Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 17, 28 April 1905 — Page 3

Page PDF (1.43 MB)

This text was transcribed by:  Linda Kaholo
This work is dedicated to:  Robert & Alice Tripp Sr. (tutu man & tutu lady)

NUPEPA KUOKOA, POALIMA, APERILA, 28, 1905.

 

“Ina aole wau i pepehi iaia ina ua hopu ia mai kela eke au; au@@me iho olua, a ina i ala io ae ia hana ina paha ua haule kau eke a i ole pa aku paha, alaila ihea aku o  hoaloha Petero e holi ai:”

  Haka pono aku ia na maka o Petero maluna o ka makaikiu, eia nae aole ana pane.

  “He mau mea kamahao’ paha keia,” wahi hou a Peterika, “au hoi i makemake ole ai e poino oe.”

  “Alaila, he hoahanau oe no makou?”

  “Ae, Ina paja aole wau he hoahanau no oukou heaha ka’u e nana aku ai i kela makaikiu i hahai mai nei mahope ou?”

  “Alaila, he makaikiu ka kela?” i ninau mai ai o Petero me kona puiwa pu.

  “Ina paha aole kela he makaikiu, heaha hoi kana i hoopilipili loa a me oe?”

  “Pela io no.  Ua hoohuoi no wau i kona hoopilipili mai me a’u ia nae hoi ua manao iho wau he kanaka powa paha oia.”

  “Aole pela, e ka hoaloha!  Aia ko keia kanaka makemake ia @@.  Ua ike no wau ia oe makou helehelena, a ua hoomaopopo iho wau i kau mea e lawe neei.”

  “A pehea aku?”

  “Ua ike aku wau i ke ano hana a keia kanaka a hooholo iho ia wau e kokua aku ia oe i mea e hoopakeleia ai keia mea”kamahao.”

  Waiho iho la o Petero i ke eke ilalo me ka malie, a holoi ae ia i ka hou e kiki ana ilala.

  “Ua pono kau i hana aku nei,” wahi a Petero.  “Aole wau e lawelawe hou ana i kekahi hana e like iho ia me keia.”

  “Alaila, aole io ou makemake i keia hana?”

  “Aole o’u makemake.”

  “No keaho hoi?”

  “Ua manao wau he mea mama wale no keia ke lawe ia ma ke alanui, e like hoi me ku lawe ana i kekahi eke lole; eia nae ua lilo keia i mea ino lea i kela ame keia minute.”

   “Ke manao nei wau he hana hoinoino keia i ka noonoo,” waho a Peterika i pane aku ai.

   “Aole oia ka’u mea e maka’u nei,” wahi a Petero, “aka o ka’u e makau nei oia ke hoopoino ia o ka hana e manaoia nei e hana aku.”

   “Polelei kau i pane mai ia.  He mea pono i elua mea nana e hana i keia mea.”

   “Aole wau i manao pela,’ wahi a Petero, “eia nae ua maikai iho la hoi ua elua ai la kaua ma keia hana.  Pehea no hoi ina oe e kokua mai ana ia ‘u no ke koena aku o ka huakai?”

   “Aole a’u hoohalahala ana ma ia mea.”

   O keia iho la ka Peterika mea i makemake ai nolaila, lalau iho la o Peterika i ke eke a haela aku ia laua, e hele pololei ana hoi no ka puu, a mailaila aku no kekahi wahi hale uuku e ku ana iloko o kekahi pa.

   Aole he mea e noho aua ma ua hale ia, eia nae ke ki ia Petero a nana hoi i wehe aku i ka puka.  Aole oia i komo aku iloko aka lalau aku la oia i ka o o, a huli ae la a kauoha mai la ia Peterika e hahai aku iaia.

   Haele aku la laua no kekahi wahi, he elua paha roda mai ka hale aku, a malaila i eli iho ai o Petero.  Ma kahi paha o elua ka@@@ hohonu i loaa iho ai he wahi pahu laau, a wehe malie ia ae la ke pani.

   Hoko o ia pouli ua hiki ia Peterika ke ike iho ua aneane ua pahu la e piha me na auka netero-licerine.  O ka laua mau auka i lawe aku ai ua waiho malie ia iho la me na mea e waiho ana iloko o ka pahu.  Mahope o ke pai ana a Petero i ka pahu ua kanu hou iho la oia.

  “Akahi wau a oluolu iho la, a ua hiki hoi ia’u ke hoike aku i ka ahakuka i ka holopono o ka’u hana,” wahi a Petero.

MOKUNA IV.

 

 KA HOAO A KE KANAKA LOEA.

____________

 

  “O oe anei kekahi e hele ana?” wahi a Petero, mahope’o ko iaua hele ana no kekaho manawa me ka mumule.

  Ua hoopuiwaia ka makaikiu i ko Petero apo koke ana i kana mau olelo i hoike aku ai he kanaka hoala haunaele no oia, nolaila ua ano kanalua oia i ka ae koke ana aku, a pane aku la oia:

  “He makemake no ko’u e hele pu aku me or, aka he malihini wau i kou mau hoahanau.”

  “Alaila, aole ka paha oe i loihi loa ma keia aina?”

  “Ua loihi no ko’u noho ana ma Amerika nei,” wahi a ka makaikiu, “aka he malihini wau ma Nu Ioka nei, a aole hoi i loaa ia’u ka manawa e nana ai ai ka oukou hana ma Nu Ioka nei.”

  “Aole loa he kumu,” wahi a Petero i kahamaha mai ai, “e hiki ole ai ia oe ke hele ae ma ua ahakuka la.  Ke manao nei wau ke makemake nei na hoahanau i kekahi kanaka i like me oe.”

  “Eia nai ka mea apiki aole lakou i ike mua ia’u.”

  “Aole ia, he mea nau e kanalua ai.  Na’u oe e hooia aku.  Oeai kou inoa.”

  “O Hama Biki ko’u inoa.”

  “Ua pono iho ia, e hoahanau Hana.  E hauoli no wau e waiho aku ia oe imua o na hoahanau.”

    Ia laua e hoi ana no Nu Ioka us nieniele aku la ka makaikiu i kona hoaloha e pili ana i ka mea hoopa-hu a laua i lawe ai no ke Kiekiena o Hobokena.

  “Ke ohi nei makou,” wahi a Petero. “i kekahi heluna nui o na lakokaua.  He hapa wale iho no keia a aole hoe e hoohanaia ana ma na hana ano nui a makou e noonoo nei.”

  “Alaika, heaha ka hoi ka oukou e hana aku ai?”

  “O, he meahuna ia i ike wale ia no e ka poe o ka poai kiekie o ka ahakuka.”

  “Alaila, heaha ka papahana e manao ia nei e hana aku?”

  “Aia no ia i ke degere kiekie o ka aha kuka malu,” wahi hou a Petero.”

  “Alaila, o ka kakou wale no o ka hou poele wale aku no; oia ane?”

  “Pela iho ia, koe wale no ka ike ana aku ame ka noho ana malalo o ka maiu o ka hana e manaoia nei.  Ua maopopo no hoi ia maku o ka mea e pepehiia ana he kanak ia e hana ana i na hana hookaumaha.”

  I’a pane ia keia mau olelo me ko Petero ku’e ana mai i kona mau poohiwi, me he mea ia e i mai ana, “O ke kanak naauao e oluolu no oia e ninau ole mai i na mea ano nui.

  Hoomaopopo aki ia o Peterika i keia mea.  Ike iho la no hoi oia i mea nona e hoaloha loa ai me keia kanaka a e pili aki ai hoi iloko o keia ahahui o ka poe hana kolohe, he mea pono iaia ke hoohuahualao mau ole aki, a ike pu iho la no hoi oia aole he hoikeia o na meahuna i na lala apua o ka ahahui.

  I kinohi i ka wa a ka makaikiu i halawai ai me Petero a lilo lana i mau hoaloha ua manao ka makaikiu e hiki ana iaia ke aihue ko Petero noonoo aka ma keia ke ike nei oia i ko Petero makaala loa, a iua pela iho la alaila he oi loa aku ka makaala o na poe ma na degere kiekie ae.

  Hooko aki la oia i ka Petero i hoike mai ai iaia a ninau aku la hoi he mau ninau kakaikahi ia laua e hele ana, oiai ke makemake ia oia a loaa iaia ka ike nana e alakai aku iaia a lilo i kanak ohumu hoohaunaele maoli.  Ia laua maluna o ka moku muliwai ua pane aku ia a Peterika:

(Aole i pau.)

Kenekuria Umi-kumamaiwa

------AME------

Kana Mau Hana Kamahao.

(Kakauia e Simeon K. Nawaa.)

____________

 

MOKUNA IV.

 

 (KAU POO MUA.)

 

NAPOLEONA MALUNA O KA PANEPOO.

 

____________

 

     I ke ahiahi a iaia hoi a makaukau ana no ka hooluoli ana, a i ka manawa a Constant e kali aku ana o ka loaa mai o ka ka Emepera kauoha hope loa, aia hoi hemo ana ka puka a ikeia aku la ka Emeperawahine i ke komo ana mai, me ka pukalaki o kona lauoha ame ke kaumaha nui hoi e halii ana maluna o kona papalina, a’u hoi i  hoohewahewa aku ai iaia, eia nae o Josetine no ia, a e nee mai ana hi oia me kona mau kapuai haalili no kahi o ka moe o ka Emepera e ku ana.  Iaia i kokoke aki ai, ua ku iki iho ia oia ame ka puuwai i wawahiia ae ke leo hooho uwe i hina aku ai oia iluna o ka mor, hookomo aku la i kona lime malalo o ka a-i o ka Emepera, a honi iho la iaia e like me na la mua o ke aloha hooipoipo ana ame na waimaka hoi e hiolo makawalu iho ana ma kona mau papalina.

     Ua ulupuni ae la ko Constant naau i ke aloha no keia mau hana a ka Emeperawahine, a oia no hoi kekahi e haaloulou ana ia anawa.  Ua uwe pu iho la ka Emepera: noho ae la oia iluna, apo aku la ia Josetine a puili mai la iaia ma kona poli, me kona pane pu ana iho:  “Ano, e kuu Josefine, e noonoo pono hoi oe.  Ano, e hooikaika ae i ko’u naau; e noho mau aku no wau ma ke ano he hoaloha nou.”  Mamuli o ke uwe haaloulou o ka Emeperawahine aole oia i pane mai i keia mau huaolelo a ka Emepera, nolaila ua noho hamau iho la laua no kekahi mau minute loihi, e hookuu ana hoi i ko laua mau waimaka e hanini iho, a e huai mai ana hoi i ko maua mau manao aloha.

     Mahope mai i ka hala ana ae o na manao ikiiki mawaena o laua, ua ike mai la ka Emepera i ko Constant ku aku , a pane aku la oia:  “E puka aku oe iwaho, e Constant.” ahooko aku la o Constant i ka puka ana mai o Josefina, me ka mau no o kela haawina kaumaha maluna o kona hhelehelena, a e hiolo ana no na waimaka.  Ike aku la o Josefine ia Constant, a haawi aku la i ka hoailona iaia e komo aku iloko, a komo aku ia ua kauwa ia no ka lawe ana mai i ka ihoiho kuku, e like me kana hana mau.  Aia ka Emepera ke moe la me ka malie, a manuli o kona huna loa ana iaia iho iloko o ke kihei halii ua ike pono ole aku kana kauwa i ka haawina kaumaha e halii ana maluna o kona mau helehelena.

     I kekahi la ae, i ke komo ana aku o kana kauwa, aole i pane mai ka Emepera i kekahi huaolelo e pili ana i ke kipa ana aku o ka Emeperawahine, aka ua ike aku la oia i kona haku e noho ana me ka naau ka@maha.  Iaia e komo ana i kona lole aole no he mau huaolelo i hoopukaia mai eia, a i ka pau ana o kana komo lole ana ua hele koke aku la oia iloko o kona keena oihana.  Ma ia la e haalele iho ai o Josefine ia Tuileries a holo aku no Malmaison.  O ka poe apau i paa ole i ka lakou mau hana ua akoakoa ae la lakou e ike hope aku i ko Josefine helehelena.  Ua puka mai la nae o Josefine me kona mau maka i ka paa i ka uhiia, me hookahi lima e kalele ana maluna o kekahi o kana kauwa wahine, a ma kekahi kima hoie e paa ana oia i kona hainaka a e puili ae ana i kona mau maka.  Ua olo ae la na leo kaumaha ami o a o no ka wahine i hooneleia i ka nohoalii a i alohaia hoi e kona mau makaainana iaia i aneane aku ai e kau iluna o ke kaa.  Aole oia i huli hope ae a nana aku i ka halehukiia iho ai na uhi a lawe ae  la ke kahukaa i kona mana.  He mau hora mahope mai o keia ua haalele iho la ka Emepera a holo aku la no Versailles.

 

MOKUNA V.

 

(KAU POO MUA.)

 

BERITANIA NUI AME KE AO HOLOOKOA.

 

     (HOAKAKA.—Mai ka 1793 a hiki i 1815 aia o Beritania Nui ke hakoko pinepine la me Farani.  O Piki Opio oia ke kanaka kiekie ma na hana o ko Beritania Nui mau oihana aupuni.)

     I ka iwakalua-kumamalima o na makahiki o Wiliama Piki aia oia ma ke kulana kiekie loa ma Beritania Nui i loaa ole aku hoi i kekahi kuhina nui mamua aku.  Oiai no nae aole i loaa aku iaia ka ike haiolelo e like me kona makuakane, ua haiolelo aku no oia me ka maikai o na olelo ma na hana kalaiaina i mea e hukiia mai ae hoi ko lakou mau kulana ma na hana o ka aina.  Penei kekahi mau mea i hoikeia e J. R. Green:

     “Ma kona aloha i ka maluhia, kana mau hana hooholomua nona iho, kona lawelawe hana ana, kona naauao ma ka paio olelo ana, kona ike i ka lawelawe ana i na loaa, ua hiki ke hoala ia mai na noonoo ana no Sir Ronaka Walapole; eia nae he mana hoomalu kona i loaa ole hoi ia Walapole, a ua kaawale ae hoi oia mai na hana ino i keia i ko Walapole manawa.  Aole oia i noonoo iho no kona pono pilikahi.  He kanaka paakiki oia e hiki ole ai i na hanaino ke uumi iho iaia.  O kona mana laula oia ka mea nana i kinai ae i na manao inaina o na poe e ku-e aku ana iaia.”

     He kanaka o Piki i manoanoa kona ike lawelawe ana i na loaa ame na lilo a ua komo ae hoi oia a lawe ae i ka hoeuli o Beritania Nui i ka manawa puikaika a i ka wa hoi a ke aupuni i makemake loa ai e loaa ke kanaka kupono ma ke kulana kuhina nui.  Ua hoike hou ae no o Green penei:

     “He kamahao ka holomua ana o ke aupuni.  Ua aneane e papaina ia iho ka heluna lahui i ke kenekuria umi-kumamawalu, a o ka nee mua hoi o ka waiwai ua oi loa aku ia mamua o ka heluna lahui.  O ke kaua ka mea nana i hookomo ae i ke aupuni iloko o ka aie o hookahi haneri miliona eia nae aole i ikeia ae ke kaumaha o a aie.  O ko Amerika malele ana aku mai ko Beritania Nui mana hoomalu oia ka mea nana i hoomahuahua ae i na loaa kalepa me ia aupuni, a ua hoomakaia na hana hooholimua nana hoi i hapai ae ia Beritania Nui a lilo i halehana nui no ke ao holookoa.”

     He oiaio o Piki he kuhina ia no ka maluhia, a he manawa no ua kukala kaua ae o Farani ia Beritania Nui eia nae ua umiia iho ia mea a hiki i ka haule ana.  He mau mahina mamua aku o ke Kuikahi o Lunevila (1801), ua hana iho la oia i ka hoohui ana ia Irelana ame Enelani.  Ua aia ae kekahi haunaela nui i ka 1796 mamuli o ka hoao ana o Farani e kii ia Enelani maialo o ka hoaehe alakai ana a na ia mea i hoala mai i na manao iloko o na makaainana o Irelana e hoaia haunaele, a ma ka Green hoike, ke kanaka kakau moolelo hoi, us kapa ae oia “ua okomoia aku o Irelana iloki o ke ahi o kehena.”  Aia na kia ke hele ia ma na wahi apau o ka aina, e pepehi wale ana.  Ua hooponoponoia keia mea i ka 1800, a ma ia hooponoponoia ana ua lilo mai la he hookahi haneri poe Ailiki i mau iaia no ka Hale o na Makaainana o Westminister, a he i wakalua-kumamawalu alii ame eha poe hanohano pili hoomana i kohoia no lela ame keia Ahaolelo, i noho ae ma ke Hale o na Haku.  O, na launa kalepa ana mawaena o keia mau aupuni ua holomua me ka loaa loe o na ake’ake’a ana.

     Ua hoike ae o Wilberforce o ka lanakila ana o Napoleona, ma Auseturialika ke kumu i make ai o Piki.  He kanaha-kumamahiku makahiki o Piki i kela manawa i lanakila ai o Napoleona, a ua oleloia ae i ko Piki lohe ana i keia lanakila o Napoleona, ua puana ae la oia i keia mau huaolelo;  “E opiopi ae i kela palapala aina,” me kona kuhikuhi i ua palapala aina ia o Europa e kau ana ma ka paia; “aole ia e makemakeia ana no keia mau makahiki he umi e nee nei.”  I Ianuari, 1806, keia mau huaolelo a Piki i hoopuka ai; a ua make oia mahope mai, a kanuia aku oia ma ka aoao o kona makuakane, ka Eale o Chatham.

     Ma kela haunaele ana ma Irlana i puka ae ai a kaulana ka inoa o Robaka Emeta—ke kanak Ailiki aloha aina a loea haiolelo hoi.  He hoakula oia no Kamaki Mua, ke kanaka haku mele, ma ke kula e Trinity, a mailaila aku oia i kipakuia aku ai no kona hoike ana i na manao e kukulu i aupuni repubalika, i 1708, a komo koke aku ia oia iloko o ka Ahahui Huiia o na Kanaka Ailiki, e manao ana hoi e hookaawale ae ia Irelana mai ia Beritania Nui mai a kukulu ae i aupuni repunalika kuokoa.  Ua lilo ae la oia i alakai ma keia mea, a i ka haule wale ana na holo aku la oia no Farani a hoonohonoho iho la i ke aia holookoa ana o na Ailiki a ku’e aku ia Beritania Nui.  I ka 1802 ua hoi aku la oia no Dublin, houluulu ae la i kona mau koa, kukulu iho la i na kahua waiho lako kaua, a hookaawale ae la i ka la 23 o Iulai, 1803, oia ka la e hookoia ai ka hopupio ana i na kakela ame kahi hoahu lako kaua o ke aupuni.  Ma ia la ua pepehi iho la ka poe hoohaunaele i ka lunakanawai kiekie, ka Haku Kilwarden, a auhee aku hoi ua oe lai ke kani ana no o na pih pu mua a na koa aupuni.  Ua haalele koki iho o Emeta i ke kulanakauhale, iea nea ua huli hoi hou aku la no oia e homi a e haawi ikona aloha hope i kana wahine hoopalau, a ma ia hoi anai hopuia ai oia, hookolokoloia, hoahewaia, a hookoia ka hoopa’i oli poo maluna ona.  Ua pale ae oia iaia iho a kana haiolelo naauao loa, penei:

     “Mai aa mai kekahi ea, i ko’u wa e make ai, e hapala mai maluna o’u me ka hana ponoole.  Aole loa hoi kekahi mea e hoohaahaa iho i kou noonoo ma ka manaoio ana ua hiki no ia’u ke hana aku ma kekahi hana okoa ae aole hi no ka lanakila o ko’u aina hanai ame kona kuokoa, a i ole e lilo no wau i mana piliwale malalo o na hana hookaumaha a hoopilikia wale ana i ko’u mau hoa makaainana.  Ma ke kuahaua a ke Aupuni Kuikawa ua hoikeia kou mau manao malaila.  Aole lea he hopena e hiki ai ke kaumaha mai ia mea mai e hooiaio ana i ka hana likiwale, a i ole hoohaahaa paha ma ka home, a i ole ka paa ana, ka hoomalu ana, a i ole ke kipi mai waho mai.

     “Mai ae ole no wau e waijo aku ia’u iho imua o na hookaumaha ana mai waho mai malalo no o ke kumu hookahi oia hoi e ku-e aku no wau i ka mea limanui kuloko.  Iloko o ka hanohano o ka noo lanakila ana, mai paio aku no wau ma ka paepae o kuu aina aloha, a e hiki no i kona mau enemi ke komo mai ma ka a’e wale ana no maluna o ko’u kino uhane ole.  Owau anei, ka mea i ola no kuu aina, a  i paa hoi i ka poe puni kiki manaoino apoe hookaumaha e a-a nei ko lakou mau maka, a i keia wa hoi ke hele aku nei wau ma ka’e o ka luakupapau, no ka manao ana e haawi aku i ko’u mau hoa makaainana i ko lakou mau pono, a i ko’u aina hanau hoi i kona kuokoa—e hookauia mai anei maluna l’u na ahewa aua me ka ae ole ia mai e ku-e aku?  Aole:  Ua papa mai ke Akua!

     “Ina he hiki i na uhane o ka poe i hala e aku ke komo pu mai ma na hooponopono ana i na mea pili i ka poe a lakou i aloha ai e noh ana ma keia ao mauleule,--O, e ke uhane aloha a ihiihi o kuu makuakanae i hala e aku! e nana iho oe me ke aloha maluna o na jana a kau keiki nei iloko o ka ehaeha, a e ike iho ina ua hu ae wau mawaho o na kumu o ka oiaio ame ke alohe aina au hoi i hookomo mai ai iloko o ko’u puuwai opiopio, a no ke ku ana mahope o ia @aau mea nolaila keia hoomakaukau ana e haawi aku i keia oea ana.

     “E kuu mau haku, ke noho mai nei oukou me ka uluhua no ka mea e molia ia ana.  O ke koko nai nei oukou e ake mai nei e inu aole ia i hoopuanuanu ia e na mea hooweliweli e ku poai puni nei i ka oukou pio.  Eia no i ake kaahele nei me ka pumehana me ka hookuia ole ia ma na auwaha a ke Akua i hana mai ai no na mea pono, a oukou nae e manao mai nei e wawahi iho no kekahi mau mea i oi aku ke kaumaha a ke uwe aku nei lakou i ka I ani.  E hoomanawanui hou mai!  He mau wahi huaolelo pokole wale  no ka’u e ha’i aku ai.  Ke hele aku nei wau no ko’u luakupapau puanuanu a leo ole.  Ke aneane aku nei e pio ko’u kukui o ke oia ana.  Ke holo nei ko’u ohana.  Ke hamama nei ko’u luakupapau no ka hookipa ana aku ia’u a e iho ana wau iloko o kona poli.

     “He hookahi wale no au noi e waiho aku ia’u e haalele iho ai i keia honua:  oia no ke aloha o ka hama.  Aole e kakau iho kekahi kanaka i ko’u moolelo; no ka mea oiai aole he kanak ai ikei ko’u manao maoli, e aa ole ia e kakau iho, aole loa hoi e kakau iho kekahi mea i manaoino mai a hupo paha.  E hookuu mai i amau mea e moe pu me a’u iloko o ka pouli ame ka maha, a e waihoia hoi ko’u he kupapau me ke kia hoomanao ole a hiki mai ka manawa a puka mai hoi na kanaka e haawi ana i ka olelo hoapono i ko’u ano.  A hiki hoi i ka manawa o kuu aina hanau e pii ae ae maluna o kona kulana iwaena o na lahui o ka honua nei, oia a aole mamua aku o ia, e kakau ia ai ko’u moolelo.  O keia ko’u hopena.”

     I keia wa no hoi ua kaulana ae la ko Welinetona inoa.  Ua kapa ae o Gleig, ma kana buke “Ko Welineton o Konela Welesele, oiai oia i ka 1802, a ma kona noho ana ma ka oihana koa ma iNia, ua hoikeia ae kona eleu e kekahi o na aliikoa opio ma kana leta, penei:

     “Ke nee nei na mea apau imua no ka mea aia ke alakai ana ia Konela Welesele.  Ma na mea apau ana e hana ai ua hana aku oia me kona hoohalahala ole.”

     Ua pololei keia mau olelo ana.  E hoomanaoia mahopu o ka pau ana o ke kuikahi o Tilsit, us hookaawale ae la o farani ikona mau enemi apau, a mamuli o k Rusia koi, u ahooholo iho la oia e kii mua ia Pogukala a mahope mai hookuke aku i ka nohoalii o Sepania, e hookomo aku ana hoi ma ia makalua i kona kaikaina, ia Iosepa, ma ko Kale IV makalua.

     Ua hoohoihi ae la o Rusia i ko Farani Emepera ma keia mea, malalo o kekahi mau kumu.  O ka mua i mea e kaawale aku ai ko Napoleona noonoo ana no Polana; a o ka lua, ina e loaa ia mai ka maluhia holookoa ana e loaa ae iaia ka ae lokahi ana e hoohui pu aku i ke Emepaea o Rusia na aina o Finelana, Walacia ame Molavia.

     Aia ko Napoleona manao ikaika no ke kii ana ia Pogutala, no ka mea o ko Beritania Nui, hoahui ia maka oihana kalepa, aia na kukai waiwai nui ke panaiia la mawaena o laua.  Ua loaa pu no hoi iaia ka manao he mea pono io no iaia ke kii i mea i holopono ai kona mano hoohui i na Mokuaina apau malalo o kona malumalu, a i mea e paa io ae malalo o kona mana e hoonohoia aku kekahi o kaon ohana ma ka nohoalii o Sepania.

     O ka lahui Pukiki ma ko lakou ano iho aia ko lakou manao kalele ikaika me Beritania Nui i paa ko lakou kuokoa.  O na Paniolo hoi ua makemake no lakou e waiho malie ia aku no lakou e lawelawe ponoi i ko lakou mau pono iho: a oiai he ku-e ikaika loa lakou i ko ke Aupuni Farani komo ana mai, a e apo ana hoi me ka makapehu i na dala a Beritania Nui ame kona mau waiwai a ke Aupuni Beritania Nui e kuulala la maluna o ka aina, aia hoi na manao makemake olle no Beritania Nui i oi aku hoi mamua o ko lakou mau manao ku’e ia Farani.

     Ua hoike maopopo ia keia manao ma ka haiolelo a Castano imua o na aliikoa Farani mahope o kela hana ma Bayleu, i hoopukaia hoi penei:

     “Mai hookuu aku is Napoleona e paa i ka manao e lanakila oiaia aole ia e loaa aku ana.  Mai hookii aku hoi iaia e onou aku ia makou iloko o na lima o Beritania Nui.  He inaina loa makou iaia, a hiki no i keia manawa ua ku-e mau aku makou i kona noho mana ana mai.”

(Aole i pau.)