Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 42, 21 October 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKCXA VII. , 'Ua kanoha aka ao i ke &aietana e hoihoi mai oia i kela poe ilīo kipi o ka holo ana aku i kona aupani. a na hoole mai nei oia ia'u ma ke ano pakike. aka e ike ana nae oia i kona kukuli mai uiaialo o'u. ke kaakaa pono mai kona mau maka i ka nui o ka mana o Xikola. -Ke hoomanao la no hoi paha oe e kna kakauolelo no kela kanaka kipi no Kosuka ea, oia kekahi o na kanaka mua loa nana i hoala r*k*i i ka manao kipi iloko o ko'u mau kanaka, a o ua kanaka la ka'u o ke kauoha ana aku nei i ke Bu!efcana e haawipio mai, aole nae ona ae. ua haawi ae nei oia i kana hoopakele ana no keia kauaka. ka mea nana i hoopii mai i ka inaina wela lloko o*u nona/*; • Ue kf*u io maoli kela o ka hana ku i ke kohu dle, me kona i manao paba aole ana e hiki i kou mana e kuu Emepem ke ulupa! akn iaia ame kona wahi aupuni omilumiiu/' wahi a ke kakauoielo ma ke am» hoopilimeaai i kona haku. i "ila! ha: Owai keia S?uietana i hoohalikeia me ke keiki omo| waiu ke ku inai imua o ke alo o ka Emepera Nikola, e hiki mai j aua ka la ana e naka haalulu ai iloko o kona kamaa huti, a e kukuli j mai ai imua o ka mea e ku aku nei imua ou, I -Ma ka inua o kuu hoomaoa hemoiele. a ma ka inoa hoi o Oka, kf kanaka kakapahi kauiana nana i na'i akn na aupnui apau no ka I ft\o o kuu uohoaliK ke hoohiki nei au. e hoea-mai aa ka la, e iiio] ka iuoa o Nikoia i puupuu mahanahana nana e hoopaawela aku ona mau papaiina e ike hou ole ai oia i ka hu'ihu'i. j •Mai ke kukuiu akau o ka muliwai Danube, a hoea aku i ka| lau hema o Kokela, e keehi aku auauei na kapuai-wawae o Ni-; ,'kola. nie lie kai hoee ia. a a e piiipu auanei ka hanu o na mea oia | apau. ke ike mai ia'u ame kuu mau kanaka. | •l*a ike no kainaiii.he uuku kahi ikaika, hoao mai 110 nae e j hoopapa u»e ka bea holo hau o ka hooilo, nolaila ke hooia hou aku I «ei au iuiua ou, ua heie au a piha me ka inaina e noho aku nei, | a e ike mai auanei o Pelekan£ nui, anie Amei ika Huipuia, aoie he j hana maaiahi ka j>aani wale ana mai ia Nikoia nei," alaiia pa'i ae la o Nikola mamua o kona umauma, he hoailona o ke kaena ma kona aoao. . Hoopahuj>ahu iho la oia i kona mau wawae, iaia i ku ae ai mai kona noho mai. a hele holoholo iho la iloko o ka mmi, me he mea la ke liana aku, ua like loa oia me kekahi liona i hoopaaia iloko o ka hale. a aia hoi ma kona mau maka, e hoike mai aua i [ ka hele a enaena i ka huhu me ka pilia inaina. S Aoie e hiki i kana kakauolelo ke paue mai he hookahi huaoielo no ka ike ana mai i kela knlaua o kona haku, aka i ka liala ana j nae o kekahi manawa o ko laua noho hamau loa ana, akalii no o Nikola a huli aku imua o kana kakauolelo a ninau aku la: "Ile manawa ioihi keia a'u o ka lohe o)e ana no Menikofa, ua niaopopo anei kekahi mea e piii ana nona?" •*]S*o kau ninau nona ea, e hoike aku ana au e like me ka mea i ike. o ia hoi. oia kekahi o m kanaka kolohe au paha i manao oie ai, ua hana mai oia i kekahi hana pulapu. ITa ioaa ia"u |JRahi mau ike lehnlehu e kanalua ole ai au i ka hooia ana aku fQyilā ou, ua hoopunipuni ino mai oia'ia oe." "Aha, ua hoopuuipuni mai oia ia'u ea !*' wahi a Nikoia me ka ®flka pono ana akn o kana nana ana maluna o kana kakauolelo. haha'i mai ana oe ia ? u i.kona wahi o ke ku $na i lfa hoopunipuni?" ' "Aia he man mea lehulehu a'u i hoomaopopo ai, aole oia i hoike mai ia oe i ka inea pololei. E piii ana i kona waiwai. ya oi aku ia mamua 'o kan i hooniaopopo ai. oiai nae ua huna oia mai ka hoike amv mai ia oe, a na imihala mai hoi oin ia oe i wahi e ahewa waleia ai kekahi poe kauaka lehulehu au i hoopa'i aku ai me ko lakou hewa ole." "Ina ke hoike'inai nei oe ia*u i ka mea oiaio, alaila ke noi aku nei au, e hoikeike inai oe i na hooia uia ko'u a-oao no kau mau mea o ka hoike ana mai nei." "He hookahi no hooia nui ma ko'n aoao, o ia no kon imi ana aku i ke ano o Menikofa ma o kaua kauwa la o Ivana ka Lo-pa, uo ka mea oia liookahi wale no ke kanaka i maopopo i na ano apau o kona haku, a pela pu hoi me kona mau waiwai apan. E hele aku oe e hui pu me ia. a e ike no auanei oe, eia au ke hoike aku nei i na mea oiaio wale no.'' "Ua lohe nui au no kela kanaka no Ivana, a ua hoohuoi no an nona» aka e hele aku ana au e hui pu me ia i kekahi manawa. Pehea ua maopopo no anei ia oe, ke kumu o ka hoi ana mai o kela kanaka e noho pu me Menikofa?* y %4 Ua manao au ua, laweia mai oia i ke kulanakauhale nei maniuli o kona noiia ana akn e Menikofa. a oiai ua loaa'ia'u ka hoomaoi>opo ana no kona hoihoi ole i kona haku eia nae aole no ona makemake e haalele iaia, a i o\e, ho;\o aku paha e pakike iaia ma kekahi ano. M "He oi ae ka j»ono e ike koke au i keia kauwa a Menikofa, a k» hoololi hou nei au i ko'u mauao. ua hiki ia oe ke hele aku e hui ia a lioike aku, na makemake au e kāmailio pu me ia i ka a e inakaala loa nae oe, o ike mai o Menikofa i ke ano o sau -mi^iona/' "E hele aku ana au e hooko i kau kauoha e kuu haku, a mai maka'u no ka hiki ole ia'u ke hooko i kou makemake me ka holopono." alaila na haaiele mai la ke kakauolelo ia Kikola e noho hookahi maloko o kela rumi a e hana aku e ike me kana i manao ai he pono. r • Ia noho hookahi ana iho o Xikola, ua hoolala iho la oia i kekahi mau hana ano uui. e hiki ole a! iaia ke hoikeike wale aku i kana kakauolelo a i kana aha kuhina paha, a ua hele a hiki i na honi o ke aunloe. akahi no oia a hoi akn no ka hooluolu ana. 1 ke ao ana ae nae ma kekahi la. a i ka Emepera Nikola e noho j aua ma kela rumi no ana ame kana kakanolelo o ke kamailio ana | ma ka po aku mamua. na hoea mai la kekahi o na kiai u hoike mai| ia iaia, aia kekahi kauaka !o-pa mawaho kahi i kakali ai me ka makemake e ike iaia. | Ua hoomanao koke ae la o Kikola, o Ivauā kela 10-pa mawaho, | nolaila ua haawi aka la oia i ke kauoha. no ka hookomo ana m&i laia iloko, a iioko o na miaoke helu wale iu>. aia 0 ka Lo-pa ke noho la imua o ke alo o ke kanaka i kaena ae ka moi m&-.'j Inna o na moi apau o ka hoena nei. <4 0wai oe e keia kauaka maiihini i makemake e kamaiiio pn me a'uf i niuau aku ai o iaia i ike mai ai i ke komo ana aku o ka maiihini. "Owau ka mea i kapaia o Ivana ka Lo-pa, a i hele mai nei au mamul) o ka hoikeia am ae ia*« t ua makeniake oe e kamailio pu kahi lopa aeL^ eu koke mai la ka Emepera Kikola ilona. a hele mai !a ma Ivaim e noho akn neL $ noke mai j&i ka aana mailuna mai f a * fcoii& mao waw&e, me he mea la aia kekahi mau

ano Hoko o keia kanaka s*na i boohuoi al, «lalia hooiaaka mtxi M e niaau: "O oe auei ka mea e uoho oei malalo o sXeaikofa ma ke ano kaniva nana?" waiii aaa me ka niau «o o ke kau ana o koōa mao maka malnna o Iraiia, 44 Ae. eia au ke nolio nei malalo ooa. a o;u hoi ko*u haku." **A pehea he makemake 110 auei oe i ua hak» ia oa?" •O knu Jsaka anei kaa e niuaa mai nei, a i oie ao kona aiio paha "Ke ninao aku nei a« no kona ano inaoH. ua makemake anei oe iaia ma kana maa hana?' 1 •*l'a kono mai oe ia'u e hoike aka ia oe. i kekahi mea paakiki» no ka mea aole palui e hiki 1 ke kauwa ke kamailio ku-e aku no kekahi o kou mau kauaka au i hiiiaai nni ai. lm nae kaaa e boo* poina i na manao inaikai ole apau. alaila e hiki ana ia'a ke waiho akn imaa oa i kekahi inau liooiaio. e hiki ai ia oe ke kanpaona i kona ano. a o oe no ka lunakanawai no ia mea." Ua palnla ae la ka Emepera i kona mau lima ma kona mau mak*. eia nae ke ho a iki la no kekahi maka oua no ka hakiio pono āna ia Ivana T a ia hookuu āna ae o kona mau lima mai na maka ae ? ua i aka !a oia ia Iraua: m 'E hoi hou aku oe a e hakilo loa ike ano oko haku. a aia a loaa na iiooia maopo|>o loa no kona hewa ma ka huli ku-e ana mai ia ? a, alalla hele hou mai oe no ka hoike ana ia'u/ ? wahi a Xikola me ka loli ano e ana o kona helehelena. : *'Ke mauaoio nei au, eia o Menikofa ke iini mai nei e hoohalike iaia iho me kekahi keiki oloko 0 ka halekuke i hoao e lilo aku i punahele i ke au e noho moiwaliine ana o Kakalina, nolaila e haawi i kau uiau makaaia ana no ke ano 0 kana mau hana ma keia mua j aku.'* . I I '*E hoi aka ana au a hooko aku i kau kauoha, ano ka holo! pono a holopouo ole. aole e hiki ia'u ke hooia aku ia oe i keia ma- j nawa, aka e hoea mau mai ana no nae au no ka hni ana me oe, a j liaha'i aka I ku hopena o ka misiona au o ka hooili ana mai na-u ej hooko aku." j ! U E hoao oe e hooko koke i keia hana a'u e hoouuauna aku nei' ia oe no ka mea ua hoopuniia ko*u mau aoao e na enemi. a ke hili-| nai aku nei no hoi au e holopono ana kau hana uui. e neie ole ai ka uku ponoia o ke kauwa liana pono." j I *'E hana aku aua au e like me kau knuoha. a ke manaolana ! nei au e holopono ana ka'u liaua, oiai ua haawi umi la oe i kou jae. uo ka hakilo aua i ke kanaka au o ka hilinai ann. M <k Ua ike au i kekahi mau hana pouo o!e ana mamua, aole nae| e hiki ia'u ke hooiaio a liiki i ko'u lohe aua i kau hoike. a pehea ! aole anei oe i hoohuoi nona?" ! "He nui na mauawa a'u i hoohuoi ai nona, a e like 110 hoi me| ka'u i ha*i nnia aku nei ia oe. o oe 110 e kuu Emepera ka lunakanawai nana e kaupaona 110 kona mama ame ke kaumaha." "E hele aku e hooko. a mai maka'u ii kaiialua no kekahi mea. v alaila huli niai la o Ivana, hoi no kahi ana i liele mai ai, a iaia i hoea aku ai no ke alanui, ua kulou iho la kona poo ilalo. a ke liele la hoi oia me ua kaina wawae kaumaha, no ka mea aia he haha nui iloko o kona noonpo i kela manawa e hana la. MOKUNA VIII. I j , E hoohuli hou ae kakou i ke au oka kakou moolelo no ka koa hoomanawanui. Ia puoho ana ae a Kui'ika mai kona j hiamoe niai ma ke kakahiaka 0 kekahi la ae, ua kiekie ka la iluna, j pehea hoi e nele ai ka hiamoe loa, mamuli 0 ka nui 0 ka hana ma ia po aku, aka no Lafela nae, ua puoho e ae oia i ka wa kakahiaka uui loa, a e hauolia ana i ka nolio o ko laua niau lioki a e hooponopouo pu ana hoi i ko laua mau ukana. Ke au la ko Rurika mau maka 0 ka ike aku i ke kaikannihine aua 0 ka hoopakele ana ma kela po, aole ona ike aku ? aka i ka hala ana nae o kekalii manawa 0 ia kakali ana ana r me kona ninau ole aku ia Lafela, no kahi a ua kaikamahine la 0 ka nalowale ana, ua oili mai Ia oia mai kahi mai o kekahi wahi kahawai uuku, a ua hookahahaia o Rurika i ka ike ana aku iaia. no ka mea oia kekahi o na kaikamahine u'i ana o ka ike ole ana mamua, oia uo oe 0 ka pua lilia 0 na awawa. E lioike okoa mai ana kona oiwi kino i ke kulana o ka mea i malama maiauia e kona mau makua, a e lahe ana kona mau maawe lauoho gula ma kona mau poohiwi, a ma kona mau maka lioi, me he mea la e anapa mai ana ka ouolii ilaiinana, ka mea nana i kikoni aku i ka puuwai o ke koa opio, e ha'i malule wale ai 110 ka īuanu ke ike akii i ka pua lehua. Ia hookokoke aua mai a ua kaikamahiue nei i kalii a liui'ika e noho aku ana, ua liaawi mai la oia i koua aloha, ma ke ano hooliie. no ka mea ua ike mai la oia i ka noke loa aku o Rurika i ka nana pono iaia, aka aole 110 nae ona hilaliila i keia kanaka malihini, koe wale no kona manao ana iho ua loaa iaia he hoopakele uana e hoihoi hou aku iaia imua o kona makua. . Ua makemake loa o Rurika e hookamaaina pono aku iaia me ke kaikamahine ma ke kamailio ana no kekahi manawa, aka ua kahea eia mai la nae oia e Lafela ika i ana mai: '*E hele mai oe e kokua ia ? u ma ke kaualako aua aku ike kino make o keia poe kauaka malalo 0 kela kumulaau, a ina au e hoi mai ana me ka wa iho uo oko lakou mau kino malaila, alaila na ? u e kauu maoli aku ia lakou iloko o ka lepo. v Ua hele aku la 0 Rurika e kdkua ia Uifela ma ka hookaawale ana i- na kino o kela .poe kanaka limakoko ma kekahi wahi e maluhia ai, alaila hoi mai la no ka ai ana i kekahi mau meaai mama. Maluna o kekahi 0 na hoki ukana i hookauia aku ai ke kaikamahine a puuuaueia ae la na ukana ma na hoki o Rurika ame Lafela, o ko lakou nei hoomau aku la no ia i ka helē ana no mua, o Lafela mamua loa a o Rurika aku me ke kaikamahine mahope aku, me ko laua hele pu ana ma ko laua mau aoao pakahk Ua loaa loa he manawa maikai ia Kurika e liookamaaina pono aku ai me kela kaikaniahiue, oiai lana e hele pn ana t a niuau aku la o lurika i kona hea i ka i ana aku: "Ua kamaaina nae palia oe i na alauui kikeekee o keia mau kuahiwi ea?" , "Ae, ua hele au a kainaaina loa i keia mau wahi, no ka mea mai ko'u mau la kamalii m a kauaka makua wale, ua holoholoia e a'u keia mau kualiiwi.** "Alaiala ma keia maii knahiwi no ka paha kou wahi o ka hanau ia ana?" i hoonowelo akn ai no o lurika i kana ninau ana. u Ae, ua lilo keia mau kuahiwi i wahi j>aani no'll, a e hele mau aua ioa ia nei ina manawa apau. aka aia nae ko ? u home ma kekahi aeao aku uei o ke kuahiwi. No kou noke loa mai hoi i ka niele ia % u no keia mah wahi, ke lioomanao nei an, be malihini ka paha oe akahi no a hoea mai ma keia man kuahiwir- 4 "He kanaka malihini io au ma keia aina, a aole a'n kanaka i kamaaina a i loaa kona inoa. koe wale no kuu alakai nei, o Lafela, & pehea e oluolu anei oe e haha'i mai i kou inoa ia-u?" kapaia mai au e ko'u niau makua o Auianiku. a o ko ike ana mai la ia'u, 0 ko ike ana no ia i ka nani o kuu aina nei. r u He oiaio hoi ja, na kohu io maoli no kela iuoa malnna ou, 110 ka mea o ke kilohi ana akn o kekahi iloko o ke aniani ua iike pu no ia me ke kilohi ana aku i kon helehelena^ Ua pahola ae la ka miaoaka ina na papalina o Anianiku. me ke kuiou ana iho 6 kona poo ilalo. alaila iaia !am hm āe ai iluna, ua ninau mai la oia ia lurlka: kanaka Bnkinl anei oe?'* "Ae, o ko*u lahui ia» a pehea i maopopo al ia m ko'u anof (Aole i pau.)