Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 31, 4 August 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

| (Eakauia e Simeon K. Nawaa.)

t MOKUNA Xm. UWALO NO KE KUOKOA O AMEKIKA' HEMA. - j > ■ Ua hoomauia aku keia ikaika no kekahi manawa loihi no ka hoonee loa ana aku i ko Bepania malii imua. Ua hoopauia nae keia mahope iho o ke kauia ana o na kanawai ame na kauoha. a mai ia manawa aku ua hooinauia aku ka nee ana imua maiauli o ka hooj ikaikā maoli ana. j O na hana hoi a Poknkala 110 ke kukulu ana i kona mau kolone i aole' i like ioa aku me ko £epania. T'a papalua ae o Poknkala i ka i I>ae o Hopa i ka 1487, a aia hoi ke liooikaika hi'ina ka Hikina, a hoojhala ae hoi lie manawa mamua o ke kukulu koione ana ma Bara- . zila. I a loaa ae keia aina i ka 15U0. I 1580. ia manawa no hoi o iPokukala no kekaiii, ua hoohniia aku keia aina me ka nohoalii o js<?pania. a aole hoi i loihi mahope iho ua lilo aku la i ka Hololana. jll;a IIUO ua kiola ae la ia i ka lei hookaumalia a Sepania. a lilo mai la ia i panepoo o ko Pokukaia okaua aina. Iwaena paha o na kolone apau a i kukulu ai nia Ame,rika llenia, me he mea hi o Kili ]>aha ka okana aina i loaa na liooj kele a hoomalu aupuni niaikai ana aiue ka holouiua. O ka moolelo io koua ulu ana e nee pu aku'ana ia me ka kakou mooielo. Maanei jhc niea pouo e hookomoia aku keia ike i ka poe heluhelu, o Kili. ma- | hope koke iho o ka lilo ana'o Peru, na laweia ae e Almag:ro, he hoahele 110 Pizarro, a nolaila ua lilo ae la ia i kahua mana.hooko nui no Sepania, e noho mana ana hoi a hiki loa aku i ka Lae Hopu. I ka 18V0 ua lioomakaia ke kaua no ke kuokoa> ana. a mahope o ka pau ana o ke kaua, ua hooholoia ae ka pono no Kili a e ku-e ana ia Sepania ma ka lanakila ana ma Mavpu. ' Ma ka moolelp o A ( merika Hema ua kanlana ae ka inoa o kekahi kanaka hookalii, e like hoi me ke kaulana ana o ko Wasinetona inoa, a o ua kanaka la oia 110 Simon Bolivar, no ka mea nana i hoopakele ae ia Amerika Hema mai na liana hookaumaha ae a Sepania. Ua hanauia oia'ma Carac-as i 1783, mailoko mai o kekahi koko kiekie a ohan& waiwai, ua kaahele aku la oia a iini i ka naauao ma Europa, a i Amēi ika hoi i ka I*o9, a huli lioi aku no kona home me ka manao paa iloko o kona puuwai no ka hoopakele ana ae i kona aina mai na h: ra hooluhi mai a kekahi mana aupuni e. | I kona hiki ana ina Venezuela, ua iiui koke aku la oia. me na ka]'<7ka alolia aina o ia wahi, a mahope o ke ala haunaele ana ma Caraeas i 1810, ua hoounaia aku oia no Ladana me ka manao e hoohui mai i ko Beritania Nui kuleana malaila. | Eia nae ua hoike ae la o Pelekane i kona kaokoa, a hoi awiwi I aku o Bolivar a komo i ke kaua malalo o ke alakai ana a Generala Miranda, a loaa he mau kaua i lanakila ai oia. I ka manawa i lilo hou ae ai o Venezuela i na Sepania. ua holo ma-lu aku la o Bolivar ; no Curacoa. laia malaila aole oia i hoopau ae i kona hooikaika ana e ko kona iini nui. Ua hoapono mai a hoohoaloha no hoi ka peresidena o kel aupuni repubalika o Nu Garanada iaia, a hoala ae la i kekahi puali-1 Ivoa o na kanaka i aa e kaua, a hoohaulehia aku i na Sepania iloko o na kai!a lehuiehn ana i malamaia, a i kela ame keia manawa e loaa ' ai ka lanakila ma kona aoao e pii mahuahua mau ana ka nui o kona mau koa; a iloko o Augate 4, 1813, komo aku la oia iloko o Garaeas lna ke ano he kanaka lanakila, a hookipaia mai la oia ma ke ano he liooj>akele no A enezuela. a hooliloia ae'la oia i kuhikuhi puuone no : naOiana aupnni kuloko ame na mea pili i ka oihana koa. I Mahope o kona hoohaulehia ana i na Sepania iloko o na kaua' lehulehu ana. ua haule iho la oia ma ke kaua ma La Puerta, a haule hou no hoi iloko o Aiigate ma Sana Mateo, kahi one i pakele aku ai ma ka apua. Mailaila aku hele aku la oia no Cartagena a mahope mai iiq; Kinitona, ma Jamaica, a malaila oia i ukaliia ai e kekahi kanaka i hoolimaliinaia e na Sepania e pepehi iaia, eia. nae mamuli o ke kuhihewa o ua kanaka nei. ua pepehi ilio la oia i ke kakauolelo a Bolivar mamuli o kona manao ana <oia ke kauaka i kauohaia ai. oia e pepehi aku. 1 kona hiki ana i Haiti ua houluulu ae la oia i kekahi heluna kanaka i holo aku mai na Sepania aku, ua kau ae la lakou maluna o ka moku a holo aku la no ka mokupuei o Margarita i 1810, a malama iho la he ahaolelo malaila, kukulu ae la i aupuni, a kukala ae' la i ka hoopau loa ana i ka noho kauwakuapaauna, a mahope koke iho o keia liookuu ae la.oia i kana mau kauwa. i I na makahiki elua mahope mai o na inea nui i ikeia oia kona' lanakila ana maluna o Morillo, Iloko o Feberuari, 1810, ua weheia !

ae la he ahaolelo ma Aiip«sxnni. h kohoia a*» la o Bolivar i !»eresidena me ka mana e kuluknhi aku i ka mea e hana ai. Mahopi* o kona aiaka? ana i kona pnalik«>a ma ke alalule paa* kiki o < oniiHoras no Xu Garanad{t. na lanakiia iho la oia ma na ; kaua ana imi Tunja ame Bo}aca, a aoi«» i loihi mahop»* k*>kt' iho ku» jkaia ae la oia i ka hof>hniia ana o Nu Garaiuuia nie Veneznehi ma ke ano aupuni repnbalika malalo oka iiuiji o Uolouuhia. Ua hoihoiia s m«ū Ia maluna ona ke kulaua Pere4»idena. Oke kii e aoa iua !&we~ Mawe aupuni ana a Sepania ua ala like mai la ma na mokuaina aj>au, ī °ia hoi na mokualii o Vene:suefq| Xu Garanada. Btienos Aver«k Kili 'anie Paraguai. v | O keia ano like np ka i ahi ae ma Mekiko. Ika makahiki 1540, •ua hoohuiia ae ia aina. me kekahi mau teritori e ae o Amenka* malalo o k|i inoa o Xu S<>pania, a noho hoo|H>m>pomoia e ke kiaaina i hookohuia mai e ke anpuni makua. O ke komo pu ole ana o na kuhiknhi ana a n;i« kanaka Kakolika Koma o ia ka mea nana i uhi iho aneane e jsiu loa ka ikoia ana o ka lahui kahiiko o Astee, oiai ka lawelawe haawi wale ana e malamaia ana e hoohapakue ana i kahi e puka mai ai na pomaikai o na kolone: oia nae iloko no o keia mau mea akeakea ua kau aku 1:10 o M< x kiko ma ka papa ekahi iwaena o na mokuaina o Sepania ma ka nui o na kanaka. na imueria. waiwai ame na hana ho.oulu pomaikai. lle mea maikai no k* 1 llioiko ae ua mau keia kuiana malaila no ekoln kenekui'ia iloko no-o ka nui o na mea e ak*-"ake'a ana a hiki i ka 1810, ka maunwa hoi o ke kaua mawoana o Si»j»auia am«- XajK>leona, oia ka manawa i hoohuaia mai ai ka hua o mi manao nauauki i na hana liookaumaha a Senania, a ala ae la ho kaua kuloko malalo oke alakai ana a Ilida)a£o, he kahunapule. Ua hauleiiia iho la o llidalairo amake oia ma kona pepeluia ana, a o keia ka a nana 1 hookuha'u iki iho i ke kaua ana; aka nae o ka hana amuiu mana i ala ae i ka manawa o Kiaaina Calleja, oia ka mea uana i hoonii mau i ka inaiha o na kauaka. a 'iiookomoia iho na mauao hou a ikaika no ka hoala kaua kuloko mau, ke Aupuni Kepuhaliika o Paraguai oia'kek.ahi ua aupuni i ike nui ole ia iwaena o na mokmyna o Ameiika Uema. Aia oia iwaena o ka aina, a o ke alahele hoi e loaa ai na kukai nna me na aupuni e ae.Ttia wale no nu\ ka mnliwai o Parana. ua ku iho no oia malaila me.he aupuni la i ike ole ia, i hooi>oinaia, i k?pa nui ole ia a i huli ole ia kona niau mea waiwai. ! Eia nae i na la kinohi o kona inau teritori ke kikowama o na hana apau a na lahui Euiopa ma na aekai o ka moaua Akeianika o Amerika. Hoko o na la mua o ka noho ana aku o na Sopuma'tm loaa aku ia lakou na hookipa maikai ana ma i !<>aa ole aku i;Llakou ma na ka'e muliwai o Plala; oiai kona h»p<» momona, kona mau ea maikai ame ke kulana o ka aina o ia na mea nana i kono aku i ka poe Jesuits no ka hookawowo ana mahiiia i ko lakou koena iho. i Iloko ona makahiki he elua haneri oka noliio ana o keia poe ua 'loaa ka holomua. I ka makahiki 1704 ua kipakuia keia poe; i ka manawa i haalele ai keia poe. o ka lialepule kahii i hoikeia mai ai ka nohona kristiano ana, a kahi hoi a ka lahui Guarani i a'oia ai i ka iiiolio hauoli ana, ua liiolo iho la, a ia manawa i eini hope ai ka aina 'ame ka lielnna laliui. | ika hoouiaka ana o keia kenekuria nona ka uioolelo a kakou e ike nei, ka manawa hoi i hoalaia mai ai ke kuokoa ana mai ka noho kalaunu o Sepania, aole i hui ae o Paraguai ma na hana no ke ku kaokoa ana ame ka nohona aupuni lanakila ana. aka ua papa iho la oia iaia iho aine kona inau palena aina, e hilinai ana hoi maluna jO kona waiwai, a makemake ole hoi e noho aie pu me kona mau ho*i iiM>kuaina. i O keia ka lawelawe aiipnni ana a kona kuhikulii pnuone ma ka inoa, o Farancia a }>ela no hoi kona mau pani hakahaka. Lopez I, ame Lopez II i hoomaka lioi ka noho mana aua inai ka hoomaka ana 0 ke kenekuria a kaua e lioohialaai nei a hiki i ka makahiki 1870, e lioomau ana lioi i na hana maikai ana Jesuit i hookumn ai. O na lunakanawai i hoopaakiki i ka haawi ana i ka pono laula i na majkaainana ua lioahewa nui ae lakou i keia poe Jesuits. Eia nae aole | e hiki ke hoole ia ae ka oiaio i ka wa e noho aua o Paraguai malalo ona alakai ana a keia poe ua pii ae ka aina a hiki i ke panepoo o ka liolomua, ka waiwai aine ka malama pono ia ana o ka ppno o na. ,)ianaka. > MOKUXA XIV. XA LA HOPE O KO KAMEHAMEHA XOHOMOI AXA—WAWAHIIA X V AIvUAKII—POHA KA MALAMALAMA O KA EUAXELIO MA HĀWAII XEI. (HOAKAKA. —3la na mokuna mua i hoikeia aku ai ua ikeia |na mea ano nui i loaa mai ia Hawaii nei mai na Aina E mai, ka na*i ana o Kanu'hameha i na moku o nei maiaio o na kokua aua 1 loaa mai na kanaka mai o na Aina E ame na Kneakaua i mau ole i na kanaka Hawaii. ame ko Kauinualii lioaoia ana e make rna ka alumina i malama ai nona ma Honolulu. Oahu.) (Aole i pan.)