Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 4, 24 January 1908 — NA LIULIU KALAIAINA O KEIA MAU LA. [ARTICLE]

NA LIULIU KALAIAINA O KEIA MAU LA.

Ke kokoke mai nei ka wa no ka hakoko kalaiaina, a ke lohe lohe e ia aku nei no. ka nune mai iloko o kela ame keia aoao kalai«ina no na moho i manaola e aTualu aku i ka hanohano o kekahi iiiau kulana ano nui iloko o ke Kalana o Oahu nei. , Eia ke Komite Nui o ka aoao Repubalika ke kaheaVier i ke Komite Kuwaena o kona aoao no ka hiki ana ae kahi halawai oka Kepuhalika iloko o kekahi manawa o ka mahina o lanuari nei, a ma ia halawai ana auanei e maopopo ai ka la no ka noho ana mai o ka aha wae moho o ke Teritore, a e hoeueuia aku ai hoi na mahele iloko o ke Kalana no ka makaukau ana i ka mikini kalaiaina no ka ma"kahiki 1908. He kan ano nui keia a makou e hoomaopopo aku nei a hoea mai, lie kau hoi e welie ai ka pili o ka hoahanau i ka hoahanau, ka niakua i ke keiki a o ka hoaloha i ka hoaloha; oiai nae o ka lokahj oia ka ikaika, aole hoi o ka mokuahana. Eia kekahi poe Demokarata ke ku-e nei i ka Makai Nui Demokarata, mamuli o ka nana ole aku i kona poai ponoi, e like me ka lakou mau mea i «pu ai e loas} aku ia lukou i ka wa e kaa ai ka hoopoijoj>ono ana o ka oihana makai malalo o ko lakou kanaka, oiai nae o ka makou i hoomaopopo ai, ua hooko oia i kana hoohiki i haawi aku ai i ka.poe koho baloka no kona hana ana i ka pololei amo ke kaulike no ka pono o ka lehulehu, aole'hoi i ka makemake wale no o kekahi poai kakaikahi. Me ke kanalua ole no nae makou e' olelo ae ai, eia he heluna i nui o na Demokarata oiaio ke ku mau nei mahope o ke kanaka' e hooko ana i ka pono kaulike, oia no na Demokarata ko'iko'i e noho nei iloko oka aoao, a iloko ona oihana ano nui oka aina nei. Ma keia ano ilio la nae e hiki ai ke loaa kekahi makili o ka hoohuoi ana, he kau ano nui io ana keia e hoea mai ana. ,Aole iloko wale no o ka aoao Demokarata keia anoano aka eia no iloko oka aoao Repubalika e luluia nei iloko o keia mau la. Ke huki nei kekahi pohai mahope o Charley Aehi ame kona niau paalalo, a ke liuki nei lioi kekahi mahope o John Lane, a oia ka mea e lilo ai keia kau kolio baloka aku i kau ano nui. No ka pohai nae o Jolin Lane ma, eia no lakou ke hoouna e nei i na kiu e kiei halo ina na ipuka hale o ka poe koho baloka, no ka uiui a ninau ana i ko lakou mau manao, a no ka hookomo ana aku no hoi i kekahi mau manao e lilo mai ai ia mau kanaka i poe kakoo mahope o ia. pohai. Aole no hoi i noho nanea wale a palaka kekahi pohai o ia auna liookahi, oiai eia lakon ma na ahahui e kau aku nei na maka no ka loaa o ka ikaika i ka lakou mau moho e manao nei e onou aku ma keia kau ae; ka ikaika hoi e hiki ai ke holo no ke kulana Meia, Loio Kalana a Makai Nui no ke Kalana. 0 keia no hoi ka makou i houpuupu aku ai iloko o kekahi manawa i hala ae nei no ke kahua i hoalaia mai ai o kekahi mau hui hookuonoono iloko nei o ka aina, i wahi e lanakila ai ka poe alunu e manao nna e alualu i kekalii mau oihana aupuni, no ko lakou mau pono ponol wale iho no, me ka nana ole mai hoi i ka pono o ka poe na lakou i onou aku malaila. ; n, Mawaho ae o keia mau pohai, eia no ka hapanui ke kau aku nei Uo lakou nana ana inaluna o na kanaka.kupono, na kanaka hoi i 'manaoln, o Inkou na,kauwa hana pono aka lehulehu. v» ;■ 1 ka makou hoomaopopo <ina i ke kau koho baloka aku nei 1 hala, mamuli o ka nana oleia ana o ka aoao kalaiaina, pela i kohoia ai o laukea i Makai Nui no ke Kalana, pela i kohoia ai o Trent i Puuku, o HarVey, o Dwight, Kalauokalani (opio) ame kekahi mau luna aupuni e ae. «;f' '* v ' ? ® " jv, Eia lakou ke noho wal nel ma ko ano he poe kanwa na ka lehuleliu, e like me ka ka lehulehu i hoonoho aku ai, a e like hoi me ka lakou i hooia mai ai hAha ana Inkou ike kaulike ame ka makemake o ka lehulehu. Ua ili iho hoi maluna 'o k& koho haloka ke koikoi o ke koho liou ana aku ia lakou i keia kau, ke makemake lakou e holo hou no ia mau kulana pakahi, a ina aia kekalii o na mea a lakou i hooia mai ai, imim o ka lehulehu, i hooko oleia e lakou iloko o keia wa a lakou e lawelawe nei i ka lakou mau oiliana pakahi, alaila ua loaa io he kumu kupono ma ko ka leliulehu aoao'e koho ole aku ai ia lakou; aka hoi ina ua hookoia na olelo hooliiki apau a lakou i waiho mai ai imua o ka lehule.hu-, no ko lakou hooko ana aku i ka wa e kohoia ai, alaila o ka makou wale no e iini nei, e ike houia aku lakou e hooniau aku ana i ka noho ana ma ia inau kulana, e like me ka loihi o ka lakou hana ana i na hana o ka lehulehu me ka pono a pololei. ; E lilo wale anei ka pono kivila o kela ame keia kanaka mamuli o kona komo anrf iloko o na ahahui, a koho aku i na kanaka i <ike miīihia ko laleou kupono ole e lawelawe ina hana oka lehuleliu? E •lilo anei kou baloka mamuli o ka ike ana lie hoaloha nou ka mea e alualu ana i kekalii kulana? Aia no ia kuleana me kela ame keia mea koho haloka, aka o ka makou wale no .nae e a'o aku nei i ka lehul(»hu, oia no ka nana ana ma na kanaka kupono e makepono ai ika h(ook)omo ann aku i na baloka no lakou, ma o kii lianaia o ku hana me ke kaulike. Ua hala ke au i lilo ai ka hooikaika kalaiaina i hana alualu nui ia e na kanaka Hawaii, no ke ake aku e lo'aa mai he mau kulana mai ka poe a lakou i koho aku ai a puka ma ke kau koho baloka, a oia no paha kannanao nui iloko o na kanaka Hawaii no keia ihea he kalhiaina, aiea nae he mau inanao kuhihewa ia, i>o ka mea e alualu mau ana ka hana i ke kanaka kupono aole lioi i ka poe kupono ole. 0 ka hoike makahiki a ka Makai Nui laykea e hoopukaia akn nei ma keia helu, oia ibo la no ka hoike maopopo loa o kana mau hana maikai iloko o ka Oihana Makai i hana ai iloko o kona kau, a lie puupuu kalaiaina ikaika hoi nana e paluku aku i kona mau hoa paonioni no keia kau koho e hoea mai ana, manao oia e holo hou no ia kulana ana e paa nei i keia manawa. Ma keia hoike e maopopo ai ke koe ana o $18,739 iloko o ka oihana makai, ke me ke au e nohoia ana e Baraunu, a ua like hoi me $7,702 ka nui o na dala hoopa'i i oi ae iloko o keia manawa hookahi, me Sa oi pu ae o na hihia ma kahi o ka 891. » + . . O ke keehina a ka Papa o na Lunakiai o ke Kalana o Oahu i lawe ae ai, ma o ke kaiehu bna aku i ka Luna Aupuni George Nawaakoa mai ka noho luna alanui ana no ka Apana o Ewa, he keehina naauao a kaulike ia i hookahuaia malalo o na kumu £upono loa e like me ka makou i hoike aku ai ma ka pule aku nei i hala, no ka makaukau ana oke ko'ilipi ma ke knmn -o ka laau maloo. \