Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 16, 25 April 1913 — HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai [ARTICLE]

HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai

l a nuke i*> aku !a o Kikila i ka niele eiike mc kana i hana aku ai j ke kanaka ?msa. a ua j:ane mai keia kanaka hope. r na ninau apau me j;a osa:o !oa, eia nae ma kekahi mau wahi, ua hoohakalia no oia : ka pane ana mai. o kona maka'u wale no i na hana ho»»mainoino, ke kumn o kona huna ole ana aku i kekahi mea, a hoike mai oia elike no me na mea a Kena o ke kamailio mua ana mai ia Kikila. Xo kona hoike ana mai i na mea oiaio wale no, aole Ue nnu hana h< opiiikia i kauia aku maluna ona, uoiaila ua hoihoi houia aku la o.a pial'iko o kona keena no ka hoopaain ana, a oili aku la no hoi o Kiki!a iwaho, me ka ukali ana aku o ka Eia mahope o:ia. <) k<» laua nei hoi aku la ia a komo maloko o ke keena hōoiiipa o k<- kakela. ua huli mai la ka Ela, a pane mai la ia Kikila: "Heaha la ka kaua mea e hana aku ai i keia manawa ?'' "<) ka mea mua ma ko kaua aoao e hana ai, o ia*no ka noonoo ana i na keehiua apau e hooko aku ai ma keia hana nui." \\\ peliea he wahi manaolana no anei kekahi ou no ka paa o Gala 'l'ameia 1 ka hopuia?" "Aole loa he kanalua iki iloko o'u no ia mea, a ke hooia aku nei au imua ou, mamua <> ka piha ana he hookahi pule mai keia manawa ;.ku, e lilo ana oia he pio iloko o ka poho o kuu mau lima." "ina o kena ka mea oiaio loa e kuu Kikila hoomanawanui, alaila ke kalokaio ae ne? au i na lani, e uhaiia kou mau kapuai wawae, me ua ulia pomaikai he nui." MOKL'NA XVII. K wuilio iki hoi kaua e ka mea heluheHi i ka Ela ame Kikila, oiai iia ko na mea a laua o ka iini ana, ma o kela mau kanaka elua, a e hoohuii ae i ko kaua noonoo i ka U'i Mahela ame kana kauwa wahiue. < Mai ka l"i Mahela e waiho ana iloko o ka maule ma kela manawa <• ha;>ai : a ana e (iala Tamela, aole ona hoomaopopo ae i kekahi mea a hiki wale i ke kau ana ihina o ka moku, aka nae i ka hala ana o kek.ihi inanawa loihi ma ia liope mai, akahi no a hoi pono mai kona 11« "H io maikai, a ia alawa ana ae o kana nana ana ma o a maanei, !u hir>na ano e wale no ana ka ike mua ole ana, eia nae o kana e li» o;i:aopo;>o la, o. ia ka oni o 'kona kino, a hoomanao koke aeja no nia. eia ka oia maluna o kekahi moku, ka mea hoi ana i kau ai ka weli i na la aku i hala. Iloko nae o kela pane mai ai o Aneta me ka leo malie: "E knu Mal>ela aloha!" a ia alawa ana aku a Mahela ma kekahi aoao, •• noh-i mai ana kana kauwa wahine maluna o kekahi noho haahaa, w ua kona UelehekMia i hoike mai i ka noke ana o ua kaikajnahine in i i ka nvve, oiai ua hele nn maka a upehupehu. "O oe no ka keia e AnetaT i ala koke malai ka U'i Mahela mai kona wahi e moe ana, a noho pono mai la iluna, me ka hoomau hou ana īnai \ kana KamaiUo ana: "Eia kaua ihea J&kuu Aneta aloha?" "Kia kaua iloko o ke keena kapena o ka moku hoopae waiwai malu." wahi a Anela me kela leo uliku no ona, e lohe oleia mai ai e ka !>t>e oluna o ka oneki o kela moku. "Alaila eia anei au malalo o ka malu o Gala 'Pamela i keia manawa?" "Ac, e kuu Mahela. L r a lawe maoliia mai kaua a elua me ka lima ikaika a liiki i ke kau'ana iluna o keia moku." "A pehea he loihi anei kou manawa o ka waiho maule ana me ka lu omaopopo ole no kekahi mea?" "O, e kuu Mahela, he mau hora toihi loa kou waiho malie ana akahi no t>e a pohala mailoko mai o kqla maule i loaa ia oe, oiai eia kaua iloko o na hora o ke aumoe e nel i keia wa." "Ile keu aku maoli ka keia o ka meaMnaikai ole i ko'u noonoo, a pehea ana la ko kaua pono e Aneta? Hey>i ae ko'u makemake ana e make. mauuia o ke kaa ana aku malalo \o ka mana o keia kanaka puuwai lokoiuo!" \ "Mai hookaumaha i kou noonoo e Mahola, aka e hoolana kaua i ko kaua mau manao kaumaha apau, malia, e hoea mai ana no na kokua iloko o ka wa nono!" \ "Kehea auanei e hiki ai ia'u ke alo ae, no lfa mea eia kaua i kahi e loaa ole ai na kokua ma ko kaua aoao, koe wale no ka hiki ole ia Kutia ke [>akele ae mai ka mana mai o kela kanika ame kona puulu."* "Mai hoopau wale oe i na mknaolana, no ka mea elike me ka loihi o ke ola ana o ke Akua o ka lani, pela no kaua i manaolana mau ai. aole Oia e ae mai ana e hnakilavjia liana pakahAa kela kanaka. O ka'u e hoolana aku nei i kou mlnao e kuu haku, kau akn i na hilir.ai ana inaluna Ona, a Xana no e hoopakele mai ia kaua iloko > ka wa pouo. Mai uwe e k\ui y tabela "Aole au e uwe ana e Aneta, e nai\a mai no hoi t>c la, aole he maw w:\imaka ma ko'u uiau lihilihi. wale no a'u mea e ake nei. o ia ka hele ana mai o Gala Tam(tla e pepehi ia u, e lilo auanei au i mea hauoli ma ke\a ao," \\ "Mai manao kuhihewa oe, e hookaiAmai ana kela kanaka i ka make maluna ou e kuu Mahela, aole pel)fc aka e hoola ana oia ia oe, «<iai aia maluna ou kona iini ame kona inakeniake e hoolilo ia oe i wahiue u\are nana." X Xana pono loa aku !a o Mahela maluna o kana kauwa, a i ka hala ana o kekahi mau sekona, ua i aku la oia i ka pane ana aku: "Nani kuu hauoli, e kau koke mai ka make maluna o'u i keia manawa, no ka mea ua hala ole an ma na mea apau f i pili i keia ola honua ana." llele mai la'ke aloha o Aneta uo kona haku a nui, ua apo okoa aku la i>ia ma ka a-i o Mahela a m>ke iho la i 'ka uwe, me ka hoolana ana akn no nae i ka manao o kona haku, ma ka pane ana aku: "Mai ae aku oe i na manao o kena ano e noho alii maluna ou, t;o ka inea, ke h<>oia hou aku nei au iinua ou, elike me ka loihi o kuu «>la ana. pela n6 ka hiki ole ana i kela kanaka ke hoopilikia wale mai ia ot\ o ka'u wale no e iiiū nei, o ia kou komo like ana mai me a'u iloko o na manaolana no ko kaua palekana mamuli d ka lokomaikai o ua lani." ! Haawi mai ta ka l"i Mahela i kana mau hoomaikai ana i kana kauwa wahine. aole nae »>na manaoio. e hiki ana ia lakia ke nakele inai ka maua mai o Gata Tamela ame kona mau hoa, a o ia kana o ka pane hou ana inai: . \ "11 e mau olelo hoolana maikai wale no kena au e kuu Anetā ahonui v lHx:?lana mai uei i ko'u mau manao. aka nae e hōomanao iho oe. ua u ?Ih> oe i na mea apau e pi\i ana i keia kanaka ia ('iala 'lamela ame kona man hoa." uahi a Mahela, me na manao t»ojn hopo iloko v>na ko laua palekana. "O kau paha ia e mauao nei e kuu haku. aka nae i aku au ia oe ea, ke paa loa nei kuu manao e hana aku i kekahi hana e hookaiiahaia aku ai na manao o ka poe apau maluna nei o keia moku. a iloko ananei o ka manawa a lakou i moeuhane mua ble ai, e lilo ana kahi kaikaiiialiiiie nawaliwali a lakou o ke kuhihjwa loa ana. He mea Uiki wale no ia lakou ke paani mai, i niea nana e haawi aku

i kekahi mau haawina ao maikai loa na lak».»u e h»x>poina ole iho ai." Aohe he pane ma ka aoao o ka U'i Mahela. aka ua m»>e o<«.«a rnai ia uia iloko o ka umauma o kana kauwa. a hoomaka aku ia e uwe. ne ka maopopo ole iaia o kekahi alahele no laua e pakele ai mai > ka mana aku o kela kanaka. Ke hokokoke aku nei iloko o kela manawa a ua mau kaikaniahine nei aia la i ka wehewehena kaiao. a kiei aku ?a laua iawaho no ka <ana ana i ka moana akea, a ia ike ana aku a Aneta i ka opi»n>iv> o Ve ao iluna o ka poai lani, ua hooho ae la oia me ka pane ana mai: "Xani maoli keia hiona a ko*u mau maka e nana aku nei. a ke mahalo nei kuu uhane i ka loaa ana ia'u he manawa maikai loa e nana aku ai i na hana kupaianaha a ke Akua." "Mai kuhihewa oe e o kela hiona nani a kaua e ike aku nei. aia he mau manaolana ilaila. aole loa no ka'mea elike me ka nani 0 ka waiholuu o ka nahesa ke nana aku mawaho o kona i!i. e mahalo kuhihewa wale aku ai no oe. eia nae aia iloko ona. na waiawa e iieolilo ana ia oe he mea ole iloko o na umii ana a ka make." "E hoomanao oe e kuu haku. o ka nahe<a au e hoohalikelike wale ;.:ai nei no. he mea inaalahi wale no ia ke papahiia aku, e lilo ->le ai 1 inea hookui-he mai i kou noonoo." ' anehe mai ana o Maheia e pane hou no kela mau olelo a .Yneta, ; a lohe aku la oia i ka nakeke ana mai o kekahi mea e iho mai ana ;na ke alapii e hoea mai ai no ko laua nei keena e nolio nei. nolaila r.a pau honua wale iho la no kona manao kamailio aku, a aiawa mai la oia ma kahi o ke alapii. aia hoi he wahi keiki uuku ka mea | e iho mai ana no ko laua nei keena. I ke ku ana iho o ua keiki la noluna o ka papahele, ua hoomaka j mai la oia i ke kamailio ana. ma ka pane ana mai: ! "Auhea olua ena lede maikki, i hoounaia mai nei au eke ka- ; pena e hele mai e ninau aku ia olua, ina paha he mau meaai kekahi !a olua i makemake ai e laweia mai i keia manawa." "o>k'ai ka mea nana i kauoha mai nei ia oe ē iho mai ilalo nei o keia keena?" wahi a Mai>ela o ka hooniele ana aku i ke keiki uuku. ine ka pane pololei ole aku i ka ninau i waihoia mai ia laua. j "Ua i mua aku nei hoi au ia olua. oke kapena ka mea nana au , i hoouna mai nei, aole na kekahi mea e ae." "Alaila owai ke kapena o keia moku?" wahi hou 110 a Mahela. | "O Gala Tamela." Xaka haalulu ae Ia ke kino o Mabela i ka lohe ana aku i ka hoopukaia ana mai o ka inoa o Gala Tamela, aka na Aneta nae i pane aku ika ninau ake keiki opio no na meaai: '*E lawe io mai oe i I mau meaai na maua." | "Eia ihea ke kapepna o keia moku i keia manawa?" wahi hou | a Mahela. j "Aia no oia iluna oka oneki e noho mai la i keia wa. a e hoi ae j au iluna o ka oneki. a lawe mai i mau meaai na olua." o ka huli ; aku la no ia o ua keiki nei no kahi o ke alapii e waiho mai ana, a pii! hou aku la noluna o ka oneki. ! ! I hakalia uo «nae a nalo aku ua keiki la. oka i koke mai la no ia o j IMahela: j "He keu aku /naoli o ka mea kupaianaha i ka hiki ana i ka hele-i helena o kekahi'ke pulapu mai ia kakou!" j "Pehea iho la ke ano o kena mea an e kamailio mai nei ia'u?" ! "Aole ka paha ou hoomaopopo aku nei i ka helehelena hoopono | 0 kela keiki opio?" | "Ae, ua hoomaopopo aku nei no au, a i keaha la?" j "Me ia hoopono no maluna o kona helehelena, eia nae ke noho; nei oia me keia puulu kanaka oki puu, pela au i kamailio aku nei | ia oe, i ka hiki loa i ka helehelena o kekahi mea ke pulapu aku i | ka lehulehu." , . | "Eia nolioi kaua malna nei o keia moku hookahi me kela puulu, i malia paha ma ia ano iho la no hoi kela keiki hewa ole i alakoia aku ai a kaa malalo o kela puulu I" "AoU i like ko'u manao me kou,*no;ka mea aole kela keiki i hoopaa pioia, aka ua hiki iaia ke holoholo ma na w ahi aj>au o ka moku, me he mea la he hookahi no o lakou auna'like apau loa. M | "Ma-ia wahi. aole lio au e hoololi. ana i ko'u inanao. no ka mea ma ka'u hoomaopopoi aku nei i na ano o kela keiki, aole mamuli o i kona makemake maoli i kau. mai ai oia malnna o keia moku, aka mamuli o ka hauhoāia ana aku iloko o na hana hooweliweli a keia puulu, i wahi e hookoia aku ai ko lakou mau manao kolohe ma ona la." Uoko nae o kela manawa i iho hou mai ai ke keiki uuku ma ke alapii me ka paa ana i kekahi:pa i hoopihaia me na meaai, a ia hookuu ana iho maluna o kekahi wahi pakaukau, ua wehe ae la oia he walii pahu ume uuku ma ka aoao o ka moku, a lawe mai la he omole wa- | ina, me ke kukulu pu ana mai iluna o ke pakaukau, alaila pane mai j la oia me ka leo malie ia Mahela: | "E noho hamau loa olua ena lede mai walaau nui, o loheia mal J auanei ka olua mau olelo," alaila noke iho la ua keiki nei i ka wili 1 i ka umoki o ka omole waina. W | Komo aku la na manaolana iloko o Mahela. ma o kela inau olelo Ia a ke keiki. aole nae he pane mai o kekahi o laua, oiai ke noho malie loa la laua me na manao pohihihi, a o ia ka ua keiki nei o ka hoomau hou ana mai i ke kamailio ana: "E hoolana i ko olua mau manao, no ka mea aole olua i nele me na hoaloha nialuna nei o keia moku!" "O, e hoomaikaiia ke Akua!" i hooho ae ai o Mahela me ka puili ! ana mai i kona mau lima a elua mamua o kona umauma. I "E akahele ke kamailio ana, o loheia mai auanei ka kakou mau |olelo!" i papa mai ai ua keiki nei ia Mahela.j "Owai keia mau hoaloha au e olelo mai nei, eia maluna o keia j moku i keia manaw a?" J "Ua nni lakou e noho mai nei ma na wahi apau o keia moku, aka ! nae mamua o ko'u hoike hou āna aku i kekahl mau mea e pipli ana | ia lakou, ke makemake nei au. e lilo keia i n\ea huna iloko o olua. | Aole loa olua e hoike iki i keia mea i kekahi poe aku. a aole hoi | olua ma kekahi ano e Hoikeike mai, me he mea la aia na manaolana | iloko o olua no ke kokuaia aku mailoko mai o ka mana o ke kanaka 1 nana i lawe mai ia olua maluna nei o keia moku. e aa mai ana anei I olua i keia mea?" , | "Ke haawi aku nei maua ika maua hoohiki maluna oke ke'a j hemolele, aole loa maua e hua'i ae i keia mea, aole hoi e kumakaia j ia oe!" j 'Tna pela ua pono. ake i aku nei au ia olua i keia inanawa ano, ! eia he hookahi kanaka maluna nei o keia moku. i makaukau e maj una i kona ola iho no ko olua pono, a eia hoi he heluna nui o kona ! m?u hoatoha ke ku makaukau mau nei i na manawa apau, i hakalia | i kona pane mai. o ko lakou haawi niai no ia i na hoopakele ana ia 1 olua, me ka nana ole ae i ka niana o ke kapena nona keia moku." | "He nuhou hauoli maoli keia au e hoike mai nei ia maua. a owai !ka inoa o keia kanaka?" | "Ke hoomanao la no nae paha oe no Maka Hunakela ea. kela kaj naka no hoi au o ka inalama ana me ka maikai maloko o ke kakela !a hiki i kona ola ana. maiHeela poino nui i kau aku maluna ona, oia ; ke kanaka a*u o ka i mua ana ak\i nei ia olua. ua makaukau oia e k molia i kona ola no ko olua pono." I *\\ole loa au i hoopoina iki i ka'u mea i hana aku ai no t>unakela. . aka nae ke haawi ae nei au i na. Hoomaikai ana he hstieri. no na ) kokua iuai iaia mai iloko o keia manawa o ko'u pilikia, me ; nhane mua ole. e ukuia mai ana au a pahanen i ka'u mea i hana aku .aino ka pono o kela kanaka iloko o kOna manawa oka pilikia." E -kokua io mai ana anei o Bunakela ia maua?" 44 Ua paa U>a kona manao pela. i hakalia wale no oka hoea mai o |ka manawa maikai." 1 (Ao]# i 03luJ t _