Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 10, 10 March 1905 — KA WAIWAI O KA HUKI LIKE I KE KAULA REPUBALIKA. [ARTICLE]

KA WAIWAI O KA HUKI LIKE I KE KAULA REPUBALIKA.

Ma na mea i iKeia iloko o na hana ahaolelo o ka Ahaol**»o Nui t» na Mokuaina Huiia o Amerika pili i ka hooholoia ana mai nei o n i kuinuhana ano nui a koikoi o Hawaii e like me ka haawina dala o $150,000 no ka oihana noii u huli kumukoa o ka rrf:i'i lepera ma Ha■waii nel am<; ka haawina da)a o $400,000 jio ka hoohohonu ana o ke awa o Honolulu nei ame kela o Hiio, ua hiki ke hoomaopopo loa ia i ka huki like o na lt?r-übalika o ka aina nui me keiu o ka Teritori o Hauaii nei i Ke kaula hookahi me ka lokahi nui mawaho ae o na hooponopono hemahema iwaena iho o lakou Repubalika. Ma ka olelo hooholo o $150.000 no ka liuli a hoola ma'i lepeia a Lunamakauinana Harris i hookomo ai iloko o ka Hale o na Lunamakaainana o ka Ahaolelo kuloko a apono lokahiia e ia mau hoa Repubalika ua apono pu ia no hoi ia kumuhana hookahi iloko o ka Senate kuloko iwaena no o ia poe Repuba."ka a i kakaulnoaia hoi e ke Kiaaina Kepuhalika no ka waiho aku ia kuinuhana iloko o ka Ahaolelo Nui no ka aponoia mai, a o ka waihoia ana aku o Ke kumuhana ilaila ma o ka Elele Lahui la ka Hon. J. Kalanianaole he Repubalika, aia hoi ua puka mai la ka hana, oia hoi ka laulima pu ana mai o na hoa lunamakaahiana Repubalika 0 ka aina nui hui pu ia me na hoa gtnate o ka Aha Senate, ke kumu o ko kakou ike ana ma o na hoike telegarapa 1 ka hooholo lokahiia ana o ia kumuhnna me ka lokahi loa, a makou e kalele nei i ka huki lokahi like ana o r»a Repubalil<a mai koonei poe a kela o Amerika Huipuia. A o keia kekafii o na hoike maopopo loa i ka palainapuna ole o keia. poe Repubalika e like me ka hoonui ino o na la 1 hala ae a makou i kalele nui ai i ka waiwai nui o ka haalele aku i ka hana hoonui ino a lawe mai i ka huki llke ana o ko Hawaii nei poe apau e like me ka haawina hoolele hauli hoohauoli o ke kau koho i hala iho la. He mea oiaio no o ka hanaia o ka poholalo iloko o ka a€K\o Repubalika e like no me ku h«x>nui ia o ku ino iloko 0 m noao kalaialna e ae DemoVarata ame Home Rula aka i ka hookuku ana 1 ksi nui o ka maikai i hanaia e ka aoao Reputalika anie na aoao e ae e like nie ka aoao Demokarata ame Home Rula ua oi pakela aku no k< % \ aoao Utpuba!ika i ko na noao e ae*. a o keia hooholoia ana mai nel o na kunuihana ano nui ame kvi hooholoia ana bila e ka Ahaolelo Xui no ka hooloheia o na hihia 0 kn Aha Kiekie o Hawaii iloko o ka Aha Kiekie o na Mokuaina Huiia o Ar.ierika, he haawlna hoi \ loaa ole mainiw a o keia wale no ke kau o ka hanaia ana o keia mau hana kamahao ano nui a i ka wa no hoi o ka hoopau ana i ke kau ahaolelo—ke 01010 nei makou na keia mavi hana no i hoike ae 1 ka o| io ae o Repubalika ia Demokai*ata. O ka hanaia ana o na 'poholalo ua h!kl no ke h(H>maopo]>oia na ka poe no ia i kanii'a ka anoano hoonui ino a •aoU* nvaiv,i>.vna ao o ka poe maikai o ka aoao a e llke no me ka oiaio o m mea no ka oiaio o ia haawina iloko o n». aoao kalaiaina e ae. a makou e manaoio nei i ka pili oje o ia ino i ka manao maoli o fca aoao kaiaiaina i kuleuluia ai a he hana puikaika no hoi ke kaupale aku } ka poe o ia ano mai ke komo A na ika aoao aka oka mea maoIh>po m.'ioli o!a ko lakou Repubnllka oia{o o!e Ina no e kapa iho ana lakou la «akou iho he Repubattka—a i ka hou- I iuulu ana i na m*& apau aole e hiki ke | nalowale ka haawina huki like o aa ; Kepuhalika i ke kaula mai ko Hawaii i wf ame kela oloko, ma kekahi oleio ana ae via ikeia mai koonei RepubaUka a o keia no hol ka hooialo ana i lea o ka olelo kaulana i hoopuika iiiau i» { na wa kalaiaina. ola hoi/e koho | elele lahui Kepuhalika aole no e nele ka ikeia mat oiai h* poe kels o ka Ahaok»k» Nui o ka auna hookahi. keia mea e hoopau i ke kuhiheua 0 ka po<» i hoopuhiiiia ka noonoo e ka akamai ma ka hoopahele noonoo a «<• ike pu iho no hol lakou I ka waiwai Ole ka hua ole o ka lakou hana **pa*ps. aoka t»ralwai no hoi keia o ke kolm )okshl an« o ka iahui i ka aoao Repuha!ika i ke kau koho balota I hala U ke kumu o krta p<w e noho hana ma{ n-i i keU mau !a iloko o ka Aha,Wrt a fho no hoi «* hana maoli n* o ka Ahaol*to ku?oko o kakou 1 ma» la. Mai f kHa ma« haawi> n* a mii a+ hou l k* hoopuhilila o ka r<*m<w m» ka e hiki mai ana no k A w*a ±<A* h* tr a e «t ke koho «na. R » ka makamaka k«i« mau

1 N'a Kokua a ka Aliaolelo Xui. ! o n a haawina a ** Aluioleio ( Nui ia Ha.w«ist n« oU kekahi mea ū hoomalana « i ** * mau hana h»»bolomua ° ' I IW . O lui HaawinA Dsi<t Nui o i hooaoioia ma* nei e ka Ahaole.o NuJ, ' is . j ku I ke kakaaiiiaaia e ** P«r®«l- - oia ka hohoan io o ke awa o Honoiulu aei ke kumuhaa». hoi i upu nui ;a e ko Hoaolulu neS oi ioa aku iwaena | o ka poe kaiepa i hīki ai na moku nu- ! nui ke komo pono iloleo o ke awa me ka hoopīiikīa oie a o ko lakou komoj ar.a ota no ka pae ana mai o ia mau j loaa. no ka Teritori e Uke eue na upu | mau a»:a o na wa i hala. j lioko no hoi o keia haawina ka manaoiana o ko Hiio poe no ko lakou awa j a no ka paiekai a iloko o ka wa kupono j e hiki mai ana e ike ai kakou i ka io j o ke kumu o ka haua a o ka pau no j hoi ia o ka ne ana m«i ia mea a o ka j hoohoio pojio ana no hoi ia i na hana kaiepa piii i ka oihana hoohikihiki ukana moana ma o na laina moku la. Aoie waie no hoi keia o ke kokua i hooholoia mai nei aka o ka haawina o no ka oihana hoola a imi kumukoa o ka ma'i iepei"a, a o ka hoonoioia ana mai ia o ia kumuhana waiwai a kokua nui ia Hawail nei ma ka j huii ana i ke kumu ame ka moie o keia 1 ma'i weliweli loa oia ka loaa ana he lalanai e makili ai keia ma'i hooweli- ! weli a haiekula nui hoi e imi pono ia ai, a ma ka hooikaika huii ana e loaa ai a e inakili ai—he hoolana ana mai no hoi ia i keia nui kaumaha e hekau mau nei maluna o ka lahui. Ke olelo nei makou he kokua ia mai ke aupuni nui mai. Aka aole wale no keia o ke kokua i waihoia mai no ka pono o Hawaii oiai 0 ka bila pili i ka hooloheia o na hihia 1 hooloheia iloko o ka Aha Kiekie o kakou nei ua loaa ke kuleana e waiho aku ai na hoohalahaia imua o ka Aha Klekie o na Mokuaina Huiia o Amerika he haawina makamua loa hoi i loaa ia Hawali nei no ka wa mua loa, i ka hihla no nae nona ka waiwaiio o elima kaukani dala oi aku. Eia nae, he hana hoonui hoolilo no hoi ia o ka lawe ana o ka hoolohe ana i na hihia imua o kela aha hookolokolo i kahi e loaa a me ka hui dala e lawa ai ka hui ana me ia hoolohe ana o ka aha aka ke hookukuia ia mau hoolilo me ka manaolana o ka hoopukaia mai 0 ka pono no ka aoao ii ku maoli ka pono alaila he hookahi no pane oia no ka waiwai o ia bila i hooholoia mai nei no Hawaii maioko o ia ano mahele. * He kuahaua maikai loa keia oiai ua pala ka manawa no ka noonoo ana i ke kanawai kalana, oiai aia ka Ahaolelo o kakou ke noonoo nei ia kumuhana, a he hana maihai a kupono loa 1 na makaainana ka hoouna ana i na paiapala hoopii e .waiho aku iloko olaila no ka hoike ana i ko lakou manao ina, he naauoia o ka hooholo ana i kanawai kalana ka hoonui i ke kaumaha o na auhau hou a i ole e hele akahele me ka malie, a apo aku paha i ka bila a Aehi no ke kohoia o na luna aupuni e ka lehulehu a aole na ke kanaka hookahi? Ma ko makou manao aole i hiki rpai ka manawa no ke kukulu aupuni kalana ana oiai aole i lawa ka ikaika i na makaainana o keia Teritori e auamo i na kaumaha o na aupuni kalana ke ku io ae, a he hoopapalua ia j ke kaumaha—o na auhau kumau e ukuia nei a hui iho me na auhau kalana hou e kau mai ana ina e holo ke kanawai kalana. Aohe hoohalahala ana ike kalana aka o ka ninau nui wale.no oia no ka hiki ame ka ole o ka auamo ana i na ko'iko'i auhau hou no ka malama ana i na kalana mawaho ae o na auhau mau e ukuia nei. E auamo anei kakou i kaumaha hou?—L. H. Kuokoa.