Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 37, 16 September 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKUXA 111. ♦ » , \ Aia 110 o Rurika ke noho raalie la ma kona wahi mna ana o ke kau ana aku malana o kela moku, a ke noke mai la oia i ka nuna ianka o ka aina. me ka hookahe pu ana i kona man waimaka, oiai ua hu mai la kona aloha no kona man hoa ana o ka haalele ana f ku mahope, aka e aho nae oia e an aku i ka moana no kekahi [Wahi i maopopo ole iaia ka palekana, mamua o kona noho ana aku iuka o ka aina e hoomainoinoia mai e kona mau enemi. 0 ko ia nei noho ia a hiki i ke koliuliu loa ana o ka piko o na kuahiwi, a no kona maluhiluhi loa, oiai aole i pili iki kona man maka mai kela manawa mai o kona hahaoia ana iloko o ka hak*paahao a hiki wale i keia manawa, nolaila ua hoi aku la oia noloko o kona keena i hookaawaleia no ka hooluoln ana. E haalele iki ae hoi kaua e ka mea heluhelu' o keia moolelo ia Eunka e hooluolu ana, a e huli aku ka kaua nana ana no ke alo alii o ka Emepera o Husia, heaha mai ana la kana hana ke ikeia ae ka mahuka ana o ka paahao. 1 ke ao ana ae ma ke kakahiaka o ka la i manaoia ai no ke kau ana aku o ka hoopa'i make maluna o Ilurika. aia ka Emepera Nikola ke noho hoola'i la maloko o kona keena oihana maloko o kona lialealii, a o ka pau ana ae no ia o kona paina kakahiaka a e noke oia i ka nana i kekahi mau palapala pili oihana a kona mau o ka hoouna ana mai iaia. ' Ma kona helehelena ke nana aku. aia kekahi mau mea ano nui ana i ike ai maloko o na palapala ana e heluhelu ana, a e kakau ana no hoi i kekahi mau mea hoomanao, me ka hiki ole nae ke koho aku i ke ano o kana mea e hana ana, o ia wale no. "Ma ka mana o Sana Petero, he mea pono e kaa mai ka mana 0 kela kanaka malalo o'u, a e hiki mai ka la ana e kuknli mai ai malalo o'u. L'a hiki mai i ka la a'u e hoikeike aku ai i kuu mana 1 ko ke ao nei, a aole loa o'u hoihoi iki i ke kau mai o na hae o kekahi mau aupuni e īnaluna o kekahi o na aina a'u e iini nei e lilo mai no Rusia.'' O keia ae la na olelo a ka Emepera o ka hoopuka ana ae mahope o ka pau ana o kana nana ana i na palapala e waiho ana maluna o kona pakaukau, aka nae na kona helehelena okoa no e hoike mai ana, aole he wahi hana uukn ke hana la iloko ona iloko o ia mau minuke o ke kakahiaka. Ua puili ae la ka Emepera i kona mau lima mamua o kona umauma, a ku ae la iluna me ka holoholo ana i o a ia nei me na kaina wawae kaumaha, aka ua kahamahaia mai nae oia ma o ke komo ana mai o Alekanekero Menikofa, a no ka puiwa o ua Emepera la, ua pane koke aku la oia i ka i ana mai: "He hana nui hoi keia an-e Menikofa o ka hoea ana mai nei imua o'u ma ke ano pupuahulu? v wahi a Nikola me kona ku honua ana iho i kahi hookahi. . "I hele mai la au e hoike aku ia oe i kekahi nuhou maikai ole, 1 ' .wahi a Menikofa me ka leo haalulu. "He nuhou maikai ole! Aole au i makemake e lohe i na nuo kena ano. E nana mai no hoi oe i kuu helehelena la, na hele ' an a lawa me ke keua i na nuhou maikai ole i keia kakahiaka. Eia ke huli nei ke alo o ka honua iluna, no ka mea ke holomoku aku nei na kanaka iloko o ka Repubalika no ke ala ku-e ana mai i ke aupuui o Rusia. t4 XJa kauoha mai nei o lokepa ia'u e haa\vi aku i ka'u mau kokna ana iaia no ka paio ku-e ana aku i na Hunegaria, a. ma ke ano nui, eia ke ooloku mai nei ke kaihoee o ka hookahuli aupuni; aka heaha nae keia nuhou au o ka lawe ana mai nei na'u? M "Heaha auanei, e lilo ana paha i mea hookahaha loa aku ia oe oia hoi, ua mahuka aku o Rurika mailoko aku o ka halepaahao." *'0 Kauna Fiōdoa auei kau e olelo mai nei ua mahnka aku mai kahi paa loa i hanaia nona? ,J "Ae, oia ka'u o ka hele ana mai nei e hoike aku ia oe, ua maimka aku i kahi i maopopo ole ia'u." •'Aole anei maloko oia o ka halepaahao, me ka paa o kona mau lima ame na wawae i ka hao. me kona kiai puia e na koa a malalo »hoi o kau kiai makaala ana?" i uinau mai ai ka Emepera me ka leo okalakala, e hoike okoa mai ana i ka nui o kona huhn no ka pakele ana o kela kanaka ana i hoomaopopo *loa ai, oia kekahi mea nana i holMala i na manao kipi i kona noho aupuni ana. i "Ua hana ioia aku na mea apau nona e paa ai e iike me ia au e olelo mai nei e kuu haku Emepera aka ia*u nae i komo aku ai maloko o kona keena paahao i keia kakahiaka, aole ka paahao ma kona wahi, a na paa no ka puka o kona keena, me he mea la aole Jie mea i hoonioniia." t "E hele koke aku e hnli iaia i keia manawa o ike auanei oe. inaluna iho ou ka auamo ana i na koikoi apau o kuu inaina. E hoomanao e Menikofa, o oe ke kanaka. mua loa nana i lawe mai a hoike ia*u i na ihana hoala kipi a kela kanaka, a o oe no ananei ke oauLhakahaka ma kona wahi ina aole e hiki ana ia oe ke hoihoi mPmai iaia. laa#' j"E akahele hoi paha ke kamailio ana e kuu Emepera naaikai, P%' hikiwawe i kon hnhn ana," i hoomalimali aku ai o Menikofa, aka ua poha hou mai la ka leo o ka Emepera Nikola i ka i ana mai: A "Mai noho oe a paku'ikn'i olelo mai ia'u i keia manawa, a hoopau wale i kdu manawa ma ke kualehelehe ana, aka e hele koke aku e huli i ke pio me ka hoohakalia hou ole iho. Pehea he mau moku anei kekahi i haalele mai i ke awa? ,!l t4 Ma na īnea i hoikeia mai nei ia'u, he hookahi moku o ka haalele ana iho i ka nei i ka po aku la i hala/' | » if lna pela, e hoouna akn i ko kakou mau moku holo loa no ka< «kali ana mahope o kela moku, malia aia maluna olaila i mahuka aku ai ka paahao. E hoouna pu aku i na koa ma x»a wahi apau o ka aina 110 ka hopupio ana ia Rurika. Ina aia he kipi i hookumuia iloko o ko'u mau kanaka. e hookau aku i ka hoopa'i weliweli maluna o lakou, a aole au e minamina ina e pau ko ? o mau kanaka koa i ka make oo ka hooko ana i kuu makemake. <-E imi aku ma na wa&i apau e loaa ai o Rurika, ina ao e hiki ana ia oe ke hoihoi mai i kona kino me ke oia ame ka make paha. He haaa nui maoli keia a*u e ike nei, nolaiia e imi pono aku aua au; ela la i hea ke kumakaia' kahi i hoopu ai. t% -Ua ninaninau aku nei au ma na ano a}>an, aoie loa he mea a'u i maopopo no ke kipi ana o kekahi mea. aka kiai nae o ka hoonohoia ana e makaala i ka paahao i ka po nei, ua pau loa aku nei iakou i ka hopuia» aoie nae i hua*! mai nei kekahi wahi moali e maopopo ai ka mea nana i kokua aku i ke pio. w 'lna pela, ua lawa ko*u lolie ana i na olelo mai ia oe mai» a_e hele koke aku e huli iaia i keia manawa, a e hoea kino akui pa lu no ka halepaahao, 110 ka huli pono ana i ba mea apau e pili ana I iP&ua mahuka ana. Ua haawi aku ia o Menikofa i kana kunou haahaa ana, a oill aku la hele no ka iiaawi ana 1 na kanoha i na kanaka o ke alo alii

no ka huli ia Rurika. a hooman liou aku !a no ka Emepera i kana holoholo ana me ka hoopuka pu ana ae i keia man olelo: i maoj»opo loa īa*u ke ano o keia kanaka o Meoikofa. aka e makaala loa aku ana nae au iaia." wahi ana iaia wale ibo no, me ka noke ana o kona |»oo i ka laiiluli. **I ka'u koho aku nae. ua oi ae kou makemake e Menikofa i ka'u man dala mamna o ke kuiana n'\\ \ hookau aku ai maluna o»C* He oiaio mamuli o kela pakele ana o Rurika. ua a!a mai ka hoohnoi iloko o ka Emepera no Menikofa. Ua hoohuoi no oia co kekahi poe kanaka e ae ona. aole "no nae oia i hoike wale ae i ktm;* ano e ikeia mai ai ua hoowahawaha akū oia i kekahi o lakou. Ua maopopo iaia, aole he makemake o ua kanaka iaia, aka aoJe no nae malaila kana nana ana. o kauu wale no e kaukai ana. 0 ia ka maka'u mai o na kanaka i kana mau kauoha. ame kana hoomaln ana i ke anpuni. Iloko o ka manawa pokole o ia nalo ana aku o Meuikofa. aia na koa ke holo ia i o a ia nei e nuli i ka paahao malmka. a ua hoounaia aku hoi na moku holo loa o ke aupnni no ke kiu ana ma ka moana 1 ka moku o ka haalele ana mai ma ka po aku mamua. a na hele no hoi a hiki i ka auwina la. ua huli hoi mai ia o Meuikofa noloko o koua hale me ka hele a luhi i kau a mea o ka noke i ka liuli i kana pio. laia e noho ana maluna o kona noho puipai nui. ke noonoo la oia i kana mea e hana aku ai, nolaila ua hoouna aku la oia i kana kaUwa ia Ivana ka Lo-pa e liele mai imna ona. Ia hoea ana mai o Ivana imua o Menikofa. ua nana pono loa aku la ka haku i kana kauwa. eia nae i ka nana maikai waleia aku no e Ivana, ua naka halulu wale mai la no o Menikofa. a he rula mau no ia iaia ke nana aku oia i kela kanaka 10-pa. No ka hoike ana aku nae o Menikofa i kona manao o ke kauoha ana aku ia Ivana e hele mai imua ona, na olelo aku Ia oia i ka i ana aku: <4 Ua maopopo no anei ia oe ka hoopaaia ana o Kauna Rurika maloko o ka halepaahao i nehinei?" . "Ae e kuu |haku, ua maopopo ia'u kona hahaoia ana iloko o ka halepaahao." wahi a Ivana o ka pane ana aku. me kona hoike ole aku i kona auo pihoihoi. a ano wiwo paha no koua hoopakele aha i ka paahao e nieleia niai nei iaia. "A ua maopopo no anei ia oe a i ole na lohe paha oe no kona inahuka ana mailoko aku o ka halepaahao nia ka po aku nei i hala?" "Ua lohe wale mai nei no au i'ke kamailioia ua mahuka aku oia, aka aole nae o'u hooiaip i kela lol\e." "Ua pololei kau mea o ka lolie ana no kona mahuka ana, e like me ka na kanaka e kamailio nei, a he hookahi niea maopopo loa ia y u aia he mea nana i kokua aku iaia, pela wale no oia i pakele ai mai keia keena paa aku i hoopaaia ai oia. "Ma keia kakahiaka i loaa aku ai he elua mau kiai ma ko laua mau wahi ua hiamoe, a ma ko laua ano ke nana aku, e hoike okoa mai ana ia i ko laua haawiia ana i kekahi laau hooliiamoe e kekahi mea. Aole anei oe i manao e hiki ana ia oe ke kokua mai ia'u ma ke kuekaa ana ae i ka mea huna pohihihi e [>ili ana i ka pakele ana o kela kanaka?" Ua naua pono loa aku la o Ivana maluna o na maka o koua haku, aole nae ona ike aku i kona lioohuoiia, koe wale no ka pohihihi ia Meuikofa o ka mea i hanaia aku i pakele ai o Rurika, a 0 ia ka Ivana o ka pane ana mai: "He hana nui a koikoi keia au. e hookau mai nei maluna o'u, a ke hopohopo nei au no ka liiki ana ia'u ke liooko aku me ka holopono. He oi ae paha ka pono o kou waiho ana aku i keia hana iloko o ka lima o na koa, a lakon e hookolo aku a liiki i ke ahuwale ana ae o ka mea kuinakaia." i hoomanao oe e Ivana. ua makemake nuiia o Rurika e na koa, a ke kanalua loa nei au i kahea okoa aku nei ia oe, o oe ka inea nana e hele aku e huli iaia. ! : "Ua hoomaopopo no oe i ke ano o ko kakou Emepera ina e huhu oia i kana niea e liuhu ai, aole J\e mea e na ai, aia wale no a jloaa ho\i ka paaliao, a o kona loaa ole ana, e ili mai ananei maluna o'u kona inaina, a owau aku auanei ke panihakahaka ma kahi o Rurika. Ua lioouna aku nei no au iua kanaka ma kela ame keia •wahi, a ua hoonna pu aku $ei au he elua mau moku. a malia eia no ka oia iloko nei o ke kulanakauhale kahi i pee ai, nolaila o oe >wale no ke kauaka a'u i hilinai ai e hiki ke komo lieie ma kela ame keia wahi me ka hoohuoi oleia mai." 1 "Ma kou ano he 10-pa, ua hiki ia oe ke hele maalalii me ka ihoohuoi oleia mai he haua nui kau e liana ana, a ke loaa ka hoi /o Rurika ia oe, e haawi no au i kou kuokoa, a ua hiki ia oe ke hele ina na w 7 alii apau au i makemake ai. Pehea kou manao i keia?" . Ua pii ae la ka ula ma na papalina o Ivana ka Lo-pa me ka Jeha pono loa ana aku maluua o kona haku ma ke ano kuoo aka <ua pane aku la no nae oia i ka i ana aku: i "E hele aku au e liooko e like nie kau kauoha aka aole nae e ■hiki ia ? u ke hooia aku imua ou, e holopono ana ka'u huakai, koe { wale no ka hooko ana aku i kau kauoha e kuu haku." i U E hoomanao oe e Ivana, oka loaa aku o kou kuokoa. ka uku | nui e loaa aku ana ia oe, ina e hoihoi mai ana oe i kekahi nuhou e mai ana ia'u." "Aole o ka loaa inua, e hoao aku hoi pa.ha au e hele e huli A ka paahao, aka ke hoike aku nei no nae au ia oe, aole no au i ake pui no ko'u kuokoa." , "Manao au la oke kauaka e like me kou ano e nolio nei malalo o'u* ua loaa la ia oe ka manao e noho kuokoa nou iho. , "Ina au i ike aole he maikai o ko'u malamaia ana e noho nel ina he mea hauoli loa na"u ke kaawale ana aku mai ia oe mai, aole pela aole a*u mea e hoolialahala ai. I ka hookuku ana mawa* <ena o kaua, ua oi aku kou maka'u i ka Emepera mamua o ko u maka f u ia oe. U& heluhelu au maloko o kekahi mau buke moolelo a na kanaka Pelekane, he oi aku ka ke kanaka hoowahawaha ioaia |na oia e kaukai ana i kona pono maiuna o ke keikialii. j Ua nana pono lōa aku la o Menikofa maluna oka Lo pa, aka no nae ia he mea e loli ae ai ke ano o ka Ivana nana ana ,aku, a no ka ike ana nmi o Menikofa i ke ano kuoo o kana kauwa. ua naka haalulu wale ae la no oia, oiai no nae he mea mau no ia iaia i na mauawa apan a Ivaua e ku aku ai imna o kona alo % \ I pane nae ma ko Menikofa aoao no ka ninan a Ivana. ua i mai Ja oia i ka pane ana mai: s "He uuku loa ka mea loaa mamuli oke kamailio ana ika oiaio o kau mea e hoike mai nei," wahi a Menikofa me ka maikai ole p koua auo ke nana aku. . no o*i* kanalua no ka loaa aua ia oe o na hooiaio apan e kakoo mai ana i ka pono o kou aoao, aka aole nae keia he manawa uo ke kamailio ana, a o ka*u wale no e olelo aku nei ia oe, o ia lio kou hele koke ana aku e huU ia Rurika i keia mauawa, a ina ao kona loaa ia oe. alaila e lawe koke mai iaia imua o n. a e loaa akn no auauei ia oe ka ukumakana." Me ko Ivana paku ikui oleio hou ole aku. ua oili aku la oia mailoko aku o ke keeua o Meuikofa, nie ka ioaa oie nae o kekahi hoohuoi ia Menikofa no ke auo o kana kauwa. Ia koe hookahi ana iho Meaikofa. na hooho ae ia oia ika pane ana ae: "Ua hele no hoi a nui kuu hiliuai i keia kanaka. eia nlfc e haaiulu mau aua au ke nana aku iaia nie ka maopopo ole ia'u o ke kumu. Ua minamina loa au i keia kanaka, aka iua oia e hoi hoi mai aua Kauna KuHka. e haawi aku aoa au i kona kuokoa. iina ua makemake oia a makemake oie paha.* li He hana paakiki loa »ae keia a Menikofa e noonoo nei oiai he mau manawa leholehu kana o ka makemake aua ehookaawale aku ia Ivana mai ka noho hana ana me ia y aoie nae he hiki, iio ka mea 0 kekahi o na kauaka kokua nui akii iaia. (Aole i pau.) ,