Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 32, 11 August 1916 — LUULUU WALE MAUA E NOHO NEI [ARTICLE]

LUULUU WALE MAUA E NOHO NEI

E ke Kuokoa, Aloha mo ka paumako:, —E kuhi ana au he u'i na pua o k<? kula, eia ka he mae wale. Pela okoa iho la no na lima menemene ole o ka make i komo palanehe māi ai ma ko maua home noho kuahiwi ma Wooil V'alley nei, a kaili pu ae la i ka hanu ola mai iu Mrs. Aliee Kimela Alaui aku, a waiho iho la i ke kino puanuanu na maua ame ka nui e paiauma aku. Ua hoonoelo no ka hana a ka ma'i mai ku hanau keiki ana mai, a pela no ahiki i ka hiki ole ana i ka ike o ke kanaka ke hana aku, a lawe aku la ke Akua i Kana o ka uhane, a waiho iho Ja i ko kino e hoi i ka lepo. Ua hanauia o Aliee nei ma Kiilae, Kona Hema, Hawaii, i Augate 19, 1894, niai.ia Alrs. Doreka Kaainoa ame John Kaainoa mai, kona mau makua. He eha mahina mai kona hanauia ana mai, lilo mai hoi ia maua ma ka ke ano he ohana i ka £hana, me maua iho la no kafti i milikaaia ai a haalele wnle mni la no ia maua kona mau kahu iianai ame ke kane o na la pokole. Hoonaauao mua iu ma ke kula apana o Hookena i Jta wa no o T. K. R. Amalu ke kumupoo ahiki mai no ia Thos. Js. Haae ke kumupoo i keia manawa. Aliee nei ka eono o na pua o kela kihapai, a lie elima hou iho mahope mai or.a, nolaila, o Aliee nei ke kikowaena o na pua. He r,ui a lehulehu lakou nei mai na niakua mai, a ekolu lakou nei i kaao a nioe, a o ke'koena iho o na pua ke popohe maikai mai la no ma ka home. Ua hala mua ka mama he elua nei paha makahiki, a o ka papa hoi i lune koke iho nei no o keia makahiki. I Augate o ka 1908, nee mai la maua no Kau nei, a noho ma Moaula, a o na lei iho la no keia o ka au ana mai o ke kai loa o ke kaikamahine ame na wahi hulu moopuna a noho ana i keia aina malihini. Hoonoho iho la ia lakou apau ma keia aina malihini a owau no ka i hoi hou aleu i ka aina ahiki i lanuari o ka 1909, a ma "kekahi manawa o ia mahina ko'u hoi loa ana mai a hookuene pono iho la ka noho ana i ka aina hookama, a hooikaika pu i ka hana e pono i»i o a 'u mau lei, maua ame na hoaloha. I Novemaba 1, 1909, hoonohoia mai In au e ka Makai Nui Sam K. Pua, ka makua maikai o na Demokarata ; Home Kula a Eepubalika no hoi, a ma kekahi maiiawa o Dekemaba o ia makahiki no, .■ee hou makou no Pahala ponoi, mam\ li o ka liana a ka lehūlehu nie na lei nō a maua. I lulai 7 paha o ka 1912 welieia na aina aupuni ma Wood Valley, a i Novemaba 16, o ia makahiki no, lawe ae K au i mau wiihi pepelao aina no makou, elua no kuu Aliee Kimela a elua ho hoi no maua. Kukulu i wahi home nona a hoolako iaia me na moa e pono ai ka noho ana, onou aku la i mau wahi pulapul'a, a o maua aku. Ua ohi a ua hookomo mai i ka waha na hua mua mai na huli kalo mai, a o na wahi pulapula-ko hoi ua kokoke loa e ohi mai, i'hakalia i ka pahi a ka mea eki. Manaonao maoli ke ike aku i na mea a kona mau lima i hana ai'a waiho iho la na ko ke ao nei e ohi aku. I Peben Hri 15, 1914, nee hou makou no na home, no ka hooko ana i ka ma kou i ae ai me ke aupuni, a o ia noho no la a haalele walē mai la i keia ol'a ana ma ka la 20 o keia mahina, e kokoke aku ana i ka hora 4 p. m. Eia ka e hooko piha aku ana oia i kekahi maliele o ka aelike, "he noho paa, M a no ka mea ua waiho iho la na iwi o kamahele i ka aina malihini. He oluolu, he hōololie i kekahi manawa, a he hookuli, aaka, a pela aku i kokahi manawa. He hokahi nae a'u mahele i manao ai ua aneane loa e piha pono, o ia no ka heahea, ka hookipa ame ka lokomaikai. Ua kaawale aku hoi kekahi mau hana o ka home, na wahi mea pili kino ma kona aoao, a ua maha iho la hoi ka mania ma kekahi mau mea. Hoohuiia ma ka mare me Junior Alani o Kona no o makou, ma ka la 20 o Mei iho nei a iloko o ia mau la pokole 0 ka pili ana me ke kane, moku koke ae la no ke kaula gula o ka mare a ka Rev. J. N. Kamoku i kaakolu ai, a wehe ae la ka pili hookoo ialoko. I ka noonoo ana ae i na wahi apau 1 pili ai me na keiki mai ka aina hanau mai, a i keia aina malihini, i kana niau hana j kahi e hana mai ai o keia mau kualono wao kanaka ole i ioolaukanaka no ia kakou na malihini. he keu aku a ka liliha o. .k^^^e^^oo^ manao ae " ; r:J o„ He haumana no ke Kula Sabaii o Kapaliiuka nei, a he lala no. ka Ahahui C. E. o Pahala i kahi manawa i hala ae nei. O ke kai hone o Lai e nu ana i na pali, aole ia mau hunahuna e hoopulu hou ana ia oe e kuu lei. .0 ka wai hui kaulana o Waikui a Kekela, aole oe e luupoo hou ana ia wai kaulana o .ta aina. Aole no ōe e inu hou ana i ka v.'ai huihui o ka ha (flume) o Wooel Valley nei, a no ka mea ua pau, a ke mu la paha oe i ka wai lani ma o. Aloha na mua ou e noho mai 1a i ka aina ame ou mau pokii o ka pupuu liookahi; na liupuna, na wahi hulu makua e ola mai nei, ka nui ame ka iehulehu o kaua o ,ka aipq. Aole ka oe i ikp hou aku i ka aina o na kupuna ou a hala wale no oe i Kealohila-ni, ka aina

i ka houpo a Kane. Ono ole mai la ka ai, moe pono ole ka po i ka hoohia a a ko aloha e loku nei. E Kimela e,. hoi mai me mama, eia ko papa ke hoi nei i Pahala i ka hana a ke aupuni. Mehameha wale ,ko mama aole oe i ahona i au mau lej, kpiki i ka hauwalaau i. kanahele. Ke uwe helu mai nei ko mama i kahi a olua e pili ai ua hele a mamae ka iwi aoao i ka hana a ko aloha. Aole hoi o ko'u hele i ka hana a hoi mai e u okuu ae ana olua me ko mama i kauhale nei a pumehana no ka home ia olua. Puanuanu ka home' aole oe, hala ka manawa kuke ua hele oe. Hoi mai e Kimela, hoi mai. Auwe ko lokoino e! Maiuna ae o na me& apau Ke haawi nei maua i na homaikai he nui i ka poa apau i waimaka pu mai me maua ame na po-ke pua o ke aloha oiai'o, na hapai pahu ame na eli lua hoomanawanui.,, O maua iho no me ke kaumaha. H. JOHN AHU, MRS. K. AHU.