Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 4, 26 January 1917 — KUU MISS ANA KALAMA KAOPUA UA HALA. [ARTICLE]

KUU MISS ANA KALAMA KAOPUA UA HALA.

' Ika Lunahooponopono ahonui, Aloha oe:—Me kuu pulima i piha i na ehaeha he nui ame kuu waimaka e hoopowehiwehi ae nei i ko'u mau lihilihi no kuu lei heleloa, ina he keena kaawale kekahi o ka Hiwahiwa a ka Lahui ho mal no ka'u puolo waimaka, a u.ina h"i in e hii hele aku i ka manewanewa aloha o ka luhi lei a maua, i ike raa: a; ka nui ame na kini lehulehu o maua e nohe mai la mai ka la oili ae i Makanoui, a ka la koili i ka ili o ke kai i ka moku 0 I.ehua. Aloha, aloha wale hoi e! I Ua ha'nauia oia ma Kapalama, Hono-li-lu, i ka la 14 o Aperila, 191.*, n:i Mr! James Kaopua ame Mrs. Emilia Kamila Kaopua. Mamua ae o ka haiiau ana ua hoea mua aku ka'u wahine a noho me laua ma Honolulu, no ko muua makemake no i ka moopuna, a ua lilo i "o njai la ia maua ka hanai ana, me na | olelo alolia a maua e poih ole nei, " Ma- ! TtK>, hoi oe i Hawai'», iawa' oe i keia moopuna na olua, a na olua e kahea i koiia inoa, a ma na ano apau." Ua hanai koke ia oia i ka waiukia, malalo o na kuhikuhi ana a ke kauka, a i ka piha ana o hookahi mahina, Mei 14, a ma ka la 15 ae huli hoi mai la laua no ke onehanau o na kupuna, a o ku laua huakai mua loa hoi malun-i o na ale hulilua o ka moana. He hilu oia ma ke ano o kona hanai ia ana, a ua ike pu ia gku ia wa kana ano akahai, a ua kahea mai oia ia'u o papa, a i kona kupunawahine o mama, a elike me ka panee aku o kona mau la imua, pela no i loaa ai iaia ke ano kanaka makua o kana mau hana apau, !vana mau kamailio maemao, kona ai ana, kona hele ana ma ka hale o na makamaka, a ua hiki iaia ke hooponopono i ka maemae o ka nohona, a ua ol aku i ka mea i loaa na makahiki i ka 13, oiai iloko o kela klno liilii, ua miki mai oia i na hana apau ana e ike mai ?.i ia'u e hana ana, a na ka mako i hoo-ko-o ae la no ka wa pau ole. l'a pilipaa oia me maua mai kona mau la bebe loa mai ahiki i kona hala ana aku la. Iloko o na liana ake Akua a kakou apau e hilinai nei, niāmua i Puakea ame Honoipu ka pule, ilaila pu no makou; a i ka wa i hoihoi ia mai r.ei o ia mau halepule a kukulu ma Ko-k-A'ki ae nei, o makou pu n« ilaila. He pomaikai ka la Babati hele ole ia; a ina i Honomakau ka pule, e hele pu ia ana no, a ina wa hoike Kula Sabati o Kalahikiola, ma lole, o makou pu no, a 1 ka wa e ku ai ka makou Kula Sabati ma kahi hoi'ie, e hapai pu ana no ke kupuna iaia imua o ke anaina. Mamuli o keia mau alakai ana iaia i'.oko o na liana maikai, ua loi« i niaoli īaia ka lioomaopopo ana, au e ka mea helulielu e hoomāopopo aku'ai; ika dia'io o ka makaukau haipule, oiai ma ko r:akou mau wa paina apau. aole onu makemake na ha'i e pule, nana wale no, a i kona wa i ma'i ai, e olelo mau

mai ana oia ia'u e pule, a e pule pu ana 110 oia, a mamua ae o kona mau hora hope, ua pule ae no oia, me kona niaiiaoio maoli no, i na mea e a'o kuhihewa ia nei, o ka pule i ka wa o ka make, he mea la ia e komo ūwao ae ai o ke Akua a kakou e pule nei mawaena 0 ka make ame ke ola, aka, aole, loa. Ua pili paa maoli mai kona aloha ia maua, oiai aole e hiki ia'u ke hele hookalii ke ike oia, aia 110 a hele pu, e pili ana ma ka aoao o ke kupuna, maluna o ko' makou wahi kaa, no ka hoolilo ana 1 na wahi hua o ka arna ma ke eamp o na mahiko, ua kamaaina na mea apau iaia, a ua lilo no hoi oia i med punahele i kona mau auuty ame kona mau unele aloha, e lawe hele ia ai oia ma o a maanei, maluna o ka otomobile, ike ai oia ia Kohala waho a ■ Kohala loko, a kilohi wale aku no oia i ka nani o nt-„ : Paliku'i Eiwa o Pololu. | Aloha, aloha Puu ; o e kilohi nei i k& nani o Mahiehie, ka home puanuanu a kuu aloha e moe mai nei, a Kehoni e alai ae nei i ka nani o Puuwepa nei, ka liome i pili aloha- ia ai e maua, kuu Bab dear e, auhea oe, hoi mai no kuua. He ola kino maikai kona ahiki i ka māhina o Augate, 1916, a i ka pule hope o ia mahina, hoomaka keia ma'i, a he ma'i hoi i manao ole ia e wehe mai ana i ka pili aloha ana. He eha ma ke poo ame ka wela. Kii koke «a ke kauka, a o ka ke kauka no he fiva, ahiki i ka olelo ana mai a na kauka ekolu ia'u, "Kupanaha ke ano o keia ma'i, aohe fiva, aole maopopo," a iloio oia wa. na huli pu ia ke ola me kuu hilinai nui i' ke Akua a'u i paulele nui ai, a a'u no. hoi i alakai aiku ai i k\iu>&ioopiina i hhla aku lā, e ike akū i ke Akua Oiaio, a no ia mea, ua kono aku āu i na haipule, kuu mau hoa hooikaika, a i loaa ka manaoio no Kriato, no ke ola o kuu luhi; ua hooikaika ia ma ia ano me ka ewaewa ole, me kuu hilinai nui i ke Akua a'u ame kuu moopuna a'u i alakai ai iaia e ike aku i ke Akua, a mamuli o ko 'u manao he "Kauka oi ae paha kekahi o ka ike o Honolulu, ma. i mua 0 keia poe kauka, a pela no hoi na hana haipule. / No ia inea, ma ka Maunākea o ka la 1 o Dekemaba, haalele mai la laua ia'u a o ka 'u ike hope loa ana hoi a kamailio pu ma keia ao, a o ka laua huaka'i pili aloha hope loa hoi me ka hanu ola. Ua kii ia ke kauka haole i manaoia lie kauka ike a akamai loa, aka o ka haina, "Aohe maopopo o keia ma'i," a kii pu ia no na haipule, pela wale no i npa ia ai a hala aku la, me ko'u ku-e ! loa i na ano hana i kuluma i ko kakou

mau kupuna, a ina paha ia e a'u,' ina paha ua loaa ke ola, a ma ke kakahiaka o ka Poakahi ae, ua ala kakahiaka loa laua, olelo aku nei i ke kupunawahine, e Kukuliilii, e holoholo kaua, e hapai oe ia'u, ua hapai i'o ae la no j ke kupuna, a holoholo jJoko no o ka hale. | Iloko o keia wa e holoholo nei, ua ' olelo ae la oia i ke kupuna, e Kukuliilii, e pule kaua, pule iho la no hoi ke kuku, a iloko o ia Tra, ke pule pu la no oia me ka leo moakaka. Iloko oia wa olelo hou ae nei, Kukuliilii, aole o'u ike i ae ia oe, he mea eleele ke pani ae nei i kuu maka, Kuku dear, auhea oe, (o ko'u inoa ia iaia). Me ia mau mapuna leo hope loa ma keia ao, i ukana nui nana e lei ai, a moe aku la iloko o ka malie ūo ka wa mau loa, me kela hoomanao o ke aloha o kona mau kupuna, ' ana> i aloha nui ai iloko o kona puuwai I hala ole, a haalele mai la oia ia maua i i ka hora 9 a. m., Poakahi, Dec. 18, 1916. > Hoou'na pu ia mai kā lono uwea ole ia'u ma Kohala, iloko o ke kaumaha hiki ole ia'u ke hoakaka ae, ua hoihoi" ia i kahi o Mr. Silva, no ka hoomaemao ana, a ma ka mokuahi Maunakea o ka 20, ua hoihoi kino wailua ia mai ia i ukali ia no e kona mau kupunawahine, me ka ohana, a o kana huakai huli hoi i ka home nei me ka walohia, e kilohi hope ana paha ka uhane i ka nani o ke kaona, a e ani peahi aloha aku ana paha i kona mau makua me ka lehulehu e ku poai mai ana ma ka uwapo, iloko o ka luuluu. Hora 12 o ia po, hoea ka Maunakea i Mahukona, a i ka pili ana mai i ka uwapo, e ku makaukau mai ana kona mau aunty ame ko?ia unele, e apo mai iloko o ko kaumaha. Haalele ia Mahukona, hoea i kahi home o makou i ka hora 2:30 o ia po, he wa ia i houluuluia mai ai na manao kaumaha apau maluna o maua na kupuna.ame ika ohana apau i akoakoa mai ia po, me kd hiki ole ia'u ke ana aku i.-ka loa, ka laula ame kona kiekie. Ua mau ka piha ana o lea ohana la po ame ka Poaha, ma ka hora 11 a. m. ae o ka Poalima ua makaukau kona hale lepo, a malamaia no kona anaina haipule ma kahi home nel, e kekahi makua no o ko'u aoao hoomana, a he keiki no hoi na'u, Mr. Paul Kaelemakule, iloko o ka meha ame ka eliaelia, i ka'i aku ai kana huakai hope loa maluna no o kona kaa e holoholo mau ai me ke kupuna, a i huk! lima ia no e kekahi mau kupunakane, a ma koha lua i malama hope ia ae ai kona anaina pule hope, a hoi aku la ka lepo i k;» lepo, no ka hopena mau loa, a moe iho la no hoi oia maluna o keia aina. No ia mea, ua hala oia, aka, o kana mau olelo maemae, kana mau*olelo naauao apau, kana mau apau, eia no i.hppe nj?i;; kaha mau inoa maemae i kapa mai ai ia maua, kana himeni punahele loa oia no, "lesu e Pailaka la'u," ua lilo keia ir.au mea maikai ana i hana ai, a waiho iho Ia i keia ao, i kialioomanao na maua e kani-a-a mab ai i ka po ame ke ao. Aloha ka hoapili o maua o keia mau wahi apau e waiho mai nei, pili ia ma ka moana, pili ia ma ka aina, pau no hoi ka pili ana ma ka aoao o keiia unele i aloha nui iaia, maluna o ka otomobile; me na olelo aloha, "hele kaua i ka holo kaa i Niulii," ma na wahi apau a kona unele e hele ai, ua pili wale ia no, a e pili ia no, oiai o kana luhi mua no keia, a he hope lioi ka loaa ana ae nei o kana lei, pela no hoi kona mau aunty aloha, i ka hale lioohui kelepona o KĪohala nei, aole oia e hehiku iiou ia mau papahele, aole hooluhi hou ana aku ia oukou, a ia maua na kupuna, ana i aloha nui ai, kona, mau makua i ka la'i o ke iaona, poor baby dear. Ke haawi pu aku nei maua i ko maua hoomaikai nui me ka puolo waimaka i ka maua mau keiki hoomanawauui, na makua hoi o ka lei a maua, a me na keiki apau i komo pu maī me ke aloha, ko maua mau pokii i ukali pu mai me ka lei a maua, ka oliana apau i akoakoa ae ma Hanolulu, me na hoaloha o kona mau makua, pela no lioi ka poe apau i hui pu mai e hoomama mai ana i ko maua mau ehaeha, i ku a hoolaukanaka i na hora o ka po, ame ke ao; pela 110 i ka maua poe keiki apau ma Kohala nei, o ka oukou mau kokua, mb r.a makana pua apau i lu iho ai i wehj no ka hiwahiwa hele loa, a maua, a kakou pu no apau. # E oluolu e lawe aku iko maua hoomaikai nui, me ka puuwai hoihope ole, a moe pu mau? me ia hoomanao me ka poina ole, pela ke Akua o ke kaulike nie.kakou apau. Ke hoomaikai kiekie pu nei maua ia oe e ka Lunahooponopono ahonui, oiai, ua oi loa aku keia liooluhi ana ia oe; ' aka ua hoomanawanui mai nei no nae oe, me ke aloha hoahanau kuio, hookuu mai la no oe elike me ka ikaika o ke aloha iloko o jnaua, no ka maua mea aloha, pela no i kou mau limahana ahonui, e lawe aku i ko maua hoomaikāi me ke aloha. O maua no, MRS. ANNIE KALAMA. FRAXK KALAMA, Puuwepa Homestead, Jan. 12, 1917.