Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 19, 12 May 1911 — HE MOOLELO NO Babariko ka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Babariko ka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana.

MOKUKA V. I "Aia anei he manao hopohopo iloko oa no ka hiki ole ia'u ke baawi aku i na hoohauoli ana ia oe?" "Aole loa he wahi kanalua iki iloko o'u nou/ r aiaiia hoomaka aku ia o Julia e minoaka me ka noke ana aku i ke kamailio i wahi e ike oleia mai ai aia kekahi mea nui iloko ona kahi i nalu ai iloko o kela manawa. MOKUKA VI. Ma kekahi kakahiaka ae, ke kakahiaka hoi o ke ao ana ae ma kela po a Palakiko ma o ka mahuka ana, ua hoea kakahiaka aku la o Makao Lorendo ma ka halealii o ke duke, a noi aku la i na koa e aeia mai oia e hele aku e ike i ke duke, he noi i ae kokeia mai, oiai he kanaka nui oia imua o Banaba, a o ke kanaka hoi ana i makemake loa ai e hoomare aku i kane na Julia. Ia lioea ana aku o Makao Lorendo no ke keena e noho ana o ke duke, ua haawi koke aku la oia i kona aloha kakahiaka, a mahope iho o ka hoohalaia ana o kekahi mau minuke e laua nia ke kamailio ana maluna o ua kumuhana like ole, o ka hoomaka koke aku la no ia o Makao e noi ia Julia i wahine nana i ka i aua aku: £ "Auhea oe e kuu haku, mulia paha e hookahahaia aku ana kou manao, ke lohe aku i ke ano o ka'u huakai o ka hoea ana mai la e ike ia oe i keia kakahiaka. Ua loihi ko'u noonoo nui ana no kau kaikamahine, a oiai ua hiki mai i ka manawa e oo ai ia manao iloko o'u, pela au i hele okoa mai la e noi aku ia oe i ka lima o kau kaikamahine e lilo mai i wahiue mare na'u." "O ka mea au i noi mai la, ke haawi aku nei au i ko'u ae mailoko lilo mai o kuu puuwai, no ka mea aole 110 au e kala kahiko loa i manao inua ai, aole lie kane kupono e ae na Julia, o oe hookahi wale 110. E kauoha koke aku i kuu wahine e hele mai, a maloko nei o keia wahi kakou e kūkakuka ai no ka pono o kou inanao e kuu naita hoopono!" Ua hoouna aku la ke duke i kekahi o kana mau kauwa lawelawe no ke kii ana aku i ka maknahine o Julia e hele mai imua ona, aoia ka Makao oka i aua aku ike duke: "Ua ala kakahiaka nui anei ke duke wahine i keia maiiawa?" "He mea maa i ka'u waiffne ke ala ana i ke kakahiaka uui, aka o ka oi loa aku nae o Julia, mamua o ka wehewehe aua ae o kaiao, e ikeia ana oia iloko o ka nwla pua, a e honi ana hoi i na ea huihui o ke kakahiaka, nolaila aole au hopohopo ana 110 ua wahine nei a'u, ke ole au e kuhiliewa, e haawi mai ana oia i kona ae no ka lilo mai 0 kaua kaikiunahiue i waliine mare nau." u Nani maoli ko'ii inahalo i ka lohe ana, lie mau mea makaala laua i ka wa kakahiaka, no Ka mea owau kekahi i maa i ke ala ana 1 na kakahiaka apau, a ke hooia aku nei au imua ou e kuu duke maikai, ina no ka lilo mai o Julia i wahine na'u, aole e nele ko'u hana c aku i na inea apau nona e hauoli ai." "Aole no o'u kanalua iki no kena mau olelo au e kamailio mai nei ia'u e kuu kauna maikai, a ina 110 koua aloha ia oe, aole a kaua inea e lioopaapaa ai, o ka liooinaikai wale ae uo i na lani no na haawina poiuaikai i loaa ia oe e like no hoi me ka mea i loaa ia'u, ma o ka lilo ana mai o kona makuahine i wahine na'u." "Ina aole i aloha mai ia ? u i keia manawa, na'u e a'o aku iaia a hiki i kona ike ana ia mea he aloha, aole o ke aloha ae nei ina ka lehelehe, aka o ke aloha i kapaia e ka poe haku mele, ke alod»a kakia ika iwi. Ua ike au he kakaikahi loa na kaikauiahine i hiki ke kupaa nia ko lakou mau manao iho, a no kau kaikamahine, ua hakilo au i kona mau aoao apau, a ua ike au he hana maalalii loa ka imi ana aku i na alahele nona e alolia mai ai ia'u." I ka manawa i pau iho ai ke kamailio ana aku a Makao, ua hooma"ka ae la oia e ku iluua, me ke kilohi ana aku iloko o ke aniaui e nana ai i kona helehelena, oiai oia kekahi o na kanaka u'i maloko o Milana, ana uo e ike la he hana paakiki loa ke aloha ole ana mai o Julia iaia. He kauaka kulaua hiehie io o Makao ma kona ano, aka ina i hoopihaia koua puuwai me ka uwila o ke kanaka koa oiaio, aole hoi e like me ka poe i hoopihaia me na manao haakei, ina aole he mea naua e lioole ae koua lilo ;ina i naita na Milana e haaheo ai, aole nae pela. he kulana okoa loa ko keia kanaka mai ke ano' mai e alohaia aku ai e na kaikamahine huapala o kela wahi. He uiau niinuke helu wale no ia o ka hala ana aku o ke kauwa, ua oili hou luai la oia a i mai la imua oke duke: 4 Ta hoike aku nei au i ka lohe i kau wahi'ie, a ua hoike mai nei oia ia'u, e hoea mai ana oia iloko o ka mauawa pokole; a he oiaio 110 ia a ke duke wahine o ka i ana mai i ke kauwa, 110 ka mea mamua o ka hala ana 0 na minuke he elima, ua hoea mai la oia imua o kana kane. Aia maluna o kona mau niaka ka nanaina kaumaha a npehupehu me he mea la ua kaumaha maoli koua ano. aka iua nae e hakilo pono aku ana kekahi mea iaia, £ loaa aku aua uo ka ike. aole i I hiamoeia kela e Cila a hiki i ka wale ana aku o ka elele no ' ka makemake ana oke duke e ike iaia. laia o ke komo ana mai maloko o ke keeua a Makao ma e noho aku ana. ua lmawi uuii la o Cila i konfi aloha imua o na keonimana, alaila ua hele loa inai la oia a noho iho la ma ka aoao o kana kane, e kakalifftku ana o ka hoikeia mai iaia o ka haua o ke kauohaia ana ae lio ka ht>ea aua aku iniua o ke duke. •'Auhea oe e kuu wahine e Cila, ua kauoha aku uei au ia oe e hele mai mamuli o kekahi mea ano nui a'u i makemake ai e hoike aku ia oe i keia kakahiaka. No Makao nei, ua kamaaiua oe iaia uo kekahi mauawa loihi ae nei i hala, aka ke hoikeike aku uei au ia oe i koua ano iiiaoli, o ia hoi he kauaka oia i puka mai ka ohaua mai o ua moi Monokaua o Italia. a oia nei ka welo i koe e ola nei o kela lalaui o na moi kiekie o kela au kahiko i hala. / Iwaeua o ua kanaka koikoi apau e noho nei ma Milana t aole 1 oi aku ko lakou kulana imua o Makao nei, aole wale ma ka waiwai, aka ma ka maua pu kekahi me ka helu ole ae i kona kuiaua uaita oiaio. Oka mtiuao nui o kana huakai oka hiki aua mai nei i keia kakahiaka. uo noi una mai no ia ia Julia i wahine nana. Ua hoike mai nei oia ia'u i kona makemake, a ua haawi aku nei au i ko'u ae iaia, o kou manao ku'u e ake aku uel e lohe maluna o keia kuuiuhana." Ua hele ka lielehelena o ke duke wahine a haikea, oiai aale oia i mahu'i mua o ka inanao nui keia o kona kauohaia ana aku e hoea mai imua o ke duke, aka nae aole no oia i hoohakalia iho i kan& pane 1 ka i ana mai: "E kuu Haku," wahi aua o ka hoomaka ana mai e kam&iiia "Aole kda. he mea i maiihiui ia oe e kuu kane, olai aia kekahi mem "jM oi loa aku koua kuleana e koi mai i ka iima o Julia mamua o Kauna Makao Loreodo; a ua Ike no hoi oe» mumn ae o ko kii ana ae ia'u i w&hine nau, ua haawi e aku an i ko*u ae e lilo o Julia! wahine na ka Makuika o

j Aia ke boike okoa mai la ka heleheiena oke dake ikr ax»o «a- -| boa me ka hele o na niaka a haliii me ka piha inama e puka mai ai t na haaoleio awahia aka ua :ke e aku la oae o Makao i ke ano o ke ; duke r a do ka hoopakele ana ae \ ua dak»- uei, i ae ole aku ai oiu ! e kaa ka pane ma ka aoao > ke duke. a o ia kana o ka i aaa aku i ke duke wahine: •Ke hoomaikai ako uei au ia oe e ke duke wahine," wahi a ' Makao me ka leo o ka mea i piha i ka mali ame ka maalea, aole : nae e hiki iaia ke haoa Tho i koua ano maoli mai na hiaa mai o Cila r a hoomau hou aku ia oia i kana kamailio ana: ! *Ta hana aku oe e like me kou kuieana maoli ma oka haawi { | ana aku i ka ae e iiio kau kaikamahine na ka Makuika Palakiko,, aka nae ia oe i haawi mai ai ia oe iho e iiio i wahine na ko makou : duke nei. ua hoohiki aku oe imua o ke kuahu a imua hoi o ke Akna, Mana loa, aoie oe e e hooili mai i kekahi mau hana e hiiahiia ai > oia. Ma kekahi olelo ana ae hoi. aole loa ke Akua i hauoii e ike: mai i ka hoohuiia o kekahi mau mea iloko o ka berita o ka mare,. ina penei iho la ko olua ano o ke ku-e o ka wahine i ka mea a kana kane e hana ai.' T : Aia waie no na maka o Oila maluna o Makao me ka nana ole' j\e ma kekahi wahi okoa aku. oiai nae he mau olelo kela e hoehaeha aku ana iaia. aole no nae oia i wiwo iho, oiai ke ike la no oia i kana 1 1 | mea e hana ai, aiaila ua hoomau hoa aku ia o Makao i kana kamaiiio ana: ) "1 koa manawa i ae aku ai e iiio oe ? wahine na ke duke, ua ; haawi aku oe i kau keiki maiaio o kana malama ana, a ua kau aku ; ke koikoi o ka imi ana i na mea no ua keiki la au e hauoli ai maluna ' o kau kane. O kau mau mea apau i hana ai mamua ae o kou hoo-1 huiia ana me ka mare me ke duke nei, ua pau ia mau mea i ka hoo-1 hioioia. Ua maopoj>o no ia oe e kuu duke wahine maikai, he no* . hona paonioni mau ko ka ohana l)eia Toa me ka ohana Vikona,' noiaila aole ioa he hana maikai ka haawi ana aku i kau kaikamahine { na kekahi o na enemi o ka haie o kau kane. j "Ia oe i haawi aku ai i kau hoohiki e hoolohe oe i na mea apau , a kau kane e kauoha aku *ii ia oe e hana, aoie oe i makemake e ]

hoole ae ia hoohiki an ma o ka ae ana aku e mare kau kaikamahine | me ka enemi o kau kaue." | Aole no he pane ma ka aoao o Cila, aka aia nae ka nanaina 1 ano hauoli nui na iielehelena o ke duke mamuli o kona lohe ana 1 mai i na kumu maikai loa a Makao o ka waiho ana ae iinua o Ci)a | i wahi e loli ai ka manao uahoa o kana wahine, a o ia ka ua duke nei! o ka i ana mai: | "Pehea kou inauao e kuu wahine, o na mea apau a Kauna Makao o ka hoopuka ana mai 'iei, aole anei ia he mau mea oiaio wale no e hiki ole ai ia oe ke hoole mai?" Ua kulou iho la ke poo o Cila ilalo me ka noonoo nui ana i kana mea e paue aku ai, iloko hoi o kela manawa hookahi, aia oia ke hoala mai la i na hana maikai a kana kane o na manawa i hala, a ke ike la oia, aole he hookahi in#nawa a Banaba i hoole mai ai i kona niau makemake, nolaila he hana maikai ole hoi nana ka hoole ana aku i kekahi mea e hoehaeha aku ai i kona manao, a iloko o kela uianawa hookahi, aole no oia i hoohewahewa i ke kau ana aku o kekahi «haawiua koikoi a hoehaeha 110 hoi maluna o ua kane nei ana ina no ka hooliuiia aku o Julia ma ka mare me kekahi o ka ohana Dela Toa. Ina manawa i hala aku, ua nana wale aku no oia ma ke ano o kana mau mea apau i haua aku ai no ka pono o kana keiki, he mau hana wale no ia i pili i kona ano makua, e kupale ana i ka pono 0 kana kaikamahine, me kona ike mua ole, he mau mea ia e hoehaehaia aku ai ka manao o kaaa kane, akahi no uae oia a lioomaopopo 1 ke ano o ka mea ana i hana aku ai, e hoopilikia aku ai i ka noonoo o kana kane, ka mea ana i lawe mai ai ma ke ano he makua nona. "E kuu kane aloha," i iioomaka aku ai o Cila e kamailio. "Ke kauoha aku nei au ia oe, e olelo ae ia Kauna Makao e liaalele mai i keia keena, no ka mea, ua makemake au e kamailio ia oe liookahi wale no." Ua hooko io aku la ke duke i ke kauolia a kana wahine, a ia hala ana aku o Makao no kekahi keena okoa aku, a noho kokoohia wale iho la no ke kane me kana wahine, o ka manawa ia a Bauaba o ke ku ana nmi iluna, a lalau mai la i na lima o kana wahine me ka pane ana mai: "Heaha keia manao nui au e kuu wahine i manuo ai e kaniailio mai imua o'u?" wahi ana me ka nana pono aua mai ma na maka ; o Cila. Aole e hiki ia Cila ke pane koke aku i ka ninau a kana kane, aka mahope iho o kona hooikaika ana iaia iho, ua i aku la oia me ka leo o ka mea i hoopihaia me ke kaumaha i ka pane ana aku: u O ka mea a'u i makemake ai e hoike aku imua ou eke duke, 0 ia no ka haalele ana mai o Julia ia kaua." j "Ua haalele io mai anei o Julia?" wahi a ke duke me ka li-o 'ana ae o fcona mau maka, a ninau hou mai la: "Eia oia ihea kahi 1 hele aku ai, a ma ke ano hea hoi oia i haalele mai ai, e hoike koke mai i na mea e pili ana iaia e kuu wahine? ,? *'Ua hala akii oia no Ausetelalia, ma kahi mamao loa mai Milana aku nei." "Oia hookahi wale no anei ka i hele aku uo kana huakai, a i ole he mea e ae paha kekahi me ia?" ,4 Aole oia hookahi wale no ma kela huakai, aka uu ukaii pu aku ka makuika opio me ia. M I ka lohe ana aku o Banaba no ka mahuka ana o Julia me ke kanaka ana i hoihoi ole ai, ua pale mai la oia i kana wahiue a kaa wale mai iaia mai, a ku ae la ua duke la iluna, me ka neenee ana aku he mau kapuai ihope a me na maka i hele a hulili me ka huhu ame ka inaiua, ame ka leo hoi o ka mea i piha i ka mana, i ninau mai ai oia ia Cila i ka i ana mai: "l'a ike no anei oe i keia mahuka ana o Juiia mai Milana aku nei?" ''Aole o'u makemake e hoopunipuni aku ia oe, aka no ka hoike ana aku i ka mea oiaio ea, ua ike au i kona haalele ana mai ia'u. v "No ka hiki ole anei ia oe ke au'a mai iaia i hookuu akn ai oe iaia e hele mamuli o kona aiau makemake iho? v "Ina an i noonoo mna no na mea a'u i lohe ai i keia kakahiaka ina aole au e hana aku e like me ka'u i ae aku ai iaia e haalele mai' ia Milana nei." "Aole o kon maoao ka*u e makemake nei e lohe mai ia oe mai, aka o kon mana. Ko ka hiki ole anei ia oe ma kou ano makua, ke hoole aku i kana man hana hookiekie i ae aku ai oe iaia e mahnka mai knn alo aku? ?> 'E akahele ke kamailio ana e kun haku, a e lohe oe i ko'u manao mamna o kon hoahewa wale ana mai ia'u. Ua ike akn an i ka nni o na ehaeha anei na kanmaha i kan akn malona o knn keiki, a e like me ka makuaMne i aloha i kana keiki ponoi. pela an i hana akn ai, āole ma kekahi ano okoa ae. Oke ake nni wale no iloko o'u, oia ka ike aku i ka T n keiki e noho ana iloko oka hanoli, a ia'n i ike akn ai, aole e loaa iaia ka Milana nei, na ae akn au e hele akn oia e imi i kahi e loaa ai i kona nhane ka maha. "Ua ike no an t aole he kanaka e ae a Juiia i haawi akn ai f kona pnnwai o Palakiko T>ela Toa wale no, a he kanaka no hoi oia a'n i mahalo ai, a no ko Saua hanoli like a elna, pela wale no an i hookuu akn ai i knn keīki, e imi i kahi e loaa ai iaia ka maha. Ina paha i ike an, aole e loaa ia Julia ka hanoli ma o kela kanaka la, ina aole ma kekahi ano okoa ae e Wki i kekahi mea ke kaili akn laia mai kona maknahlne mai, nolaila e ike mai oe e knn dnke maikai, ao!e ioa he haxia hewa ma ko'n aoao ka hooko ana akn I ka mea a ka makuahine i ike ai» o ke alahele wale no ia e loaa ai ka maha ame ka hanoli i kana keiki." (AoKe I paa.>