Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 5, 3 February 1911 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKUNA XIX. "Manao au ua hoea mai i ko'o manawa e hoike aku ai ia oe, no ka hooko aua aku i kau kauoha. a oiai ua hoike mai nei hoi oe ia'u, no kola kanaka nana oe i kuai mai, nolaila ina he makemake kou ia « e hele aku e hooko i kekahi hana, ua makaukau au e hana aku iio kou i>ono, aka aole nae o ? u makemake iki e hana hewa, iio ka im a aole he hookahi manawa a'u i hoopunipuni aku ai imua o kuu haku." • 4 Auie au i makemake iki e haua hewa aku ia oe, a i ole, o oe paha ke hana hewa aku mamuli o ka'u kauoha, aka he makemake ko'u e hanaia na niea wale no i ku i ka pono ame ka pololei, a pehea lu> ike mau no nae paha o £alema i kou mau manawa $pau e hele ai i ka ea? M "Ile kakaikahi wale no kona manawa ike i ko'u hele i ka po, oiiii i hakalia no a napoo ka la i ke ahiahi o kela ame keia la, o k«ma hala aku la no ia no ka hoohala ana i na manawa o ka po, T nf. kona niau hoaloha, maloko o na hale lealea, a ma na wahi pilia nuiia e na kanaka.'"Alaila ua maalahi maoli hoi ha kou hele ana i ka po, ke manao oe e hana pela." He inaalahi hoi palia e like no hoi me ia a'u o ka hoike mua ana aku nei ia oe, aka heaha la keia o'u, he keu mai la ka hoi ko'u uiakehiamoe, akahi no hoi a'u ahiahi o ka ike ana i ka makehiae like nie keia," a o ka haule aku la no ia o I)ido ilalo, pau la kona noonoo maikai, a o ia ka Auianiku o ka hooko aua ae: •Akahi au a ike i ka holopono o kuu laau o ka hookomo aua iloko o ke pola ti, nolaila e waiho malie ana oe e Dido ma keia uahi a hiki i ko puoho ana mai ma ke kakahiaka o ka la apopo. "l"a ike no au ua hana aku au ia oe i kekahi hana au i moenhane mua ole ai, aka aole nae he walii manao iki iloko o'u e liana lnwa aku ia oe nia kekahi ano, a ke lana nei ko'u nianao, e hiki ana ia'u ke lioopakele ia'u iho nie ka mnalahi loa. •'Ke ike nei au ua ihamama ke aiahele no'u, aka ke kalokalo !i,. nei nae au i kuu Akua, e aloha mai oia ia'u, a e hoopakele ae lioi mailoko uuii o ka lima o ke kanaka a'u i aloha ole ai. n Me ka hoohakalia hou ole iho, ua kulou koke iho la o Anianiku ilalo, a hoomaka ae la e wehewehe i na lole o Dido, me ka hana nui no, oiai ua malule iho la ke kiuo o ka wahine Paele, aka iloko nae o iiv hoomauawanui-ana, ua hemo mai la na lole kupono o ke kauwa wahine, a manao ae la ka hiki iaia ke oili aku iwaho o kela wahi me ka pilikia ole. Va hoomaka iho la o Anianiku e komo i ka lole o Dido, alaila hoohalike loa iho la a like me ko Dido ano, a i ka pau ana 0 Uela heinahema o koua aahu e like me kaua i manao ai, ua hele aku la oia e kilohi maloko o kekahi anianiku, a ua hookahahaia aku oia i kona ike aua aku i kona kulike loa me ka wahine kauwa, he hookahi wale no mea i like ole, o ia ka pilalahi o kona wahi kino, a he pu ipu'i ae «hoi ko Dido. Va uhi iho la oia i kona helehelena me kekahi mea nana e liuna aku i ka ike waleia mai o kona ano maoli, alaila me kona hooole aku, ua wehe mai la oia i ka puka o kona mmi a oili pWRu la iwaho, eia nae ua komo hou aku la no oia ma kekahi keena nui, aoie no nae ona kunaua wale, aka ua «hoomau aku la no oia i ka hele ana nomua. Aia hoi kekahi kiai e ku pono mai ana mamua aku ona a i ka ike aua mai iaia nei, ua kuenii hope aku la oia, no ka haawi ana mai i wahi kaawale no ia nei e hele aku ai, a ua kiai la nae o ka i manao ana mai, o Dido no keia e hele aku ana no ka puka ana iwaho. I ka pau aua o kela keena nui, ua ike aku la o Anianiku i ka waiho mai o kekahi mau alapii elua e iho ana ilalo, a ma kel«a wahi iho la maopopo ole kana alanui e ilio aku ai. Aia no hoi kekahi kiai ma kela wahi kahi i ku ai, nolaila na kaha ae la o Anianiku ma ke alapii ma kona aoao heina, a o ka manawa ia a ke kiai o ka 1 ana mai: "E hele ana oe e Dido ihea? Me ko noho iho no ka hoi a kamaaina, o ko poina iho la no ia, no ka mea ua paa kena puka aku i ke kiia he hookahi ae nei «hora i hala, e like me ka nila paa a kakou i ike ai i ko kakou haku." Aia kekahi ipukukui nui e lewalewa ana mawaena o na alapii a elua, nolaila me ka pane ole aku a i ole nana aku paha i kela kiai o ke kamailio ana mai iaia nei, o ko Anianiku kaha aku la no ia ma ke alapii ma ka akau, a iho aku la ilalo me ke kamailio hou ole mai o ke kiai iaia nei. I ka lioea ana aku o Anianiku ilalo, ua komo hou aku la no oia iloko o kekahi keena nui, aia lioi he mau pani puka lehulehu e maopopo ole ai iaia ma ka puka hea aku la oia e hiki ai ke hemo iwnho, « ' I*a nianao no oia e hele e hoao pakahi i kela mau puka apau, ina iio ka hiki ke loaa ka puka oiaio e loaa ai ke alanui maalahi noua e hoea aku ai iwaho me ka hoopilikia oleia mai, aka mamuli <» kona ike ana aku i ka hilinai o kekahi kiai ma ka paia, nolaila ua hoao aku la oia e wehe i ka puka e kokoke loa mai ana iaia. Aole i lakaia kela puka ana o ka wehe ana mai, aka iaia nae o ke pani hou ana aku, ua ike iho la oia eia oia iloko o kekahi wahi pouliuli, aka ke ike la nae oia i ka pa mai o ka makani huihui ma kona mau pajmliua, ka mea nana i hookomo mai i ka manaolana iiloko ona, aole no ka keia wahi ana o ke komo ana mai, he wahi nona e pilikia ai. l'a hoohalaia e Anianiku he manawa loihi e noho ai maloko o kt>la wahi pouliuli, no ka hookamaaina pono ana i kona mau maka nie lin mea e <hoopuni ana i kela wahi, a i ka hala ana o ka hapahiu hora, ua hoomaka aku la oia e haha i na paia e hoopuni ana iaia a hiki i kona hoea ana aku i kekahi wahi puka uuku, o ka mea pilikia nae aole he maopopo iaia kahi e hemo ai o kela puka. Va noke aku la no mie oia i ka imi ma o a maanei a hiki i ka pa aua aku o koua lima i kekalii pihi, a i kona kaomi aua aku no, o ka wa ia i heiuo aku ai ua puka nei, a oili ana keia iwaho o kahi malaelae, akahi no a loaa mai ka maha iaia, ua kaawale oia iwaho i ke akea. Ia hoi pono ana mai o kona noouoo, akahi no oia a ike iho, eia ka oia maloko o ka malapua kahi i ku ai, he malapua hoi keia I ana o ka ike ana mai kona rumi mai, a ua hoopuniia hoi me kekahi pt\ kiekie e hiki ole ai i kekahi mea ke hemo aku iwaho, aka »ia no nae iloko o ka manao o Aniauiku, e hiki ana no iaia ke iMikele ma kekahi auo. Me kela manao iloko o ke kaikamahine opio e oili aku oia mai ioko aku o kela waM paa, ua hoomaka aku la oia e hele e huli i kekahi puka, aka iaia nae i hala aku ai ma kahi o ke kanalima SSj a ka mamao mai kahi ana o ka haalele mua ana mai l >u ka uuku mai, ua lohe aku la oia i ke pahwpahu mai o kea«i mau kapuai tfawae ma kekahi wahi,.alaila »a ku malie ilio la oia me ka hoolono ana, malia paha ua kuhihewa ka lohe a kt»na

iuaa pepeiao, aiaiia ua hoomau aku ia no oia i ka fa«*le ana nomua. Mamuii o kona piha loa i ki.» pihoihoi, ua lilo ia i mea hoonawaliwaii mai i kona wahi kino. aka ke hooniau la lu> nae o j a \ hele ana nomaa, aia waie no kooa noonoo o ka ike aku i kvkahi puka nona e oili loa aku ai iwaho a e huli aku hoi i wahi nona e paiekana ai mai kona hopu houia mai a hoopaa houia aku maloko 0 ka hale o Salema. l'a manao iho la no o Aniauiku e hoomaha no kekahi manawa uuku i loaa ka ikaika kupono iaia, aka na kela pahupahu kapuai wawae ana o ka lohe ana ka mea nana i kono mai iaia e hoomau aku no i ka hele ana imua, he mea makehewa wale no ka hoololoiahili ana, o loaa hou mai aoanei oia i kekahi mea. <( £ ku mai oe! eku mai oe!" i iohe aku ai o Anianiku ike ka hea mai o kekahi mea inahope mai ona, aka aole no nae ona hoolohe aku ia leo kahea, ke hoomau la no i ka hele anap imua, me ka wikiwiki loa aku o kana hele ana, a no ka laa o ka manawa ua lohe hou aku la no oia i ke kahea mai o kekahi mea, a mamuli o kona piha loa i ke pihoihoi, aole ona hoomaopopo aku, owai la keia e kahea aku nei iaia. Ua hoea aku la o Anianiku ma ka paiena (>au o kahi ololi alanui ana o ka hookolo ana mai f aka aole nae e hiki iaia ke huli hV>u ae ma kekahi wahi, me ka manao e pakele oia mai ka loaa ana aku i ka mea e alualu aku nei mahope ona, alaila ua haule iho la oia ilalo ma kona mau kuli, a mamua o ka hiki ana iaia ke hoopuka ae i kekahi inau huapule, no ke kalokalo ana ae i na lani e hoopakele mai iaia, ua paa iho la kona mau pooliiwi i ka hopuia e kekahi mau iiina, a o ka mauawa no hoi ia i maule aku | ai ka kakou Aanianiku me ka maopopo ole iaia o kekahi mau mea | iloko o na minuke he umi kumamalima. MOKUNA XX. j | Oiai o Anianiku e waiho maule la, ua weheia ae la kona uhi j hoonalonalo mai kona lielehelena ae, a ua noke iho la hoi kona 1 mea nana i alualu mai i ka lulu i kona mau maka me ua liuuawai, a iloko o kela hapalAi hoi*a i hoi hou mai ai ka noouoo uiaikai o ! ua kaikamahiue la, a ke lohe Ia oia i ke kahea ana mai o kekahi | mea i koua iuoa, ke hoomaoi>opo pu la uo hoi oia i kekahi leo i kamaaina iaia, a ia wa oia i nana ae ai iluna, eia ka aoli» keia he mea okoa aku uana e uhai uei iaia iloko o kela aaki pouli o ka po, 0 kana aloha hoomauawauui uo, o Kauua Fiodoa Kurika. "0 e kuu Aniauiku! e kuu Aniauiku!" i pane ilio ai o Rurika me ka hapai ana mai i kana aloh v a a hoonoho iho la inaluna o kona u ha. 4 'E manao ana ka hoi au, ua kuhihewa mai nei la ka ike a ko'u mau maka, eia ka aole oe he mea okoa aku, o kuu Anianiku no, ka niea a'u i imi mai nei e loaa maloko o kt»ia wahi. Ke hoomaopopo mai la no anei oe ia'u?" Ua hele o Anianiku a piha loa i ke eehia no keia halawai pu ana o laua iloko o ka mauawa i moeulume mua ole ia, alaila ua puana malie mai la oia i ka inoa o ke kanaka aua i alolia ai, a puili ae Ia i kona mau lima ma ka a-i o Kui ika me ka ninau ana ae: <4 E h*iki ana anei ia kaua kt» kaawale aku niai keia wahi me ka maalahi? O! e kuu Fiodoa. eia au imua oko alo e like no me kela 1 manawa o ko ike hope ana inai ia'u maloko o ka lialepule o kakou. au no hoi e moe īuai aua iluna o'u aka, i»ehea aia anei he walii maalahi no kaua e pakele ai, mai ka loaa ana mai i na kiai o keia wahi ? ,J "Aole au hopoho{K> ana no ia mea. oiai ua hamama ke alahele no kaua me ka hoopilikia hbu oleia mai uia kekalii an«>," walii a Kurika me ka honi ana i kana aloha. "Alaila o oe no anei ka mea o ka ukali aua mai nei mahope o'u? Ooe no auei ka mea noua ka leo a'u oka lolie ana i ke kahea ana mai, a nona hoi na lima o ke kau ana ilio maluna o kuu poohiwi?" "Owau no ia ka mea e ku aku nei imua o ko alo e kuu aloha hoomanawanui. Ua kuhihewa mai nei uo au ia oe, o kela wah'iue Niga a'u e ike mau nei i ka maaloalo maloko o keia walii i na manawa apau, a ua loaa ia'u ka uiauao e kamailio pu me ia no ka ninau ana aku nou* eia ka auanei e hui kiuo ana kaua iloko o keia po me ka maalalii loa. "Ua pau ae la ko kaua poliihihi i keia manawa, a aia hoi kaua a hoea aku i kalii maluhia, ilaila kaua e kamailio ai i ko kaua mau moolelo pakaihi, aka e malama malie no nae oe i keia uh*i ma ko mau maka, he mea kokua mai ia i kou ike waleia ann mai e na kanaka e halawai aku aua me kana." I ka makaukau ana o ua mau opio nei no ka haalele ana iho ialoko o ka malapua, ua alakai aku la o Rurika ia Anianiku no kekahi wahi o ka pa a ma kekahi kaula nui e lewalewa mai ana, ua kauoha aku la oia ia Anianiku e ]»ii iluna a liiki i ke kau ana iluna o ka pa, a oia aku no hoi mahope, alaila ua lioolewalewaia aku la ke kaula ma ka aoao mawaho o ka pa, a he hana maalahi loa ia na laua o ka iho ana aku a hiki i ke kn ana ilal<?, a wehe ae la i ke kaula a hemo mai kalii i «hoopaaia ai. Ua hoi pololei aku la o Rurika ma noloko o kona mau muii hoolimalima, a oiai aole o Rurika i makemake e ike waleia mai o Anianiku, nolaila ua hookomo ma-lu aku la oia iaia noloko, a pani mai la i ka puka o kona rumi a paa, alaila ia laua i noho like aku ai ilalo maluna o ko laua uoho, i hoomaka ae ai laua e hoike i ko laua mau moolelo pakahi. Ua kaa ia Anianiku ka lioike mua ana i koua moolelo, e hoo maka ana mai ka manawa mai o kona kailiia ana e na kanaka na lakou i lukif aku i kahi kauhale o Anianiku ma, pela hoi me kona kau ana mai ma ka mokuahi. a hiki i kona kuaiia ana ui Salena; alaila ua hoomaka mai la uo lio» o Rurika e haha'i i kona moolelo, a hiki i kona lialawai pu ana me ke kanaka nana i kuai mai i kana aloha ia Siilema, a o ia kana o ka hoomau ana mai i kana kamailio ana: 4i l ka loaa ana mai o na ike ia'u eia oe maloko o ka hale o Balema kahi i noho ai. ua hele aku au ilaila no ka hakilo ana ia oe. aole nae o'u wahi mea a ike iki ia oe. He elua a'u mauawa o ka ike aua i ka oili ana mai o kekahi o na kanuwa mailoko mai o ka pa o Salema a ua ninau aku au iaia nou, aole he li'iki iaia ke pane mai i ka haina e lawa ai ko'u makemake. *'Xo na la eha ame ua po eha i hala ae nei e noho mau ana au ma kahi kokoke i ka hale o Balema no ke ake no e lohe i kekahi mau mea e pili ana ia oe e kuu Anianiku. "I keia po wale iho nei no i hooloii ae ai au i ko'u o ke kiai ana ma ka hale o Balema, nolaila na pinana aku Ui au maluna okapa a hiki i kuu komo ana maloko oka malapua. He umi kumamalima wale no ia mau minuke a*u o ka nohb ana maloko o kela wahi, na ike aku la au i ka hele mai o kekahi mea. He mauao no hoi ko'u e hookokoke aku iaia, aka no ko'u mauao o puiwa mai auanei oia ia'u, nolaila ua kakali an a hiki i kona kaa wale ana mai ka hale mai. o ko'u wa ia e kahea mai ai iaia e ku m&L 4 *Ua kuhihewa loa au, o kela wahine Niga no la kela a'u o ka ike ana. oiai he lehulehu na manawa a*n o ka ike ana iaia, me ko'u kamailio pu ole nae me ia no kekab9 manawa. Xo ke koena aku o na mea apan i hauaia maloko o ka malapua. ua ike oe ia man mea apau; aka pehea nae e hiki ai ia'n ke hoike akn i ka nni o knn hauoii, i keUi manawa o knn ike maopopo ana i ko helehelena, oiai ua like pn an me kekahi kanaka iloko o ka aina moeuhane." I ka pau ana o ke kamailio ana aku a Rurika \ kana mau mea iaia, ua puili mai la oia ia Anianiku iloko o kona poli, a he manawa ia nW laua pakahi e lulumi ana iloko o na hauoli ana o ko ke kino, me he mea la ua hoihoi houia mai ka laua mau hoomanao ana no na la a laua e noho ana ma ka aina knahiwi. (Aole ! p»o.)