Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 52, 27 December 1907 — KA PAINA A NA KEIKI O KA PAPA O KA MAKAHIKI 1891 O KAMEHAMEHA. [ARTICLE]

KA PAINA A NA KEIKI O KA PAPA O KA MAKAHIKI 1891 O KAMEHAMEHA.

Ma ka po o ke Sabati i hala i haawl ae ai na hoa o ka papa o ka makahiki 1891 i puka pono mai ai mai ke| Kula Kamehameha mai, he paina no ka hanohano o ka lakou kumukula, ke kumupoo mua loa o ke Kula Kamehameha maloko o ka Hokele lana (Young). Ua hiki ole e akoakoa mai na hoa apau o ia papa, mamuii o ka paa loa 0 kekahi poe 1 ka lakou mau hana e hiki ole ai ke haalele aku iloko o na la aku nei o ka pule i hala, aka ua hiki ae no nae ka hapanui, a ai p* me ka lakou kumu. 0 ka poe i akoakoa ae ma ia paina 1 haawiia, oia no o Chariie E. King ka, lunakuia o ka Mokupuni o Hawaii, Thomas N. Haae, ke kumupoo o ke Kula o Hookena, Moses Kauwe, he klai no ka oihana Hoopae Limahana, Wiiiiam Rathburn, he makai kauiio li pau, "Wiliiam O. Crowell, ka Hope Ma» kai Nui o Waimea, Kauai, Robert Pahau, ame Solomon Hanohano, ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa. Ua haule o Fred Beckley, aole i hikl mai i kela po, mamuli o ka nui loa 0 ka ua o ia la, a ua holoaia maoll oia iloko o ke kai o Manila. .1 Mawaho ae o na hoa ponoi o kela papa, o ka lakou malihini, Wiliiam B. Oleson, TJ. Thompson ame ke Kumupoo Home, na poe i konoia no ka al pu ana me lakou i na mea 1 hooma-.-kaukauia. Maluna o kekahi pakaukau poepoo 1 hoohiwahiwaia me ka pua poni mol ulaula ame ka iwaiwa, i noho iho al lakou e ai i na mea ai o kela ame keia ano i hoomakaukaufa e na kuke akamai loa o ka hokele, a ilaila 1 hoalaia mai ai na hooipanao ana no na la kahiko o Kamehameha, na la hol e hauiani ana na keiki ma na hana kinipopo, ame kekahi mau hana hoo» ikaika kino e ae maloko o ke kula ia mau la kahiko. He manawa ia no kela ame keia e hoike ana nona iho a no kona mau hoa e like me ka nee ana o ke au o ka manawa, a ua hoohalaia he mau hora loihi ma ka ai ana a ma ke keaka ana a hiki wale no i ke kokoke ana e kani ka hora umi o ia po. 0 kahi aku nae o ka aka, ia lakou e noke nel i ka haupa l na kuhinia i paneeia mai imua o lakou, ua loheia aku la ka ha'oha'o ana ae o kekahi no ke ano o kana mea e ai ana, a pela no hoi kekahi me ke kapa ana ae he ula paha ke ano o ia i'a, oiai aole he ike maopopo ia iho i ka huikau me kekahi mau mea e ae. Na kekahi nae i hoike mai he moo foroga (frog) ua i'a la, a o ka olelo koke ae la no la o kekahi, "ea, ai ana ka hoi kakou i ke foroga," a o ka pau koke no ia o kona ai ana. Aole paha hoi he olelo ana no ka haole he maa no lakou i ka ai ana ia ano holoholona, eia ka ole o na kanaka, a o na hoa o keia papa i hiki ole mai, ua laki lakou I ka hiki ole ana mai, aole i at foroga. 1 ko Fred Beckley lohe ana nae i ka ai ana o kona mau hoa, i keia holoholona ono loa, ua minamina maoll oia 1 kona hiki ole ana mai oiai o kana mea ono loa ia, a wahi ana i kona hele ana i Kapalakiko he hookahi dala ko ke pa foroga ana o ka, uku ana, a ua nui kona kuaki. Mahope iho o ka pau ana o ka lakou ai ana, ua noi ia aku la o William B. 01eson e haawi mai i kekahi mau olelo kupono imua o na hoa o keia papa, a wahi ana, ua hauoli loa oia i ka loaa ana he manawa nona e ike hou ai i kana mau keiki, aole wale no hoi no ka ike ana aku ia lakou, aka no ka hoomaopopo ana, eia lakou apau ke noho nei ma ke ano he mau kumu alakai no na keiki Kamehameha mahope aku o lakou; a he mau paionia na lakou i waele ke alahele no ko lakou mau pokii. Ua hoike pu mai no hoi oia, o na manao pono ole ! loaa iaia no kekahi poe keiki 1 kona manawa e noho pu

j ana me. lakou, ua hoauhee loa aku ola ! ia mau manao apau, a ua like wale no lakou apau imua ona. Ua lawe mai hoi oia i kela manawa he manawa maikai loa knmaliio a' imua o lakou apau, aole e hiki laia ke kakau mai ma na leka, oiai'he hana nul a luhi ia ke hana ia, a ua paa no hoi i kana mau hana ponoi. He hookahi no nae mea ano nui ma kana kamailio ana mai imua o kana mau keiki, oia no ko lakou ku mau ana ma ka aoao o ka pono ame ka oiaio i na manawa apau, a e kokua aku hoi kekahi i kekahi. No kekahi ka pilikia, e lilo kekahi poe i poe kokua aku iaia, a ua lilo ia mau olelo a'o i mau olelo i komo loa aku iloko 0 na hoomanao ana a ka poe apau i akoakoa ae ma ia ahiahi. Ua noi pu ia aku no hoi ke Kumupoo Mr. Home e haawi mai i kekahi mau olelo a'o, a wahi ana, ua pomaikai loa oia, o ka loaa ana he manawa e hui pu ai me ka papa mua loa 'i puka mai ke kula o Kamehameha. He oiaio, he nui no na mea i ike oleia i ke au e noho ana o keia mau keiki, aka o ka lilo ana nae o keiai ka papa mua loa i hemo pono malloko aku o kela kula, he haawina loaa ole ia i na keiki apau mahope mal. Ua hauoli pu no hol oia i ka halawai ana me keia mau keiki ana.i kamaaina mua ole ai, a o kona iini, e lilo keia mau keiki i mau hoaloha nona ma ka pii mau ana aku e ike ia Kamehameha. O U. Thompson kekahi i hoike ae i kona mknao hoomaikai no na hoa o kela papa, a pela no hoi i ke Kula o Kamehameha, a māhope aku o keia manawa i hoike pakahi mai ai kela ame keia hoa i na mea e pili ana ia lakou iho, a ua hooloheia aku na hoike mai ia lakou mai me ka piha hialaai ia, a o ka hope loa no hoi o na hana o ia ahiahi, oia ka himeni ana 1 ka himeni o ka papa 1891, ame kft lakou uwa, a hookuu lakou no ia po me na manao ohohia.