Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 3, 20 January 1911 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKI NA XVII. t4 Aole o Balema ka'u e makemakē nei e kaawale mai ia oe mai, aka ina i hiki ia oe ke ike mai i ka nui o ka ehaeha iloko o kuu naau, ina aole oe e hoohewahewa mai i ka iini maoli iloko o'u, ma 0 keia laau a'u o ke kauoha ana aku nei ia oe e kii na'u. Owau ka'u e ake nei e ike i kekahi alahele no'u e kaawale ai mai iaia mai, a ia'u auanei e kaawale aku ai. e ili iho ana kekahi haawina kaumaha maluna ona. aka ma ia wahi e hana aku oe i na hana oluolu apau iaia, e hoi hou mai auanei kona aloha nou, e hoopoina mai ai oia ia'u, ke hoomaopopo mai la anei oe i keia mea a'u e hoike aku nei ia oe e Fatima?" Na kela mau olelo hoakaka a Anianiku i hoauhee aku i na manao kanalua apan mailoko aku o Fatima no ka hoea mai o kekahi hopena pilikia maluna o ke kanaka ana i aloha ai, alaila ua nolio kukule iho la oia no kekahi manawa loihi, a iaia i aea ae ai iluua, ua nana liou niai la oia maluna o ka helehelena o Anianiku a pane niai 1h: 4, Akahi au a haawi niaoli aku i ko'u ae ia oe, e liooikaika aua au e loaa niai kela laau make au e makemake nei, aka e liooWnao nae oe e Anianikn, aole loa o'u makemake e kau aku kekahi pilikia malnna o kuu kane." •'Aole e hiki ia oe e Fatima ke hooliewahewa i ka manao iloko o'u, no ka hoopakele ana no ia ia'u iho, a no ka hoopakele pu ana ALhoi ia oe. a na keia mua aku auanei e hoike mai i ka oiaio o keia ' niau olelo a[mu a'u e kamailio aku nei ia oe." Ua hoopukaia aku kela mau olelo e Anianiku me ke kuio, a ua hooj>au loaia ae hoi na mauao kanalua a hopohopo mai ia Fatima aku. Aia maloko o ka home o Salema kekahi wahine Nika kaliiko 1 hilinai nuiia. e liele ana oia a e hoi mai ana no kela wahi me ke ke'ake'a ole ia, a ua lilo no hoi oia i kauwa hoolohe loa i ka Fatima mau kauoha ke haawi aku iaia, a o ke kumu o ka hoolohe loa o kela kauwa, mamuli no ia o kona hoomaopopo ana i ko Fatima aloha maoli i kona haku. O ka inoa o kela wahine oia no o Dido, nolaila i kela manawa 0 ka haalele ana mai o Fatinui ia Anianiku, ua hele pololei aku la oia a loaa o Dido, a kauoha aku la iaia e liele e kuai i ka laau make a ke kauwa nae i hoomaopopo ole ai i ke ano o ia laau, aine \n hana 1 makemakeia ai, a oiai ua maa no oia i ka hele mau ana e kuai i na mea apau e makemakeia ana maloko o ka halekuai laau, aole ia i lilo i mea kahalūi nana, aka ua liele aku la no e hooko i ke kauolia a kona haku, me ka elou. Ua loaa io mai la ka laau īuake ma ia liele ana a ke kauwa wahine e kuai, a hoihoi aku la iiuua o kona haku, a i ka hala ana 0 na la elua ma ia hope mai, ua lioea hou aku la o Fatima imua o Anianiku me ua laau la a i aku la: "I lawe mai la au i ko laau i makemake ai, ke manao nei au aole i kuhihewa o Dido nia ke kuai ana mai,' a haawi aku la oia 1 ka owili laau ia Anianiku.

Urt lalau aku la uo hoi o Anianiku i ka owili pepa, a honi iho ltt, oiai ua kaniaaina oia ike ano 'o ka laau ana i makeniake ai, aole oia i kuhihewa i ka ike ana iho, o ua laau nei no ia, a o ia kana 0 ka pane aua aku. "O keia ka laau a'u i makemake ai, ua pololei ke kuai ana mai " nei a I)ido;' wahi u Anianiku me kona haalulu me ka piha pu hoi 1 ke pihoihoi maniuli o ka loaa ana mai o ka laau imike ana o ka li'a mau ana e loaa mai iaia. Aia no nae ka hopoliopo iloko o Fatima i kela manawa, pehea aku ana la o Anianiku e hana aku ai i kela laau, a o ia kana o ka ninau hou ana mai i ka i ana: "E hoike mai hoi oe ia'u, eia ihea kahi au i makemake loa ai e loaa aku ia oe keia laau?" ka paa ana mai ika lima o Anianiku oiai hoi kona helelielena e hoike maopopo mai ana, aole oia i maopopo iki i kt«kahj nu j a e lilo ai k<*la laau make i mea waiwai. "Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe i kekahi mea i keia manawa, aka e ike aku aua no nae oe iloko o Ua wa pono, no keia nia* nawa mua ua<' e hookuu hookahi mai oe ia'u e hoao uo'ka holopono o ka mea a'u i makeiuake ai, a na keia liope e hoike aku ia oe, aole au i hoike aku he hookahi huaolelo hoopunipuni imua ou. ,> "Alaila e hooiaio hou mau ana auei oe imua o'u i keia manawa, aole oe e hoopilikia aku ana ia Saloma ma kekahi ano?" "Aole loa au e hoopilikia aku ana iaia, e manaoio mai ia'u a e ike ana no oe i ka oiaio o keia mau mea apau a'u e kamailio akn nei ia ot\ Ina i inauao au e hoopoino aku iaia. ua like ]>u ia me ko'u kaili ana ae i ke oia mai ia'u aku 110 ka mea aole loa he manao iloko o'u, no ka hookomo aku ia oe e Fatima iloko o ke kaumaha ame ke kanikau nona, oiai ua ike uo au. ua aloha akn oe iaia me kou ikaika apnu." l"a hilinai io aku o Fatiu»a no ka oiaio o na mea a Anianiku o ke kamailio ana aku iiuua ona, aka ke hoopohihihiia la no nae kona nooiuH), heaha akn ana la ka Anianiku mea e hana aku ai kela laau niake. \ MOKUNA XVIII. Ke hele loa nei kakou i Konekinov>ala uo kekahi manawa loihi e uha'i aua <hoi mahope o ka meheu o Rurika ame Anianiku, a oiai hoi ua maopopo ae nei ia kakou kahi e loaa hou aku ai laua ke huli aku, nolaila e hoohuli hou ae ko kakou noonoo ihope i ke kulanakauhale o Rusia. pehea aku nei la o Ivana ka Lo pa ame ka Emepeni o Ruisia, oiai na palaka h>a aku nei kakou no laua ame na mea e hoopuui aua i ko laua aoao. Ma keia la a kakou e kilohi hou nei i ke kulauakauhale o Rusia, aia ka Eiue|»etti Nikola e uoho aua iloko o kona keena houluaua, aka uae iloko o ka nui o ka hauohauo i loaa iaia, ame na medala hoohauohano maluna o kona kino, aole ia mau mea i lik> i mea e hoouiainaia ai kona mau manao kaumaha a aia hoi maluna o ka helehelena o ua la e hoike mai ana i kekahi hiona maikai ole. Iloko nae o kekahi manawa, e puapuai mai ana ka nanaina mahie ma kona heleheleua mamuli o ka hoomaopopo ana ibo i ka iwn o kona mana, aka i kekahi manawa nae e uhi inai ana ua ao l'akumakuma īualuna ona. no ka uiea iaia i noon<*o ae ai i kona aiio ua hoopuniia kona mau awio ai»au, a he nui hoi na mana e poho ana īnaloko o Europa apuni, e hoonioniia mai ai kona nohoalii i ka manawa a kona tnau enemi e manao mai ai e ku-e iaia. Ke hoomaopopo pu la oia» he kakaikahi loa na kanaka i aloha maoli aku iaia. oiai nae he nui na kanaka nialalo o kona malu e hikl ai ke hooko i kana mau kanoha i na manawa apau, aia no nae ke kannlua iloko ona, e hiki mai ana no he nmnawa e ala ka* mai I ai kela poe kamika ona iaia, a o ka hiki ole iaia ke hoomaopopo i p kona mau enemi ka inea nana i hoouluhua aku i kona noonoo, a hiki i ka eha maoli ana o koua [>oo e kn a ma'i nīaoli ai oia.

Va hoohalike iho la o Nikoia jaia iho me he liona la iioko o ka waoakua o Rusia e kau ai ka weli maluna o kona luau kanaka a- j j>au, e haaluiu ai hoi na kaukani kanaka kf lohe mai i kona leo «»j k<? kauolia. aka aia no nae iloko o kela inaiiawa hookahi ka hoo-1 w ahawaha iloko o lakou oona, ua maopopo ia Nikoiu ia mea. Aole e hiki iaia ke hoohalike iaia iho uie Alekanekero ka Nui. me Na|M)liona paha, kela mau kanaka kaulana na laua e rula uuii, i ke ao holookoa malaio o ko laua malu, aka o ke kumu wale no o kona noho mana ana maluna o kona mau kanaka, mamuli no ia o keehi ana o kona mau wawae huluhnlu maluna o ko lakou mau a i e hiki ole ai i kekahi o lakou ke ku-e mai iuia, i)iai no nae ua hele lakou a piha i ka hoowahawaha nona. Ma kela kakahiaka ana e noho la maloko o kona keeoa, he hookahi no mea nui iloko o kona noonoo, o ia no ka hoolala ana i na alahele e hiki ai iaia ke noho mana maluna o Enropa holookoa. aka i ke auhee ana aku nae o ia mau manao mai iaia aku, ua lele oi wale aku la no kona noonoo maluna o kekahi kumuhana ana i hoopoina ai, alaila ua ku ae la oia iluna a hele hoioholo aku la maloko o kona I;eena no kekahi mau manawa, a iaia i noho hou iho ai ilalo, i hookani aku ai oia i ka bele no ke kahea ana i kana kakau olelo e hele mai imua ona. Aole no hoi i loihi iho ia kakali ana aku a Nikola, ua oili mai la kana kakauolelo me ke pani hou ana aku i ka puka o ke keena hooluana a paa. a ia ku ana mai o ke kakauolelo imaa o kona haku, ua ninau koke aku la no o Nikola iaia i ka i ana pku: ;, 'He manao nui keia a'u o ke kauoha ana ako nei ia oe e hele mai imua o'u i keia kakahiaka, ua mao]K»po no nae paha ia oe ka nianao o na kanaka no ke ano o ka hoopaahaoia ana o Menikofa "ea? w "He hookahi wale no mea hiki ia'u ke pane aku no keua ninau au e kuu haku, o ia no ka piha loa o na kanaka i ke kahaha no ke ano o kona hoopaahaoia ana." "0 ia wale ae la no anei kau i lohe i ke ano o ko na kanaka manao nona?" u Aole, he mea e ae no # kekahi, o ia ko lakou alolia ole no Menikofa." Ua loli ano eaela ka helehelena Nikola, a i aku la i kana kakauolelo. "O ua kanaka i makemake nuiia a i alohaia e kona poe ka'u auo kauaka lili loa. No ka mea e hoomauao oe e kuu kakauolelo, o na kauaka o kela ano, he keu aku lakou o ka poe hookiekie uie ka naua ole mai i ko lakou haku, ka mea hoi e noho uiana ana maluua o lakou, a i ka wa e ike ai, he uui na kanaka o kela ano i alohaia aku e na mea apau, ua niakeniake loa au e kaawale koke aku lakou mai kuu alo aku. l'a olelo mai nei nae hoi oe, aole ka o Menikofa lie kanaka i alohaia e na mea apau ma kuu aupuui nei, o ia anei ka mea oiaio?" "He oiaio ka'u mea e hoike aku nei ia oe, n o ke kuniu o kona aloha oleia mamuli no ia o ke kapakahi o kana mau hana, ame kona kolohe pu uo lioi ? uie ka imi aua i ua īuea nona e |H»iuaikai wale ai no/' "Ile kanaka kolohe io niaoli Menikofa e like me kau e hoike mai uei ia'u; aka'pehea nae e lilo ana anei kona make ana i mea e hookahahaia aku ai ka niauao o na kanaka?" "Ke manao nei au, e hookahahaia aku ana no ko lakou manao, a e hoala puia mai ana hoi iloko o lakou ka uinau, heaha la ke kumu o kona inake ana." "Ina j>ela, na lakou ia e imi aku i kahi e maoi>opo ai ia lakou ke kumu o ka niake ana o Menikofa. Ua makemake au e hoouna aku iaia no kekahi walii okoa aku, a na ka moaua e ale aku i kona kino, aka nae ua hoopokoleia mai ka'u hana, mamuli o kona make koke ana īua ka po nei maloko o ka halepaahao, a pela au i liooninan aku nei ia oe i ka manao o na kanaka o kaua ina e lohe aku ana lakou no kii hoea ana mai i ka liopena o ke ola ana o kela kanaka." •'Ua make io anei o Mettikofa?" i ninau koke aku ai ke kakAuolelo me ka puiwa hikilele nu kela iiuhou o ka lioikeia aua aku iaia. "Ua make io oia e like me ia a'u o ka hoike mua ana aku nei ia oe he hopena nae na'u i manao ole ai, e hoea koke mai ana maluna ona.

"Ma ka manawa o ka loaa ana mai ia'u o ka nuhou no kona make ana, ua hoalaia mai ka noonoo iloko o'u, he hookahi kumu o kona make koke ana, mamiili no ia o kona ike ana e hoea mai ana ka manawa aua e auamo ai i ke koikoi o kana mau inea j oka hana ana, aua ike 110 hoi oia ua loaa ia ? u na kumu maikai ame | na ike apau e hiki ai ke kaula'i ae i kana mau hana kolohe aj>au | imua o ke akea. "He mau mea no kekahi a'u i makemake ai e lohe mai kona ; mau lehelehe pouoi mai mamua o kona inake. ana, aole nae e hiki, j ua hala e aku la oia mamua ae o ka'u manawa i manao ai, nolaila ua noho pouliuli au ma kekahi mau mea ano nui loa a'u i makemake loa ai e lohe. He hookahi nae a'u mea e hoike aku nei imua ou e kuu kakauolelo, o kela kekahi o na kanaka i hoohala i kona; mau la o ke ola ana ma na hana ekaeka he nui ame na hana hoo-1 pilikia wale aku ia ha'i, a ua hauoli no au i kona kaawale loa ana aku la mai keia ao aku e hiki ole ai iaia ke hoopilikia hou mai ia u a i ko'u mau kanaka hoi ma keia nuia aku. v "Aole o'u kaualua iki no ka pololei o kena niau mea au e kamailio mai nei ia'u e kuu haku." i pane aku ai kt' kakaiH»lelo no ka mea ua ike io no oia i ko Henikofa ano. "Aole loa e hiki i kekahi ke hoole mai i ke kolohe maoli o kela kanaka." i hooia mai ai ka Einep**ra. "la make aku la nae oia i keia manawa, a nana e kupale aku iaia iho imua o kekalii inana 11 01 ae i ko'u. A pehea hoi o Ivana ka ua lolie anei oe i kekahi mea e pili ana iaia?" "Aole a'u mea i lohe iki mai kekalii kanaka mai nona," wahi a ko kakauolelo me ke wa'uwa'u aua ae i kona poo, oiai ua hoohikileleia aku oia i ka pahu ponoia ana aku o kela ninau iaia me kona noonoo mua ole. "He mea kupaianaha inaoli keia a'u e lohe nei. no ka mea ua hoouna aku au iaia e hele i kahi o Kauna Keoni <ialitina. aole nae au i lohe liookahi huaolelo mai iaia »tai a hiki i keia manawa, he mea pono e loaa kela kanaka a e hoihoiia mai imua o kuu alo." "Malia paha, ua mahuka aku oia no kekahi wahi e hiki ole ai ka loaa aku ika huliia? Aia auei kekahi nn a nai loa au i mak** make ai iaia?" "Aole loa o'u manao e hoao ana oia e mahuka ma kekahi ano, no ka niea ua ike au i kona ano. Ma na mea a'u i hoomaopopo noua, aole oia i maka'u ika hoea ana mai imua o r u, aka e loaa ana iaia na kokua aua mai ia'u aku. Ke ole au e kuhihewa ua toaa iaia kekahi ulia, ke kumu o kona hoea ole ana mai mamua ae o keia manawa loihi a'u e kali aku nei iaia. t( V& manao hoi au la e hiki ana ia'u ke lawe aku iaia ame Menikofa imua o Kauna Keoni naiiūiui no ka hoike ana aku i ka | hewa nui a Menikofa i* hana aku ai maluna o kela kanaka, eia ka. e ko ole ana ia makemake o'u mamuii o ka make ana aku la o Me» | nikofa. He bele nae kela e kani mai la. owai mai la la hoi kela' oka hoea ana mai la i keia manawa? Ke ole au e koho hewa t o ka laweleka mai la kela mai mai, ua makemake an e ske i ke ano o kana nmiona.-' Ua kiei aku la ke kakanolelo nia ka puka aoiani, a huli mai la imna o kona haku a pane mai ia: "Ke ole au e kuhihewa o ua laweleka io nel kela. no ka mea he aoi maoli kana ukana e waiho mai la." "E hele aku hoi ha oe iwaho i keia manawii, & e kokua mai iaia i ka haliiiaii ana mai i kana akana noloko nm," 1 kauoha mai ai o Nik^la. (Aole i pan.)