Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 21, 26 May 1905 — NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia. [ARTICLE]

NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia.

MOKI'N'A V. HAHAXA KE K-\I"A ME XA SII'OE. ;< Aia «lie wabi hale uuku Diamua. v wahi a Mekia Warena i pane ae ai me ke ano ikaika o ka. leo, "ina kakou ilaila a e hoea hoi ilaila i ka wa kupono." A ia lakou no hoi a komo iloko o ua wahi liale nei a pani paa ia mai la ke panipuka e lakou ua hoea aku la ua poe koa kaulio nei mawaho o ua wahi hale nei, a he liale pohaku kino ikaika kona e hiki ole ai ke wawahi maalahiia, oiai he luakini kona ano, a ma keia walii i hahana ai ke kaua o na aoao a elua. 4, E hoolu-a aku ina mea kaumaha apau e loaa ana ma ke panipuka i paa ai ia e hiki ole ai i ka enemi ke komo mai," wahi a ka Mel ia i kauoha aku ai i kona poe koa kakaikahi loa o elia ko lakou nui ; a me ka hoolohe kauoha no lioi i eleu aku ai lakou me ka manao hana maoli a kanakamakua hoi. "E Danaiope e ki aku i na enemi ma ka pukaaniani me ka liooliakalia ole/' wahi hou ake kauoha oka Mekia. "O ko kakou wahi manaolana wale no, oia ka hiki ia kakou ke paa aku i keia poe iukuwale mai ke komo ana mai iloko nei, a «liiki i ka wa e hoea mai :ū o kekahi kokua i maopopo ole, e manaolana aku nae kakou oiai aole e nele ka loheia mai o ka leo o na pu a na ia mea e ume mai i ko kakou poe koa ianei 110 ka hoopakele ana." Alaila me ka lioohakalia ole hou iho ua kani aku la ka Kapena Danalope pu-panapana e ki ana lioi i na enemi e pupulu ana mawaho pono o ke panipuka. "Ano_,- e na Waiena Opio, e miomio ka olua ki ana a e hala ole i hookahi ])oka ine ka loaa ole aku o kekahi enemi, aka e loaa pono aku ka ma-ka. a i mea e hiki ai e malama i ka manawa aole nae i ka hoopau manawa wale," wahi a lea makuakane i waiho aku ai i kana kauoha i na keiki inahope iho o ko lakou hooikaika ana i ka hoopili ana i kekahi paukulaau nui mahope pono o ke panipuka. "A o ko'u mauawa keia, v wahi liou a ua Mekia nei a, ki aku la no hoi oia i na Sipoe huhu nui wale. "Ki pololei, e Nede me ka lioohala ole i kekahi. Ua makaukau anei oe e Mena?" 4< Ae, e Mekia," wahi a Kapena Mena. <% A o kau aku e I)ike, me ka hoopololei loa ike ki ana—e kani aku, M wahi hou aka Mekia. A i keia manawa e ki nei kahi puali nuku oloko o ka hale aole lie poka i hooliala wale ia oiai ua loaa pono kela ame keia Inia i kau pololei ia aku e ki a pau lakou i ka make, a eha no hoi kekahi a oia iio hoi ka manawa i halukn inai ai na poka a na Sipoe ma ke panipuka a ma na pukaaniani o ua wahi hale nei no ke ki ana mai i ko loleo poe. "Nee i hope, v i kaliea leo nui ae ai ke alakai ona Sipoe, <; a ona koa o ka laina liope, o lakou ke paa i na lio o ka laina koa kaulio mamua, ma>hope iho o ko lakou lele ana ilalo a e wawahi aku i ka puka. w A i ka manawa pokole loa i hooloheia ae ai ke kauoha a ke alakai a holo aku la na koa Inia imua ina ka puka me ka ikaika nui, eia nae, aole i nele ko lakou hui ana me na poka lele pololei o ka pualikoa uuku oloko o ka liale, a waiho make ana kekahi hapa o ua poe Sipoe nei, a oia hoi ka mea nana i hookuemi mai i ko lakou paukiki nui ana iinua. Ua ki hoomauia mai no na Sipoe me ka hala ole 0 ka make i ke kau ana maluna o kekahi poe Inia a waiho eha no hoi kekahi poe, no ka mea, aole he poka pu-panapana e hala me ke ku ole o kekahi aka, iloko o ia make no ame ka eha, aole i kulia'u iho ua poe nei aka ua nee mai no.lakou a ku ana mamua o ka puka me na pahikaua ame na paukulaau e manana ana iloko o ka lewa. "E pahn aku i ke panipuka me ko oukou ikaika apau," wahi a ke alakai i kauoha aku ai me ke oolea, a lele aku la ma kalii o umi koa Inia no ka wawalii ana i ka puka, a <he uuina wale no ka mea i ioheia aka he oia mau no na kikina puka, aole he mea a manuhe'u iho. <4 E hoomau ike ki ana ma ka pukaaniani," wahi a Mekia Warena 1 kauoha aku ai i na Kapena, "a owau ame na keiki nei—ma ka puka no hoi makou e ki ai." A i keia manawa e hoomau nei i ke ki ana; ua loaa pono aku no na Inia, a nui ae la ka leo hooho hohewale, a aole no hoi i u iho ua pau aku la ua poe nei i ka puhee a mamao koke aku la mai ka puka aku. 4, Owau ka mea o kakou i ku i ka pu aia ma kuu poohiwi/' wahi a Kapena Danalope. 0 keia wale no ua olelo i puka pono inai ke Kapena mai me ka lohe pono ia aku a o ke koena aku i koe aole he loheia akn uo ka mea ua uwa ae la na Sipoe me ka ikaika nui, a i ka uana aua aku o na Wart i na opio ua hoopuiwa nui loa ia laua i ike ana aku ina Inia <? hapai mai ana i kekahi pankulaau nui no ka wawahi ana i ka puka. ,% Aole e pono e lanakila ka wawahi puka a keia poe me kela paukulaau nui, M wahi a Mekia Warena 4< a he mea pono ia kakou eki aku ia lakou—'i ka poe e hapai mai nei i kela paukulaau" a hoomaka aku la no hoi ka lakou ki hou ana. He nui no na Sipoe i loaa aku i na poka a ka pualikoa uuku oloko o ka hale a waiho make ana kekahi poe a eha no hoi kekahi, aka aole lakou i haawipio a hiki wale ka paukulaau nui ma ka puka 7 a i ka manawa mua no o ka pahu ana ua na-ha lnlii ae la ke panipuka mai luna a lalo a waiho hamaiua ana ka ipuka. "Eleu mai kan elau-pu e Kapena Mena/- wahi a Wapena. w o oe ame a'u na mea kupono ma ka ipuka nei e paio aku ai ma ka paa ana i ko lakou komo mai. a aole uo lakou e hiki ke komo mai a pau i ka manawa hookahi no ka mea aia he ehia wale no e hiki ke komo ma keia ipuka, a o oe e Kapena Panalope, e ku no oe ma kou walū iho me ka hoomanawanui ae ki mau aku iko waho poe. A o olua ena Warena Opio, e hoopiha mau i ka olua mau pu me ka hoohala ole i ka manawa, a ina lakou e komo mai iloko nei alaila o ka elau-pu ka mea kaua e paio aku ai." 1 ka manawa no i hamama ae ai ka ipuka ua uwa koke ae la na Bipoe me ka leo haaheo o ka lanakila, a hoomaka mai la no hoi lakon e paukiki nui no ke komo ana mai iloko o ka hale me ka nana ole ae heaha la ka mea e kauia aku ana maluna o lakou. a mjike na ilio," wahi a ke aiakai i hooho leo nui ae ai me ka ikaika nui o kana kauoha. "O oe aku ka mua, w wahi a kekahi koa Inia i pane aku ai ike aiakai, "o ka mea maa mau o ke kaua. na na aliikoa ke alakai ana inamna, nolaila o oe ka mua e komo ai. n

"Alaila e uhai mai ia*u," wahi a kekahi o na aliikoa. he kanaka ano ano. i piha kona umauma me na mekala hoohanohano. Kau ae ia oia i kaua pahikaaa iluna a hoomaka aku la ka nee ana imua o ka ipuka e hamama mai ana, a m e pu aku !a no hoi koua mau koa ma kahi paha o iwakalua poe koa oke aliikoa. A i hakaiia no aku ua aliikoa nei anie kekahi o koua mau koa. ma ka ipnka a maloko iki iho, ua ioaa p.ono mai la laua i na elau-pu a Mekia \Vaivna ame Kapena a lilo iho la no 'hoi na Inia he mau pio i make koke ia manawa, oiai ua komo [H>no aku na elau-pu ma ko laua mau opu. A hala hoi keia niau Inia. ua kau koke aku la he elua mau koa hou. oiai. ma ka onou ia ana mai e ka hapanui e nee mai ana a waiho make ana no hoi laua i ka honua, a ia manawa koke no i komo aku ai na elau-pu a na Warena Opio iloko o ka nui koa e nee ikaika inai ana ma kahi ipuka uuku, a ma keia manawa i hoomaopopo iho ai ka poe mahope mai i ka hiki ole ia lakou e hoonana mai a uwa lanakila ae la ka aoao pale, oia hoi kahi pualikoa nuku o ka hale. Ua lilo loa keia i mea nanauki loa na ua }>oe Sipoe nei, a i ka hookuemi iki ana i hope aia hoi lohe ana lakou i ka uwa ame ka liaukawewe ana mai o na kapuai lio a i ka alawa ana ae o ka poe o hope, aia hoi he pualikoa Pelekane maliope o lakou mawaho mai he puali i hoea mai no ka hoopakele aua, oiai, ua loaa i ua poe Pelekane hoopakele nei ka ike he kaua keia mawaena o ko lakou poe ame na Inia, me ka hakalia ole ua luai mai la na pu o ua poe Pelekane nei i ka lakou mau poka a emoole ua puhee aku ka poe Inia i pakele aku a o ka hapanui ka i waiho make iho i ka honua. A o ka puali Inia kaulio e hoomoana ana i kula ma kahi mamao aku i ka liale e hailukuia nei. ua pau mua aku lakou i ka puhee me ka nana ole ae e lioopakele i ko iakou poe e ulupaia nei e na Pelekane aaole 110 hoi i 11 iho aia lioi aole hookahi wahi kino, Inia ola ma kahi kokoke i ua wahi nei o ke kaua a e wailio mokaki i\na hoi na Inia make iluna 0 ka lionua. "Ikaika maoli ka oukou kupale ana ia oukou ilio," wahi a ke alakai Pelekane o ka puali hoopakele, iaia i nee mai ai a kokoke i ka hale. "I ka'u hoomaopopo iho ua waiwai ole 110 ka'u kokua i ihaawi iho nei, e na keouimana, oiai i ka nana aku ua lawa maoli no oukou ine ka ikaika e paio ai ina enemi. E oluolu ia'u e niuau aku owai la oukou a mai hea mai la i hoea mai ai? <? "O. o oe 110 m e Siboda," wahi a \Varella, "ua poina anei oe ia'u? Eia no na Kapena Danalope ame Mena me a'u?" "Hui'o, e hoomaikaiia ke Akua," i uwa olioli ae ai ke aliikoa, "ua hoopakele mai Oia ia oukou, a nia ka makou nae i noonoo wale ae a\ no ua pau oukou i ka poino mamua o ka hiki ana mai o ka makou kokua. Ke olioli nui wau no keia hui aua." a lululima pumehana iho la na aliikoa a pau pu me na koa ma keia liui aloha ana, a 0 ka liope loa 110 lioi oia ka hui ana o na Opio \Varena 0 kahi puali uuku me na aliikoa 0 ka puali hoopakele. "He mau aliikoa anei laua.i hoea liope mai nei i komo iloko 0 kou puali?" i ninau aku ai o Siboda, "a ina 0 laua kekahi iloko o kou puali alaila o laua na aliikoa Inia mua loa a ? u i ike ai ike ku oiaio mahope 0 kakou, a ku-e aku hoi i ko laua poe Inia kipi." <k IIe mau keiki ponoi laua na ? u," walii a Mekia Warena i pane aku ai. "Hea»ha," i ho©ho puiwa ae ai ke aliikoa, me ka akaaka leo nui ana ae, me ka manaoio iloko ona he hoomakeaka wale no ia a ka Mekia. "He oiaio keia a % u e ha'i aku nei ia oe, a e pau no kou kuhihewa ina e holoi ae laua i ke pena i hapalaia aku ma ko laua helehelena, ?> w r ahi hou a Mekia \Varella ; a oia no hoi ka manawa a Kepana Danalope i kokua aku ai i na olelo a ka Mekia \Varena, ma ka pane ana aku, "a he mau opio no hoi laua i oi aku mamua 0 ke ano mau 0 na opio no na makahiki elike me ko laua. E hoomaopopo oe ika wiwoole i hanaia e keia mau opio, ma ka hoopakele ana ia makou ekolu nei, ia makou e noho pio ana he poe paahao nā kekahi pualikoa Inia a hoopakeleia makou e keia mau keiki opiopio mailoko mai o ka punana 0 ua pualikoa Inia nei." "Ina aole keia luau opio i lioopakele ia makou," wahi ana i lioomau aku ai, "ke manao nei wau ua make mua makou mamua o keia hui ana. Aka oka ninau nui wale no he inea ai anei kau o Miruta nei, oiai ua hele keia a pololi maoli?" O kekahi no hoi, aia he poka iloko 0 kuu pooliiwi nei a e oi aku ko'u hauoli a malia a ono 110 hoi ka ai ana ke weheia a hemo keia poka mai a'u aku. Aole he manawa no ka hoolohe ana iko makou moolelo, ahe moolelo loilii no hoi. Pehea oukou e noho uei ame na mea o Miruta nei?" "Aole no i ka makaokao loa o Miruta, aka ua lawa iki no hoi ia i ka malama ana ia makou; e pono nae kakou e naue i keia manaw r a. He mau mea ai anei ka kakou e ke Kakiana? ,? wahi a ua alakai nei i huli ae ai a ninau aku la i kekahi o kona niau hoahele, a ua koa nei hoi i hele mai ai imua o kona alakai 110 ka hooko kauoha. "Aole hookahi e kuu Haku," wahi a ka pane. "Ua loaa anei ka poino ma ko kakou aoao?" i ninau hou ia aku ai oia. "Aole «hookahi/' walii a ke Kakiana. "Ehia make o na enemi? ? ' "Aia he umi-kumamalima koa make a ? u i manao ai, aia maloko o ka kakou helu, a he umi-kumamaiwa maloko o ko lakou nei.' ? u Ha, ikaika no keia puali uuku ona Pelekane, ?? wahi ake alakai oka puali hoopakele i hooho ae ai. "E liuliu kakou no ka hoi ana e na koa, a ua manaoio wau i ka nui o ko oukou olioli i ka pakele ana o keia mau aliikoa o kakou, i pakele ma ka haalele ana aku ia Banadinafa. ?? A haawi hipahipa huro ae la na koa no keia lanakila i loaa ia lakou iloko o keia lukuwale ana. A ku laina -hou ae la li>i*>u, he puali pu raifela helu kanaono a huli hoi aku la no Mirutā. MOKUNA VL $Vl NA ALALAI MA KE ALA. I ka manawa i hoea aku ai na malihini me ka puali hoopakele i ke kahua hoomoana o na koa Pelekane i Miruta ua puni koke ae la lakou i na koa o ke kahua, oiai ua makaala loa ae la lakou i ka wa 1 loheia ai na kani pu ana o ke kaua i hooukaia, a ua hookunia ae la no hoi ia mau rula ikaika. ma ka manawa i maopopo ai, a nui no hoi ka olioli ona -hoa oka puuki hookahi oka weliw r eli nui. J ka manawa pokole no i holo koke ae ai ka lohe a puni ke kahua hoomoana. a j>4\u mai na niea apau e lululima me na nialihini i pakele mai ka make mai mahope iho oka haalele ana i Sanadinafa. A mahope koke iho no ua laweia aku la lakou i kahi o ke aiakai nui, a o Kapena Danalope, ua lawe loa ia aku oia i kahi o ke kauka no ka wehe ana i ka poka oloko o kona poohiwi. Ua loaa iho la ka ike maopopo i na Warena ame na kapena hoaloha o ka au Hke ana mai i ko lakou pakele mai ka lukuwale i maopopo ko lakou make ina aole na hoopakele ana, a nui ino ko lakou hoomaikai no ia mea a no ke kaa hou ana iloko o ka huina o na boaloha, a ma ke papakaukau a iakou e nonoho ana no ko lakou paina ahiahi ua nui ino ko lakou aloha i ka loaa hou ana he manawa e noho ai ma ka papaaina o ka poe naauao a malamalama, oiai, aia wale no lakou iloko o ka pouli maloko o na la he umi i hala ae. (Aole f pau.)