Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 38, 22 September 1911 — HE MOOLELO NO Babariko ka Malihini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Babariko ka Malihini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana.

MOKUNA XVIII. ~,2anci ka {kk? e aa e ku mai imua ou e Lanafago, ua like c , kanaKa ekulu niai ma kekahi aoao, a o ke kumu no paha . 'a v,-u maka'u nou, ua kamaaina mua lakou i kou ano!" _a makehewa wale iho 110 ko laua noho hou ana aku maloko ,■> .. .In, nolaila ua kulou iho la o Lanaiago ilalo, a hapai ae la «r k > iluna o kona mau lima, me he bebe la, a kaikai aku la '• <»vaku o kela hale nowaho o ke aianui, a he mau minuke ; ; : Je no ia a laua o ka hele ana aku, u hoea akii la laua ma ke....ilo iioolimalima, o ka a lawe loa aku la o Lana- : ;>"ua hoa, a hoomoe maluna o kekahi wahi maemae maloko c , k.t - ;:ni ht>ukipa. I.'a .aiho malie iho la o Lanafago i kana ukana makamae pela, a ), i a -.w la n«) ka hui pu ana me ka haku hale, a ia hoea hou ana n-a ra, ua lawe mai la oia he kiaha waina, a hoohainu aku la ia k >. a imi aku la no hoi o Babariko me ka hoomanawanui, e <.; a>- ta. h' »i pono mai ka ikaika i kona kino. ; 1 i nana h<»u iho la o Lanafago i kahi eha i hoopaaia ai me ka j S-.aiv.ika. a no ke kahe hou ole mai o ke koko, ua noho iho la oia ma| ka a■ /i j «.» ka moe, a ia wa i ninau mai ai o Babariko iaia: i -ivlu*a oe e Lanatago i hoea mai ai iloko o ka manawa pono loa. jv ka h(»t«])akelc ana ae ia'u?" i a maepopo mua no ia'u e hoea mai ana oe no ke kulaiiakauhale I n-i ī kria ahiahi, nolaila ua hele aku la au no kahi o ka'pukapa noj k\ u'\\ j)U ana me oe, eia nae, ua lohi loaia au o ka hiki ana aku, no ka nn a i ko'u ninau ana aku i ke kiai o ka pukapa, ua hoike mai la kela m'u no kou komo e ana mai iloko o ke kulanakauhle. ".Mi- ko'u kaKali hou ole aku, o ko'u huli mai la no la hele me ka lihai aua mai mahope ou, a o kou loaa wale mai no hoi ia ia'u, ua hooa e mai la he luahine, a koi mai la ia oe e hele pu aku me ia. Ua kamaama mua au i kela wahine, oia no kekahi o na wahine lawelawe a Anakalea. a ua komo na hoohuoi ana iloko o'u, no ka huli ku-e ana mai o Anakalea ia oe, a hooko aku la i ka makemake o ke Duke •anaha." "la hoohuoi mua no au e hana kolohe mai ana oia ia'u, koe wale n-> hoi ko'u manao ana iho, he hana paakiki loa kona hoao ana e huli ku-e mai ia'u. Iwaena o ka nui o ka'u poe i kamaaina ai, aole au i hoohewahewa i ke ano o kela kanaka o Anakalea; a oia no hoi kekahi i ike i ka'u mau meahuna, aka aole a kaua mau kamailio hou ana nona, e hoomau aku i kau haha'i ana mai i kau mau mea i ikel" ' ia hala ana mai no hoi o olua me kela luahine, o ko'u hahai mai la \u> ia mahope; a o ka lohi wale ana no ke kumu o kou komohia iloku o ka pilikia. Mai komo pu mai no au iloko o ka hale a 'kela lua'une o ke alakai ana aku ia oe, koe wale no kuu ike e ana aku ia Kauna Lorendo e kiei mai ana mawaho o ka hale, a hala wale ko'u «īanawa ma ka hakilo ana iaia, eia nae ia'u o ka huli hoi ana mai no ka puka e komo loa aku ai iloko, ua paa i ke kiia. "N'inau mai la au i ka mea maloko o kela hale, e wehe mai i 'ka puka aole nae he wahi mea a wehe ikiia mai, a e ole kuu olelo okoa ana mai o Kauna Lorendo ko'u inoa, o ka manawa ia i weheia mai ai ka puka, a o ko'u komo no ia iloko, a o ka mea apiki nae, ua holo aku !a kela kanaka kiai puka no kona maka'u i ka ike ana mai ia'u. "l'a noke aku au i ka niele iaia i kou wahi o ka laweia ana-aku, aok' ona hoike mai, a na'u maoli no i hele mai e huli ia oe, e like no hoi tne ia au i ike maka ai i ko'u hiki ana aku ma ka manawa a na kanaka na laua oe i pepehi i holo aku ai mai kela keena mai." "He keu aku maoli no ko'u hoohemahema ma ko'u aoao, ina i loaa iuiu ia'u ka ike no ka lakou mau hana, ina aole au e ae aku e kau mai M'kahi pilikia maluna o'u. ua hala aku Ia nae ia, aka e hoea mai ana ' .i ( i ka hora a lakou apau e mihi loa ai." M.i keia wahi o ka laua mau kamailio, i hoea mai ai ke kauka, o k i unaia ana aku e hele mai e lapaau i ko Babariko pilikia, a 'ual »j>c iho o ka hoakaka pono ana aku o Lanatago i ke ano o ka Iī k !i\->ia aua aku o Habariko iloko o ka poino, ua weheweheia ae ka haiuaku o ka hauhoaia ana ma kahi i eha o ua elemakule nei, i ka h.■•<»maka kōke iho la no ia o ke kauka i kana apana hana me j k.i •.■•al.\ni;mo. | N'iahi>pe iho o ka hana ana o ke kauka i na niea apau e pono ai ke j k ip.aka ;ua'i, me ka haawi pu ana mai i na kuhikuhi no na mea e hava ak .i ai ia Babariko, o ka haalele mai la no ia o ke kauka, me ka ps. ana mai e hiki hou mai ana no oia ma kekahi kakahiaka ae. la kokoolua hou ana iho o Habariko me Lanafago, ua ninau «kv. la > !.anafago: "Manao no anei oe e Babariko e huai ae ana o i Kau mau meahuna?" V V i,. A c \ x fci | a i a huaj ae i kekahi mea e pili ana ia'u? Ua a ke olelo no kona kamaaina ana ia u, eia nae no kona ike 1 ka u 'nea huna, aole loa iie wahi mea i maopopo iaia. Aole au i ki aku i kekahi kanaka i kau meahuna, aole iaia, aole no ia aka o kuu Akua hookahi wale no ka i ike i na mea apau iloko ; -a no ka i ike i ka meahuna au e huai ae ana i ko Milana apau. M MOKUNA XIX. k \\aiho iki hoi kakou ia Babariko pela e waiho ana iloko o konai P : i loaa aku iaia ma ke ano ulia ma'uwale, a e hoaui hou ae ka« j Wu ia l'alakiko e kakali hoomanawanui mai la iloko o ka hao ka hiki mai i ka wa a Babariko e kii aku ai e hoopakele v.ua mailoko mai o kela halepaahao. Mai kela la hope mai o ka halawai ana o ka opio me Babarīko a i * ka piha ana o na la eha, aole he wahi hiohiona no ka hoeao ka hoopakele e lawe mai iaia mailoko mai o kela wahi. aka j no nae i pau na manaolana iloko o Palakiko, ke kakali la oia o | ka niai o ka ma!w po, malia e hele mai ana o Palakiko e hoopa-| ae ma manawaro ua po hope !a. j E like me ke keiki liilii e kakHli ana o ka hoea mai o kekalu !a| pela iho la ko Palakiko ano, laia e kakali !a i ka uhi mai o I* uU mai kela po hope a ao ae ka lima o na !a a Babanko o ka ana aku i kona manao, no ka hoea aku o ka hoopakele; eia na * Hala mau ae nei kela ame keia hora, ao!e no he wahi ia nui o kona kokua. Manao iho la nae oia malia paha aia aku a j » ke aumoe, o ka wa ia o kona Koaloha e hiki aku ai, nolaila ua i aku la oia iluna o kona wahi moe, no ka hooluolu ana, a mao ka maluhiluhi loa» ua lilo koke aku !a no oia i ka hiamoe. Iloko nae o kona hiamoe kulif>olipo, ua hoohikikle loaia oia, a pou 0 koke mai la mai kona moe mai, a o kana mea i ike, o ia no ka pa an» akn o kekahi malamalama maluna o kona mau maka. » ' '? no hoi o kela manawa hookahi i ike aku ai oia i ka nee o kehl Pohaku nui ma kahi kokoke i kona moe. a ia wa i hoomaka ae

ai oia e alaalawa ma o a maanei. a ike aku la oia t kc ku mai o kahs rr t au kanaka eha, a bcomaop<3po koke iho la na h'.n o:a, J kc:a o kona keena paahao mua. aka eia ».na i kahi okoa "*xi. ro ka mea. o kc;a nimi ana e \kt nei, aia he mau puka anian? i hana a. a he kaokoa ae no h«?i ke ano o keia wahi mai k'>na wahi ma» mai. la hoi pono ana mai o kona noonoo maikai. o ka ntca mua loa o ka oih ana ae «loko ona, o ia no o Babariko» a hoomaka aku la oia e nana. aka o kana nae e ike ana, he eha mau kanaka i kahikoia me na ' lole ioloa, a ua uhiia ko lakou mau maka a paa me na mea hoano-e,« e maopopo oie aku ai iaia nei ko lakou mau helehelena. "E Palakiko Dcla Toa. ua kauohaia oe e hoea aku imua o ka aha ' hookolokolo hemoleie, no kou hookolokoloia aku.* % 1 pane mai ai ke- * ; kahi o ua poe kanaka nei. : ! "Heaha ka hewa nui a'u f hana aku ai i lilo ai au i mea hana kara-1 j ima e ku ai imua o ka aha hookolokolo hemolele T* wahi a Palakiko | me kona ku ana m?i iluna imua o ua poe kanaka nei. *'E hoomanawanui no oe a hoea aku kakou imua o ka aha hookolokolo; aole o makou na lunakanawai na lakou e hookolokolo aku ia | oe. aka he kauoha wale no ka i haawiia mai nei ia makou no ka lawe [ ana aku ia oe no kahi e kauia mai at ka hoopa'i i kulike me ka hewa | au i hana ai. M | "£ hoike mai hoi paha oukou ia'u Ike kumu o ko'u hoopaaia ana i maloko nei o keia wahi, a heaha ka hewa a'u i hana ai?" ! 'E hele pu mai oe me makou. a e ike no auanei oe ina mea apau e kamailioia mai ana ia oe!" ! Mamua oka hiki hou ana ia Palakiko ke pane aku, ua lalauia mai | la kona mau lima a pe'aia ae la ma kona kua me ka hauhoa puia i | ke kaula, a hoopaaia mai la he welu ma ko ia nei maka, o ka pau ae | la no ia o ka mea hiki ia Palakiko ke ku-e aku. ; Ua alakaiia aku la keia eua poe kanaka nei, a hoea i kekahi ala- | nui pii pohaku, o ko lakou nei iho aku Ia ia no kekahi wahi ilalo o ' ka honua, a i ka hoea ana ilalo, ua ku iki lakou no kekahi mau minuke, a ia wa 1 lohe aku ai o Palakiko i ke kani ana aku o kekahi bele, a o ka hamama mai Ia no ia o kekahi puka, a komo hou aku Ia lakou noloko o kekahi alahele kikeekee. a hoea ana noloko o kekahi keena akea. Ilaila i weheia ae ai ka welu e hoopaa ana ma kona mau maka. a ia nana ana aku a Palakiko mainua aku o kona alo, e noho mai ana he «kanaka poupou maluna o ka noho pohaku, me he mea la oia ka lunakanawai. Ua kahikoia oia me ka lole eleele, aua uhiia hoi kona I helehelena me kekahi pookii, a o koua umiumi wale no ka ia nei e ike aku la i ka oioi mai ma kona auwae. « j Ma ka aoao akau o ua kanaka nei i lilo i lunakanawai no ka aha • hookolokolo hemolele, e noho ana he kakauolelo, a nia ka aoao hema j hoi, he elua mau kanaka e paa ana he elua mau ke'a, a mawaho ae o lakou. na kanaka eha'na lakou i lawe aku ia Palakiko. J Ke alaalawa la na maka o Palakiko ma o a maanei o ua keena nei, 0 kana inau mea e ike la niawaho ae o kela mau kanaka. o ia no na |m<fci 'kaua ole to kela ame keia ano, e kakau mai ftna ma ko lakou mau wahi o ka hoopaaia ana he mau mea kaua hoi no ka hoehaeha ana mai i ka mea hana karaima, a ke ike la no o Palakiko i ke mai o ke koko maluna o kekahi inau mea kaua, a pii mai la ka lia maka'u iaia, 110 kona hoomainoinoia aku e kela poe kanaka a ka lokoino nui wale. W E ka Makuika o Lodi, ke ole au e kuhihewa, ua loaa aku ka ike ia oe, o keia wahi au e hoomaopopo mai nei, o ia no ka aha hookolokolo hemolele.' "Ua hoike muaia mai ia mea 'ia'u, a ke ike pono nei kuu mau inaka 1 keia manawa me ka hoohewahewa ole." Ma keia wahi aku i noke ia inai ai oia i ka ninaninau e pili ana i kona kipi ana i ka Ekalesia Kakolika. e like me na mea i lohe waleia nona, pela hoi me kona pepehi aua i kekahi mau koa ma Verona, a kauia mai la ka hoopa'i make maluna ona. "Auhea oe e ka lunakanawai," wahi a Palakiko o ka pane ana aku mahope iho o ka hoopukaia ana mai o ka olelo hooholo e plli ana i kona hihia. "Aole loa e hiki ia oe ke kau mai i ka hoopa'i maluna o'u, e like me kau i hana mai ai i keia la. Ina o keia wale iho la no na kumu i manaoia ai ua piii ka hewa ia'u, alaila aole loa e hiki ia oe ke ahewa mai ia'u, me ka loaa ole o na kupale ana ma ko'u aoao.' "Auhea oe e Palakiko Dela Toa, he hana hiki ole ia'u ke hoihoi hou mai i ka hoopa'i i hoopukaia aku la no kou hewa, a ina ua maemae oe a hewa ole, alaila o ke Akua hookahi wale 110 ma ka lani, ka mana nana e hookuu mai ia oe, mahope iho o kou make ana aku." "Heaha ke ano o keia mau oielo au e kamailio mai nei e ka lunakanawai?" "E like me ia a'u o ka hoike mua ana aku nei ia oe, e make oe, pela no e hookauia aku ai ia hoopa'i maluna ou. Mai na huaolelo ponoi mai kou waha mai, pela oe i make ai, aole na kekahi poe e ae i imihala mai i wahi nou e ahewa waleia aku ai. Ena kiai oka aha hookolokolo hemolele, e alakai aku { ka paahao no kona make! M Ua hele mai la na kanaka elOa e paa ana me na ke'a imua no ka hooko ana i ke kauoha inai ka lunakanawai mai, aka ua kuemi mai la nae o Palakiko ihope, me ka hoao ana e hooikaika i wahi e hemo ae ai na kaula i hauhoaia ai ma kona mau iima, a i aku la me ka leo hookikina i ka pane ana aku: "E keia lunakanawai a ka hilahila ole, ke noi aku nei au ma ka inoa o ke Akua, aole loa e hookauia mai ka make maluna o u, mt ka loaa ole ia'u oka hookolokolo ponoia. Aole keia he aha hookolokolo pololei, aka he mau hana hoomaewaewa wale no keia, he hana hoi i hoolala muaia i wahi no'u e make ai. O keia iho la anei ke ano o ka aha hookolokolo hemolele, o ka lawelaweia o na hana e ua kahaka puuwai eleele?" Xo kela mau olelo Jcu i a Patekiko o ka hoopuka ana aku i ka lunakanawai, ua hoopihaia akn ua lunakanawai la me ka inaina, a haalele la oia i kona noho a hele mai la no ke ku'i ana ia Palakiko ma ke poo. Mai ko no paha ia maoao ana ona, e hoopilikia mai i ka opio, aka ua alo ae la nae o Palakiko i ka puupuu. a kikihi ana ua kanaka nei, a mai hina ioa aku oia ilalo. o ka paa e ana mai nae i kekahi o na kanaka e paa ana • ke ke'a o ka mea wale no ia i kanono ole aku ai ke poo iluna o ka papahele. Ala hou mai la no nae oia me ka manao e hoolele hou mai i kana puupuu no ka lua o ka manawa maluna o Paiakiko, aka ua paa mai la oia i na kanaka elua, a hoihoiia aku la no kona noho. I Akahi no a loaa ia Palakiko ka manawa e kilohi pono aku ai i keU kanaka i hooliio iaia iho i iunakanawai, no ka mea mahope aku o | kona kua, ua ahuwale kona mau ano apau, aole ia he kanaka okoa | aku, aka oia nd o Anakalea. Mamua nae o ka maopopo ana ia Palakiko o kana mea e pane aku iaT no kela kanaka, ua hoea aku !a ua lunakanawai nei no kona noho. a laiau aku ta i kekahi ko*i e kau mai ana ma kona aoao, a hoomaka mai la oia e iho iialo no kahi o ka paahao, eia nae aoie e hiki la» ke hooko mai i kona manao pepehikanaka, oiai oa paa e mai la ota i ka hopuia e na kanaka elua. «Owai ka mea hookiekie mai maluna o'u i keia m*nawa! Ua haawiia mai k» mana ia'u e hookolokolo »ku > e hooka» ikuiiahoopa'i maluna o keia paahao! Ma ka inoa oke Akua ola. ama ka inoa toi o ka Ekalesia o Roma. ke kauoha ako n« ao la rfna « keta mau kaoaka e lawe akn iaia e pepehi a make loa. a ilt*o o a uk» o a FJaJesia ke makemake nei ao e «ke i ko«a make ana t kew manawa an o me lea hoohakalia hoo ole akn!" (Mklpa)