku o ka hoopuka mua ia ana o keia hooiahi, o ka mea paa moraki i oleloia e manao ana e e paniku i ka moraki a e hoolaha no oia no ke kuai ana i ka waiwai i paa a i hooliloia ma ia moraki a e kuai no hoi oia ia mea ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan ma alanui Kaahumanu, iloko o Honolulu i oleloia, ma ka Poaono.  Ianuari 14, 1905, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.

            O ka waiwai i paa iloko o ka moraki i oleloia a e kuaiia aku ana oia no kela Palapala o ka Hoolimalima o na aina e waiho la ma kahi e kokoke ana i ke kihi o na alanui Muliwai ame Beritania iloko o Honolulu i oleloia, i hanaia hoi mawaena o Mrs. Henrietta Luning ame ka poe moraki mai i oleloia ma ka la 1 o Novemaba, 1901 a i kakaukopeia iloko o ke Keena Kakaukope i hoike mua ia ae n@i iloko o ka buke 233, a ma na aoao 457-459 a nona hoi ka manawa hoolimalima o umikumamahiku makahiki ame ewalu mahina mai ka la 1 aku o Sepatemaba, 1901; a pela pu no hoi me na pono apau kuleana ame mahele o na mea moraki i oleloia iloko o ua aina nei i paa ma ua hoolimalima la i oleloia a iloko a i na hale apau maluna o ua mau aina a i oleloia.  O ua mau aina la he mau hapa lakou o na aina i ikeia ko Montgomery Estate, i hoikeia no hoi he Hapa o ka Pa-hale 2 ame Pa-hale 3, a e hoakakaia nei malalo iho:

            1.  He hapa o ka Pa-hale 2 nona hoi ke alo ma Alanui Beritania o 17.5 kapuai, he hohonu hoi e holo ana ma ka Pa-hale 3 o a ma kahi o 52.5 kapuai, he akea e holo ana ma ka Pa-hale 18 o a ma kahi o 17.5 kapuai, a he hohonu hoi ma ka aoao Waikiki o ke alanui ololi o a ma kahi o 52.5 kapuai.

            2.  Pa-hale 3 nona ke alo ma Alanui Beritania o a ma kahi o 25 kapuai, he hohonu hoi ma ke alanui ololi 10 kapuai ke akea o 42.5 kapuai, he akea hoi ma ka hapa hope o ka aina o 25.5 kapuai, a he hohonu hoi ma ka aoao ma Waikiki o 38 kapuai.

            No na mea aku i koe e hiki o ke loaa ae ma ke Keena o Allen & Robinson, Limited, ma Alanui Moiwahine, Honolulu.

            Hanaia ma Honolulu, Dekemaba 20, 1904.

            ALLEN & ROBINSON, LIMITED, Ma o MUHLENDORF, Kona Hope Peresidena.

            3047--Dec. 23, 30:  Jan. 6. 13.

 

HOOLAHA MANO PANIKU A KUAI.

L. AHLO.

            Malalo a mamuli o ka mana kuai i paa iloko o kekahi moraki i kakauia ma ka la 29 o Novemaba, 1890, i hanaia e a mawaena o L. Ahlo, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritore o Hawaii, ma ke ano he mea moraki, ia William G. Irwin, John A. Cummins ame William D. Alexander, o lakou apau no Honolulu i oleloia, na Kahu no ka Oahu Railway and Land Company, he hui i kukuluia a e ku nei maialo o na kanawai o ka Teritore o Hawaii, ma ke ano he poe paa moraki, a i kopeia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni iloko o ka buke 129, ma na aoao 140, 141 ame 142.  ao o ua moraki la i oleloia ua hoolilo pono ia mai ia ka mea nona ka inoa malalo iho nei, Oahu Railway and Land Company a i keia manawa oia ka mea e paa nei a kuleana ponoi oia mea ma o kona lawe ana i ka makalua o na poe paa moraki i hoike mua la ae nei, ma o kekahi palapala, i hanaia i ka la 1 o Ianuari, 1897, a i kopeia iho iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni i oleloia iloko o ka buke 171 ma na aoao 67-69 a i kulike ai me ka mokuna kanakolu-kumamikolu o na Kanawai Ahaolelo o 1874 ame ke Kanawai (mokuna eiwa o na Kanawai Ahaolelo o 1890) e hoololi ana ia mea hookahi.  a o Oahu Railway and Land Company la i oleloia, ma ke ano he mea malama i ua moraki la i oleloia, ma keia ke haawi nei i ka hooiaha ke manao nei oia e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhaila, oia hoi: no ka uku ole ia ana o ke kumupaa ame ka uke-panee o elua nota hoaie a ka mea moraki i oleloia i hoikeia iloko a i hoopaaia hoi e ua moraki la i oleloia, i ka manawa e uku ai.

            Ke haawiia nei no hoi ka hoolaha o na aina pakahi apau ame na wahi apau i hooliloia a i hoakakaia iloko o ka moraki i oleloia, ame na hana hou apau maluna iho, e hoakakaia aku ana hoi mahope iho, e kuaila aku ana ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan, ma alanui Kaahumanu, iloko o Honolulu, ma ka Poaono, ka la umi-kumamaha (14) o Ianuari, A.D. 1905, ma ka hora umi-kumamalua (12) awakea o ka la i oleloia.

            O ka waiwai i hooliloia e ua moraki la i oleloia a e manaoia nei no ke kuai aku e like me ia i hoike mua ia ae nei oia iho keia:

            O kela mau apana aina apau loa ma Pearl City, Ewa, Mokupuni o Oahu, Teritore o Hawaii, a i hoakaka pono loa ia hoi na Pa-hale ekolu (3) iloko oke kuea A. eha (4) iloko o ke Kuea ewalu (5) ame ekahi (1) iloko oke Kuea umi (10) maluna o kekahi palapala aina a i ole kii kuhikuhi ano o ia mea hookahi i kanoha pono la a i aponola e na Oahu Railway and Land Company nei i oleloia a i kakaukopeia iloko o ka buke 121, a ma na aoao 207 243 o ke Keena

 

            HOOLAHA HOOKO MORAKI.

Kakauaope o @@ Aupuni @[unreadable]o ka ikaika @[unreadable] @hau @[unreadable] he @[unreadable] kuea.

            Ma ke @[unreadable] k@@ke @[unreadable]  ka @[unreadable] aoao o ka @[unreadable] pau.

            No na mea aku i k@@ e @[unreadable] iou @ Marx, Stange@[unreadable] (Halei, Honolulu n@[unreadable] @ama Moraki.

            Hanaia ma Honolulu, @[unreadable] 1904.

OAHU RAILWAY AND LAND COMPANY.

Mea Malama @

3046---Oe@. 16, 23.  @@--Jan 6, @@

 

                        HOOLAHA MANAO PANIKU AU A KA MEA @[unreadable] RAKI

C. S. DESKY KAHI AME @ DESKY

       Ma keia ke haa@@a a@unreadable] laha i kulike  @[unreadable] ka @[unreadable] i paa iloko  @ @ kah@[unreadable] ma ka la 1@ o Feberuari @[unreadable] S. Desky, Kahu, ame M@[unreadable], Honolulu Mokupuni @[unreadable] o Hawaii na Mea Moraki @[unreadable] German Savings and Loan @[unreadable] ua moraki la i oleloia ua @@@ iloko o ke Keena Hoo@@.   A@[readable] o Honolulu i oleloia iloko o @ 2@2 a ma na @[unreadable] 100 a @@@ huna,  a o ua moraki @@ @[unreadable] pu me ka oeia i i@aa pa @e @[unreadable] he wa hoi i haia ae @[unreadable] ka la 27 o Dekemaba, 1904 @[unreadable] German Savings and Loan S@[unreadable] oleloia, ua kuai haa@[unreadable] w@@ho aku  @[unreadable] Kulanakauhale a Ka@[unreadable] San Francisco (Kapa@@kik@) Moku @[unreadable] California (Kaleponia) a @[unreadable] i oleloia o ka moraki ua k[unreadable] iloko  a ka @uke 2@7 @[unreadable] e@ @[unreadable] moolelo o ua K@[unreadable] Ama la i oleloia a ua @[unreadable] moraki la i oleloia @ k@ @[unreadable] iaki i oleloia ke ma@[inreadable] i ka moraki i oleloia n@ @[unreadable] uha@a,  oia hai ka uka @[unreadable] ka ukupanee i ka wa e @[unreadable].

            Ke haawi  pu ia aku @[unreadable] hoolaha o ka waiwai @[unreadable] moraki la i oleloia e @[unreadable] ma ke kudala @[unreadable] dala o James F. Morgan @[unreadable] Kaahumanu na Honolulu @[unreadable] ma ka Poao@e, Feberuari 4 @ ka hora 12 awakea o ka  ia @[unreadable].

            O ka waiwai i hooliloia e @[unreadable] la i oleloia a e kua@a aku o @[unreadable] @e ia i ha@ maa ia @@ nei oia @ pa-hale a hapa o ka ama @[unreadable] hoakakaia iloko o ka R.P. @[unreadable] ia W.L. Lee e waiho ke ma @ komohana o na Alanui Papu Beritania iloko o Honolulu M@[unreadable], Oahu, Teritore o Hawaii @[unreadable]  i hoak@kaia e like me keia @[unreadable] oia hoi.

            E hoomaka ana ma k@ k@ko hui ana o ka iaina e ku nei i k@[unreadable] nawa o ka aoao Komohana @[unreadable] Alanui Papu, me ka iaina e ka @[unreadable] ka aoao Komohana-hema @ A@[unreadable] Beritania, a e ho@@ ana  ke a@@ ma na kaei oiaio:

Hema 51 deg. 50 min K@[unreadable] e holo ana ma ka iaina @[unreadable] aoao Komohana-@kau @ A@[unreadable]Papu a hiki i ke kihi @[unreadable] o ko  Cartwright @[unreadable] aku. 

Ak. 38 deg. 45 min. Kom@[unreadable] hoio ana @@@ ka @[unreadable]o k@ Hikina Akau @[unreadable] aina a hiki i ka @[unreadable] Hikina Hema @ k@k@h@ P@[unreadable] alahele o umi kap@@@.

 Ak. @1 deg. 15 min.  Hik@[unreadable] holo ana ma ka i@[unreadable] H@ Hema i oleloia o ka@[unreadable] Pono-alahele a hiki @[unreadable] o ka aoao Komohana  @[unreadable] Alanui  Beritania @[unreadable]. 

Hema 40 deg. 22 min. H@[unreadable] holo ana ma ka l@[unreadable] Komohana Hema @ A@[unreadable] Beritania a hiki i kahi @[unreadable] ai.

            Nona hoi ka @@@aina @[unreadable] kuea, oi iki a emi iki @[unreadable] no hoi ka hapa o ka aina @[unreadable] ma kekahi palapala kuai @[unreadable] W Irwin ia Chas. S. Desky @[unreadable] K@[unreadable] i hanaia i ka ia 28 o Mei, @[unreadable] kopeia iloko o ka Buke 168 @[unreadable] moolelo @ ke Keena H@[unreadable] Aina ma Honolulu i @[unreadable] na hale, a hooilina ame @a @[unreadable] pili ana maluna iho olaila @[unreadable] na mea no apau i pili ilaila  @[unreadable] me ka hale maluna o ua @[unreadable] oleloia i ikeia ka @Progress @[unreadable] peia no hoi me ka @[unreadable] a mau hoo@@@ waiwai ana paha  @[unreadable] a mau keena paha @[unreadable].

            Ma ke dala kuike ka mak@[unreadable] ma ke Dala Gula hoi o Amerika @[unreadable] ka @[unreadable] o ka @@a k@@@ ma@[unreadable] palapala apau i hoomakaukau@[unreadable] loio o ka mea malama moraki @[unreadable] o ka mea paa moraki @[unreadable].

            No na mea i ko@[unreadable] Smith ame Lewis na L@@o @[unreadable] malama moraki i oleloia @[unreadable] paa moraki i oleloia.

            Hanaia ma Honolulu Ianuari @ @.  GEORGE TO@@NY

Mea Malama Moraki i oleloia @[unreadable].  Paa Moraki i oleloia

3050 -- Jan. 1@, 2@.  2@ Feb @

 

NANA ANA AOHE AUHAU

Na Kauka Huki Niho Noeau.

He hanaia ka hana me na Auhau haahaa loa.

F.L. FERGUSON,

Lunahoohana

Helu 215 Alanui Hotele, mamua iho o Young Building.