Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 2, 12 January 1906 — Page 6

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Nanci Munroe
This work is dedicated to:  Edith Kekuhikuhipuuoneonaaliiokohala Kanaka'ole

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

6

 

HE MEA MAU E PONO E HOOHOIHOILA.

O ka makuahine i maa mau i ka Malama ana i om@le o ka Laau Kunu a Kamalena (Chamberlain’s Cough Remedy) ma kona home, ua hoopakele ae aia iaiai iho main a manao pihoihoi.  O ke kunu, loaa anu ame ka hupekole, he mau mea loaa mau ina keiki, he hikiwawae loa ko lakou hooiaia.  He pale hoi kana ike komo ana aku o ke anu e loaa mai ai he numonia maheope, a ina e haawi koke ia i ke keiki i ka Manawa e hoea mai ai na hyena o ka hupekole e pale koke ia no ka ma’i.  Aole he mau mea hoopilikia @@oko o keia laau, a aole he mea a ka makuahine e hoomakaukau ai ke haawi aku i kana kamaiki.  Ke kuaiia nei ma na halekuai laau lapaau apau.  BENSON, SMITH & CO., LTD. Ma Agena ma Hawaii nei.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

J. K. WILDER AME M. C. WILDER

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA IAIA KA MORAKI I LILO AI MAI KA MEA PAA MORAKI MAI

 

            Ma kiea ke haawila aku nei ka hoolaha ma ka pono o ka mana o ke kuai i paa iloko o kekahi moraiki I hanaia i ka la 10 o Dekemaba 1889, a I kakaukopeia iloko o ko Hawaii Keena Kakaukope Aina, iloko o ka buke helu 121, aoao 93 a ka aoao 94, he moraki hoi i hanaia e . K. Wilder ame Marion C. Wilder, kana wahine mare, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, ia Ceceil Brown, a o ua moraki nei i oleloia ua hoolilolo aku ia Saah U. von Pfister e Cecil Brown i oleloia, Mea Paa Moraki, ma kekeahi palapala hoolilo i hanaia o Feberuari 24, 1890, a i kakaukopeia iloko o ka buke helu 123, aoao 139 ame 140, a o Sarah U. van Pfirster i oleloia, ka Mea Iaia ka Moraki i lilo ai mai ka Mea Paa Moraki mai i olelo mua ia ae nei ke manao nei oai e paniku i ka moraki i oleloia na na kumu oloko i i uha’iia, e hoike ana, o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka wa e uku ai.

            Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o na aina pakahi apau loa, na hale amen a pono e ae I hoakakaia iloko @ ka moraki i oleloia e kuaiia aku ana ma ke kudala akea me ke keena kudala o Will E. Fisher kihi o na Alanui Moiwahine ame Papu, iloko o Honolulu i olelo mua ia ae nei, ma ka Poaono, ka la 20 o Ianuari, A. D. 1906, ma ka hora 12 awakea o kela la i oleloia.

            O ka waiwai i paa maloko o ua moraki nei i oleloia aia kela mau apana aina elua e waiho la ma ke Alanui Beritania ame ke Alanui Young, iloko o Honolulu i oleloia, i ikeia na Apana Helu 107 ame 84 maluna o ka palapalaaina Aupuni o na Kula o Kulaokahua; a oia no kekahi hapa o ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapala sila Nui Helu 299, a o na apana no hoi ia I hoooliloia aku i ka Mea Moraki Mai i oleloia maka palapala kuai a W. O. Smith, Mea Hooko, i kakaukopeia iloko o ka buke helu 119, aoao 38 ame 39.

            Ma ke dala kuike a ma ke dala gula Amerika ka makemake a ma ka aoao o ka mea kuai main a lilo palapala apau.

            Hanaia ma Honolulu, T. H., Dekemaba 11, 1905

SARAH U. VON PFISTER

            Mea paa Moraki i lilo ai mai ka Mea Paa Moraki mai.

No na mea aku i koe e noi ae ia Cecil Brown, Lioi no ka mea iaia ka moraki i lilo ai mai ke mea paa moraki mai, 97 Alanui Kalepa, Honolulu, T. T.

3098-Dec. 15, 22, 29; Jan. 5, 12, ’06.

 

RAMOND REYES.

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI

 

            Ma keia ke haawila aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana o ke uai i paa iloko o kekahi moraki i hanaia i Sepatemabe 9, 1902, i hanaia e RAMOND REYES, Kahu Malana o ke kino ame ka Waiwai o DAVID CALLIHAN, he keiki oo ole, no Honolulu, Teritori o Hawaii, Mea Moraki Mai, ia Julia Edwards, Mea Paa Moraki, o ka moraki hoi i oleloia ua kakaukopeia iloko o ko Hawaii Keena Kakaukope Aina iloko o Honolulu i oleloia, iloko o ka buke helu 237, aoao 370-372, pau pu me ka aoao 372, o ka Mea Paa Moraki i oleloai ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no ke kumu i uha’iia, e hokie ana, o ke uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.

            Ka haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai i paa iloko o ka moraki I oleloia e kuaiia aky ana ma ke kudala akea me na keena kudala o James F. Morgan, ma ke Alanui Kaahuman, iloko o Honolulu I oleloia, ma ka Poaono, Ianuari 20 ,1906, or 12 awakea o ka la I oleloia.

            O ka waiwai i paa iloko o ua moraki nei i oleloia a e kuaiia aku ai e like me ia i olelo mua ia ae nei oia kela apana a mahele apau loa o ka aina e aiho la iloko o Honolulu i oleloia, nona ka iliaina o 5880 kauai kuea, a ola no hoi ka Apana Helu 5 o waiwai o Machado i maheleheleia ma (Alanui Moi) a oia no hoi ia hooiaia a i hoakakaia iloko o ka palapala mahele aina i hanaia i ka la 15 o Aperila, 1902, i hookoia e W. A. Wall, Komisina, iloko o ka hana o ka hoppii mahele aina o Raymond Reyes, et al., vs. (ku-e) David Callihan, et al., Hoopii Kaulike (Equity Suit) Helu 1145, o ka aina i oleloia oia no hoi ka hapa o ka aina i hoakakaiia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 423, L. C. A. Helu 605, Apana 1, pau pu me na pono apau loa, amen a kuleana apau loa amen a Pomaikai apau loa,  pili aku ilailia.

            Ma ke dala kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi a ma ka aoao o ka mea kuai main a lilo palapala apau e hoomakaukauia ai e na loio o ka mea paa moraki.

            No na mea aku I koe e noi ae ia Smith & Lewis na loio no ka Mea Paa Moraki.

            Hanai ma Honolulu, Teritori o Hawaii, Dekemaba 22, 1905

JULIA EDWARDS

Mea Paa Moraki i oleloia.

31@- Dec. 29, ’05; Jan. 5, 12, 19, ‘06

 

MARY REYES.

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI

 

            Ma keia ka hawiia aku nei ka hoolahia mamuli o ka mana o ke kuai i paa iloko o kekahi moraki i hanaia i ka la 26 o Augate, 1902, i hanaia e MARY REYES, wahine mare a Ramond Reyes ame Ramond Reyes i oleloia, no Honolulu, Teritori o Hawaii, na Mea Moraki Mai ia JULIA EDWARDS, ka Mea Paa Moraki, o ka moraki i oleloia ua kakaukopeia iloko o ko Hawaii Keena Kakaukope iloko o Honolulu i oleloia, iloko o ka buke helo 236, aoao, 377-380, pau pu me ka aoao 380, o ka Mea Paa Moraki i oleloia ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no ke kumu i uha’iia, e hoike ana, o ka uku ole ia o ke kukupa ame ka ukupanee i ka wa i uku ai.

            Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai i hoopaaia maloko o ua moraki nei I oleloia e kuaiia aky ana ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan, ma Alanui Kaahumanu iloko o Honolulu i oleloia, ma ka poaono, Ianuari 20, 1906, ma ka hora 12 awakea o ka ia i oleloia.

            O ka waiwai i paa iloko o ka moraki i oleloia a e kuaiia ana e like me ia i olelo mua ia ae nei oia keia mau apana a mahele apau loa o ka aine e waiho ia iloko o Honolulu i oleloia, oia no hoi na apana Helu 1, 2 ame 3 o ka waiwai o Machado i maheleheleia (ma Alanui Moi) a oie ia i hoolaia a i hoakakaia iloko o na palapala mahele a@@a I hanaia i ka la 15 o Aperila, 1902, i hookoia e W., A. Wall, Komisina, iloko o ka hana o ka Hoopii mahele o Ramond Reyes, et. A., ku-e (vs.) David Callihan et al., Hoopiis Kaulike (Equity Suit) Helu 1145, o na aina i oleloia oia no na hapa o ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapala sila Nui Helu 4423, L. C. A. Helu 605, Apana 1 e ili ana no lakou pakahi iho ma ka neepapap he 7340 kapuai kuea, 8180 kauai kuea, ame 4382 kapua kuea, e koe ana nae mai ia lakou mai he wahi lihi apana aina ma Alanui Moi i manaoia e lawe no ka hoakea ana i ke Alanui Moi ma ka la o ka hana ia ana o ka moraki i oleloia, pau pu me na pono apau loa i pili aku ia mau waiwai i oleloia.

            Ma ke dala kuike ka makemake a ma ke dala gula America no hoi a ma ka aoao o ka mea kuai na lilo palapala apau e hoomakukauia ai e na loio o ka Mea Paa Moraki i oleloia.

            No no mea aku i hoe e noi ae ia Smith & Lewis, no loio no ka Mea Paa Moraki.

            Hanaia ma Honolulu, Teritori o Hawaii, Dekemaba 22, 1905.

JULIA EDWARDS

Mea Paa Moraki I oleloia.

3100-Dec. 29, ’05; Jan. 5, 12, 19, ’06.

 

HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO

 

ILOKO O KA AHA KAAPUNI O KA APANA KAAPUNI ELUA, TERITORI O HAWAII, MA KE KEENA HOOPONOPONO WAIWAI.

 

Iloko o ka Hana o ka Waiwai o Rev. Z. S. K. Paaluhi, Mea i make o Waialua, Molokai. Kauoha o ka Hoolohe ana i ka Palapala Noi no ke Kuleana Hooponopono Waiwai ana

 

            Ma ka heluheluia ana ame ka waihoia ana mai o ka Palapala Noe a Rev. D Kaai, ka Mea Koi aie o ka mea i make i oleloia, no Kalaupapa, Molokai, e hoike ana me ka oiaio i ka make hauoha ole o Rev. Z. S. K. Paaluhi o Waialua, Molokai, ma Waialua i olelo mua ia ae nei, ma ka la 8 o Okatoba A. D. 1905, a waiho iho he waiwai iloko o Hawaii Paeaine i kupono no ka hoooponoponoia, a ke pule nei e hoopukaia main i mau Leta no ke Kuleana hooponopono Waiwai ana i kekahi mea kupono.

            Ua kauohaia no hoi o ka Poakahi, ka la 5 o Feberuari, A. D. 1906, ma ka hora 10 a. m., a ma keia oia ka Manawa i hooholoia no ka hoolohe ana i ka Palapala Noi i oleloia iloko o ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Wailuku, Maui, a ma ia Manawa hoi a ma ia wahi e akoakoa ae ai ka poe apau I kuleana iloko o ie mea a e hoike ae i ke kumu, ina he mea kahi o ia ano, no keaha la e ae ole ia ai ka Palapala Noi i oleloia, a he hoolaha no hoi o keia kauoha e hoolahaia ma na olelo Beritania ame Hawaii, no ekolu pule neepapap iloko o ka “Pacific Commercial Advertiser ame ka “Nupepe Kuakoa” he mau nupepe i hoolahia iloko o Honolulu.

            Hanaia ma Wailuku, Maui, Dekemaba 27, 1905.

(Kakauinoaia) A. N. KEPOIKAI

Lunakanawai o ka Aha Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elula.

(Sila)

Ikemakaia:

(Kakauinoaia) EDMUND H. HART.

Kakauolelo o ka Aha Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elua

3100-Dec. 29, ’05; Jan. 5, 12, 12, ’06.

 

ILOKO O KA AHA KAAPUNI O KA APANA KAAPUNI ELIMA. TERITORI O HAWAII, MA KE KEENA HOOPONOPONO WAIWAI

 

Iloko o ka Hana o ka Waieai o Clinton Howard Willis. O Hanalei, Kauai. i make.  Kauoha o ka Hoolaha no ka Hoolohe ana i ka Palapala Noi no ka Hooponopono Waiwai ana.

 

Ma ka heluheluia ana ame ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi o John A. Palmer o Lihue, Kauai, e hoike ana me ka oiaio, I ka make kauoha ole anan o Clinton Howard Willis o Hanalei, Kauai, ma Hanalei, Kauai, ma ka la 30 o Okotoba, A. D. 1905, a waiho iho he waiwai iloko o ko Hawaii Paeaine I kupono no ka hooponoponoia, a ke pule nei e hoopukaia mai i mau Leka no ke Kuleana Hooponopono Waiwai ana, iaia, John A. Palmer i oleloia.

            Ua kauoha pu ia hoe o ka Poalima, ka la 2 o Febeuaria, A. D. 1906, ma ka hora 10 a. m., o ka la i oleloia, a aia no hoi ka Manawa I hooholoiai no ka hoolohe ana i ka Palapala Noi i oleloia iloko o ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Lihue, Kauai, a o ka manawa i oleloia ame kahi i hoikeia ae nei e ku ae ai na mea apau i pili aku i keia hana a hoike ae i ke kumu, ina he mea kahi a lakou e ia ano no keaha la e ae @@@ ia ai ka Palapala Noi i oleloia, a he hoolaha no hoi o kela kauoha e hoolaha iloko o ka olelo Beritania ame ka olelo Hawaii no eha pule neepaa iloko o ka “Hawaiian Gazette” ame ka “Nupepe Kuokoa” he mau nupepe i pa’ila iloko o Honolulu.

            Hanaia ma Lihue, Kauai, Dekemaba 22, 1905.

(Kakauinoaia)              J. HARDY

Lunakanawai Aha Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elima.

Ikemakaia:

(Kakauinoaia) JOHN A. PALMER.

Kakauolelo o ka Aha Kaapuni o ka Apana Kaapuni elima.

3100-Dec. 29, ’05; Jan. 5, 12, 19, ’06.

 

ILOKO O KA AHA KAAPUNI O KA APANA KAAPUNI EKOLU, TERITORI O HAWII. MA KE KEENA HOOPONOPONO WAIWAI

 

Iloko o ka Hana o ka Waikai o David Kukai Kahoiwai, i make.  Kauoha o ka Hoolaha no ka Hoolehe ana I ka Palapala Noi no ka Ae ana i na Heluwaiwai Hope loa, ka Mahelehela ana ame ka Hookuu Ana.

 

Ma ka heluheluia ana ame ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi amen a heluwaiwai o E. A. FRAZER, Lunahooponopono waiwai o ka Waiwai o DAVID HUKAI KAHOIWAI, iloko hoi olaila e noi ana oia e aeia i $----, a e auhau iaia iho me $--- a e noi ana hoi e huli pono ia mai ia mea a e aponoia mai hoi, a e hanaia i kauoha hope loa no ka mahelehele ana i ka waiwai e koe nei iloko o kona mau lima i ka poe apau i komo kuleanan aku ,a e hookuu ana hoi iaia ame kona mau hope hoopaa main a koikoi e ae apau me ke ano Lunahooponopono waiwai no ka Waiwai o DAVID HUKAI KAHOIWA.

            Ua kauoha pu ia no hoi o ka Poakolu, ka la 31 o Ianuari, A. D. 1906, ina ka hora umi a.m., imua o ka Lunakanawai o ka Aha i oleloia ma ke Keena Hookolokolo o ka Aha i oleloia ma Kailua, Mokupuni o Hawaii, a ma keia, o ka manawa ame kahi i koikeia ae nei, oia ka manawa ame kahi i hoikeia ae nei, oia ka manawa ame kahi i hooholoia no ka hoolohe ana i ka palapala noi i oleloia amen a helu waiwai a e akoakoa ae ka poe apau i komo kuleana iloko o keia hana a hoike ae i ke kumu ina he mea kahi a lakou o ia ano, no keaha la e ae ole ia ai ia noi, a e hoike pu ae i na hoike lawa kupono no ke kuleana io o kekahi mea iloko o ka waiwai i oleloia.

            A he hoolaha o keia Kauoha iloko o na olelo Beritania ame Hawaii e hoo’ahaia iloko o ka “Evening Bulletin” ame ka “Nupepa Kuokoa,” he mau nupepe i pa’iia a hoolahaia iloko o Honolulu, no ekolu pule neepapa, o ka hoolaha hope loa aole ia e emi malolo o elua pule mamua o ka Manawa i hooholoia no ka hoolehe ana i oleloia i paa iloko nei.

            Hanaia ma Kailua, i keia la 19 o Dekemaba, 1905

NA KA AHA,

JOHN GREIG

            Kakauolelo.

Harry T. Mills,

            Loio no ka Mea Noi.

3100-Dec. 29, ’05; Jan. 5, 12, 19, ’06.

 

HOOLAHA MA KE KAUOHA.

MA KE KAUOHA.

KUAI O KA APANA AINA AUPUNI MA KAALEO, HONOLULU, MOKUPUNI O OAHU, MAUKA O ALANUI KAUKA (JUDD).

 

Ma ka Poakahi, Ianuari 22, 1906, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ke Kapitala. (Hale Aupuni Manahooko) e kuaiia aku ai ma ke kudala akea he apana o ka Aina Aupuni e waiho la ma Kaaleo, ma ka aoao mauka o Alanui Kauka (Judd), Honolulu, Mokupuni o Oahu, nona ka iliaina o 29-100 eka. Oi iki a emi mai.

            Kumukuai haahaa-$500.00

            Ma ke dala kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi, a o na lilo palapala apau, main a hoolilo palapala Kuleana, Pooleta ame ka Hoolaha ana e ukuia lakou e ka mea kuai mai.

            O ka palapala-aina amen a kuhikuhi o ia mea e ikeia no ma ke Keena o ka Lunanui o na Hana o ka Lehulehu.

C. S. HOLLOWAY,

Lunanui o na Hana o ka Lehulehu.

Keena o na Hana o ka Lehulehu, Honolulu, Dekemaa 21, 2905

3101-Jan. 5, 12, 19.

 

HOOLAHA AINA AUPUNI

 

HOOLAHA AINA AUPUNI

            Ma keia ke haaiia aku nei k hoolaha me ka hora umi-kumamalua (12), Poaono, Feberuari 3, 1906, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea malalo o na manao o ka Hapa 4, o ka Pauku 17, Kanawai Aina o 1895, me ke alo iho o ka Hale Hookolokolo, Honolulu, i keia hapa a ka Aina Aupuni eWaiho ia iloko o Hamakuapoko, Mokupuni o Maui, a I ikeia o

“Olinda”

E ili ana keia aina ma kahi o 70.5 eka aina, he aina kula ka hapanui pau pu me kekahi halenoho amen a hale e ae e pili kokoke ana I ke Alanui e moe ia a ka piko o Haleakala, a aia ma kahi o ke kiekiena o aneane 4000 kapuai maluna o ka ilikai.

            Kumukuai haahaa-$2800.00.  Ma ke dala kuike ka makemake a me ke dala gula Amerika no hoi.

            No ka palapala kuhikuhi amen a mea e ae, e noi ae i ke Keena o na Aina Aupuni, Hale Hookolokolo, Honolulu.

JAS. W. PRATT,

Komisina o na Aina Aupuni.

            Honolulu, Ianuari 3, 1906

3101-Jan. 5, 12, 19, 26; Feb. 2.

 

N         NA OHE nani no ka ulana papale

A         ana, peahi ame na mea maikai e

            ae o ka loaa koke ana mai nei no

O         no ia.  He makepono ke kuai ana

H         ma ke kukaa.

E          HAWAII & SOUTH SEAS CURIO

               Co.

            Hotele Iana ame Hotele Hawaii.

           

OLELO HOALOHALOHA.

 

Mrs. B. S. Kapu ame ka olua lei i aloha nui ia. Miss Kamakolu Star Kapu.

            I hoonele ia  ka makuakane ole:

            O makou o kou mau hoa o ka Ahahui Imi Pono Karistiano o Kalauao, Ewa, a he hoa paahana pu hoi iloko o Karisto, ame an haumana o ke Kula Sabati o Aiea ame Kalauaoma o ko makou mau Komite ala, mamuli o ka pahola ana iho o ka haawina o ke kaumaha a luuluu maluna o olua ame ka ohana, no ka haalele ana mai o kou hoa pili, a hoa uhai ahole o ka pono o ka Haku.  Mr. Starr Kapu, kau kane i aloho nui ia.  A ko iho la ka mea i hoakaka ia e ke Baibala:  O ke kanaka i hanau ia he hapa kona mau la, ua piha i ka popilikia, e puka mai no ia me he pua ala, a oki ia aku a holo aku no ia me he aka ala, aole e mau, a Pomaikai iho ia ka poe i make, ke make iloko o ka Haku, pela hoi ka Paulo i ko Hebela.

            Nolaila, E Hoololoia: 1. Ke komo pu aku nei makou, ka Hui Nanawalea Imi Pono Karistiano o Kalauao ame ke Kula Sabit o Aiea, e kanikau pu me olua ame ka ohana apau o kau mea aloha i haia i ke ala hoi ole mai, a e haawe, a e kaana pu i na kaumaha, amen a luuluu i na ia o ko olua noho ehaeha ana.  A e hoomaikaiia ke Akua ka mea Nana i haawi mai, a Nana no i lawe aku.

            2. Ke pule nei makou k ka Makua Kiekie loa e hoomama ae i kela haawina i kau iho maluna o olua ame ka ohana apau.

            3. Hooholoia e hoounaia hookahi kope o keia Olelo Hoalohaloha ia olua, a i hookahi kope i ka Nupepa Kuokoa, a i hookahi kope i ka Hoaloha, a i hookai i ka Ahahui Manwalea o Kalauao, a i hookahi kope i ke Kula Sabati o Aiea.

            O makou iho no, na Komite.

MRS. LUCILLA KAUMAEA,

MRS MELE OPUNUI,

MRS. H POOLOA,

MRS KAHUMOKU,

W. N. KAHUMOKU,

W. H. KAHUMOKU,

MOSES PANUI.

 

“O KA PONO KE HANAIA A HAULE MAI NA LANI.”

 

            He hoomaikai na na Kula Sabati Huiia O Kalawao ame Kalaupapa, ka aina a ka ehaeha i noho ia; ma o ko lakou kahu ala, Rev. D. Kaai, I na Kula Sabati i haawi makana Kalikimaka mai  keia mau kula ame na makamaka no a pau i haawi ae i ka lakou mau makana i ka Papa Hawaii, a na ka Puuku o ka Papa Theodore Richards, i hoouna mai.  Penei ka mahele ana:

1.       Kula Sabati o Kaumakapili, 4 pahu koloke.  2. Na Kula Huiia o Kalihi ame Moanalua, ½ kakini H. A. N., ½ kakini Kauoha Hou liilii.  Mai ka Papa mai, 4 pahu apala, 1 pahu alani, 1 pahu kanake, 3 pahu o na waiwai huikau like ole.  A ua puunaua ia aku keia mau waiwai a pau i na houmana, a hoi puolo no kahi o na lii; a ua hanaia aku keia hana i ku like ai me ke poo manao e kau ae la maluna, o ka pono ke hanaia a houle main a Lani.

A ke haawi pu aku nei nohoi lakou i ko lakou aloha i na makamaka amen a hoaloha e noho ana iloko I keia Teritori ma o ko lakou kahu ala.

D. KAAI.

Kalaupapa, Ianuari 4, 1906

 

HOOLAHA I KA POE AIE O KA WAIWAI O LILY MAIOHO RICE.

 

 

            O ka mea nona ka inoa malalo iho nei, William O. Smith, ma kona hookohu ponoia ana main i lunahooponopono waiwai me ka palapala kauoha o ka Waiwai pakuiia o Lily Maioho Rice, me i make o Kalaupapa, Molokai, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i ka peo apau he mau koi ka lakou e ku-e ana i ka Waiwai o Lily Maioho Rice i oleloia e waiho mai ia mau mea iaia ma kona keena oihana, keena 206, Judd Building (Hale), Honolulu, Oahu, maloko o eono Mahina mai ka le aku o ka hoolaha mua ana o keia “Hoolaha,” e iole ,e hole mau loa ia aku no lakou.

            Hanaia ma Honolulu, Ianuari 5, 10.

WILLIAM O. SMITH,

Lunahooponopono Waiwai me ka Palapala Kauohe Waiwai Pakuiia o Liliy Maioho Rice, i make.

3102-Jan. 12, 19, 26, Feb. 2, 9.

 

HOOLAHA KUKULU HUI

 

            Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha, ma ka la 20 o Dekemaba, 1905, o ka poe no lakou na inoa malalo iho nei ua hana a komo aku lakou iloko o ka noho hui ana maloko o na Olelo Hoopaa o ka hui:

            A o na inoa ame na wahi noho o kela ame keia iala o ka hui i oleloia oia keia:

            Antonio do Rego, o Wailkuku, Maui,

            Joseph do Rego, o Wailuku, Maui, ame

            Arsenio do Rego, o Wailuku, Maui.

            A o ke ano maoli o na hana kalepa o keia hui oia ka lawe ana, ke malama ana ame ka lawelawe ana (1) i ka Iao Stables (Halelio Iao), e ku la ma Wailuku, (2) Lahaina Stables (Halelio Lahaina), e ku la ma Lahaina. (3) Puunene Stables (Halelio Puunene), e ku la ma Kahului, ame (4) Half Way House (Hale ma ka Hapalua o ke Ala), e ku la ma ke Awapae o McGregor, ame (5) na lumi pahupahu e ku la iloko o Wailuku, o lakou apau aia iloko o ke Kalana o Maui, he hana i hoohanaia e ka poe i oleloia ae nei: a o keia hui e malama mau me ka lawelawe ana in a hana pakahi no apau, i oleloia, pau pu me na lala hana e ae e ku ana ma keia Manawa a mhope aku i pili aku iloko o keia hui, a peia no hoi na hana e ae mai kahi Manawa a kahi manwa aku ma keia hope aku, e noonooia ai hoi ma ka hoolala a lawelawe hana ana o keia hui no no Pomaikai kaulike, i pakauiia mai, a lawelaweia hoi maloko oleaila:

            A o ka inoa hui o ka hui i oleloia, oia kiea: “A. do Rego & Company.”

            A o na wahi oihana o keia hui i oleloia, aia ma Wailuku, Lahaina, Kahului ame ke Awapae o McGregor, o lakou apau, aia iloko o ke Kalana o Maui

ANTONIO DO REGO

JOSEPH DO REGO

ARSENIO DO REGO

3102-Jan. 12, 19

 

KU-E MARE LEHULEHU

            Aia ma Isaia 4:1. e loaa ai ia kakou keia mau olelo:  “ia la ia, e lalau aku no na wahine ehiku i ke kanaka hookahi,  me ka olelo aku.  E ai no makou i ka makou ai iho, a e komo no i ko makou lole; ina e kapaia mai makou ma kou inoua, i mea e pau ai ko MAKOU HOINOIA.”  O keia na olelo a ka poe mare lehulehu, e lawe nei i mau kakoo no lakou, oia hoi ka noho pu ana o ke kanaka hookahi me na wahine e hiku, he mare lehulehu ia.

            Ma ka nana aku i keia mau olelo a ke Kaula Isaia, ua pili i’o no i keia poe e manaoia nei k a mare lehulehu, oei hoi ka poe o Uta, a ua pili pu no hoi in a poe a pau e hana ana ia hana, no ka mea, aole i hoolaiki ia keia mau olelo no nap oe wale no e paa ana i ka oihana kahuna hemolele e like me ke a’i ana a ua poe ‘ia e ku-ka-liki ne ii ke kauoha a ke Akua ia lalkou.  A me keia ike maopopo no o lakou, he okoa keia mau olelo a Isaia, he pili laula: a he okoa ka lakou e a’o nei, he pili wale no i ka poe o ka oihana kahuna hemolele, lawe mai nei na’e i keia pauku a a’o mai ia in a kanaka pela, me ka manao aole e hiki in a kanaka ke ike i ka lalau o ka lakou mau a’o ana e ku-e ana kahi i kahi, me he ia e paio ana no lakou ia lakou iho.  He like loa keia me ka manu Pele, wahi a ke “Kuokoa,” o ka olelo wale iho no.  “Aloha!  Aloha!!” Aohe na’e he Maopopo i ka manao oia mea he aloha.

            E hoomaopopo pono kakou i na olelo o keia pauku, e ike auanei kakou, aia ma ka lalani hope, e hoike ana he poe wahine keia i kau ia me kekai hoino, a o ua poe wahine ‘ia i kau ia i ka hoino, o lakou ke oleloia nei no ka hana ana i kela hana.  Aole keia he kauoha na ke Akua ia Isaia e a’o mai i na kanaka e mare lehulehu me keia ano wahine, i hoino ia.  Aole no hoi he kauoha no ka mare lehulehu.

            Ma na huaolelo mua ma ka hoomaka ana o keia pauku, oia hoi, “Ia la la.” E ike ai kakou, he hoomau ana keia pauku no na manao i hoikeia ma ka Mokuna 3.  (He hookahi no mokuna keia i huiia ma ka Buke Moramona.) A ke nana ia na olelo e hoomaka ana ma ke poo-hou ma ka pauku 16 mai a hiki i ka pau ana, e ike anuanei kakou in a hoino i hoikeia malaila e kau ana maluna o na wahine e oleloia nei e Isaia, oia hoi, he ohule ke poo, aohe lauoho, o na wahi maikai o ke kino, ua piha me ka paawela; a o kahi aala, he ea ino.  E kauoha mai anei ke Akua e mare lehulehu me keia ano wahine?  Aole loa.  He kupanaha ka lawe ana mai o keia poe i keia pauku i koo no lakou, no ko lakou makemake paha o ka lakou wahine ia e mare lehulehu ai, a i ole, he maopopo ole no o ka manao o ka pauku, he pono no i ka hapuku.

            Eia ke Kaula o Isaia ke wanana mai nei no ka hana ana o kekahi poe i kiea an ohana, (e nana i kaKini pane ame kahi poe e ae) ioa hoi, ka lalau ana o ehiku wahine i hoinoia i ke kane hookahi, a ua hiki loa ke hoopiliia aku keia i ka poe o Uta, o lahou ka poe e lawe ana i keia poe wahine i hoinoia e ke Akua, mamuii o ko lakou kakoo ana i keia mau manao ae ia i Kokua no ka mare lehulehu.  Aole kiea he manao kuhihewa wale, aka, he mea maopopo loa ma ka akoima ana.  Aka, aole keia he kauoha no ka mare lehulehu mai ke Akua mai.  Aole loa.

            Aia ma 2 Oihana’lii 24:3, loaa ia kakou keia mau olelo i palaplaiea:  “A haawai aku la o Iohoiada i mau wahine elua nana (Ioasa), a hanau mai la nana he mau keikikane, a he mau kaikamahine.”  Ma keia pauku a ua poe ‘ia. Aole hiki ke hooiaioia, ua mareia keia mau wahine elua i ka Manawa hookahi; a, aole no hoi o ka mare lehulehu wale no ka mea e hookoia ai ka manao o keia pauku.

            He kanaha a oi makahiki ka nohoalii ana o Iaosa, a iloko oia manawa, ua hiki no ke manao ia, ua mare oia elua wahine, aole nae i ka manawa hookahi, aka mahope iho o ka make a kaawale ana o ka wahine mua.  He mea maa mau keia i ikeia mawaena o kekahi poe, ua hoomale aku no ka makua i kana keiki me ka wahine, a i ka wa e make ai a e kaawale (oki) ai paha me kela wahine mua, ua hoomale aku no oia i ua keike la i ka wahine hou; a i ole ia, o ka makua o ka wahine ke hoomale mai i kana mau kaikamahine i ke kane hookai in a Manawa kaawale elua, mamuli o ka make, a i ole, oki ana paha.  Ua hiki no ke oleloia, ua mare kela kanaka i na wahine elua a i ole ia, ua haawiia aku iaia na wahine elua.  Aka, aole nae keia ano he mare lehulehu.  Pela no me Ioasa, amen a wahine elua i haawi ia aku iaia, ua hiki no ke manao ia e like me kiea.

            O kekahi mea nui no hoi e hoomaopopo ia ai, he pauku keia e ku-e ana in a a’o ana o ka mare lehulehu a ka poe o Uta; aiai, o Ioasa, he alii oia, aole oia he mea e paa ana i ka oihana kahuna hemolele.  He mau a’o hapulu wale no keia a ohi-kau ia mai nei.

            He nui na wahi o ka Baibala e hoike ana no ka noho kuikau ana o na kanak o ka Iseraela me na wahine lehulehu, aka, aole nae na ke Akua i kauoha ma ia lakou e hana pela, ua hana aku lakou ia hana mamuli iho no o ko lakou makemake.  Aole no hoi i kulike me na a’o ana o ka Olelo Hoike Mare Lehulehu a ka poe o Uta, oie hoi, ka ae ana o ka wahine mua, ka Papa Paula me ka Bihopa amen a makua o ka wahine hou.  O keia hana mare lehulehu no hoi, ua olelo mai ka Buke Moramona, HE HANA HOOPAILUA ia imua o ke Akua.  Iak. 2:6.  Aole nohoi i i keia keia Olelo Hoike Mare Lehulehu ma na Buke Berita a pau ma ka wa o Iose aKamika, ke Kaula, e ola ana, a hiki i kona pepehi maretire ia ana, ma Iune 27, 1844 a hoea mai i ka M. H. 1876, a me ia makahiki, ua hoololiia ke kauoha e pili ana i ka mare kukahi, a ohokomoia mai ia ka Olelo Hoike Mare Lahulahu a ka Ekalesia Moremona o Uta.  He kupanaha keia hana lalau.

            Ua a’o pu mai no hoi keia Buke Berita, he mea pono i ke kanaka e loaa iaia i hookahi wahine, a e lilo laua elua i haookahi i’o.  Buke Berita 49-15-17.  Aka, maanei e ae ia mai au e haawi aku i ko’u aloha in a poe apau i heluhelu i keia mau manao, a halawai hou kakou malalo no o keia poo manao e kau ae la ma ke alahele e halawai aku ai ka maua poia ana me kuu makamaka .  Hon Charley Broad, a ma ia wa auane au e hoakaka a i na manao o ka buke Moramona, Buke Berita, ka Baikala, Na Moolelo Ekalesia, ame ka Olelo Hoike Mare Lehulehu e manaoia ia nei e ka poe o Uta, ina ia he mea e pono ai ma kieia kukulu manao.  O ke kumu o keia hoohuli ana o’u i ka hoeuli o ka’u moku, mamuli no ia e ka nui o na makemake i ake nui mai me ke ohohia e ike i ka’u mau wehewehe ana ma keia paio o ka manaoio me kuu ho Hon. C. Broad.

            E aloha auanei anui loa,

                        Owau no ka oiaio.

MOSES KEAULANA.

            Kapuukolo, Honolulu, Oahu

 

HE PANE I KE KUOKOA.

 

            Mr. Lunahooponopono.  Aloha oe: - E oluolu oe e ae ma ii ka’u pane malalo iho, no kau pane o ka la 15 o Dekemaba, 1905:

            Ma kau pane o ka la 15, ua ike iho la au aohe au wahi kumu pale e kuiai ana hoi i ka’u mau kumu hoola ame ka’u mau kumu pale no kau mau kumyu hoahewa i hooili mai ai maluna o’u iloko o na pane mua aku nei a kaua.

            Nolaila, aaia ke ko’iko’i o ia mau hooia ke ku kulanalana @@@ nei.

            Ma kau pane hope mai nei ua manao oe ke a’@ ikaika ia nei wau, a o makaou paha, ka poe Moremona, i ka mare lehulehu, no ka’u ku ana ame Miss Broad ame kekahi poe e ae a paio aku, a hooia aku, i ka mare lehulehu, a e pale hoi in a kumu hoahewa a oukou e ka poe kue mare lehulehu e hoili mai nei maluna o makou.

            Ke i aku nei au ia oe, ame ka poe a manao ana pela. – o oe, a o oukou kekahi hoomaopopo ole i ka manao.  Ke ninau nei au:  Iloko a keia mau pane a’u ame Miss Broad e kuhikiuhi mai oe in a olelo e a’o aku ana ia oe, ame oukou, e mare lehulehu?  Makemake au ia oe e pane ma i keia ninau.

            Kekahi, ke olelo mai nei oe “o ke kakoo ame ka makee ana i ka mare lehulehu oia no ke kue ana i ka ke Akua Rula-oiea nohoi ke hue ana i ke a’o ana o ka Palapala Hemolele. – a kue pu hoi i ka na Aupuni Honua, oia hoi, ke kue in a kanawai i hooholoia iloko a na Ahaolelo e papa loa ana i ka mare lehulehu.”

            Ua pane aku wau ia oe, me na hooia, maluna a keia kumu hookahi no, @oia hoi, aole ka “Mare Lehulehu” i “Kue” i ka ke “Akua Rula;” a o keia pauku i palapala ma Kin. 2:24 aole ia he pauku e kaupalena ana i “Hookahi” wale no “Wahine” a ke kanaka i ka “Wa Hookahi” e “Pono” ai.  E nana i ka’u pane iloko o ke Aloha Aina o ka la 16 ame 23 ame ka’u pane ia J. Mahuka maluna o ia kumu hookahi no, iloka o ka Na’i Aupuni o ka la 29 o Novemaba.

            Kekahi aole ia he kue i ka Palapala Hemolele, oiai o ka’u mau pane e kakoo ana he pono ka mare lehuelehu i lawelaweia’i e ka poe Moremona i komo iloko o ia ano o ka nohona ana, ame na kaula mare lehulehu, aia wale no iloko o ka Palapala Hemolele ka’u mau hooia: aia a kii oe e hoie ae ia mau pauku, alaila paha haule ka’u mau hooia.

            Kekahi, ua manao oe ua kua ka poe Moremona i ke kanawai o ka aina i hoohooia iloko o na Ahaolelo.

            Kupaianaha, me he ‘ia e i mai ana oe “o ke kanawai o ka aina mamua ia, o ka mare lehulehu ana o ka poe Moremona.”  Aole anei oe i ke ua lawelawe mua ia ka mare lehulehu e ka poe Moremona he aneane hapa-keneturia mamua o ka hana ia ana i kanawai e kua ana i ka mare lehulehu ana?  Na ka poe lili hoomana i hana keia mau kanawai kue mare lehulehu.  Nolaila, owai kai kue o ka Moremona anei i ke kanawai o ka aina, a i ole o ke kanawai o ka aina i ka poe Moremona, i mea e pau ai ka mare lehulehu ana?  Makemake au e pane mai oe no kiea ninau: Owai la ke kohu pono e kapaia he kue?

            Kekahi o kou manao ma o kou olelo ana “o ke kakoo ame ke makee ana i ka mare lehulehu” – oia no ka lawelawe a hooko maoli ana i ka mare lehulehu, a ina aole pala, alaila ua lolelua oe ia oe iho, a aole oe i maopopo i kau mea i pane ai.

            E ninau mai ana paha oe ma o ke ano hea ala la?  Penei no:

            Ma o ke ano he kue ia (ke kakoo ana ame ka makee ana i ka mare lehulehu) i ke kanawai o ka aina i hooholoia iloko o na Ahaolelo e papa loa ana i ka mare lehulehu.

            E ninau mai ana paha oe:   Aole paha ia o ko’u manao ana he lawelawe a he hooko maoli ia o oukou i ka mare lehulehu?

            Pela no, no ka mea, no ka lawelawe a hooko maoli ana ke kanawai; nolaila o ka lawelawe a hooko maoli i ka mare lehulehu oia ke mea kue ia e ke kanawai o ka aina, a o ka mea e hana ana i keia hana ola kai kue i ke kanawai.  Nolaila, ina “o ke kakoo ana ame ka makee ana i ka mare lehulehu” he kue ia i ke kanawa o ka aine, -a o ka “lawelawe a hooko maoli ana i ka mare lehulehu” he kue ia i ke kanawai o ka aina, alaila, pela i like ai “o kakoo ana ame makee ana, me lawelawe a hooko maoli ana,: i ka mare lehulehu.  Pela wau i olelo aku nei, o kou manao ia.

            Ina oe e olelo mai ana no ka Manaoio ka’u mea i manao ai; alaila eia ka’u, aohe kanawai o ka aina e papa ana i ka Manaoio ana i ka mare lehulehu, nolaila aohe kue o ka Manaoio ana i ka mare lehulehu i ke kanawai o ka aina, oiai aohe kanawai o kia mea.  A o nap oe apau e kakoo ana ia oe maluna o kau mau pane, e like me, Kalino ma, ua like loa ko oukou lalau a ike kanawai ole.  A i hooiaio loa no kou kuhihewa, ame oukou pu, e ninau ana au, “Ina o ke kakoo ana ame ka makee ana i ka mare lehulehu he kue ia i ke kanawai o ka aina, nolaila ua hewa o Miss Broad, Chas. Broad ame a’u pu ame ka poe i like me ko makou manao, i ke kanawai o ka aina, alaila no ke aha e hopu ole ia nei makou, a kapi mai hoi ia makou i ka paakai a hoonoho iloko o Kawa e hophana ia a ii na hana oolea? Oiai o ka mea kue kanawai e pono e hopu ia.

            I na e hoole ana oe, me ka olelo mai aole ia o kau mea i manao ai, alaila ua kukulu oe i kou manao maluna o ka ole, ke kuhihewa, ame ka hoopili ano e.  Nolaila aia ka lolelua me oe.  He maekmake ko’u e ike pehea ia oe e hemo ai mai keia pa au i komo ai iloko.  E oleole oe e hoike ma i ka puka ou e hemo a@@

C. W. KINNEY.

(Aole i pau.)