Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 38, 21 September 1906 — LUILOFINA I Noho Moi No Ekolu Malama. KA HOOPAKELE O KE KALAUNU O LURITANIA [ARTICLE]

LUILOFINA

I Noho Moi No Ekolu Malama. KA HOOPAKELE O KE KALAUNU O LURITANIA

MOKUNA XI. KA OIAIO O KE KANAKA PELEKANE. Alaila. ea ac la oia iluna a kau mai la kona mau maka maluna o'u. "Ae e hooko aku wai*e like nie kau olelo," wahi ana. "E noho io aku no wau ma ka nohoalii. A e hana no wau me ka maka'uole. A oiai, e lilo aku ana kou kaawale ana i mea e hookaumaha ana ia'u a make ka manaolana o ko'u uhane, aka, e hooko aku ana wau ke hiki mai ia manawa." Hoomaha iho la oia, hina mai la kona kino maluna o'u me ka uwe pu ana ia manawa hookahi. , "Mai hele loihi oe, a aole e hoohala i ka hoi ana mai i o'u nei. Pii ino mai la ko'u aloha nona, alaila, pane aku la wau me ka leo oluolu nahenahe: \ "Ae, e hoi hala ole mai ana wau e kuu aloha, a ike hou ia oe ma- j mua o ko'u make ana." ! "Heaha kou manao ma ia olelo ana," i ninau koke mai ai kela me ka nanaina paha'oha'o, aka, aole au i pane koke aku iaia. Aole no hoi au i aa e ninau hou aku iaia. Aohe no hoi he hiki ia u ke hoike aku iaia i ko'u ano a owai la wau. Aia oia ke uwe la a o ka holoi aku hoi ka'u i kona mau waimaka. "Aole anei e hoi mai ke kanaka i hope no ka lede u i hookahi apuni ke ao holookoa?" wahi a'u. E hele wale 'no a piha ke kaukani Mikaela Eleele e alalai mai ana ia'u aole ia he mea no'u e paa ai. Nee loa mai la oia a pili pono ia'u a hanu nui iho la me he mea la akahi no a loaa ka maha iaia. "Aole oe e ae wale aku ia Mikaela e hoeha mai ia oe e Rudolofo? wahi ana. "Aole e kuu aloha," wahi a'u. "A aole hoi e kaawale mai a'u aku ?" "Aole, e kuu aloha." "A aole e loihi loa?" Pane hou aku la wau ia haina hookahi: "Aole, e kuu aloha." Aka, aia no wau ke ike la. aia no he mea nana e hookaawale a2 ia maua ; "ia eia no oia ke ola nei, ka mea hoi nona ke ola a'u e haawl nei i ko'u no ka hoopakele ana, oia hoi ka hooilina moi i hui mua loa ai au ma ka hale uhai holoholona o ka Duke Mikaela Eleele. MOKUNA XII. KA HUI ANA ME NA ENEMI MAALEA. ' Aia ma kekahi aoao o Zedena, he elima mile a oi kekahi ululaau nui He aina kiekie ia, a kulana hoi no kekahi pili o Kapena Faletiza. ke Kauna Satenilasa Von Talenehima. He kanaka opio piha uilani oia, a he kakaikahi loa kona makaikai ana i ua aina nui nei ona A ma kaj Kapena Faletiza noi ana ua haawi oluolu mai la oia ia'u e uhai holoholona maluna olaila ame ka hauoli no ka haawiia ana mai. j A i keia kuahiwi ke kamoe ana o ka makou huakai, a o ka hana ij hooholoia e makou oia no ka uha puaa ana, oiai, he aina ia i piha me| na puaa ahiu 'Aka, o ka i'o maoli o ka makou huakai pili loa no iu ia Mikaela Eleele ame kana ino i hana ai, oia hoi ka huna a lawe malu ana i ka moi maoli. a ua waeia ae hoi. keia ululaau mamuli o kona kau pono ana iluna e waiho wale mai ai ke kakela o Zedena. j I ke kakahiaka nui okoa no i hoomaka ai ko makou poe, na kaa lawe ukana ame na pono e ae, a i ke awakea hoi makou i ukali aku ai me ke kau ana maluna o ke kaaahi no kanakolu mile mai Setirela aku a maluna aku hoi o na lio ma kahi aku i koe n'o kahi i makemakeia He poe ikaika wale no makou apau Mawaho ae o Konela Setipa ame Kapena Faletiza aia he umi mau keonimana opio kphi e ukali la ia'u. He poe lakou i wae pono ia mai ka hapanui mai e kuu mau hoa o ka pukui hookahi. He poe no hoi lakou i pilipaa i ka moi. t Ua hoikeia aku ia lakou ka misiona o keia huakai oia no ka makaala ana i na hana kimopo a ka Duke maluna o ke ola o ka moi. Ua hoike pu aia hfe hoaloha no ka moi me he mea la aia iloko o na paia paa o ke Kakela o Zedena kahi i hoopaaia ai. A o ka manao, oia no ka hoopakele ana iaia ina io oia ilaila kahi i hoopaahao kumu ole ia ai. A o kona hoopakeleia oia kekahi o na hana ma keia huakai uhai holoholona, aka, o ka mea nae i oi aku maluna o na mea apau oia no ka huli ana a loaa ke kumakaia o ke Duke. O na kumu i hoakakaia aku ia lakou ua lawa ia no ka hoala loa ia ana no ko lakou moi, me ka hoopaa kanalua ole ana e hooko hala ole aku ia misiona i na manawa apau e hiki ana ke hoohana holoponoia me ka hala ole. Ua olioli pu lakou i ka loaa ana he manawa e han;i ai no ko lakou moi. , Ua hooikaika mau no wau e pale ae i ko'u noonoo nui ana no kuu ipo a kau nui aku ka noonoo ana maluna o ke kumuhana nui hookahi, oia hoi ka hoopakele ana i ka moi maoli, aka, aole nae hiki ke alo ae. A o ka mea i oi loa aku o ka nui o ko'u noonoo oia no ka laulaha loa ana ae o ka'u huakai. O ka hoao ana e hoopakele i ka moi ma ka limaikaika he hana hiki ole ia. A o ka mea wale no e pakele ai oia no ka hana maalea ana. Ua maopopo pu no ia u ua lohe-aku la no ua Mikaela Eleele nei, aka, o kona hoomaopopo ana i ke kumu nui e hoohuoi ai paha nona aole 1 maopopo ia'u. Eia nae ua koho wale aku no wau aole i nele kona haupu wale ana, aka. na ka manawa no e hoike mai. Ua koho wale aku no hoi au aole ona makemake e pepehi koke i

ka moi ina he mea hiki iaia ke alo ae, aka, o kana i imi loa ai e make mua au iaia. No ka mea, ina aole au e kaawale ae mai ka nohoalii ae a make nrua paha ka moi alaila he mea maopopo loa e lilo ana ia'u ke kalaunu a e mau loa aku ko'u noho ana ma ka nohoalii. alaila o ka iilo pu-.no hoi ia o ke kaikamahinealii Falevia, ka lede hoi ona i haule ai i ke aloha. A no kuu ike mua ana no i ka ike mua loaa e ana aku o ka ike iaia ua hiki makou i kahi o ka hana nolaila aoie no wau i puiwa i ka hoea an/i mai o kana mau elele i c makou nei ia makou no i hooluana iho ai mahope iho o ko makou hiki ana i ka hale o ke kasana o Kapen§ Faletiza. Ua iioea mai kana mau elele aole nae o ka poe ekolu i hui ai me a'u i ka hale hoomaha nona kahi pakaukau inu ki i lilo ai i palekaua no ? u, aka, oka poe i noho kiai ikā moi i Zedena o Lanegama, Ivareficitina ame Rupa Hone He mau lio nunui maikai wale no ko lakou a ua makaukau hoi me na pono lio. A o ke o keia poe kae'ae'a oia no o Rupa Hone, a ke nana aku iaia me he niea la aia kona mau makahiki mawaena o ka iwaka-lua-kumamalua ame iwakalua-kumamakolu Ua loaa aku ia ike ia'u mamuli o kona ano opiopio a hc kanaka u'i no hoi oia e nele ole ai ka makahehiia e ka wahine Ua ha'i mai no hoi oia ia'u ika minamina 0 ka Duke i ka hiki ole iaia ke kono mai ia'u no ka ma'i o kona kakele he fiva i "Tna he fiva kona," wahi a'u, "ua ano like no oia no k mea oia no ke ano ma'i e loaa ai ia'u. Aka, ke manaolana nei au e kuu haku, aole e lilo ia i mea hoomwaliwali loa mai iaia a e oluolu ae ai iloko o ka manawa pokole." He ikaika iki no oia e hiki ai no ke hana a hooponopono i kana mau hana ponoi. "A ke manaolana pu nei no hoi au," wahi hou a'u , "aole i laha loa'ia ano fiva a pau pu me oukou apau. Pehea la kuu mau hoaloha maikai oDe Gotila, Basonina ame Dikarita. Ua lohe au ua ehaia kuu hoaloha hope." Ike koke aku la wau i kc ano e koke ana ae o na kokoolua o Rttpa Hone, aka, ua aka leo nui ae la o Rupa. "A ke manaolana nei oia e loaa ona la,au lapaau, e ka moi," wahi a Rupa. AkaakaJeo nui ae la : no hoi au, no ka mea, ua ike koke iho la no wau iua laau lapaau nei. A oia laau lapaau oia no ka panai ana mai 1 ka ino- ia'u ma ka pepehi ana ia'u a make ke loaa iaia he manawa e hana ?.i pela. E noho paha e na keonimana a ai me makou," i kono aku ai au. Aka, ua hoole mai la no o Rupa me ka hoike mai i ka hiki ©le ia lakou ke hooka'ulua no ka nui o k>a lakou hana i ke kakela. "Alaila," wahi hou a'll," no kahi wa aku e hui ai kakou e na keonimam. A ia manawa p'iha e hookamaaina loa ai kakou." "A aole no hoi c loihi loa c kou Mea Kiekie," wahi a ke noi a Rupa a hoohuli ae la no hoi oia i kona a kaalo ae la ma ko Setipa wahi e ki: r.na, ka mta hoi nana i hookunahihi aku i ke Konela. A hala lakou, aole no hoi i li'uli'u loa niahope oiai ka la e nafoo aku ana ua hoomakaukau ae la wau no ka hele ana no Zedena e ukaliia hoi e Kapena' Faletiza. Ua hoonoho iho au ia Setipa i kauhale me V»a kanaka o makou". A ia'u e kau la maluna o ko'u lio he mea paakiki no pa'ha i kanaka ke hoomaopopo mai owau ka moi oiai na ke koloka nui a'u e aahu la, ka mea nana i hoano e i ko'u kulana "E Faletiza." wnhi a'u i pane aku ai ia maua e komo ana iloko o kahi kaona o Zedena, "eia he kaikamahine wahine u'i iloko o keia wahi hokele." "Pehea i maopopo ai ia oe?" i ninau mai ai kela. "llaila a 1 - 1 ., e Faletiza." "I ka mana " , "Aole. Mamua," wahi a'll i kahamaha aku ai. "Mamuli ike mai lakou ia oe ke kipa kaua ilaila?" "Malia paha a aole piaha," wahi a'u. "Aka, e hoolohe mai iau e kuu hoaloha. E hele aku kaua ma ke ano he mau keonimana mai ke aloalii aku, a hookahi o kaua i loaa i ka niho hu'i. A na kekahi e l<auoha aku i mau meaai a iloko o kekalii lumi kaokoa kaua e hoomaha ai. Alaila, e kauoha pu āku i waina, oka waina maikai loa i loaa ilaila. A ina he akamai kana hookamailio ana aole e nele ka lilo mai ona kaikamahine 11'i l-a i kuene na kaua." "A ina"oia e ae ole mai pehea aku?" i hooloio mai ai o Faletiza. "F knu Faletiza maikai," wahi a'u, "ina aole oia e ae mai ana ia oe, ia'u'oia e ae mai ai." Hiki aku la maua ika hokele. A e like me ko'u paa i ko'u koloka nni mailuna a lalo aohe he maka'u 'ana no ko'u ikeia mai koe wale no kuu .mau maka. Ua hookipa maikaiia aku no maua e ka hakuwahine o ka hokele, a he mau minute helu paha elua hoea ana ua hoaloha wahine opio la a maua e kaunui ana. A mahope oka liaawi ana i ka maua kauoha ua noho iho la wau iloko 0 ko maua lunii i, haawiia mai. Ahe minute paha mahope iho komo mai la o Falet:za. "Eia ae oia a hoea mai," wahi ana. "He meahou maikai kena," wahi a'u i ohaoha aku ai. Aole i li'uli'u komo mai la oia. Ame ka eleu no hoi oia i miki ae ai i ka ninini ana i ka waina iloko ō na kiaha me ka pane pu ana mai: "He eha loa anei ka niho liu'i o ke keonimana?" "Aohe no he eha loa o ke keonimana oi ae i ko ka wa mua au i ike ai iaia," wahi a'u i pane aku ai me kuu wehe ana ae i kuu koloka nui. He mea oiaio, ua nui loa kona puiwa ke kumu o kona auwe leo nui ana ae. * "O ka moi la. O, e kala mai ia'u, e kou Mea Kiekie." "Mai maka'u! Aole au mea i hana mai ai e eha ai au," wahi a'u. "Aka, o ka makou mau olelo i olelo ai," wahi a ke kaikamahine. "Alaila, ke kala aku nei au ia mau olelo no na hana maikai au i hana ai " "E heīe ae au e ha'i i kuu mama." ' '

"Aole," wahi a'u. "Aole inaua i hoea mai nei no ia mea. Alaila, hoomaka iho la maua e ai. A hala kekahi mau minuK a ka hamau ana pane aku la wau no ka hoomaka ana i ke kumuhaiia. "Auhea ka hoi o Johana? "O, o kela wahi kanaka, sa—aole, e kuu liaku moi. M "O ke sa ka maikai e hoopuka mai ai oe. Pehea oia*?" "Aohe.o makou ike iki iaia i keia mau la, sa." "Xo keaha hoi?" i ninau aku ai au. ''Xo kuu olelo ana i kona hele pinepine ianei." wahi a ke kaikaniahine me ke kau oeoe ana ae o kona poo iluna. "A pela oia i nuha ai a hele ole io mai i keia mau la?" wahj a'a. me kahi minoaka. "Ae, sa." Aka, ua hiki no ia oe ke hoihoi hou mai iaia ianei?" i ninau aka ai au. "Pela paha," wahi ana. "Ua ike no wau he hiki ia oe," wahi a'u i pai aku ai. "Aka." Aole wale nolaila ka mea o ka hele mau ole mai ianii, aka no kona paa mau i ka hana iloko o ke kakela-," wahi hou a ke kaikamahine. "Aohe hoi he uhai holoholona a lakou i keia manawa e nui ai hoi ka hana?" i ui aku ai au. "Pela. Aka, aia iaia ka malama ana o ke kakela." "Alaila, ua lilo ae nei oia i wahine malama hale?" wahi hou a'u. No ka lilo loa o ke kaikamahine i ka hoike manao ua pakika loa kana ha'i moolelo ana mai. ' Aoiie wahine mawaho ae ona," wahi hou ana, "oia hoi, aohe kauwa ~hookshi olaila. Oia ka lakou e olelo nei, aole maopopo ia'u le*. oiaio ame ka ole." j Aka, e lawe mai no kakou e like me ka mea e hoea mai ana," wahi | hou a'n. ! "Ke olelo nei no hoi lakou," wahi hou ana, "aia he lede iloko o?aila, a Jna aole oia, alaila aohe hookahi wahine olaila. A o ka Joliana hana ea maluna wale no ia o na kane." I "Nui io aku la no ka hana a Johana," i hooia aku ai au. "Aole e nele kona maluhiluhi. Eia nae, loaa no iaia he wahi manawa hoomaha o hapalua hora la e hele mai ai e ike ia oe" "He hiki no; aol\ nae i na manawa apau, sa." "He aloha no oe iaia?" i ninau aku ai au "Aole owau, sa." "A he makemake no oe e hana no ka moi?" i ninau aku ai au. "Ae, sa." "Alaila e ha'i aku iaia e hui mai oia ia oe i ka pohaku mile elu* o Zedena ika la apopo, hora umi oka po. E ha'i aku iaia ilaila oia e hui mai ai me a mailaila mai hoi e hoi wawae mai ai." "He manao hoopilikia anei kau iaia, sa?" i ninau mai ai ke kaikamahine me ka puiwa. "Aole e loaa iaia he hoopilikia ana ke hana oia i ka mea a'u i makemake ai iaia e hana," wahi a'u. "Aka, ua lawa paha ka'u mea i hal aku la ia oe e kuu kaikamahine opio u'i. Eia wale no e hooikaik? oc e hooko i ka'u i makemake ai ia oe e hana. A o kekahi, a e hoomanao oe, aole hookahi mea e lohe i keia ame ka hoea ana mai o ka moi ianei." Ua olelo hooko'iko'i aku'no wau i ke kaikamahine i mea e komo ko'iko'i aku ai ka'u mau olelo iloko ona, aka, ua hoopalupalu iki ia mai no oia ma kuu haawi ana aku he wahi makana maikai i kupono no na kaikamahine o kona nui kino. ! Ai ka pau ana oka maua ai ana, ua aaliu hou iho la wau i ko'u koloka nui, alakaiia aku la maua no kahi oko maua lio. Haalele iho maua i ka hokele ma kahi o ka hapalua hora ewalu a he mala'ela'e no hoi ke alanui no ka nui ole oka poe hele oia po. A hoomanao iho. la wau aia o Zedena e lilo ae ana i kumuhana ano nui noloko o Luiitania e like me ka loihi o ka hakoko mawaena o ka moi ame ka Duke o Setirela. Me ka holo malie no ka maua holo ana a hiki i ko maua puka ana mawaho o ke kaona. "O kou makemake, o ka loaa o keia Johana ia oe?" i ui mai ai o Faletiza ia'u. "Ae," wahi a'u. "a ke manao nei au ua kupono aku nei ka maunu i ka makau. Aole no i lawa ko ina aohe wahine. aka, ua naauao loa ka Duke i ka malama ole ifna he hookahi oia ano maloko o kanalima mile." "E like me ia mau nei a Setirela," wahi a Faletiza i hoopu-a wale ae ai no. A i ko maua kau ana i kahi kiekie o ka aina ua kainoe pololei aku la ko ala no ka hale a aole no hoi i li uli'u hoea ana maua i kauhale. Ia manawa no hoi i puka mai ai o Setipa iwaho no ka hiii atw mai ia maua ma ka lolie ana i ka halulu o na lio o ma\ia. "Nui ka hoomaikai ua hoea palekana mai la oe," wahi ana i hooho ae ai. "Aole olua i hui mai nei me lakou?" "Mewai?" wahi i ninau aku ai ia'u no hoi i lele iho ai'mal ko'u lio mai. Huki aku la kela ia maua ma kahi kupono i ole e lohe mai na hoa keonimana o makou. "E kuu hoa," wahi ana i pane mai ai ia'u, "aole he pono iki o kou hele hookahi ana. E hele oe ma na wahi apau me kekahi mau kiai aole e emi malalo oka hapa kakini. Ke hoomanao anei oe i kekahi o ko kakou poe, he kanaka opio loihi ma ka inoa o Baninasetina?" Ua ike no wau iaia. He kanaka opio loihi oia aneane e like me ko'u ka loihi. A he kanaka kino maikai. "Aia oia ke moe mai la iluna ma kahi moe iloko o ka eha mamuli o ka eha a ka poka pu i komo ma na lima a puka ma kahi aoao." "No kealia kela eha?" i ninau aku ai au. "Mai ka enemi mai kela," wahi a Setipa i pane mai ai. I (Aole f DAQ.)