Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 9, 28 February 1908 — KA HOIKE PIHA PONO A KE KOMITE O UMI [ARTICLE]

KA HOIKE PIHA PONO A KE KOMITE O UMI

(Hoomauia mai kela pule mai.) A ma ka la 22 o lanuari i hala aku, ua loaa mai he leka mai ka Peresidena mai o ka Papa Ola, e hoomaopopo ana, mamuli o ke a'o kanawai ana a ka Loio Kuhina, aole i loaa ka mana 1 ka Papa Ola, malalo o ke Kanawai Hoomalu a Hookaawale Ma'i Lepera e haawi i ka mana hoomalu o kekahi wāhi i hoopaaia ai na poe ma'i lepera i paa malalo o ka mana o ka Papa Ola, e like me ke kauoha a ke Kanawal, i kekahi kanaka a poe kanaka paha i lilo ole ia kanaka a o ia poe kanaka hoi i Agena no ka Papa Ola. Noiaila', ua hiki ole i ko oukou Komite ke a'e aku maluna o keia Manao Alakai Kanawai o ka Loio Kuhina, a hoa no hoi o ka Papa Ola e like me ka hoakaka o ka Pauku 988 ame na Pauku 1548 ame 1549 o na Kanawai Hooponoponoia o Hawaii. A no ia mea ua lawe ko oukou Komite i ke keehina, ma ke ano penei: He mea pono ke ae aku i ka Aelike a ka Peresidena o ka Papa Ola i hoouna mai ai i ko oukau Komite ma ia la 22 no, i mea e hookoia ai ka iini ame ka makemake o ka La£uiye lai welawe lapaau o Mr. J. Lor Wallaeh j maluna o na ma'i lepei*a he umi-ku-mamalua e waeia ana e J. Lor Wallaeh ponoi ame ke Kauka ame ka JjUna Āui o ke Kahua Ma'i Lepera ma Alolokai, mamua hoi o ka nele loa ana. A ua ike no hoi ke Komite ma na olelo o ua Aelike nei, ua komo ka hspanui o na mea i aeia e Mr. J. Lor Wallaeh e like me ka mea i hoomao- j popoia maloko o ke Kumu Alakai Aelike i hoomakaukauia ai e ko oukou J Komite, a i kakauinoaia ai no hoi e J. | Lor Wallaeh, oia ka "Hoike E" i hoikeia mahope ae nei. A <5 keia Aelike a ka Peresidena o ka Papa Ola i hoouna mal ai, ua hoopiii pu ia mahope ae nei, a i lilo hoi i hapa nō kēia'H,oike a ko oukou Komite; a i hoailona ia ka "Hoike I." (HOIKE I.) PALAPALA AELIKE A KA PAPA OLA! Kakooia e ka Hapanui o ke Ivomite Umi no 'ke Kakauinoa ana o Wallaeh. HE AELIKE keia i hanaia i ka la .... o lanuai'i, 1908, mawaena o ka Papa Oia o ke Teritore o Hawaii ma 0 kona Peresidena la, L. E. PINKHAM ma ka aoao mua, ame J. LOR WALLACH o Honolulu, Mokupuni a Kalana o Oahu, Teritore o Hawaii, ma ka aoao elua, KE HOIKE NEI: Malalo o na olelo ame na aelike i hoike ia'mahope iho nei, ke haawi aku nei ka Papa Ola ma keia, i kulike ai hoi me ka mana 1 haawiia ma o na olelo la o ka Pauku 1127 o na Kanawai Hooponopono ia, ia J. Lor Waliaeh i oleloia, i ka ae ana e lawelawe ma ka lapaau ana a hoao ana e hoola ma ke Kahua Hoomalu ma Kalihi, Honoluiu i oleloia, i umi-kumamalua poe i loohia i ka ma'i lepera, e waeia ana hoi e like me ha mea i hoakakaia mahope ae nei. 1. E hoomakaia no ka hoao lapaau ana ma ka wa e paa pono ai na hale ame tia makaukay kupono, ma ke Kahua Hoomaiu ma Kaiihi, e like me ia e hoolahaia nei i keia wa. 2. E hookaawaie loa ia keia mau hale mamuli o kekahi Pa kupono, me hookahi wale no wahi e komo al, i paleia me elua pani puka; a o na Ki ma ka paa ana no ia a kekahi a?ena o ka Papa Ola; a o na Ki o ka puka Pa maloko aku, me J. Lor Wallaeh no ia. O na lawelawe hana ana apau ma ka puka Pa mawaho loa, e lawelaweia no ia ma na hora a, ka Papa Ola e li<vikaka al, aka, e hoolakoia nae maloko mai a mawaho aku nei o ua puka Pa nei loa nei, he mau pihi kaomi uwila, i mea e hiki ai i; kekahi mea e makemake ana e komo j iloko a puka mai paha iwaho nei kei kaomi ia mau pihi, a ma ia ano x e; kani ai ka befe a loaa ka lohe i ke i kiai, e hoomaopopo ana iaia, ua ma-l kemakeia oia, a e ae no hoi ua kiai! la i na poe i hoomana pono ia e komo i a e puka ma ia puka Pa. | 3. Mamuli o ka hoikeia ana aku o i kekahi hoolaha maopopo, e holo aku j no ka Peresidena o ka Papa Ola me ka ukaliia ana e J. Lor Wallaeh no ke | Kahua Lepera ma Molokai, a ma ia j wahi. huipu me ke Komlte o Ehiku, j Dr. W. J. Goodhue, ame ka Luna Nui j J. D. McVeigh e wae like i» umi-ku- J mamalua poe ma'i, he noho paa I no ke Kahua Lepera, i loohia hoi i ka! ma'i lepei a, ka poe hoi mamuli o ko j lakou ae ana ma ke kakau mamuli oi ko lakou makemake iho e laweia mai! a iloko o ua mau hale nei ame ka Paj ma ke Kahua Hoomalu ma Kalihi, j Honolulu, no ka lapaauia ana e J. Lorj Wallaeh. j 4. E kakauinoa pakahi kela ame j kela o nei poe ma'i he umi-kumama- ; lua i kekahi aelike, i hooiaioia e ke-! kahl Notari o -ka Lehulehu, e loaa ka i mana hookahi wale nō ia J. Lor Wal- i laeh i oleloia, maloko o na hale i olelo- j ia ame ka Pa, no ka lapaauia ana, malamaia ana, ka ai ame na aahu j ame ko lakou mau kokua, aoie hoi ej hoikela aku kekahi hoohalahala i ka! Papa Ola, a i ole ia, i kekahi mea ej ae paha, aka, la J. Lor Wallaeh wale! no . He mea kieiā e Kōokuu ana i ka Papa Ola mai kela ame keia koi koikoi mai o kela ame keia ano e pili ana i kela ame keia mea, oiai ia e noho ana ma- < loko o ua mati hale nei a Pa hoi, : a. - E ae kfela ame keia pakahi o la- | kou, e noho maialo o ka lapaau ana ame -ka hoomalu ana a ua J. Lor Wal- j laeh nei, no ka manawa, aole e emi j malalo o. unii-kumamalua malama, aia wale no a holk'4' mai ua J. Lor Wallaeh j nei lmua 6 ka Papa Ola, ua hoolaia j e la ua mea ; la I loohia i ka ma'l le- { pera, a mta ia ano, e nana pili oihana i ia ai'ola, e like me ka mea i hoakaka-j ia mahope ae nel, a ina ma ia nana! aria e ikeia ana, ua ola loa maoli ua' mea ma'i la,. alaila, e hookuuia oia. i Ina nae hoi ma kekahi manawa ilo-! ko o na malama he umi-kumamalua i 1 oleloia, ua makemake oie kekahi meaj a mau mea paha o ua poe ma'i nei i ka lapaau ana ame ka hoomalu ana a ua J. Lor Wallaeh nei, a makemake hoi e lawela aku mailoko aku o ia la-' ana a hoorqaluia ana, e hoike | mal/Ho' lakou pela i ka Papa Ola ma j

ka palapala, a nja o ka pajapala afidevita la e hoohikiia ana fmua o kekahi Notari kupono o ka Lehulehu, ka mea hoi e hoouna ia aku ana e hooko aku i ko lakou makemake; I ka loaa ana mai o ia afidevita ame ke noi, e hookuuia no ka mea e makemake ana pela, a e hoihoi hou ia oia i ke .Kahua Lepera ma Molokai. 6. E hoonohoia i papa nana o elima Kauka, a he poe Kauka lalkinila hoi lakou, st~ makaukau hoi i ka lawelawe ana i ka ohe hoonui ike, a na ia papa e nana i kela ame keia ma'i mamua ae o ko lakou komo ana aku iloko o ua mau hale nei a Pa hoi, a e hoopaa ana lakou ma. ke kakau i na mea i ike ia e lakou, me ka waiho ana ia mau mea me ka Papa Ola, a o na kope hoi me ke Komite o Ehiku ma ke Kahua Lepera ame ke Komite Umi ma Honolulu nei, a ia J. Lor Wallaeh no hoi. Mamuli hoi o kekahi holke kupono i ua Kauka Nana nel, no ka makemake ana o kekahi ma'i e haalele iho, a i ole ia, ua ola hoi, e nanaia no ia mea e lakou a e waihoia ka lakou niau hoike e like me ia i hoikeia ae la maluna. O na ano ame na manawa o ka nana a/ia, e hoomaopopoia no e ua papa Kauka nei. Kahi e nana ia ai, maloko no ia o *ke Keena Hoohuihui Laau ma ke Kahua Hoomalu i hoikeia ai ma ke kii 0 ua mau hale la. O na Ki o ka puka mawaho, ma ka paa ana no ia a ka Papa Ola, a o na Ki o na puka maloko 1 ka Lunahoomalu no ia o ka Papa j Kauka Nana. , . ' I 7. E wae ka Papa Ola elua hoa o I loko o ka Papa Kauka Nana a i elua na ke K«mite Umi, na keia poe eha, j e wae aku i ka lima. 8. Aole e aeia kekahi mea e komo, a.e noho paha maloko o keia pa, a i ole, launa pu hoi me kekahi mea e ' noho ana malaHa, ke ole e loaa ke j kauoHa i kakauinoaia e J. Lor Wal-! laeh i oleloia, a i kakauia e ka Peresldena o ka Papa Ola. \ 9. O na poe lawelawe, oia no, hoOkahi kuke, a, aole hoi e emi malalo o elua idai, a i ol e . naau kahu ma'l e ( wae\ ponoi ia ana, a e kaa ank hoi malalo o ka hoomalu kaokoa ana a J. Lor Wallaeh, a kaa hoi malalo o kana kauoha wale no. 10. Na Wallaeh i oleloia. e haawi. i kauoha papalua ma ke kakau, no na mea ai arne na lako apau i makem.nke ia, a nana e kaana a e nana i ke ano o ka hanai ana i na ma'i a pela hoi ma na kulana ola kino o na ma'i;' O. ua mau k'auoha la, e kakauinoaia no ia e ka Peresidena o ka Papa Oii. 11. Na Wallaeh i oleloia e wae i na poe hoolako mea ai, mai a lakou e kuaiia mai ai, a haawi āku ua'j]oē' kuai ai. nei i na mea āl ma na opeope a puolo hoi i s{iaia,' V kakauia ma. ka inoa o Wall&eh i oleloia a I ole ia, ma ka Inoa paha o ke--1 kahi paahana ana e hoike mai ai, a ma na hora hoi e hoopaaia ana. 12. Ma ka waihoia ana mai o 'ha bila kikoo kupono e ukula aku no 'ua Wallaeh nei no na lilo o kekahi mku laau lapaau, a mau lako paha i hoohanaia ma na lapaauia ana o ua poe ma'i la. 13. Ma na ano apau, aole loa kekahi mea 1 pili i ka Papa Ola e aeia maloko o ka Pa, a i ole, ma ka launa pu maoli ana, a ma kekahi ano e ae paha me kekahi paahana, a i mea mal maloko olaila. 14. E kauohaia no ua Wallaeh nei, e waiho mal i kela ame keia la i holke ma ke kakau, imua o ka Papa Ola no kekahi kumu,- a i ole, he hoohalahala paha ma kona aoao, a e hoopaa oia maluna iho o ia mea i na mea apau i pili i ka Papa Ola no ia la i puka ai ka hoike. 15. E ili ke koikoi apau maluna o ua Wallaeh nei, ame ka malama ana i na poe apaU ame na hana apau maloko o ua Pa nei. 16. Oiai, he ma'i koikoi keia, a he koikol ka hoao lapaau ana ame ka malama ana, ua manao maoli ia o J. Lor Wallaeh e haawi i kona manawa holookoa. ai>au no keia poe ma'i a e noho hoi maloko o ka pa, maloko hoi 0 na keena i hookaawaleia a i hoomakaukauia nona ame na kokua, ma ke hno e like me na olelo o ka Pauku 2 o keia Aelike. 17. E malamala i hoike pakahi me na blla papalua no na hoolilo o keia hoao lapaau ana, a e waihoia aku hoi imua o ka Ahaolelo. Kau o 1909. Ma keia, ke ae nei o J. Lor Wallaeh 1 oleloia i na olelo ame na kumu aelike anau i hoikeia ae nei mamua, a ke ae nei hoi e lawelawe a e hana aku me ka hooko piha ana 1 na olelo apau maloko o ua mau kumu aelike nei, malalo hoi o na alakal ana o na olelo o ka Pauku 1127 o na Kanawai Hooponoponoia, ma ka lapaau ana I na poe he umi-kumamalua i loohia I ka ma'i lepera, a i waela hoi ma ke ano i hoakakaia maloko o na olelo ame na kumu aelike i hoikela mamua ae nei. NO KA OIAIO O KEIA, ke kau nei na aoao i oleloia ae nei i ko laua mau llma ma keia a ma ke kope like hoi me keia, ma Honolulu i oleloia ae nei', ma ka la ame ka makahlki i kakau niua ia maiuna ae nei. Na ka Papa Ola o ke Teritore o Hawail; Ma o „ Kona Pereaidena. Kakauia imua o (Aole i pau.)