Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 12, 28 March 1913 — KA HUAKAI A NA SULONA KAUKANAWAI NO MOLOKAI [ARTICLE]

KA HUAKAI A NA SULONA KAUKANAWAI NO MOLOKAI

E kiei mai ana na kukuna malamalama olinolino o ka la o ke kupulau maluna o na kuepali o ka pae mauna kalae 0 Alolokai, tia huwle na kakai pali I kuhoho, na awawa aine na kualono. na | kualapa hauhuli o ke Koolau. e ! waleia aku ana no ka waiho mai o Ke kula panoa laula o Kaiolohia ame ka iepo ula o Kalae, a e waiho kaheia mai ana hoi ke kula uliuli o Kalaupapa i piha me na kauhale nani a na maka e hookaha ai, o kuku mai ana malalo iho o na kumulaau like ole i luhiehu i na lau uliuli e oluolu ai na maka ke nana aku a e oluolu ai hoi ka nohona a na kupa o ia home a ka ehaeha i noho ai, a e lehau mai ana hoi ka uwapo 1 na kane, na wahine ame na kamalii i knhikoia me ko lakou mau aahu nani, he mau keonimana a mau lede maopopo ke nana aku, ma ka manawa i "hiki aku ai ke Kalaudina, i kona pahu bojm a hekau iho la i kona heieuma ma ke awa la'i o Kalaupapa, aneane i ka hora 7 a. m. o ke &abati nei, mahope o kona hiipoi ana aku i kana mau malihini o ka haalele ana iho i ke lai o Kou ma ka hors| 2 a. m. o ia wanaao, no ka hooleleia aku no ka panalaau o ka ehaeha, ka luu mimilo nui nana e ume inau aku nei i na lahui like ole me ka hoomainoino uiauiu, e auwe a e kaninhu mau ana i ka po ame ke ho, i ke kau hoi ame ka hooilo a hiki aku i na la hope o keia ola niauleule aoa. Jtie malie maikai ka moana a he hala'i lana malie ke kai o ke awa o Kalaupapa mai ka manawa i ku aku ai ka moku a hiki wale i ka haalele ana aku, lie kakaikahi loa na manawa loaa o ka malie lea elike me ia ma ia awa, pela ka olelo a na kamaaina, a e hoomaikai nui ia na lani no ia pomaikai nui i hoomanawamiiia mai e Kona lokomaikai palena ole. I ka pae ana aku o na mea apau i ka uwapo e kuku mai ana me ka makaukau mau na keiki olohe himeni o ia panalaau me ka lakou mau gita ame na ukulele; o ko lakou mau helehelena ke nana aku, ua loli ano e loa, aka nae, ma ko lakou mau »oo he ku i ka.lea ame ka hoene e nele ole ai ka hooniia o ka puuwai, oia no oe o na oo leo lea hulu melemele o ka uka Olaa, a i oi aku no hoi ka u 'i mamua o kekahi mau

l kaiapu himeni o ke kaona, na ka maej mae o ko l&kou mau aahu i hooi loa akn I i ka maikai o ka lakou mele ana, h6 ; mau himeni hooni pnuwai i liiki ole ai I e immi iho i ka waimaka. I T ka akoakoa pono ana aku o na j malihini apau no Ka liwapo, ua alakaiia I aku la e ka Lunanui puuwai hamama J. ! McVeigh no kona home, a malaila i ; hooluana iki iho ai no kekahi mau mi- ! nuke, alaila, ua kau ae la na mea apau ; 1 maluna o na kaalio kekahi poe a o ka hapanui maluna o na lio momona holo kiau a holo kainepu i palakiia na hulu a hinuhimi o ia no oe o ka pahoehoe, , i me ka hoolakoia me na lako apau, a ' kai aku la ka huakai no ka panalaau o Kalawao, he wahi mamao he ekolu . j mile a oi, eia nae, ua lilo ia loa i mea ole i ka ihu o ka lio, a oiai Tie maikai ke alanui, ua hanaia a kohu moena pawehe o Mokuleia ka laumania, he paowale no aohe ka'nlua ana iho a hiki i ka hoea ana aku i ka Home Balauwina, kahi a kekahi poe ma'i i luakaha ai no na kau a kau me ka ehaeha. | He hora aoi i hoohalaia malaila; he I ma« ha'iolelo mai na solona ame na | hoahele e ae ka i luia mai iwaeōa o na I ma i, he mau olelo hoolana manao i na j ma'i i hoopilihuaia na naau, a e noi mai : ana i na ma'i ina he mau pilikia ano i nui ko lakou he pono ke hoike aku i hiki ai i na aolona ke hana, elike me ka hiki ia lakou ke hana. Ua pane j na ma'i ma ko lakou aoao aohe o'lakou j mau pilikia e ae koe wale no na pooi leka ame na uk\imoku ukana a lakou o ka hoopii ana mai i ka ahaolelo. Ua j pane na aolona ma ko lakou aoao e hoo* ikaika ana lakow e hana akii i na mea j e pono ai lakou, ma na hoopii i ikein he kupono. Iwaena o ka puulu o ka poe ma'i i. akoakoa ae o na kahunapule Kakolika • kekahi ame Mr. Dtitton, kekahi o na ; i haole i haawi i kona ola no ke kokua j ana i ka poe ma'i a i hoohiki hoi i ke- j kahi olelopaa e noho pu ana oia iwa- j ena o ka poe ma'i a hiki i kona mau la liope. Haalele ka huakai ia laila a holo aku la © makaikai i na hale a ke aupuni Amerika i hoolilo ai he mau haneri kaukani dala; he mau hale nunui maikai kela i kukuluia he kakaikahi

I wale no nae ka poe ma'i e noho ana i iloko, a ua kukuluia ma kekahi kahua j aneane he haneri kapuai mai ke kapakai mai. I Ilaale'le ka huakai ia Jaila he mau ! minuke i hala ae o ka hora nmi a hoi hope hou no Kalaupapa. Ma ko lakou alahele huli hoi ua makaikaī v aku la lakou i na home o ka poe i loohia loa | i na pilikia ame ka Bishop Home kahi ' e malamaia nei e na makiiahine Vili- : kina, a ma ka hoopokole ana ae he ku | i ka nani ka home o na kaikamahine ( ma'i e malamaia neij a mahope o ka makaikai ana ia home ua hoi pololei I akn la ka huakai no ka hom'e o ka Lu- ! nanui McVeigh, a oiai e hoi ana ma ke J alahele ua kulu maoli na waimaka o ikekahi mau hoaloha haole me ka ehaeha |nui'o ka naau no ka ikemaka aku i na helehelena o na hoakanaka ua hala ka j nani, ua hala kela Kurana hiehie, ua | mae ka pua a e maloo aku ana. i Maloko o kekahi lanai launiu nui i luhiia me na hae Amerika ame Hawaii, . e kuku mai ana na kumu maia ma na kihi eha me na ahui i hele a aneane e , halii i ka lepo, me no pakaukau loloa I , eha i hele a luluu i na meaai kuhikuhi-1 , nia like ole, aolie hoohalahala ana a ka j pnu moni ai, ke poala lua nei i kahala"uaola, i hookipaia aku ai na malihini j I no ka hoopiha ana i Ka lua o ka ina-1 j ina i hele a houpo lewalewa, a o i haupa iho i ka poi uouo kaohi puu, ke kuj 1010 ame ke koele palau mikololohna, ;ka puaa laulail a kaluakele momona, j ka amaama lawalu a maka, ka moa i kupaia a palakahuki. ka opae mahikihiki me ka hoio, ka opae mo'a me ka hee makolekole, na huaa! like ole ame na paiMiuamoa, a eha ia Keonipulu. I panai hoi ma ka aoao o na mal'Mni ua kaahele ae la ka Mea Hanohano Wm, ' .T. Coelho ka eu me kona papale no ke : noi ana i na kokua, a o ka huina o na flala i luluia he $38, he huina niahua-! hua i haawiia aku a i panaiia mai me j na lioomaikai ma ka aoao o ka hui hi- > : meni me ke kale&alo pu ana ae i na ' mana Lani. I Ma Ra hale puhi ohe ma ka paka o Kalaupapa i haawiia ai kekahi mau iha'iolelo, a o ka Meia Fern ka panina ( hope loa o ka poe i ha'iolelo, a iwaena o na ha'iolelo he elua mau hoopii i waihoia mai imua o ke komite ola. Aohe mau hoohalahala i loheia mai.waena mai o na ma'i no ko lakou mau lunanui, ua malamaia lakou me ka maikai wahi a lakoii. Ua hookunia na hai na o ia la mahope iho o ke kani ana o J ke oeoe o ka mokn, a o ke ka'i , aku la no hoi ia o na malihini ame na kamaaina pu no ka uwapo, a oiai aohe I hiki ke lulu lima aku me na makamaka ' ame na hoaloha. Ua haalele aku la ke! ,Ralatidina ia Kalaupapa ma ka hora 3 p. m. a ma ka hora 8 o ke ahiahi Sabati i hoea mai ai i ka hnikau o ke : kaona.