Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 3, 15 January 1915 — LOAA AKU UA MAKE MA KAHI MOE Haalele Mai ia Haole Kamaaina John K. Sumner i Keia Ola Ana [ARTICLE+ILLUSTRATION]

LOAA AKU UA MAKE MA KAHI MOE

Haalele Mai ia Haole Kamaaina John K. Sumner i Keia Ola Ana

Ma l<c hakahiaka o ka Poaono akn la i hala, i loaa aku ai ke kino niake. o .lolwi K. Sumn«r ) jnaluna o kona wahi moe ; ma ka home o kaim keiki hanauna, R. W. Davis, ma Mokapu, Koolaupoko; ua kipa ae ka make a kaili 1 ka hanu ola mai iaia aku, -ma kekalii mauawa o ka" po, i ka wa e pa'uhiu ana na mea apau i ka hiainoe. He mea o Jolin K. Sumtier i kamaaina loa ma Hawail nei, ua pilia iaia na makahiki he kanaiwa-kumamalima ma ka mahina o Bepatemaba aku nei o ka makahiki i hala; a oiai he nawaliwali no kona ola kino iloko o n.-i pule a« nei elua, mamiia o kona make ana, aole uae i maiiaoia, e pauaho koKe mal ana oia, a ua lilo . kona .make ana, i mea hookahalia aku a hoohik.ilele hoi i ka manao o kona māu hoaloha lehulehu. Ma kela Poaono no, i malamaia ae ai k.oua anaina hoolewa ma Mokapu, a kanuia nō koiiā leino .nia ka ilina ohana malailtf,'.:%ftlal6 d 'na %t)oponopono ana a ka Makua Stevons o Honolulu nei. Ma ka make ana aku la o Mr. Joiin K. Sumner, ua waiho iho o?a mahopo noi i Ratia kaikamahine. hanauna, oia o Mrs. E. L. Buaffancl6klt, Ka liope Kakauolelo kalana t ame elua mau keikikane hananna, oia o W; S. Eliis ame R. W. Dft,vis, ka hope makai nui o Koolaupoko. Ke Kuauhau o Kona Ola Ana Ua hanauia o Kapeua "William Sumner, ka r &akuakano o K. Suraner, ma N6i'.thampton, Enelani, a iloko o kona Aau la opio, i kaū ai oia maluna o ka moku 'Pelekane ma ke ano lie keiki lawelawe no r ke kapena, a .holo mai la no na Kai o Hawaii nei. I ka hoea ana o kela mosu' no ka Mokupuni o v Ivauai, ua holo'mahuka iho la o William Suraner, a nohō iwaena o na kamaaina malailn. Kauinualii ka moi' o Kauai iloko o kela jnanawa, i ka.ike ana ia Sumner īnakua, ua hoohihi kona nianao no leela keiki, ,a lawe aku la he keiki hookama nana. Iloko o kela manawa, i ku'i aku ai ka lohe imua o Kaumualii, 110 ka lilo ana ,o na mokupuni apau me' ke koe o

Kau&i ia Kamehameha'l, a 1 Honoluiu Kamehaineha ia wa; nolaila ua kahea r ae la o Kaumualii 1 na kanaKa no ka ākoakoa ana mai imua ona, ina paha e aa ana kekahi men, r* hele nuu e hui pu me Kamehameha. ■ t Hele Pu o Sumner n>e Kaumualii Aole he hookahi iwaena o na kamāaina i aa e hoounaia ma ke ano he elele iinua o Kamohameha, a!ta o Sum,- | ner hookahi ka mea i wnlho mai iaia iho, no ka lawe ana i ka makemake o Kaumualii, a ina ia aito, ua apono aku o Kauinualii i kana noi, a holo pu mai la laua no ka hui pu ana nie Kameuamefla. Mahope iho o kela hui pu ana 'o Kaumualii me Kamehameha, im aiili iioi hou aku .oia 110 Kauai, a uo !ca hoohihi 0 Kamehameha ia Sumn«r, ua au'aia oia e noho pu aku me ia, a lilo i mea noho pu me ka ohana o Kamehamelia. Ua tioho pu o Sumner mr.Kua īne ka ohana Kamehameha, a ua Uoonaia nui hoi i kona mau Ja opio iinua v ke alo alii, ahiki i' ana i kana wahine ia Hua. Ea Laua Mau Pua Ma kela mare- ana o Bamner makua 1 ka wahine Hawaii, ua lianau mal Ia he mau keiki na laua, o!a o Williani Sumner, Jr., John K. Sumner' ame ko* laua kaikuahine o Maiia Davis. O kahi i pili aku ai ka ohana Ellis i ka ohana Sumner, ma o ka■ lilo aua lie.mau moo/puna na W#l]iam Sumner. No kekahi manawa, mahope o ka nlu

aua ae o Johu K. Sumner a kanaka makua, ua lawe pu kon» mafaiaicane iaia maluna o ka moku, ma na kapakai o Kaleponi, aka mahope ma:, ua hoi mai la o Sumner makua a noho ma Moanalua, me ka lawe ana 1 kana mau keikikane elua, i mau hoahul nona, ma ka oihana hanai pipi. ' " v ■ 1 I ka makahiki 1847, i make ai o William Sumner makua; a i ka wa i ae' ai ke gula ma Kaleponl, ua haalele iho la o William Sumner Opio no ka eli gula ana, a i leona hoi ana mai, ua hele aku la o John K. Sumuer, a hoi mai la nie na ulia pakalaki. Mare i ka Waliine Tahiti Ma-keia huli hoi ana mai no Honolulu nei, i halawai ai oia me kekahl kamaliiwahine Tahiti, ma ka home o kona kaikuaana, nona ka inoa o Ninito, a inareia laua ina ia liope mai, me ka loaa ole nae he mau pu.i na laua ma leela mareia-ana. Hoi o Johu K. Sumner no Tahiti Mahope o kela mare ana o John K. Sumner i kana wahine Tahiti, ua hoounaia mai la he moku niai Tahiti inaf, no ka hoihoi ana aku i ka paa marc hou nolaila, a oiai o ka pulupulu ka mea ma"kemake nui ia iloko o kela mgna.wa*, ma Europa ame Amerlka, nolaila ua komo koke o Sumner opio ma ke kanu pulupulu. No na makahiki ekolu kona noho ana ma kela hana, alaila komo ae la uia ka oihana kuai pipi, me ko kuai

ana i moku, me ka halihali ana i ka pipi mai Hawaii aku uei no Tahiti. Aole i holomua ka oihana kuai pipi a Sumner, a i ka haalele ana aku i kela oihana ua hoi mai !a no Hawaii nei, mahope o ka make ana o kana wahine i ka 1898. Komo ma na Hoopii Kanawai He mau makahiki lehu!ehu ae nei i hala, na kuai hoolilo aku la o John Sumner i kekahi mau aina ona, i ka hui kaaahi o ipillingham ma, no l<a huina o-$l 10,000; mailoko ae o kela mau Uala, i haawi aku ai o:a he $10,00<J ]>akahi i na keiki ekolu a Ellia; he $10,000 i ka Ekalesia KakoliKa a lie $10,000 i ha hui loio, a koe iho iaia, he $44, 205, a i waihoia aku malalo o ka malu o ka Bihopa Gulstan, ma Ke ano kahu. He mau inakahiki ae nel'i hala, ua komo nui o. John K. Sumner iloko o na hoopii kanawai, ma o kela mau dala ana o ka hookomoia ana aKu iloko o ka banako, ahiki.i ke noi okoa'ana ae o ka Bihopa Gulstan, e hoopaula mai kona noho kahu ana. 1 kā makahiki 1911, ua hoolilo aku oia i kekahi māhele o ko«a walwal la Eliae L. Jones, ma ke ano o Jbries'ka mea nana e malama aku lala ahiki ka make ana, a no keia wa'wal i hookomoia ae ai he hoopii iloKo o Ka aha tr\amua koke aku nei. , Mai ka makahiki 1903 mal ka noho paa ana o John K. Sumner ma Hawaii nei ahiki wale i kona make ana aku la.

Na Koa Cossack e Komo Ana Maloko o ke Kulanakauhale o no ka Huli Ana i na Koa Kelemania i Hoauheeia Aku ai e na Rukini, ame na Koa Teuton Mahope o na Puu Hau e Hakilo Ana i ke Kiia Ana o na Pu|uniahi Nunui o Beri!ania ma na Kapakai o Beiegiuma.