Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 49, 8 December 1911 — HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakai o Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o ha'i [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakai o Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o ha'i

MOKUNA IV. "E lawe mai hoi kekahi 1 wai no'u, hele mai Ia hoi ko'u puu a malonhaha I i ia wa i lohe aku ai oia i ka nehe o na kapuai wawae o ieekahi mea, me he mea Ia e hele ana e hooko i kana kauoha. iie mau aekona wale no kana o ke kakali ana, ua oili mai Ia ke-1 Wahi kaikamahine opiopio, e paa ana he pika wai a he pika waina, a : mai la iaia nei: "Ua hala aku nei ko'u makuahine no kekahi wahi, ina paha eia no oia i kauhale nei ,ina ua hoopiha mua mai nei oia i kou pika wai, j a no kona hele ana, ua halihali okoa mai la au i kou makemake. He | waina nae kekahi a'u o ka lawe pu ana mai la, a me he mea la o ka waina ka mea oi loa ae o ka maikai nou, he mea ia e hooikaika mai aua i kou kino." He mea e ka lelele o ka oili o Alehiano iaia o ka lohe ana aku i kela leo o ka paneia ana mai iaia, he keu aku hoi ka hialaai o kona mau maka, iaia o ka ike ana aku i ke kaikamahine e ku mai ana imua 0 kona alo, a me he mea la, aole i lilo na olelo i kamailioia aku i mea aui i kona manao, mamua o kona hoonuu ana aku i ka helehelena nohea o keia kaikamahine, ke kilohi wale la no oia ma na aoao o ua kaikamahine nei, a no ka pane ole aku o Alehiano, ua i hou aku la no ke kaikamahine opio i ka ninau ana aku: "E inu ana no anei oe i keia waina?" a kukulu iho la oia i na pika elua maluna o ke pakaukau. "Ina paha oe e oluolu mai ana, nau no hoi e ninini mai i ka waina ilo4co o ke kiaha," wahi a Alehiano, me kona makemake ole e kaawale kela kaikamahine mai iaia mai. Ua hooko aku la no hoi ke kaikamahine i ke kauoha a Alehiano, a ninini iho la i ka waina iloko o ke kiaha, me ka pa'ipa'i pu ana iho 1 ka wai, alaila haawi akti la ia Alebiano e inu, a he hookahi no wala ana a ua kanaka opio.la i ke kiaha, o ka pau no ia o ka waina oloko, alaila noi hou mai la i ke kaikamahine e hoopiha hou iho i ke kiaha, me ka i pu ana mai: "Mai kanalua oe i ka haawi hou ana mai i waina no'u, oiai aole au i makemake e inu no ka ona, aka ua hele maoli no kuu puu a maloo, a ina e loaa ana ia'u he hookahi kiaha hou i koe, e maikai ana ko'u kino, mai maka'u oe i kekahi mea," a o ka nininiia aku la no ia he kiaha waina hou, a haawiia aku la ia Alehiano e inu. "K waiho ana 110 au i keia mau pika a elua maluna nei o ke paVaukau, a i makemake no oe e inu wai, a waina paha, ua hiki ke loaa kou niakemake ma keia pakaukau," alaila ua hoomaka aku la ua kaikamahine nei e hele no kahi o ka puka e hamama mai ana, me kona manao e hookaawale aku oia mai kela keena aku. O kona oili aku 110 nae ia iwaho, ua kahea e aku la o Alebiano iaia i ka i ana-aku: "Malia paha hoi aole no he nui o kau hana?" "Ae, aole no a'u mau hana nui," wahi a ke kaikamahine me kona huli ana mai a nana ia Alehiano. "Ina hoi ha pela, e noho mai hoi oe maluna o kena noho, a hoike mai ia'u i ka moolelo o ko'u hoea ana mai maloko nei o keia wahi ?" "K kakali hwmanawam» no oe pela a hiki i ka huli hoi hou ana mai o Tome Benafoda, nana e hoike mai ia oe i na mea apau." "He keu aku hoi ha ka loihi a'u e kakali aku ai, no ka mea ua hele au a uluhua, e ake wale ana no o ka lohe aku i ka moolelo o ko'u hoopakeleia ana mai ka make mai. Aole anei au i ike mai ia oe i ke ku ae i ka aeone nei." ,4 Ae, owau i'o kau o ka ike ana mai." "Ina hoi ha pela, e hoi mai hoi oe a noho mai ma kuu aoao nei; no ka inea aole o'u kanalua iki no kou maopopo ana i na mea apau; a pehea aole anei oe i ike i ka mea nana au i hoopakele?" "Ae, ua ike au i na mea apau," alaila haalulu ae la ke kino o ua kaikamahine nei, no kona pihoihoi, a no kona makemake ole no h6i e kaa mai maluna ona ke koikoi o ka hoakaka ana aku i ka moolelo o ka pakele ana o ke kanaka opio. . "K hoike mai hoi paha oe i na mea apau e pili ana ia'u, ua hele au a piha i ka nauki e iioho aku nei l" # Aia no kela kaikamahine ke ku malie la ma'ka puka, me ka nalu nui ana iloko ona, he mea pono paha iaia ke ae aku i ke koi a Alehiano, aole [>aha, a mamuli o ke ano hakumakuma o ka helehelena o ua kaikamahine nei, ua i hou aku la o Alehiano. "E Aiika Makale, ina aia kekahi noonoo iloko ou, eia au ke manao nei e aku ia oe ma kekahi ano, alaila e hoike koke inai i keia manawa," "Aoie o'u manao e hana mai ana oe pela ia f u." "Ina hoi ha pela ea. ke nonoi hou aku nei au i kou olnolu, e neenee mai hoi oe a kokoke ma kuu aoao nei, a e hoike mat i na mea ap&u e pili ana i ke ano o ko'u pakele ana, a*u e i ae nei, ua pakele mai »u ma ke ano mana." Ua hiki hou ole iho ia Alika Makaie ke hookololohe. me kona manao mua aole e hoike aku i kekahi mea ia Alebiano, alaiia me na kapuai malie, ua hele mai la oia a noho iho la maluna o kekahi noho ma ka aoao o ka moe o Aiebiano, oiai hoi o Aiehiano e hooholo malie )a, a e hoolai ana i na mana haku'iku'i i ooloku ae la iloko ona, a mahope o ka hala ana o kekahi mau sekona ia laua o ka noho hamau ana, me ka maopopo oie i ke ano e hoomaka ai 1 ka laua mau olelo. ua kaa mai la ia Alehiano ke kamailio mua ana ma ka nieie ana mai: w o.fa nuinao anei o keia hainaka ao e ani ae ana ia'n, oo ka h*a\%n ana ae no ia i ka hoaiiona, aoie au e hookokoke aku i kahi 0 ka poino ea?" u Ae o ka manao ia o ka hainaka a'n e ani aku ana ia oe, aole nae ou hoomaopopo mai, M wahi a Aiika me ka haalulu ana ae o kona kino, no kona hoomanao no kela poino i loaa i ka moku o ke fcanaka opio. H XIa ike au, e loaa ana ia oe kekahi poino, oiai e holo pololei aku ana kou moku e kau iluna o ke ahna pohaku. Mai keia puka aniani aku no au i ike ai i ka holo ae o kou moku, no kahi o ka poino, a i kuu ike ana aku e hookokoke loa aku ana oe i ka puu pohaku, o ko*u oili aku la no ia iwaho, a holo aku ia i kahaone, me ke ani ana i ka hainaka, e hookaawaie toa ae oe mai ke alahele au e hookele ana i kou moku» eia nae ua hiki o!e ia'u ke hoopakele ae i ko moku mai ka poino maV* u Ua ike mai au i kou ku ae i kahaone nei» no ka mea ke hoomaopopola au mamua o ka hooku*i ana aku o ka moku 1 ka poliaku» aka pehea nae au i hoopakeleia ae ai mai ka make mai?* M E hoomanawanui no hoi paha oe pela a huli hot tnai o Tomo, no ka mm ua maopopo iaia oa mea apau i hanaia aku no kou pono, mai twfce \m mai oe i ke koikol ia'u e hoike aku i kou hoopake!«a ana.* 0 "Pehea auanei e hlki ai ta*u ke kakali malie a hoi hou mai oia, wo

ka inia aole o"u minaoio, ua hoea mai oia iloko o ka wa pooo no ka' °op e e ana ae ia u mai ka make mii. E hiki aiu knei uoe kt; hoike mai u'u » keia manawa. i ke ano o ka ioaa ana aku o ka lohe< »a Torae t no ko'u poino ana?" I Ua iioho kukule loa iho la o Alika, me ka pane ole aku no kekahi mau mmuke, no ka mea ke hou ponoia mai la ka ninau e Aiehiano i e hiki hou ole iho ai iaia ke huna i ka mea otaio, ua niele hou | mai !a no ke kanaka opio iaia i ka i ana mai: i "Nau no nae paha i hoike aku ia Tome, i ke ano o ko*o pakele! ana mai ka make mai ea?" i Ae, owau no ka mea nana i hoike aku iaia i na me aapau, a peii! hoi au i maii&o ai, oia ka mea nana e haha'i mai i na mea apau i t hanaia aku maluna ou." \ * Ina pela, mai kou mau lehelehe ponoi no au i makemake ai e lohe i na mea apau, e like no hoi me ia au o ka hoike ana aku ia Tome. Mai hoole mai oe e ke kaikamahine t>pio i keia noi a'u ia oe !" Nana aku la o Alika i na maka o ke kanaka opio no kekahi manawa loihi, a me he mea la ua hoi pono mai la paha kona mau manao | maikai apau e hiki hou ole iho ai iaia ke huna i na mea oiaio, ua hoo-1 maka aku la oia e kamailio i ka i ana aku: i "Ma kela manawa a'u e nana aku ana a ike aku i ka hooku'i ana • 0 kou moku iluna o ka puu pohaku, ua hele au a piha loa me ka maka'u, e maopopo ole ai ia'u ka'u mea e hana aku ai. Ia mahie ana ae nae o na manao pihoihoi mai ia'u ae, akahi no a ala mai la ka noonoo e hana aku ai i kekahi hana hoopakele no kou pono. "Aole au i holo mai no kauhale nei, e hoike ai i kou pilikia i ko'u makuahine, a i ole kahea ae paha me ka leo nui i wahi e hoea mai ai na kokua, aka ua holo pololei aku la au no kahi o ko'u waapa e waiho ana, a hoomaka aku la e hoe me ka ikaika apau i loaa ia'u no kahi o ka moku poino. "Aole o'u ike aku i kekahi mea, oiai au e holo aku ana mai kahi mamao mai ka moku ili mai, aka ia'u nae o ka hookokoke ana aku, akahi no au a ike aku i kou au mai nouka nei o ka aina, a ia wa i hoolana loaia mai ai ko'u manao, e hele aku e hoopakele mai ia oe mai ka make mai. "I kinohi, ua manao au, he pono au wale iho no kau, aka mahope iho nae o ka nana pono ana aku i ke ano o kau au ana, akahi no a loaa mai ka ike ia'u, eia ka he mea hoolana kekahi malalo ae o kou kino. He mamao no nae oe mai ia'u aku i kela manawa, aka ua hoomau aku la no au i ka hoe ana i ko'u waapa, me ka nana ole ae 1 ke po'i mai o na nalu nunui, a i ko'u kokoke loa ana aku ia oe, ua ike aku la au i kou paupauaho ,e aneane ana oe e piho iloko o ke kai. "Uoko nae o ko'u nanea o ia hoea ana aku, ua pa aku la ka ihu o kuu wahi waapa ma ko mau poohiwi, a ia wa hookahi no hoi i piholo iho ai oe iloko o ke kai, aka no'ka hoopakele ana i kou ola, ua haalele koke ih o la au i ka'u mau hoe, a kakali aku la o kou pii hou ae iluna o ka ilikai, a i ka wa no o ka oili ana ae o kou poo, o ko'u hopu aku la no ia i kou lauoho a hoopili mai la ia oe ma ka aoao o ko'u waa^a. "Ke hooikaika la au i ka hapai ia oe iluna o ka waapa, aole nae he hiki no ka mea ua oi aku kou kaumaha mamua o ka hiki ia'u ke hana ae no kela manawa, aka me he mea la e pa-e iho ana kekahi leo ma ko'u mau pepeiao i kela manawa. 'Ua like ke ola me ka momi makamae/ aka heaha keia au e kukule mai ne<?" i ninau aku ai o Alika, me kona hooki pu ana iho i ka haha'i ana aku i kana moo!elo hoopakele i ke kanaka opio. "Heaha auanei, e noonoo wale ae ana no au i ko'u akelekele loa ana e poino, nolaila mai hooki i kau haha'i ana mai i ke ano o kou hoopakele ana ia'u, e hoomau aku e ke kaikamahine opio koa," wahi a Alehiano me ka hele o kona ano a haikea, i kau a mea o ka piha i ke eehia no ke ano o kona hoopakeleia ana e kela kaikamahine opio. "Ma kela manawa a kekahi o ko'u mau lima e paa ana i kou lauoho, ua lalau iho la kekahi lima o'u i ka pokaa kaula o ko'u waapa e waiho ana iluna o ka nohoana, a ia wa au i hoao ai e hookomo i ke kaula malalo ae o kou mau lima, a akahi no a loaa ia'u kahi maikai e paa ai ia oe, aka nae iloko o kela manawa hookahi, i lalau ae ai kou mau lima a paa i Ica waapa, me he mea la e hoolkaika ae ana oe e kau iluna, a hui pu iho hoi me ko'u hooikaika ana, ua kau mai la kou umauma ina ka niao o ka waapa. "Ike iho la nae au i kela pianāwa, ua pau kou ikaika, a o kou wahi aho hope wale no kela e ailiili ana, nolaila, ua hoohei aku la au i ke kaula ma koti wawae, a huki mai la ia oe noluna o ka waapa. "Aole no nae ia he wahi hana maalahi, no ka mea ia'u e hooikaika la e kau mai oe noluna o ka waapa, ke komo inai la ke kai iloko, aka aole no o'u hoopau i na.manaolana no kou kau mai iluna o ka waapa, a hele no hoi oe a kau iluna, ua hele a pau ko'u aho, a ua hapalua like ka waapa i ke kai o ko'u noho iho la no ia hoomaha, me ke ka ana i ka liu, alaila hoomaka mai Ia au e hoe nouka nei o ka aina. "la'u o ka hookokoke ana m ai nouka nei o ka aina, ua pau loa ae la ko'u mau manao liopohopo, aka iloko nae o kela manawa loihi t mai kou kau ana maluna o ka waapa, a hiki wale i ka pae ana mai i nouka nei o ka aina, aole ou onioni ae, aka ke hanu malie la no nae | oe, me ka ike ole ae i ka mea e hanaia aku ana maluna ou. "Hoea mai au nouka nei o ka aeone, e kakali ae ana kuu makuahine o ko'u hoi mai. no ka mea ua ike no oia i kuu holo ana iwaho ! o kahi o ka moku poino, a na maua i ka'ika'i loa mai i kou kino no | ka hale nei, a nana oe i malama mai ka po nei mai a hiki wale i kou | hoomaopopo ana i na mea apau i keia manawa." I Ia hooki ana iho no oka Alika Makale hoike ana aku ika moo I lelo o kona hoopakele ana ia Alehiano mai ka make mai, ua kulou | iho la kona poo īlalo, aka ua paa mai la nae na lima o ke kanaka opio maluna o kona poohiwi. a ia aea ana aku o Alika, a nana ma na maka o Alehiano, aia na waimaka ke hiolo makawalu mai la mai na papalina mai o ke kanaka opio, mamuli o kona piha loa i ke aloha ame ka eehia no na hana koa i hanaia aku e kela kaikamahine a ka maka'u ole. Ua huki aku la oia ia Alika a pili loa ma kona aoao, alaila hoopili mai la i kona ihu ma na papalina nohea o ua kaikamahine la, a pane mai la: "O ka mea ao i hana ai no ko'u potio, he hana hiki ole ia | ia*u ke uku aku ia oe me ke dala ame ke gula, aka ke kalokalo ae nei nae au i na lani, e hookau mai i kana mau hoopomaikai ana maluna ou, iloko o kou mau la i koe o ke ola ana. n Ua hoopukaia aku kela mau huaolelo me ke kui'o mai na lehelehe aku o Alebk>na, a aole no hoi p Alika i kaili aku i kona papalina ma ka manawa o ke kanaka opio o ka honi ana aku iaia, aka ua lilo ia I mau hana a Alehiano i mea no ua kaikamahine nei e paluhe ai, a| hiolo mai la na kuln waimaka mai kona mau lihilihi mai, e hoike mai ana hoi i kona komo pu ana me ke kanaka opio iloko o ka haawina hookahi o ka hoomaikai, no ka looa ana ia laoa a elua he manawa maikai loa e ike aku ai i ko laua mau puuwai pakahi. Iloko o kela manawa a ua man opio la e hookahe ana i ko laua mau waimaka, o ka wa ia i loheia aku ai ka nehe mai o na huila kaa, a ia wa i hoomanao ae ai o Alehiona» ke huli hoi mai nei ka paha kona hoaioha opio, a pela pu no hoi me Alika, a hoomaka ae la ua kaikamahine nei e ku iluna, aka ua ka-ua aku la o Alehiona iaia e noho iki mai, a o ia kana o ka pane ana mai: "Alia hoi oe e haalele koke mai ia'a," alaila ua ku koke iho la o A!ika % a kilohi mai la ma na maka o Alehiona, aole nae me ke aoo maka*© a pihoihoi, aka me he mea la ua hoanheeia aku ta man ano apau, a o ta ka Alehiona o ka hoomaa hoo ana nxat i kana kamailio ana: "E huikala mai oe ia'u e ke kaikamahine opio,* alaila lalau aku la o Alehiona i ka lim» o Alika, a huki mai la a piH ma kooa aoao, a i ho« aku !a . (lili |