Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 19, 16 May 1913 — HE LETA HAMAMA. [ARTICLE]

HE LETA HAMAMA.

*.*h 0 i .la tu*ka o wauke oi opio* f»i6. a i 5a t y«a« k* ouo o ka vnii 0 ia |turu»iai k? HPn'eia. ma! la n» pika a nyw wai » Ulia/* f ; Ma, ka nopep* K* Ilokn o Hawaii, Hel« 4H o k« 1« 24 o i»i3, i ik« ih<» sii au i kekahi loainao e i mai am i kt»u «nm i kou ili poo (Ki>i) i nst apaa* h« (ka mji 0 »* ba-. »ot;» i h*Jut« mx ia U) a haawi «ko l» a# ia Koomo» bc 7 »paiiA ili poo (batata)# U Un„ b e *# xpan» ili poo (balo «»)♦ Frank \Voo4« k« 16 spjiii* ili I«k> <t;aloUi),, a hookoo iho !a k» aa h« . 17 a})ai»;i ili j,oo j(wi balotA i kohoia oe), 1 pa« ma<»ip ī kou koko jK>aoi (ohaaa), »olp hoī o kn pau ia. ak*; u«re mai Im. ot» i kau i bann ai no ko'u poAo, imna o kn Makai Nui 8«m Pua, a hoohaUke Hko. ae lft 'u' rrt<» ka ilio, ma ka huelo ike i kon;« kaha. wahi no nae an t i ih<» ns, he lohe nmi koti, law« koke ae -lā ij(i i kofj ku»ana ma ke aao he kiure ni>l (j»rr»r»'.|) a hoahewa. k.oke iho la no ia'u (M;ina»e K. Makekau), ka mea hoi e pano nku n<»i f a o ka leholeh» au i jivkApf»ka ;iku nei i kow mau manao nw»j»w»i3i t t i liio Inkoa i mau lueakaua wai nialuuu »> k«*ia ninnu ano nui, o ka hono an;i o koknhi e laipila i ko ha'i inaq. K nana Kaiiatrai Iloopo/iopooo, pauku Mamim o ka net* hou ana aku o keia inaliapeni ho nui,*i, e niai ia 'u e kau oi* ma ka mea una kau paona a e akioma aku ia oe. e pili ona i kou ano i kou in.iu manao, i kau hana, anie kou ku?nna, O oi% makemake oe elike ka maoao o na kiiuakn apau me kou, a i»«» i like oh» kekahi tno kau, lioomaka koke oe e hoohakakn, a i o>e, peka|>eka; ma ia ntto ke i nt>i nu o ka awai kou wahi kupono lon, no ku mea e hono ana oe o knuo i kn manao o na hnipulo e ka'i like me kou, nolaila aolo oo e ku|»ono in» ka h!ilc kaukanawai. ' oe he nno lolelua oe i kou mau ao* «o iho, he muhee hoi ma kekahi olelo »nn. N*o kou holo imua: Ma ka nha mokupiuii I uoho arma Knhoa, N. Kona, IUOI , ku rto la oe a mnloeloe imua o rtn haipuie o ke Akua kiekie loa, a hoole lon mai In aole oo e komo hou iloko o nn hnna kalniain», ria nae ka mea apiki, uol« i n.Uowale ia mau olelo ah mai ku puuwni nku o na haipule, ku hou ae n kalaiiea ma kau uuf»epa. M Eia «u )tt u ownu keknhi moho e holo Senatf»n aun, ma kahi o Uiuwo i make." Aole nn«*i ua pololei o Petero i 01010 mni ni, 4, l*a hoi hou ka ilio huelo poH«lt» I konh, luai iho, nme kn puaa hoi i fcVroi« i ; kOun hn«uku nna Uoko o ke lei»oV'' E nana II Petei*o 2:22. ' 'hana, he 'oinio ke paa noi ma Aknu ke ola o na hipa ke haW;»"» M 4 V «>£ in Inkou i ka ni o ka uhane, ko kuhikulii nku nwi oe in lakpu i k® Hw'ē hoen nku ni i ka hoino la y i ma o, H'liinhiua o ka awni i Ihookahe nku ai oa I im oli'lo uinnionn a kuliu o ka iko hmp ku Inuln o koti mau īuunao oln uhniH', nneane like no, n ( pfc, ia, t ua loa no mo ka waiu anio Ra,iueli e kiilie iho unu'inai ka uiuiumi iho o .\aronn, aka. mo ia maikhi no o kou hoo■kele ann \ kou moku inalmia o ni\ alo knpikipikio e liiki aku ni i ke'kapakAi 0 ka aina b»'i um o. kupu Kou ae lu Hoko ou ka innnno o lalau akn kou /ima fc«*ma i ka hoouli o ka uioku e hooj>onof 4 «ho uhA i iih kanawni o kn aln», e kan aku nau o hookele i kahi e dulu 010 ai «<ti' w pakeko 1 Jkt» kai. O or ko k;»pon;» o ka inoku i pili i na WMuMio ke uupnni o ko Akun, i koia iniinhwh K'i« :»ko mai 'uei oe e HIo i ka|«'M« iM' ka inoku o ko kanawai o ka aiTtrt, '/i lim oia k»> Qiaio ca f j>a auanei )taha 0.0 i ka ka Huko N'ni i i nmi ai, . e hiki i ke l?hnnka ko malama i mi li!»ku ohia,.'' o aha hoi, ka o hoopilimoaai hoifi keknhi a hoowahawaha 1 koknhi. »» hnpni meiuouo hoi i kekahi n huo,>ulaloiia hoi 1 kenahi. K nana Mataiu U;2I. v • K Auheo oe, he nu holomua kein, aolo he holo i ho|M?. O kau paha o manao nei e hoi hou i hope i okiloki'o loa, he mnu liuiimni maknhiki » kaahope ne n«1, i ka waN» keln kanaka i aiakni mai ai i na kunaka o ko' Akna mniloko uiat o kn aina o ka hooluhl (Aij?upihO. Aia fi<»!vO o komn Hhm nkau nu kanawai o ke Akua n nia hoi ma kona lima hema na knuawai o ka niua o hoo(»<mopono ana i ko hno o ka noho ana o na knnaka o ka Uemela. 110 wa kahiko ia e kuu h»n;jna e ku oe i keia nmnawa a hoo--9 huU ahu i ka ike o k*u ohenana ia tnau I», hiki n«> ia ©e, * ia kaim ke pane; he wn ia'«« lu 'alu 'a, he wa ia xia iknpoka, nka o kau nae paiia e manao mki nei t e hoi hou ka paakai Waimoa, a no ka mea na hnua kalii oleknle a ka piha eu nei poia. Ke manao nei an ua lawa ka*u mau heoaeo ana i na iliili o At«n*i * pHi ana l\ oo mahma o k,> una kaupaona, oial ua iko ia ao In ko\»- mama ana, a e ao mai Oo ia'u o « hohoi aku kaua ma kou 4i»»o he kiure kit4ile t a m« kau ike I haawi ni oo i kau olelo hooholo «» nhewa a»;* r*\t mn k* <|e|felc. ekahi o ke kalaima okioki iH poo (maimini;). 1' n&m Kanawai Ilooikmoponoin pauku 2999. t ? a piiu ka'haua a ke kiure nni, ua lilo ka hihia i ke kiArr Hilii. Ke aoi ««) «u o kn lehuluhu ke kiure HiHi nann* hookolukoio keia hihia. a na lakou t hanwfc i ka lakou dlek> hooholo o ke kkulike. Aloluholu i» ka iwlapala hoopii * S, L. !><*ha (Kiwini) kue in Mān*?e K. Ma kekaw, aao lihe j>s«i»a me n«i ka heluhplu aaa: *'l'a h>Ke m*i au mai nn Kooa ua oki i?i |>oo ae o Mass9e K. MnKekau i«' n (Kiwini) ma k» pahu t>n)ota o k& a|va»a 7 P maliele 2, Kalaua a Hawaii, no (.* kumu ke htM»hewa s«i au Knkjr.'in>»H L. Kiwini, kona !oio o WohHi»!". Noi mai oia e hoopaiia k& i nu» ka Wo»;eIe ekahi a e htK»|wsiu»ao ia apau ota ma ka hana 'malio Ma kv »i hoi ke uoi. »ei au ao?«» i h4*W"&. y' hookmii* ka m«a » hoopi»;», u<- 3\;i kumu: Aoso haki e ae ka :»!»a ke h«e*le aku ka mea ht>osii « ako ua u>,V mai au. o ka make;{saAf a iia nhs h»>okoiokolo e hoike aktt i kaaa i ike ai, aole \ kana aw.i Joh*f! «olail» k» 1 mauao'.aua ku"w e ltooiwkk» m«i ?in« *ra kitin> nooooo kaulīke rt<» Manaao Makekau. kn mta i hoopi'ii» kn i*m pahik iie ka n«ft» i hrr* ** Kiflr,sui. uo kecth.i la oe i .h» lirv i imoa» a * o)»> » ,se kino ip- *> «e i. «k<vke hau*

'"" i ka, + n&na mokuaa vi i aa hooloii o fce ] knnmieauiwai, nu n a hihia krfiraima a; p*« • ku «ka ka hcūk« he alo a he ne ka aei i heopiiia, «iai nae 9 kaa 0; haaa mai a«i « ha&a ka 1 ka hoike ma ka mmi mahvpe,a ia ©e waie no e pr~, kapē%a ai a ttaio iio. So koa laaa no; aa« paha i ka fwef>e« akaa eaf Ana«a ®e, e lawe ako i fca*u kooma» kaf •«( bo kau i kaaa mai a»>*a. ina ia 'u i ka «ai»a xfovt ie* <|*&khaiia haawi ko | ke *• la oe m ka pahaneli. aka nae, ttia no i pau Io«f Ikto b* lulota 0 ka l*ahu ; 7 mona k'a knīoa he ?5 i koha ma ia la,! he nte* kaei ia a«b e poka ai ma ka pu- j ka wamOa, aoh« f aia no koo p«km i hoo- j nakaukaa ra n« ka puka uahope. ka ; puka a maua m# Kaniho, noUila make ] hewa ka oknimi ame ke kuaki ia T u oe j i hauie oi* ] 17* niaauia mai m mamua aka, owai j ia ka »ea kiipona iwaena o na moho he eha (4). a eia ha*u' "He o[aio : he koho b«»ofa ano līutarianaba loa ksla, o kahou, aole loa utaV kiuohi mai ima ka moolelo, oia hoi o na moho eha e hok» mai nei oa aoho lakou ma ke ano he luaakiai no ko kakon Kalana, na Iftie lakou apan aka, ho#kahi i lilo i lunahoennaln »o ka papi o»'d oJ. I-ui. a nann e rula i ka. lakou man hana ano polikika. • Pau kela. Ma kekahi, o Lui, ua noho ota he elna kau aheole'o no ka Hnlle 0 na Lunimakaainann, 110 oukou iho he ekolu'aole ma ka'n huke moolelo. O ka ninau nui a' ka poe koho haloia e oana ai, Owai la ka lakou e hoouna ai, aohe A»auawa e hoomaamaa ai i na rula, aka o ka hiki no a hana, aole o kri h«*te hemahem|i ilaila o a'oia mai i kr. oihana kahun», he okuii ka ma 'i, he oi ka laan, he kuH aka nemo ka moa loaa r lilo i pipi Pake i ka hoopaaia o ka ihu i ke kaula. Ua wehowho aku au imua o lakou, aole aii i olelo aka o mea ka oukou e koho ai, a māT koho oukou ia Kiwini. Ma ka la koho balota, malaila au ma ka ma>»e)e 7, raa ke ano he kanaka no ke anpnni e malaipa aha i ka maluhiii e like me ka'u i lawe ai i ka hoohiki bi- ; hana, hiki i ka hora 4, haalele ilaila n0) Kenlakekua no ke kali ana i kekilhimakai e lawe mai ana i ka huina balōta 0 na pahn o Kona Aleau, a e lawe loa ana hoi i Hilo, nohe a'u mau ha'iolelo ia la, aohe no hoi a*u i i na kaoaka mai koho iki oukou ia Kiwini, eia nae ka'u e haohao nei r ua lilo iho «A au i mea nau e huhu ai me ke kuaki a kApa m<tf la ia'u o Poki Ilio au ma ka I'uelO ka ike alaila o kou makemake ka paha e olelo aku au i na kanaka, I he 2 kau 0 Klwini i noho ai i ka ahaolelo kuloko ma kō ano he hoa kau kanawaif Auhea mai oe, aohe o'u makemake e hana aku i na kanaka 0 Kona elike me kau i hana ai ma Kalaoa. B Ktwi.'ii e, 0 ka olelo hooho'o a na kinro m* keia k pili ana ia ».%. i'a ManWe Makekau, eia ūo ia i Wu kiei iiba i$Q nei nia ka pu*Ra| ki: '*"Ua hookuuia ( o'A4anase Makek'nu, kiv niM i hoopiiia u-S; L ineu hoopii, no ke &in|hu ua hemahoma ka mtoi boop?i ma ō,3ca; Jawe ana nupw nrT'hō.ke 'lohe* h; kei» aha ki'ure ( l^f l:,,Chu raiu n W a Niihau), aoio hol'he mau inaka' e Ij)ce k» inakemāke 0 kauawai. A iua '.•a ka mt(a' "hoopii 0 hoopii hou imua o kei#sha ma ka lawe ana mal i na iko hoole nei nm.koii i ka loaa ana.Ola. pono iaia. oi«.i ke ! >apa nei ka mokiiha V 0 ka paku'i kiimu kanawai o Atfrejrlkn aole e ke kekalii kanaka i;c ia' Hwa hooKahi uo. iv; , Ina o keia ih<^ ( Ia na ka'olelo hooholo a na Jk|pre piha naauao, mahea iho 14 kou w&'i/pono i koe, e kpi mttl ma ke Aohe, na ua hoi nele i ke Kula ō. Malaina, ua mahema i ka imi ana .i Vahi e ]>a»i iji 0 ka hihia, nolaiia en, e aho i'o no e ma ka awni, ho' mea oiaio no ia, ua piha pono. knu ipu ma ia «alena i ka momona ame ke ku|iikuhinia, »ka, nō ka hana kanawai e ae nun e lawe aku i ka'u mau a'o ana, mai pinana aku 00 ihina olaWa, oiai ho pali lele ia a ke koae e ka moppunn, eia iho no ka hohna kahi palAhalaha e ku ana ua kalru. )a w a P#h» keia eka makamaka a ka maikai nui wale, no'u iho, he oiaio mai Kauai mai ko'u ae'a ana, i hele a\i i ka huli wahine, a ua loaa i '0 nO hoi ka u waliine no Kona kai opua 1 ka la'i, opua iia malie. Ua hōokoia ea'u ke me!» ko'u luai ponoL i haku ai, D. Hauol» ponei; • | He loa Tea imina' Wka ipo ahi, * A. loaa i kahi kai 0 Keawaiki, O ka iki kumu tutu ia ao lele, Kepau papala pil» a ka manu.'' I He pna mai au na Kawelo, a owau kahi hooilim» i koe oaa» a oia me a'u ka laau kāuUna a'uinua 0 ♦'kuikaa," hookahl no huelepo ana, kuka 'i na ila i ka limā, Me ko aloha nui ta oe e ka niakamaka, owau iho, MA?«A&E KALEIIIAU MAKKKAU, Kā makamaka iliō ma ka hueio ka ike. Napoopoo, 8, Kona, llei 9, 1913,