Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 45, 8 November 1907 — Ka Makaikiu Talamana Ka Papohaku Kahiko Naueole o ke Komohana. A I OLE Ka Mea Nana ka Ilio Hanu Mea Hou Kaulana Bone [ARTICLE]

Ka Makaikiu Talamana

Ka Papohaku Kahiko Naueole o ke Komohana. A I OLE Ka Mea Nana ka Ilio Hanu Mea Hou Kaulana Bone

MOKUNA XXVI. KA HAKOKO ANA ILOKO 0 KA POULI. l 'a hele mai la ua mea la me ka ha-lo ana ma o a maanei a ke nihi la no hoi kana hele ana, a i kekalii manawa e ku ana oia a hook<no. a oia no hoi ka manawa a ka Makaikiu i hanu nui iho ai, a manao loa ua mea la, ua pa'uhia loaia kekahi mea i ka hiamoe kulipolipo, a o kona komo koke mai la no ia mawaena o na pohaku nunui, a o ka paa koke aku la 110 ia o kona a-i i ka hopuia e na lima wikani o ka Makaikiu a lewalewa ana ke alelo iwaho, me ka aa o na maka, e ia nae aole he ike mai no ka mea, ua lawe lilo mai la ka Makaikiu PajK)haku i ke ola mai ke kino mai.* ( Aole ka Makaikiu i makemake e lawe wale no i ke ola iloko o keia p< »e e hoohalua nei i ko laua mau ola, aka no ke ake nui wale ana no e lioopakele 1 ke ola o kela kaikamahine haole, pela i waele ai oia 1 ke alanui a malav'lae no kahi o ka hana hoopakek ana e imi aku nei. 1 ka make ana aku la o ia enemi o laua, ua hoouna aku la ka Makaikiu i kana Ilikini nowaho, kahi hoi e hiki ai ke īkeia aku ke koena 0 na kanaka e kuku mai ana, a o ka hooko aku la no hoi ia p ka ihkini, me ka hokio ana aku, a o ka eleu koke mai la no ia o ua mau kanaka la no ka hele ana mai ma keia wahi mua a ko lakou hoa i komo mai 'ai. a o ka hopena i loaa aku ia lakou, oia no ko lakou pau loa ana 1 ka make/ He haawina ku i ka manaonao ka i halawai aku me ua poe kanaka la, a i ka pau ana o na hana a ka Makaikiu maluna o lakou, ua kau hou aku la no oia 1 palapala maluna pakahi o ua poe kanaka la e olelo ana: "E Francisco Loupe, ua kokoke loa mai kou manawa e make ai." . .. . Ua hoomanawanui iho la no ko laua noho ana ma keia wahi a niki 1 ke ao ana, a hookaawale ae la laua ia laua iho e like me ka laua i ihana ai ma ka la aku mamua, me ka haalele no i keia mau kaiiaka make pela, a ua malama pu aku la no hoi ka Makaikiu i ka ilio i hoa hele nona. 0 ia noho hoi ko Francisco ame kona mau kanaka a wehewehe loa kaiao, o ko lakou hoomaka aku la no. ia i ka imi ana i ko lakou enemi, a ma keia huakai imi a lakou i hele aku ai. ua loaa aku la kekahi moali e hele pololei ana i keia wahi a laua nei i pee ai ma ia pn, n o ko lakou hele pololei aku la no ia no ia wahi. A oiai ua pee kanaka la e hookokoke loa aku ana ma kei a wahi. 113 pane ae la kekahi o ua poe kanaka la, he mea hoi i kamaaina i keia wahi i ka i ana ae: . "E ike pono ana keia mau enemi o kakou i ko laua ioaa pono la kakou. « • 1 1 1 1 la hele ana aku nae o lakou a'he mau kapuai helu wale no koe hiki aku i ka puka e komo loa aku ai mawaena o na pohaku nunui, ua hoouna e aku la ua kanaka Mekiko la i kana mau Ilikini elua e hele e nana i ka poe oloko 0 kela wahi, a ua hala he mau minute o ko lakou kali ana ua oili hou mjai la kekahi o ua mau Ihkini la me ka n:{naina kaumaha maluna o kona mau maka a hoike mai la 1 kana ir.au mea o ka ike ana i kona haku. Me ka hooka'ulua ole iho, ua hele okoa aku la no o Francisco e nana nona iho, a ua halawai io aku la oia me na kino make o kana mau kanaka eha e waiho mai apa 'imua ponoi o kona alo, a aia hoi e kau ana he mau palapala ma ko lakou mau kino me na huapalapala 1 kakauia. ka mea nana i hoopii loa mai i kona hoonaukiuki. Ke ku la ua kanaka Mekiko la ma ka aoao o keia mau kanaka ona me ka helu ana i kona mau manamanalima i ka ,nui o kona mau kanaka i make, a i ka maopopo ana he eiwa ko lakou nui i pau i ka make i ka la hookahi, ke kau la ka lia maeele iaia, i ka wa hea Ja e hoea mai ai kona hopena. MOKUNA XXVII. KA HULI HOI ANA NO KA AINA HANAI HOLOHOLONA. Akahi 110 ua kanaka Mekiko la a hoomanao iho, he kanaka aiwaiwa keia nana e uiu-pa nei i kona mau kanaka a pau i ka make, a komo mai la ka manao hoohuoi iloko ona aole paha keia he kanaka maoli, aka he uhane lapu oia no ke kuahiwi. Me keia manao e hana ana iloko o kona lunaikehala, a me ka mu minamina no hoi no kona mau kanaka ame kona ola īho, ua hoolo.i ae la oia i kana papahana. t Aole wale no hoi o Francisco ka i.hoopihaia me ka maka u aka o kona poe kanaka no kekalu, oiai aole no paha e lilo keia make nnii ani. o ko lakou mau kanaka ina i kahi akea keia hanaia ana o keia hana pepehikanaka, aka aia ma na wahi i niaopopo mua ole, nolaila, ua lokahi iho la ko lakou mau manao e huli hoi lakou 'no ka aina hanai holoholona. .... Ua hoomaka koke iho.la no ko lakou huli.hoi ana īa manawa oia. ua hele mai la a kau ka weli no ka hoonahoa hou ana aku e huh t keia kanaka, a aia lakou ma ke alahele e hoea aku ai i kahi o ko lakou pa--ICkaiAia no ka Makaikiu ke ike la i keia huakai no ka huH hoi ana 1 ko lakou wahi a ike ilio la no hoi ua kanaka la i keia papahana hou a ke kanaka Mekiko e hoolala nei, o\k hoi no ke alakai maoli ana no īaia e hele e komo Uoko o kahi e paa ai i ka hopuia. 1 ko lakon kaawale loa ana aku mai iaia nei aku, ua hookuu a la oia i kana ilio no ka huli ana i ka Ilikini,.a ua liele no hoi a ahiahi, ua hoea mai la ka Ilikini me ka ilio a halawai pu ae la lakou 1 kahi liookahi. , . • 1 I keia manawa nae i ike iho ai ka Makaikiu he uuku loa kahi hana hiki iaia ke hana aku no ka palekana o ke kaikamahine, aka ua aa loa no nae kona manao e hele aku e hooko no ia hana, īna no ia he mea e panaiia aku ai kona ola no ia hana ana e molia nei. <4 Ua hiki loa ia'u ke lawe i ke ola o kela kanaka Mekiko ke manao au e hooko mua ia hana, aka he hana nae ia na ke kanaka ho-he wale. Eia au iloko o ka enaena o ke ahi e hele aku net, aka o ka mea la e ikeia ai ka maka'u ole ame ke koa o ka Makaikiu Papohaku, wahi a ua Makaikiu la i noke aku ai i ke kamailio i kana Ihkim. "Auhea oe e kuu hoaloha, e noho oe me ka 1110 a kaua a owau ke ukali ae mahope o ka meheu o kela kanaka, a komo loa aku iloko 0 na haneri kanaka e noho mai la ma kela aina hanai holoholona, wahi ana i haawi aku ai i na kauoha i kana Ilikini.. Ua ike no oia aia he uuku loa kahi pono ma kona aoao e ku aku ai imua o na haneri kanaka ma kela aoao mai, aka aole ilo ia he mea nana e maka'u ai, a o kona hoomaka aku la no la e hele no ke komo loa ana aku iloko o ka aina hanai holoholona. Ua liele no hoi a hiki i ke aumoe, ua kokoke aku la oia ma kani c hiki ai ke ikeia aku na kauhale oloko o ua aina hanai holoholona la, a aia hoi oia ke noonoo nui la i kana mea e hana aku ai i hiki a 1 laia ke komo aku iloko o keia wahi me ka maalahi. I keia manawa hookahi no hoi o ka po i hoihoiia aku ai na kai-

kamahine e hoopaa ma ko laua wahi i hookaawaleia ai, a oiai he mau pio laua a elua, nolaila ua hoonoho pu ia no laua ma kahi hookahi. Aia maluna o Kate na maka o ke kaumaha no ka mea ua maopopo loa iaia ina e hoea mai ana ka haku o keia wahi e hookauia aku ana kekahi hoopa'i mahfna o laua, aka no Ineka nae aole loa he wahi kaumaha a maka'u hoi iloko ona no ka hoi inai o kela kanaka. Ia laua e noho ana maloko o ko laua wahi o ka hoonohoia ana aku, ua pane aku la o Ineka ia Kate i ka 1 ana aku: "Mai maka'u oe e Kate, no ka hookauia mai o kekahi hoopa'i maluna ou." "Nawai hoi ka ole. l. T a pepehiia ko'u makuakane e keia kanaka aloha ole. a e hele aku ana au e halawai me ko'u hopena hookahi me ko'u makuakane mahope iho oka alo ana iloko ona pilikia he nui." "Heaha ka manao o keia mea au e kamailio mai nei ia'u e Kate?' i ninau mai ai o Ineka iaia. "Ua pau ko'u manaolana no ka hiki ana e pakele mai keia wahi aku, a o ka'u ia i olelo aku la ia oe, e make au e pono ai, a e ukali aku hoi mahope o ka meheu o kuu makuakane." "Mai hoopiha 1 kou poo me kena mau manao palaiialelo e Kate no ka mea ua makemake au e kamailio aku ia oe i kekahi mea," i hoolana aku ai o Ineka i ka manao o kona hoaloha. "Aohe ou, o kaua e loaa ana ia oe ka palekana, aole loa e kauia aku ana he hoopa'i maluna ou, a owau ka hoi ka mea aloha o ke kauia mai o ka hoopa'i make maluna o'u." "Pehea iho la hoi e hiki ai ke hoopakeleia ae au, a loaa aku la hoi ia oe ka hoopa'i o ka make?" "No ka mea ua kamailio mua aku no au ia oe i ke kumu o ka hiki ole ana i kela kanaka ke hoopoino mai ia oe, a ua lohe pu no hoi kaua i kona olelo ana mai e puhi ola ia'u 1 ke ahi. "O ka'u i nele mai la e hoike ia oe, oia no kou hoao ana e hoopakele ae i kuu ola i ka manawa e kau mai ai o kela kanaka i kana hoopa'i maluna ou." "Pehea auanei e hiki ai ia'u ke hana aku no kou pono." "E hoole aku oe 1 kona kau ana mai i ka hoopa'i maluna o'u." "Aia auanei a hoea mai ua kanaka la, o kona manawa koke no ia e kau mai ai i ko'u hoopa'i, no kuu hookikina ana ia oe e mahuka pu me a'u." "Aole paha oia e pepehi mai ana ia oe a make, i kekahi kaikamahine opiopio la e like me oe ke ano," wahi a Kate i kamailio mai ai. "Mai manao oe aia kekahi wahi aloha iloko o kela kanaka no'u, 'aia auanei oe a ike aku i kona hooko i kela mau olelo ana i hoike mai ai no kona puhi ola ana i ke ahi ia'u, a e ike pu aku ana no hoi oe i kona noho kauaheahe wale ae no ma ka lanai he pulii ki-ka kana hana." "Alaila o ka oi loa aku hoi ha o ka pono o ko kaua ai no i na puolo laau make a kaua, mamua o kona hoea ana mai," wahi a ,Kate. "Mai hoao oe e hana ia mea, a ke nonoi hou aku nei au e haawi mai oe i kela laau make a'u i haawi aku ai ia oe." "Alaila heaha iho la ka hoi ka waiwai o keia laau au o ka haawi ana mai ia'u, he keu no hoi i mea e hiki ai ia kaua ke pakele mai kana mau hana hoomainoino maluna o kaua." "Pela io 110 e Kate, aka e hoolohe mai nae oe i ka'u mau mea e kamailio aku nei ia oe: Ua loaa ia oe ka malu, no ka mea aole e h;ki ia Francisco ke hoopilikia mai i kekahi lauoho o kou poo." "Ea ke hoakaaka mai nei hoi oe ia kaua e Ineka," wahi a Kate i pane mai ai. "Aole paha keia he hoakaaka, aka he oiaio ka'u mau niea e kamailio aku nei ia oe, no ka mea eia kekahi kanaka mahope o ka meheu o keia kanaka nana kaua e hoopaapio nei, a e like me ka loihi o ke ola ana o kela kanaka hoopakele, pela no ka hiki ole ia Francisco ke hoeha mai i kekahi wahi ou." No keia mau olelo nae a Kate e lohe nei mai kona hoaloha mai ua manao loa iho la oia ua ano opulepuleia paha oia, a o keia mau olelo uluahewa, ana e kamailio aku nei imua ona mai kona ano kaumaha wale mai no ia. Eia nae ua hoike pau aku la o Ineka i na mea ana 1 heluhelu ai ma kela palapala i loaa ai i ke kanaka Mekiko, ame na mea ana i lohe ai mai kekahi mai o na kanaka 0 Francisco, e pili ana i kekahi mau mea e hahai nei mahope o keia kanaka a laua e kau nei o ka weli, a akahi no a haupu mai o Kate no ka Makaikiu. ka mea hoi nana i hoopakele iaia maluna o ke kaaahi mai keia kanaka Mekiko mai. MOKUNA XXVIII. KA HOEA ANA MAI O FRANCISCO I KA AINA HANAI HO- . LOHOLONA. "Ua manao anei oe e nana ana keia kanaka Mekiko i na olelo hoomaka'uka'u 1 kakau ia mai iaia?" wahi a Kate i ninau mai ai ia Ineka. Ua hoike aku la nae o Ineka o keia kanaka e hoao nei e hoopakele ia Kate, he kanaka oia i haulehia i ke aloha nona, a ua makaukau hoi i na manawa apau no ke kokua ana mai iaia ke makemake oia, ka mea nana i hoopii aku i ka lia maka'u iloko o ke kanaka Mekiko. "Alaila heaha kau i makemake ai ia'u e hana aku?" i ninau hou aku ai o Kate i kona hoaloha. "O ka'u i makemake ai ia oe e hana, oia no kou hoohoka mau ana aku i na makemake o kela kanaka lapuwale, a hiki i ka hoea ana mai o kou kokua." "Auhea oe e kuu hoaloha, ina palia he hoaloha kekahi o'u e hoao, mai nei e hoopakele ia'u mai keia kanaka ae, alaila ke manao nei au ua make mai nei oia, i keia puulu kanaka nui i hahai aku nei no ka huli ana iaia; i kela puulu no hoi a kaua i haalele aku nei mahope." "Malia paha ua pololei no kena mau olelo au e kamailio mai la ia'u, aka aia nae hoi a hnli hoi mai ua kanaka Mekiko nei, a ina e ike iaku ana au i na hiohiona maopopo loa ma kona helehelenia, no ka make ana a no ke ola paha o ua kanaka nei e hoao nei: e hoopakele īa oe, alaila haawi aku au i hoailona ia oe, aole e haawipio wale- malalo 0 keia kanaka." "Ina aole i make keia kanaka a Francisco i noke aku nei i ka huli alaila aole loa keia kanaka Mekiko e aa ana e hoopoino mai ia oe no ka mea ua maopopo loa iaia ka manao o kela mau huaolelo i kakauia maluna o kela palapala." ' "Heaha hou ae kekahi mea au i makemake ai ia'u e hana aku?" 1 ninau hou aku ai no o.Kate ia Ineka. "L T a au e kau pu aku oe i ko'u ola me kou i ka manawa e lioao ai keia kanaka e puhi ia'u i ke ahi." "Aole paha /e'hoolohe mai ana kela kanaka i ka'u noi ke waiho aku innia ona?" » "Mai hopohopo oe no keia mea, oiai o oe wale no kana mea nui a o kau mau mea apau e noi aku ai iaia o kana no auanei ia e hoolohe mai ai, a i hoolohe ole mai no hoi oia, alaila o kou mapa\va ia e ai ai i kela laau make au e malama la. a o ka pau koke no ia o na auwe ana." "He maikai no kena mau olelo au, aka nae aole he loaa mai oka manaolana iloko o'u no ka loaa ia kaua o ka palekana, ma ko'u hooko ana aku i kau mau kuhikuhi." "Ina oe e hoolohe hou mai ana alaila e hoike aku no au i na kumu o ko'u makemake ana ia oe e lawe a malama i keia mau mea a'u e kau oha aku nei ia oe." "Ina hoi ha pela, e hoike maopopo mai oe ia mau kumu?" "O ke kumu mua, oia no ka hoopahu'a oleia o keia kanaka e imi mai nei e hoopakele ia oe, mamuli o na hana pupuahulu a kekahi kaikamahme hupo, a o ka lua, ma ou wale la no e loaa ai ia'u ka palekan: mai ka make mai." "Ke haawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai ana ia oe e Ineka, a akahi no a hookaakaa ponoia ko'u mau maka, a ike aku i ka pololei 0 kau mau mea e kamailio mai nei ia'u, a mai keia manawa aku a hiki 1 ka haulehia ana o na hana a keia kanaka lokoino, e hoohoka mau aku ana au i kana mau mea apau e makemake mai ai, ina no ia he mea e kailiia aku ai ke ola mai ia'u aku. Aole i pau.