Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 1, 5 January 1917 — HE MOOLELO KAAO NO KAMAKAOKAPOO Ke Ahikanana Wiwoole o Kula i Maui a o ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani, ka Moi o Kauai [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KAMAKAOKAPOO Ke Ahikanana Wiwoole o Kula i Maui a o ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani, ka Moi o Kauai

lIOAKAKA : —O keia moolelo e hoopukaia aku nei no ke Kuokoa, o kekahi ia o na moolelo kahiko o Hawaii nei, a i hoopuka mua ia no malōko o kekahi o na nupepa Hawaii, he iwakalua niakahiki a oi ae nei i hala, aka mamuli'o na noi i hoea mai i keia keena no ka hnopuka hou ana aku i keia moolelo, a mamuli no hoi o k.a manao Ana. he nui ka poe i lohe ole, a i ike ole i keia moolelo. pela iho la i manaoia ai e hoopuka aku, me ka l.aUa o ka nt,atiao e lilō ana kēia moolelo. i mea ohohia nui ia, e ka poe i hēluhēlu mua ole, a pēla no me ka poe i lohe mua, a i poina 'na hoomanao ana i keia manawa.— Lunah» .o|)onopono. MOKUNA I. lloko o kela au kahiko e noho ana keia lahui kanaka iloko o ka TH>uli. aia na 'lii ame na makaainana o na mokupuni like ole o Hawaii

nei, iloko o ka uluahewa o na hana puuwai eleele, o ia hoi ka powa, ka pepehikanaka. kāua aku a kaua mai. hao aku a liao mai, a tta lilo ka maka o ka ihe, ka pololu ame ka newa, he mau mea punahele loa ia lakou. o na mea kuluma iho la keia i ikeia no keia lahui kanaka iloko kela au pouliuli ia Waawaaiki Naaupo. Iloko o kela wa o ka noho pouliiili ana na kanaka. i oili mai a ka kakou koa, ka mea nona keia kaao, i ke 'ao malamalama, nla ke ano he u'i nohea kaili puuwai, e fta'i malule ai ka lia'i mea maikai o ka hanai ana a nui nepunepu; a i ole ia. he naita a he koa kaulana no ka maka ihe ame ka pololu. ka newa,-ka lei o mano ame ka palaoa pae. a i ole ia. he hekili ku'i pama-Iō ¥16 Iku-a, a he makani puahiohio, no ke kulu aumoe. o keia mau ano apau, pela iho la i ikeia ai ma ke ola an.a o Namakaokapaoo, ka mea nana i'alana aku iaia e kaI:ele i na ai o Hinakahua imua o kona mau enemi. no ka pono o kona aina. ame ka hanohano ame ke kaulana o kon.a inoa. i kulike ai me ka hoike a kona mau aumakua, e hoea mai ana he zYn nui mai ka po mai. he alii wohi. he he ike, he ikaika. a he kōa wiwoole, imua o na kahua kaua lehulehu, au paha e ka makamaka heluhelu ē kakali mai nei me ka nauki. o ke ake no e kiei aku i ka u i nohea o ka Ua Ulalena o Piiholo,.pela iki iho. alia oe e pulale mai, a uina aku ka wai o Namolokama. he uhane hoi kau! 0 Kula ke ka mea ilona ka makani kokōlolio, a o Maui. o Kama. ka moku o ka mea nona keia kaao. O Kula keia i kēha-; kehaia i ke mele, a i hakuia hoi e ia haku mele kaulana oia o pēnei: Me hē halau la ka nialu o«e kuk'ui, , ka uHi powehi noe a ka laau; Ka haki mai la aala o ka wao, ' Ke ike aku i ka poli aala o ka mauu; Ke nu'a wale la no i ka awapuhi, 1 ka hehia e ka ua lena o Lilikoi e; He-a. ' Ko'i kua mauna ke aloha i ke kanaka; . • . I Ke ku i ka waawaa napele ka manawa; . * _ | Nahaha ia waa he awa ino. * No Kula ia poe ke hoe hewa nei e, He —aia —e! u- • () keia ka leo o keia aina o Kula. he hoe hewa a he unaunahi 1 ka pikopiko o ka hee, eia nae he aina alii keia o Kula i ka wa kahiko,, a no neia aina ka luaui makuakane o ka mea nona keia kaao, a | kakou e hooipo aku ana, o Namaka kona inoa. lle aIH keia kanaka o Namaka mai ka po mai, a o kana wahine oia o Kupulanikea, aole nae oia he alii, aka he wahme makaainana no. a elike iio hoi me ke ano o na 'lii o Hawaii nei iloko o kela au | kahiko, ka hookaha aku o ka manao, i ka wa e ike aku aii 1 na kai-, kamahine u'i a na makaainana, pela iho la i lilo mai al o Kupulanikea i wahin'e na Namaka, a he oiaio hē wahine u'i i'o no keia īwa-; ena'o na kaikamahine o Kula ia au. ke liele la a | Nani maij?ai liii hemolele i ka la; 1 ena ke oho o ke kukui, - ; ' - ■ ■ . » Nopa i ka ua, O keia manawa a laua i hui ae ai, a i ole 'noao paha ma kekahi otelo ana a kakou, Aia no laua iloko o kela mau la heu ole, wahi a ka olelo O ka hana a ke kiuiē, o ia no ka mahiai ame ka lawai a, a o ka hana 110 hoi ā ka wahine, o ia ke kuku kapa pa'u'pa'u, ka ulana moena ame na hana no i maa i na wahine o keia au KahiKo. He kanaka ikaika o Namaka i ka'mahiai, oia ka oi iwaena o na kanaka ma Kula ina ka ikaika, he hookahi no la, pau he mala, ā pau aku ana he mala, a pau aku ātia he avvawa nui i ka māhiai ia e keia kanaka. a o ka mea e kanuia aku ai iloko o 'keia mau rtiala ame na auwaha nunui. o ia no ka uala. oiāi he āina wai ole o Kula. J ka pau ana o na mala i ka*waele, aōleona pupuahulu k6ke i ke Vanu ana i na lau uala, aka noho aku la kela kakāh, a ka l.a kupono i ke kanu uala. elike me na rula o'ia au. alaila kii ka lau e ako. He hookahifio a ia nei haawe. e hiki ole ai i na kanaka he nui ke auanHo, o ka puni no ia o niala nui hewahewa; a he hookahi no la i kanuia ai, o ka pUni no ia. t Noho ak'u la laua nei a ulu mai la ka uala, a hiii ka !au o ka ai (uala) ia wa, olelo aku la o Namāka i kaiia wahine; "A.uhea oe e kuu wahine. ua kokolee e eli ka uala a kau«, tis pau ka pilikia i ka ai, he_hookahi o kaua pilikia i koe. o ka ina'l *_ kohu ai ka ai, e holo ae pāha au Ika lawai'a, aia nāe i kou ae mai?" "Ae. e holo i'o oe e lawai'a na hua." i haan i aWt ai no hoi ka wahine i kona manao apono no ke noi a Naniaka iaia, ia wa o ka liuliu iho la īio ia o Namaka i kaiia mau pono lawāi'a, ka makāu, ke aho. ke aho nui, ke aho iki, ka makāu mii, ka mākau iki, a lalāu p e l a i ka ipu holoholona lawai'.a, e kau ae ana ho ma ka paia, o kahi kuina apau no ona, honi aku la i ka wahine, o ke kāha 'āku la no ia iho no kāli'akai. la hoea ana no kāhi o ka halau, e kau mai ana no ka waa, hoohau na pono lawai'a apau iluna, o ka hoomaka aku la no ia e pahu. h'e hookahi no 7a pahu ana aku, o ke kau aku la no ia, eia no keia 'i'ika o kahakai. aia nae ka lana ana o ka waa mawaho aku o ke poipa nalu. tne ka pau ole no o ka holo an.a o ka waa, pehea hoi e paa iho ai. i kan a, mea o ka nui o ka ikaik^. Lalau iho īa ua o Namaka i kana hoe, aole no hoi o ka hoe ae i\ei a lohe mai i ke a'o, ua olelo ia, aia ma kahi o ka eha kapuai kē nalaulau o kana hoe.'me 'kekal'u kuāu uul; o ka liookomo īho \i ncr ia iloko o ke kai, a hoomaka ke kope ana nie kona ikaika apau; a elikē no hoi me ke ano mau o kp Kula poe, he maukauka hoe hewa, ma ke kuninihi o ka hoe e pelā iho la o Namaki i'iliki iho ai'i kona ikaika. o ka niea apilei nae. ao.he wahi mēa a holo o ka waapa. he o ia mau n©J<a lana i k.āhr hookahi. me ka i ol<oa ana iho o U a o NimāV-a: . r ~ "I liolo ole paha hoi oe e keia waa 1 ka hoohulna o ka hoe ma ke kunihi eiajmai nae ko hana ana. e hiki hou ole iho ai ia oe ke hoopupu o ke kio'e hou iho la no ia o ua o Namaka i kana hoe, ma ke palauiau, be kulana kana mea i ike iho ai iaia iho, n i ka olana ana o ka hoe iluna o ka ilikai, hele ia o ka iliilLme ke āko'ako'a p puehu liilii. i kau a mea o ka nUi ikaika, o ia no .oe o ke kope ana a l&Ia' mapuna Tioe a Nimāka'o ke awa mo,

tfe uli wāle no ka hana, he ki-pu i ka hoeuli, a ia alawa ana mai iuka 0 ka'āiiiā, ua nalowale ke āo aina, o ka piko wale no o Haleakala ke ikeia, o ko ia nei ho'opupu ih la ia i kona wāa, ua kupono no i ke ko'a law.ai'a a kona mau kupuna i hala e aku i ka po. Aohe a ia nei pohaku hekau elike me ko keia manawa. aka me ka hoe no e paa ai i ka waa i kahi o ke ko'a; nolaila hana ka makau a paa i ka maunu, a mamua nae o ko ia nei hoomaka ana iho e lawai'a, kaloka'o, mua ae la. oia i kona nuau aumakua, a i ka'pau ana, pka hookuu akii la no ia Ike āno Hoko oke kai. Oka hele ia a k'u 'ilalo o ka papaku o.ka mo'an'a, liuki hou ae.Ta a he māū kapua'i paha ke kiekie, paa iho la i ke aho hialaila, a hoomaka ae la e kanaenae 1 keia mau wahi ōolopu leo: E k-a i'a niii, e ka i'a iki, F. ka i'a ku o ke kai uli; F. i'a ku o ke kai kea, K ka ulua o ka moku, E ke ahi māka hiālāle. f E ka lau mano i'a o ke kai nui la. e ala. e ai, e apo, e po'i. Owāu nēi o Namāka, he lawai'a nui, aole nae i pau pono aku kana kanaenae āna, o ka amama aku no hoi koe, me mea la i hukiia aku keia ilalo e ka ikaika huki o ka i'a,.hoomanao ae la keia, ua pau loa kanā mau makau i ka apo ia e ka i'a, ia wa hoomaka mai la oia e huki pakahi i na aho ana, ā i'nana iho paha.ka hana, ua apo mai la ka ulua, ke ahi, ke kahala, ka ulāula, a hooili iluna o ka waa, ita hele kona wahi waa a komo i ka i'a. ! . Aohe lawai'a hou ana aku, ua lawa ka makemake, nolaila owiliwili ke aho, a hoōkomo aku la iloko o ke poho h°lo«a ana, ke nana la iuka o ka aina. ike koli'uli'u ia mai ka piko o ke kuahiwi o Haleakala, aia oia iwaho ponb o Maalaea, malalo aku o Kahoolawe. Hoopololei mai la ua o Namaka i ka ihu o kona waa nouka o ka

aina, a he hookahi no mapuna hoe, o ia kio.'e an.a iho, he pakika ia o ka waa i ka ohuku ale, he.hookahi hana a ke kianoe, o ka uli wale no. aole .i emo ia holo .ana mai o kona waa. hoolana ana keia mawaho o ke poina nalu, a i ka lua lio o ka mapuna, kapalulu ana i ka aeone. Lele iho la keia ilāio. lalau .aku la i ka limukala. kalokalo ae la i kona mau aumakua apau, o ka hapai aku la no ia i ka waa a komo iloko o ka halau. - • "Ae. ua.pomaikai keia huaka'i lawai'a a Namaka, nawai hoi e ole ka pomaikai. no ka mea o kana mau pono lawāi'a apau. o kona mau aumakua no ia, nolaila na ka mana o kela mau aumakua i haawi mau mai i ka lakou kokua .iaia i na wa apau ana e hele ai i ka lawai'a. Mahope iho o ka hooponopono .ana i ka waa, lalau iho la i na i'a a hookomo iho la iloko o k # e eke lauhala, o ka f)e'a ae la no ia manao ke.ola o kouka. ua hoi ka lawai'a me k.a pomaikai. A hoea.aku la keia no kauhalē, e nolio mai ana no ka wahine, e kakali anā no o ;kg hbi aku o ke kane. a i ka ike ana mai ua hele a kaumaha i ka i'a, ohaoha mai la iai'a i kau a mea o ka piha i ka hoihoi," a pa kahea he m.a-i. O <>e ka- ia e kuu kane lau pua makahi o ke Koolau, Kuu kānt i ka ua moani ala, Hala lei lehua o Hilo i ke ohaona, E hoope ana ,i ka ili o ke Jioa, He hoa aloha i piliia me ke ala, ( Oi—e—he—,ma —i! / Hoea keia i ka hale, kuU ka i J ā ilalo; .alaila lele akt| I'ā hohi i ka ; , iliu o ka - kāuoha aku la i ka wahine e hānā r kokē rnaL i ka i'a a laua. o ko ia liei hele aku la no ia e lapulāpu wāhie, a ofar ; o kefalii o kela au haaupo, he lii'a, o ko ia īiei hi'a iho la 110 ia, a 'āTāe la ke ahi. ; > • Ola ia kini ke a mai ia ke ,ahi! Hele aku la keia a ka mala uala; a laua. eli aku la he mau uala, a kau aha iluna o ke ahi, o kēla huli,, o keia huli, mo'a .ae la, o ke kanāēnae aku-lā'Mio ia i kona mau au-i makua, a i ka noa ana, kii aku la keia e eli i ka uala ā 'nui, ua ēnāena ka imu, o ka ulu iho la no ia 110. ke l%*'altia ana'i ka uala me ka i'a. 0 ke poo o ka ulua, ko ke ahi, ko ke kahala, a kau ana i ka iniu, o. na uala ae no hoi, uhi kauewe, o ke kalua aku la no ia. 1 ka nalo ana aku o-ka imu, hoi mai la laua nei a hana iho la i na i'a i koe, 2 miko i ka paakai. hoomākaukau māi l.a i kahi papa aina, o kē'kii aku la no ia e huai i ka inui, oiai ua .piha okoa ka hora hook&hi o ka waiho ana. 1 ke koipo ana o na meā a'pauiloko o koiauā hei'wāhi hale, ia wa i hoea mai ai na aikane a Nam'āka. oia o niē Hanale.* 0 ko lak'ou nei hoōmaka iho la no ia e haupa, ke nuu la, iā laua la. a ia laua nei, o ka hele ia a ku ana o Kēoni Bulu, a o ia ka ?iamaka 1 pane aku ai i ka wahine: * "lle keu no paha he pali nui o Kipu, e oleloia hei, eia ka hewalii puu iki wale no." ' . ■ I keia noho ana aku o laua uei, o ka maliiai m.au no ka hana a ke kane, a o ke ikukukapā no hoi ka ka wahihe. Pau māi ana ināla ua!a a laua nei, o ke kanu »io ka Nāmaka, a nele no i ka i'a, holo no i ke'ko'alawaia ana i ka 'moa'na kaiūli, pēla ih'o la ko lauā noho ana a hala kekahi manāwa loihi hialiope mai, hooka'uhtla iho la.o K.upulanikea, ka wahine, a elike m'au me ke an'o o ka poe hapai, ono mairla oia i na mea he nui, e helu ana i n'a hiea no āpau o 'ke kuahiwi, o. ka hooko wale no hoi ka Nāmāka. O ka hele ia o na meaono o ke kuāhiwi, o ka aina a pau, liiili ka ono 'i n.a i'a o ke kai, mai na i'a liilii a ija i'a nUiiui, ifie na mea kolo o ke kai, o ka hele no hoi ka ke kane ē huli a hoihoi māi āna, lia ai wale ia no ia mau niea apau, i kau a mea o keia ona kiip.anaha. I . I ka pau āna o kela mau ono i ka loaa, 'a āi ia e ka wahine, ia wa i hooniaka mai ai ka ono i ka inaka o k'a i'a, aole no hoi paha he pilikia, ina he pono maka.no, ua hiki ia ke loaa i ka hopu akii, ak.a ono aku la kela i ka māka o ka mano niuhi, a o ia ka ke kane i pāne aku ai i ka wāhine, me keia hiāu olelo hoālōhaloha: "Kupanāha mai nēi ka hoi ko oho e ka waliine, a~ heaha ana la, ke ano o keia keiki a kaua ke hanāii niāi. O lea hele ka hoi ia o kō ono, 3 pau. na mea ouka nei o ka aina, pela hoi na i'a o ke kāi, a ke ono mai nei hoi oe i na maka o kā māno hiuhi, ehia ka hoi mēa aloha owau. no ka mea o keia i'a o ka niulii, aole e hiki i kekahi kanaka ikaika ke ku aku imua ona, aohe alii nui e hiki ke hoonahoa aku imua o keia kupueu o ka rnoaVia. , ,4 Ke mal'ēmake na alii nui i'keia i'a'o ka hihhi. h'e oule muā ia e na kāhuna iukVnei o ka āina a māikai ke ālahele, kii no make, āole e nele, a i maikāi ole ka hanaia a»ia, alaila ma ka apu.a ke ola, o ka mea e hoonahoa aku ana. "Heaha la hoi, no ko ono e kh walii'ne ea, ē hele aku au e hoao e lawai'a i keia la, a i halawai āu me ka make i kainoana, huli aku oe i kane hou aka hoi i hoi mai āu me ke ola, alaila ua pomaikai k:uia; a ua waiwai hoi ko ono." No. kela mau olelo'ā ke kane e kāmāilio mai'lā i kā wahine, u.v hiki ole ke paa aku na wai'maka o'Kuj6iilanikea. kau mai la ke aloh'a 0 ke kane. na ka Waimaka no e hele, aohe n'āe he kāohi aku i ke kahe e noho mai. no ka mea, ua hele' ka ono a kāu i ka puu, o u'a ono no hoi o ka O keia niānawa, a lāua e kamailio nei, āia 1 na hoa o ke&h'iahi. a i hou akuia no o Namaka i ka wahine. "R he'e iaHi au e huli i maunu. āia a loā.a keia mākaiikau, alaila manao ko'u hele e huli i ko o'-» 0 ," o koha hoomākaukau iho 1a no ia no ka hele ana i mau m.&kauka'u 'nona, aolē ia he nui. aoV i efno i ālu ia aku'ai, loaa ana ka i'a ula. hoi m.ai 1a keia a pāe.iuka. buli W. pnāa- hi\vā, nōle no i iōlhi, noh : 6' anā i ka ka. p'iawa; oha iika hale. a makāukāu kēiā niail mea'. 1 . h«.hr!o I, 'ahi iuii i koe, o kā maunu. Iloko o kela āu naaupo, hf no a lakou 'māum o ke; kino o ke kanaka māke i hele a inomo. Ina 'lii i ka m.aho niiihi. e hepehi maoli ia ana I '-ō i-ii-aka. me ka waiho ia a hala he'mau la, alaila lawe aku i maunu' [kupe l 'i tn»^o. r O kāhi nō a o ka lalo. he kanaka uā māke he mau 1a aku mamua, J>»;io '^ 1 "i f a > Namakn Hi'e. a i ka akoakoa āna mai o na mea ap'au. , ua ka aws. ua'mo'a hoi ka puaa,;a ua m'āleaukau ka mauuu, ia r wa o T "'n,a'ku lā ke ; a i' }'* wahine. " oe. f '•'P l^, ".ilo ae n" i na numakna o k?"a. a i rna<k?M alā'ia i aku au 'a oe. e hele au e hu 1 ' i l-o o«o. akn. i inoino; alaila o ka hale no keia noho iho k.aua:" o ka aku la no ia o ua o Namaka e kuu.i ka pule. ke hele la ā o-i īea lionua leawewe i kā lapi, pau o Kahiki-ku, o ICahiki-moe, f pau nā irrkii o Hawaii nei i'ka heluia, aōhe mēa i koē, a ka la hiki,

a ka la komo. a ka akau a ka hem'a, a ka paa ihina, a k*a paa ilalo, j r a iea hooku'i ā a ia wa/ahīahiā āē lā kapule a ua o Na- j maka. aia wa huli aku la i ka wahine a ninau aku la: "Pehea ke , akua o kaua ?" I i "Ua maikaī, aohe pueo lele o ke kula, aohe ilio aoa. aohe ma- ; rkahi.Jie meha pu wale no." i "Ae. akahi au a olelo aku ia oe e-ka wahine. u'a make ka hoa t 'paio, a akahi no" hoi a hookoia ko ono hookalakupua e ka wahine,!' īa wa liioe iho la laua ia koena po a wanaao, ala ae la o Namaka a kii aku la i kana mau pono lawai'a, pela ine ka maunu ana, o ke kaha aku la no ia iho, no kahi o ka halāu waa. īīoea aku la keia ho kona halau waa, e owehewēhe ae ana kaiao, 0 ka wa maikai ia, mālino ke kai, i ke kāomiia aku ē ke kehau; a kua ka ia-nei mau pono lawai'a oka waa, o panee aku 1.l no ia i ka waa a.lana ana i ke kai; .a he hookahi n<> pahu ana, lana ana mawaho aku o ke poinanalu, a ia kio'e ana iho no i ka hoe, he olapa ana, noho ana keia i kahi o ke ko'a lawai'a, eia 110 kela i ka wa poeleele, £ole i ao ae. Hoohuli pono ae la keia i ka ihu.o ka waa iuka o ka aina, kiola aku la i ka iiiaunu kupalu mano ana iloko o ke kai, hoomaka mai la e hoe malie, me ka alawa ana mai.no hoi ihope e nana ai'i kekahi manawa. He hapaliia hora paha kela hoe malie ana aku a ua o Namaka 1 kōn'a waa, i liuli hou mai ka hana i ike mai la oia i keia mea a -koh'u āhi, i ka holo āku mahope ona i kahi marnao loa, a he mau. mapūna hoe helu wale no ia ana o ke kio'fe ana iho, o ka hanuu o ke kai k.ana e lohe mai ana, ua kokoke loa mai ka niuhi iaia, ua honi | 'mai la ua hookalakupua la oka moana ika hauna oka maunu. | O ka loa o kela wahi a ka mano o ka moni ana i ke kai hauna, ua oau maoli ke aho, a ia huki āna aku a Namaka i kana maunu a

pili i ka waa, aohe wahi mea a oni ae o ka mano, ke moe malie wal? ke- la no malalo. me ke kolohe ole mai, a ua oleloia, i pahele maoli ia leela mano i paa āi, a : mamuli o ka mana q nā aumakua o Namaka, i make ai me ka maalahi loa, i ka pepehiia, me ke palaulau o ka hoe. I ka make ana o kela mano, o ka hauhoa iho la no ia o Namaka a oaa i ke kuaiako mua, o ke kio'e iho la 'no ia i kana hoe, he hookahi no ia mapuna, kapalulu ana ka waa iluna Q ka iliili o kahaone. W'ehe mai la kēia i ke-kaula i hauhoa ia ai o ka mano niuhi i ka waa, ua like me elua .anana ka loa. o keia mano. alaila hapai aku la i kona wahi waa noloko ō i?a halau, kii piai Ja i ka i'a .nui ana, a huli hoi aku la imua o ke alo o ka wahine, e kali mai la o ka hoea aku o ka 0110. 4 Ike mai la ka wahine i ka hoi aku o ke kane, pa mai la no kahea he—a ma—i. () oe ka ia e ke aka lau pali o Makana, E ke kahi lau pali o Kaiwikui, I noele i ka i'a a ka lawakua, Niua lolokaā ke poo o Hanalei; | Kha ke kua ike kihiokimoa eka uā, I Au m'āeele ka hala o Hihimanu, He—-Ma —i. K au like ke aloha i o ia nei, I hookahi wahi pae o ke kanaka he—ma —i! Hōokūu iho la o Namaka i kana ukana ilalo, ua liele kela a kihe'ahe'a i ka hqrt o ka hel'ena mai o ka.loa„ a lele aku la 119 honi 1 ka ihu o ka wahine, alaila noho iho la lioomaha. me.ka pane leo ole. Aii'uli'u ka ia nei hoomaha ana/akahi no a pane aku i ka wahine: ' * "'Ei'a ko ilrt-li la, ko niea i 6110 ai o pa o ka niuhi, aole no hoi kau hē ono.ē ka wahinē, he ka okoa no i ka make, ua hiki nae hōi, malia o ko 0110 hope no hoi keia, hanau ke keiki a kaiia." "Ae. o'ka'u oh'o liope loa paha keia, ke ike nei au, aole he ono hou 'mai i meā. aole elike me mamua aku nei, aole e pau ae ua oho. kau mai ana ua onrt, āole pela keia," wahi a ka wahine, a kena mai la no i ke kaiie. e hana koke aku i ka mano, a hanai.aku i ka wahine. Ua makaūkau mua ka wahie i. kauhale, o ke kii aku la no ia haka i ka imu. ho-a ke ahi, a a ke ahi o ka imu, hoi mai la e kua'i i ka mano, a i ka eūaēna ana oisa imu, o ke kalua aku la no ia, me ka uala, aole no hoi i ehio. o ko ia nei kii aku la no ia hua'i i k.a imu, a ku ana ka mano ilokō o ka hale, me ka uala, a kahea aku nei i ka wahiiie: - "Nēe mai hoi paha Ua mo'ā ko ono, e ai kaua, ua hele a olohaka oloko," o ka nee mai la ho ia o ka wahin'e, a oiai ua nui ka ono i ka mano, o ko laua nei noke iho l.a 110 ia i"ka haupa, ahiki i ka maona āna, a no ka maluhiluhi loa o Nāmaka, ekkona haule aku la nq ia hooluolu. Ma ia ho'pe mai o ko laua iioho.ana ak'u, aole he ono hou' mai o ka wahine i kekahi mea, lia pau ka hooluhi wale ana i kana kane. a elike 110 me ka laua m.au hāna mau mamua aku. pela no ke ano o ko laua noho aha, a ke nuiioa ae la'ka opu o ka wahine, ua hiki ke ikeia aku ka ōni mai o ke keiki iloko o ka opu, a ia wa i pane aku nei ke kane; - "I noho aku kaūa a i h'anau m'ai oe he„keikikane, alaila na'u e kana i kona i'noa ma ko'iv āōāo,' o Nāmaka, a i ku no hoi ma kou aoao e ka wahine. he kaikamahiue, e.kapa no oe ma kau inoa i manao ai." aole nq>he hoōle mai oka wahine. ua haawi mai la 110 oia i kona ae. A holo ae la 'kēla manao mawaena o laua, kakali aku la o ka wa e hanau ai o ke keiki. MOKUNA 11. JTele mai la ka opu o ka makuahiiie a nui, he manawa wale no ,e hānau ai, a ma'kekal'ii lanio ke koko"ke loa. mai paha i ka wa e hanau ai o ke kēiki, ike ia aku la na hoailona kupaianaha ma na o kallani, hele mai la na ao o ka lewa a hākumakuma, o kā hele hoi keia a ka malam.n o īkuwa, i ka po o Kaloa Kukāhi, hanau iho la o Kapulanikea, he'kēikikane; ku'i ka hekili, 'olapa ka uwila. rfē-iiiako-lokolo, paapaaina ka lewa lani, ua ka uakoko, kahe ka wai o na kahawai. pi'o ke aūuenue i ka lēwa, ku ka punohūula, haki kaikoo ka moana. kāni ka paliū o li.u heiau. a o ka wa ia o na huhiii mauka, hanau.āku:la ua keiki kupāiaiiāha lu)okalakūp'ua iiei. kapalili ana iwaho. I ka pau ana/o na hemahema o ke keiki i ka hana, pela hoi ko ! r a'makuahine' akahiiio laua tiei a nana pono iho ike ano oke keiki, he keu.a ka u'i ūohea, ōia 110 oe o ka XJa Ulalena o ka.uka o Piiholo, e malule ai'ka ha'i mea nui nepuiiepu maikai ke ike lilii mai. Ua lilo ka lopp īhna ō kā lāua keiki i 'nie'a hauoli like i ka manao ~0 ra makua. o kekahi kumu oaha hoi o ka hauoli, no ka u'i o ka laua keiki. o k'a he:'e hoi ia a mo ka niko. loheia aku la ke kani o na pahu o na hevni. elike me na alii wohi o nei o ke au kahiko. , Tp hoi pono ana mai o ko lāua mau noonoo maikai, nau hoi ke oihohoi, ia wa.i kamailio hou aku āi o Namaka i ka wahine, e hoomaonono aku ana i ka laua niea i 'kamailio niūā āi: "Auhea oe, e kuu wahine. he nāni lioi ia, ua hanau ae nei oe he a ua hoohok) hoi kauā, 'na'u ē kaoā i kona inoa, a ina hoi he kaikamahine o oe kā mea nana e kana i ka inoa, nolaila e kapa ana a" i ka inoq ,0 ke keiki o Nam'āl-a. O Nainākaōkauwila, Namakaokahek'li. he in'oa koa. he inoa ikāika. a he ihoa alii nui mai ka no irrai. oia' o kp ano o ke keiki a kau.a i Hanaū ne he alii nui mai ka no he akija, he mana, he ike. he koa, he ikaiWā, he wiwoole, a lie nukonakor»a iloko o kona mau la opio o kēia mūa aku, a kakou e aku ai." • T k«ia w.9 nae a Namak'a e kamailiō aku la i na ano oke keiki wāhine, he hoolohe walē niai no'ka'ka wahine, aole no he niēa'maopono iaia. aka nae ke mahalō 1a ōloko ona, no na ano kupaianiha he nū' o kana keiki. Ma keia wah.i. e hoakal-.a iki nVu ka.mea kakau o keia'moolelo kain. 'in i iho la o ka kakou koo opio oia o Namaka, aole lioi o N.amakaokāpaōo elike me ia e kāu ae la ma ke pōo o keia nane'». .. • O "Namaka i'o no kona inoa i kanaia a]*n 'ni. a o ka inoa he {n no Kapano. aole ia i pili.i kā naoo i'a o kahakai, p'-o r»i-n nolplei, naoo a nana ponoi no i kadā i keia inoā mniūna iho ō'na. o o ia kela manawa o kona lāweia ana'mai e makuakane mai Mnui niai. a kiolaia i Kaūai, a.puana aē ai oia i keia mau huaolelo. "Owau keia o Nāmakaokapaoo, puni.ka hoi o nei ia mana," a ha.lceia nee ana aku o'keia nānēa, e hōōiāio %i"ai* i leeia mau olelo a NamAleapMpāoo. ....... , (Aole i pau.) ;