Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 24, 15 June 1917 — HE PANE IA J. K. NAKILA. [ARTICLE]

HE PANE IA J. K. NAKILA.

! Mr. I.unahooponopono o ke Kuoakoa, j Aloha oe:—Mamuli o ko Mr.*J, K. Nakila hoouluulu mau ana i na manao ho- j ino ia makou na hoahauau kahiko o ka | Ekalesia, nolaila, ua hiki ole ia makou ke hookuu wale aku e kipehi mau ia I mai makou ika "poe hoohaunaele" c | keia malihini iloko o ka Ekalesia kai ! hiko o Kawaiahao, a ke pane nei au 1 ma ka aoao o na hoahanau maluna o j na mea pololei aole hoi elike me ka Mr. j Nakila e hoopunipuni mau nei i ka le- j hulehu. j

* l'a ōlelo ae o Nakila, "no keaha i j paniia ai na ipuka o ka luakini? Mai- ; kai ka ninau, a eia ka pane: Aohe i pariiia ka puka 110 ka poe e makemake 1 ana e lokahi ma ka hoomana ana, aka, ■ ua paniia ka puka no ka poe hoomana j kapakahi." j Ua hookaiihihi liou ae oia maluna o : ke C. E. kahiko na kumu i paniia ai o ka puka, he ka hoi keia o ke kanaka hoopunipuni a ka lauiui ole i ; ike ole ia ma'mua, aole ona liahai iki i ka mea j>ololei. } 0 ke kumu nui o ke paniia iana o ka i puka o ka hiakini mamuli no ia o ko ; ke Kaliu hoopunipuni ia ana e Mr. Na- ' kila "hme kekahi mau lala o ka Ahaluna,! ua kipakuia aku ka o Mrs. Bowers ame . John Ke mailoko aku o ke Kula »Sabati. o ka mea pololei nae ua kipaku ia aku laua mailoko aku o ke C. E. no ka lawe i ke dala o ke C. E. a no ia kumu i huhu ai ke Kahu a hooholo pu me Nakila ma e hoopau i ka Pere- | sidena o ke C. E. Mr. Kahaulelio oiai ' ua huli iho lakou i heAva no ka Peresidena ma o kona hana kaliuna la a hoopauia ai me ke C. E. Kekahi keia o na mea kiif>ai:»naha loa, ka hana hewa ana o ka Peresidena, na Mr. Nakila ponoi koia i hai mai ia'u, mawaho | o ka halehalawai o Waileiki i kekahi j la-Sabati aku nei'i hala, o ka Ahahui j C. E. liolookoa ka ke hoopauia. I ka laa?v ana mai o kela lohe, ua noho koke ka halawai a na lala o ke C. E. a kohoKomite e hui aku ai me lse Kahu a noi aku iaia e hoihoi hou i kana olelo hooholo, aole nae i lioolohe mai ke Kaliu, nolaila, ua hooholo iho na lala o ke C. E. e hoomau no lakou i ka malama ana i ka halawai haipule i kela ame keia ahiahi Babati, no ka mea, ke ku nei ka Ahahui C. E. lie kumukanawai kona ame kona mau rula hoopono-

pono, a o ka hoopauia ana o ka Ahahui mamuli o ka hemahema o kekahi, aole j ia i ili aku maluna o ka Ahahui holo-j oleoa, oiai, ua olelo mai no ke Kahu i kekahi wa aku nei i liula, na ka Ahahui no e hooponopono i kona mau lala, a i ka hooponopono ana o ka Ahahui i kona mau lala, ua hewa iho la no, a o keaha la ka ka mea pono? O koia Ahahui C. E. o Kawaiahao, ua ikeia mai ia e ka Aha Mokupuni ō Oahu nei i malamaia nia Kaumakapili i Aperiln aku nei a o Mr. Nakila ka hoike oiaio no keia mea,- nialaila oia i kela manawa, liakukole no nae! Mahope iho o ko ke Kahu hoopau ana i ka Ahahui, ua hoomau aku no na lala i ike ia aloha i na hana pono, a o ia ka wa i komo mai ai e hana i na hana hoohaunnele" mua loa ma ka po o ka la 11 o Feberuari a o Mr. Nakila kekahi malaila i kola po a ike i na mea apau i hanaia. o ia leeia, holoholo iho la ke Kahu, ia Mr. Rathburn e pule ana a kauoha ae la i ka makai kauwai, a ke Kahu i kii ai i pihi ame palapala komisina, a no ka hiki ole i koia makai ke hoonee i ka mea malanm lialawai Mrs. Alie.e Kahokuoluna, ua kauolia ae oia i na luna, itra he mau luna malaila, a o Kahoohalahala ka i hele mai, o Nakila ame Lilikalani malaila no laua, aole i hele mai, ua loaa ia i ka "wawae -anuami," a aohe no he hiki ia Kahoolialahala ke hooneo i ka wahine.

Aole uae p Mr. Nakila i aa e hoike ae i kekahi o keia mau mea i hanaia, a i hoike no ka oiaio o keia, ke waiho nei iloko o ke keena o ka oihana makai na mea a ke Kahu i hana ai o ia kona kii ana i palapala makai no G. Naukana ame pihi makai, lie hoike ana keia ua hoolala mua ia na liana hoohaunnele ma ka aoao o ke Kaliu ame J. K. Nakila & Co., nolaila, owai la ka hoohaunaele, o makou paha, o oukoii paha? Na ka lehulehu ia e kua--110 mni, oini, ua makemake lioi oe i ke leeikei ae imua o lea lehulehu, o ke ano iho la no ia o ka poe moowini o ka noonoo. | Ua hoike hou ae o Mr. Nakila i ke kumu i paniia ai o ka puka mamuli o ko 3ta poe hoi ana aole he noho iho i na haipule o ka hapalua hora ehiku. Ae, ua pau io makou i ka hoi, o ka oiaio keia, aole he hoopuuipuni, no na. kumu ma kahi o ka haiolelo Hawaii, aia he haiolelo haole, a ua kuli makou ia ano olelo, oiai, aole o makou makemake e hoohalike me ka poe ike ole i ka olelo haole, elike me Mrs. Pahupu Anapu, Mrs. Kamiki Kakalia, Mrs. Ka--111 Kealoha, Mr. A. Kaili,,Mr. J. IC. Nakila, Mr. S. Kahoohalahala e noho aku ma ke ano liookohukohu me he lolie la, koe na ahiahi Sabati a makou i ike aku ai o ke Kāhu no ka mea nana e malama ka liana ame ka poe Hawaii makaukau i ka olelo Hawaii, ua noho no makou. He pono iho la 'anei ia pani ia ana o ka puka o ka luakini elike me kau i olelo ai maloko o ke Kuokoa nei, haahaa maoli kou ano!

u i\a uuuKaiiiiuiiiu o pue iiaiuieiu, | nawai auanei ia hemahema, ina 'no hoi paha he hoolaha mai ke Kahu i ka pule o ke awakea, owai ka mea haiolelo, ina ua pololei ka huhu ana ia makou no ka noho ole aku i ke auaina pule o ke aliiahi, elike me ko'u maa'i na wa i hala, i keia a'u e ike nei, aole ! he hoolalia ia mai, a aia a pau makou j i ka hoi, a ike mai la makou owai la' ka mea e haiolelo ana ia aliiahi. He oiaio lie aloha makoi i ke Kaliu a 110 ko makou aloha, nonoi aku ma- j kou iaia e kahea ia ka halawai Ekale?.ia no ka noonoo ana i ke kumu o j kona ame oukou kapae ana mai i kekahi mau hoahanau me ka loaa ole o ka hookolokolo ana a ku i ka hewa, kapae ana, a kupono ai ka hoi hou ana ma ka mihi, ua liana pololei ia elike me ka manao o ka buke paa lima o ku hoomana Kalavina e ku nei ma Hawaii nei, aole ka auanei, i ka Ahaluna iho la no me keia poe ilee ole i ke" kakau ame ka lielulielu ame ka poe hana hewa a o ka pau iho la no ka ia; aole loa o makou maleemake e hoi aku e mihi a o keia poe hana hewa oloko o ka Ahaluna ka makou e Aihi aku ai. AOLE. Aohe o makou hoowahawaha i ke Kaliu elike me kau i hoolaha olalau ae ai, a aohe no a makou paln|)ala hoopau i lawe ia aku nouka o Pauoa aole loa aku no hoi ma na wahi like o ke kulanaknuhale nei, a nawai la nei palapala a Mr. Nakila e hakuepa nei? Ke liana nei makou i ka makou mau me ka paa i ke kakau ia e ke kakauolelo, Mr. Simeona Nawaa, a ina makemake oe e ike e loaa no ia oe raa ka ninau ana ae ia Mr. Nawaa. He olelo hooholo hilinai ole i ke Kahu ka i waihoia mai, a eia kela olelo hooholo ke | ku nei aliiki i ka manawa e noonoo ia ai, a wahi hou a Mr. Nakila, o ka iini nui o ke Kahu o ka loaa o ke kuikahi, a ina hoi ha pela, no keaha oukou e keia poe o ka Ahaluna e hana ole nei ia hana? Aole o ka hoolaha ae malo-1 ko o ke Kuokoa o ke ano Kristiano ole,! oiai, ma ko'u ike a hoomaop&po o ka i hana ia a ka luna o ke kokua i ke Kahu I ma na hana a«pau no ka hojomua o ka Ekalesia ma ke ano haipule oiaio; aole nae pela kou ano e Mr. Nakila. I

Hookahi no kumu nui o ka pipili loa ana o na lala i ka Aliahui no ka loaa ka oko dala ke mn'i, wnhi a Mr. Nakila. He loaa io io ke dala mai ka Aliahui C. E. mai .a ho hana raaa no ia i ke C. E. ke ma'i kekahi lala. No kou ike no paha he loaa wale ia mea he elala ia oe mai ke Kaliu mai, pela oe i manao ai o makou kekahi liana pela, e huli oe maloko o ka moolelo o ka Ahahui aole e loaa ia oe kekahi o ia nno, a i ko hana ana pela, a lieaha iho la ka hewa?' No ka Ahaliui Manawalea o ka Ekalesia, he oiaio ia, a eia nae ka mea kupaianaha, aoh« ike ia owai la ka poe e malamaia nei, o ka lulu nae ke luluia i kela ame keia manawa, a o ka liope ia. aolie ikeia aku o ka mea e hana ia nei o ia mau dala, oiai, aohe hoike no ia mea mai ke kakauolelo o ka Ahaluna mai Mr. Nakila ahiki i keia mnnawa.

No l<e dala mai ke kumu kaamni loa o koia poe hoohaunaele. Pololei. Manao no oe i ka huli ana o ke dala, lie moa uuku, a aia a kipaku ia aku o Mrs. Bowers ame John""Kfe, o ka wa iho la ia o wikiwiki ai i ka hoihoi ana mai, hoaha ka mt»a hoihoi mua ole mai i ka wa i noi ia aku ai, ina aole e hele keia hana i ka nui, e ole nae ia loaa kau mea hou. Aohe a makou noi e hoopau i ka Ekalcsia, nohoa mai nei kau lalau, o ka makou noi e kohoia na lala o ka Ahaluna i eiwa lala wale no a i poe kane no hoi aole i poe wahine ike ole i ke kakau amo ka heluhelu, a i umi-kuma-maha a i ehia aku la maopopo ole ka nui, o ia ka'u e ike nei. Ma ka moolelo o ka Papa Kahuwaiwai o Mr. W. O. Smith ka i hele i ke Kahu me ka palapala i kakauinoaia 0 na hoahanau no ka loaa ana i rumi halawai no ke C. E. a o ka pane, ua hooia mai ke Kahu ua loaa ka rumi halawai a ua malama io ia ka halawai a na C. E. maloko o ka rumi nui o ka luakini ahiki i ke pani īa ana o ka puka me ka maopopo ole, o ke kumu i paniia ai, a i ko makou ike ana iho nei maloko o ke Kuokoa no ka hoomana kapakahi ka, ke kumu i paniia a heaha la ia ano hoomana ko pahaohao loa nei au. Ua manaolana oe ua mohkla aku la paha keia wehewehe ana, ke manaolana nei au, aohe mohala, a no ka mea, ua hai ole i ka mea oiaio, a e olelo hou mai no paha auanei oo i haalele o Mrs. Bowers i na hana elike me kana i hoolaha ae neij e pono oe e huli i ka mea oiaio, a mai no a hookauhilii hou mai maluua o makou. E olelo hou mai no paha auanei oe, 1 pau o Mrs. Bowers mai ke komite 1 malama ola mai o ka Ahahui Paeaine ma o ko makou hoohaunaele la, aole I o Mr. Geo. P. Castle, Mrs. Holloway, | Mr. B. A. Cooke ame kekahi poe e iho o kela komite i huipu mai me nlakou a aole no hoi lakou, i ike i na mea a -makou e hana nei koe no na mea a kela komite i ike pono ai a e pono oe e huli aku i ka oiaio o keia mea. No na mea au i hoolaha ai e pili ana i ke kani ole o ka bele o Kawaiahao au i hoolaha ae ai, e pono oe e huli iho a ninau iho i ka lunahooponopno o ka Advertiser, nawai la ua holaha la, mamua o ka hoahewa wale ana no ia makou. Aole au i manao e hoolaha maloko o

ka nupepa, a no kou hoahewa wale ia makou me ka pololei ole, nolaila, ua hiki ole ia'u ke huna iho i ka oiaio malalo o ke po'i. Me ka haahaa, E. K. RATHBUBN,