Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 48, 30 November 1917 — LOHEIA HE MAU MANAO HOAKAKA PILI NO KE KAUA Haawi Kekahi Mau Solona o Amerika he Mau Haiolelo i Mahaloia AKOAKOA KEKAHI ANAINA NUI MALOKO O KA PA'LII Nokeia na Haiolelo a Kekahi Poe o Lakou i ka Pa'ipa'i me ke Ohohia [ARTICLE]

LOHEIA HE MAU MANAO HOAKAKA PILI NO KE KAUA

Haawi Kekahi Mau Solona o Amerika he Mau Haiolelo i Mahaloia

AKOAKOA KEKAHI ANAINA NUI MALOKO O KA PA'LII

Nokeia na Haiolelo a Kekahi Poe o Lakou i ka Pa'ipa'i me ke Ohohia

Maloko o ke kahua o ka Hale Mana j Hih.Ko. iim ka j»o <• ka l'oaoiiu aku la i liala. i ;iko;ikoa ao ai kokahi heluna nui 0 na makaainana. o na laliui lik«? ole o ( koia kulanakauhale. «> lohe i na uianao h<».-ik;ik:i o na <oloua kaukanawni o ka • ahaolelo lahui. maluna o ka ninau e j»ili ! ana i ke kaun. a me ke kulana o na ; makaaiuaua inaluna o in ninau. J IwaeiiH o na olelo alakai i hoikeiu inai e kelu in;u; hoa o ka nhaololo lahui, malun.'i o k:i ninau pili i keia kaua, e hok»|>a]>a nei n>.a Kuroj»a, ua hookonio >nai i i::i «.1010 a K.imehanipha • b<K>kahuH ;■ i i i>on;i aupuni, o ia hoi, e lilo ka poiui i uiea nui, o ke ola iho la no in o ka aina, aine ka labui kanaka. Malaila ae ka fHele Kalauiauaole, a nana i hoolauua mai i kela ame kei'.i h«s o ka ahaolelo lahui. ]iela hoi ine ua boa o ka .aUahui kalepa, ka ahahui » hoolala i kela halawai makaainaua, a malaii» }>u ;ie ka bana puliiohe kalii 1 hoonauea ai i ka l«hulehu apau. 0 Se«atoa Williām Iloward ThoniptHin o Kansas ka mea inua loa i lioolaunaia mai e ka Elele Lahui Kalauianaole. a niamua o kona hoakaka ana mai i konā inau manao, maluna o ua mea e pili ana i ke kaua. ua hoike ao oia i ka uui o kona' mahalo i na hiona imui o Hawaii uei, kona mahalo piha i ka oluolu ame ka lokoiuaikai o ko Ilawaii nei poe. alaila hoohuli aku la oia 1 kaua kamailio ana maluna o na kanaka Amerika kaliiko. ka poe i haalele «ku i ke ao kahiko. a hele mai la a kukulu i ko lakou mau hoiue, ma ke ao hou. e liakokoa aua me ua mana o ka aina ame ke kai. 1 kela ame keia manawa o ka hai«lelo » keia kanaka kaokanawai e noke nku aua ke anaina i ka haawi i ko lakou m;»hsUo ma ka pa'ipa'i ana; a o keia iho malalo nei kekahi o kaiia īnau olelo: Ka Hopaia o ke Kaua ! •*K oi aku ana ka haua a ke Aupuui o Anierika lluipuia imua o na aupuui e ar o ke ao nei i ka manawa e hoeā niai ai i ka wa c kakauia ai na kumu aelike no ka maluhia. l"a maopopo no ia oukou i ka wa e aelikeia ai keia mau kumu, o ka hoea ana mai ia i ka hopena ka noho mana ana o ka mea hookahi, ame ka oihana koa —ka hopena hoi o na kaua a]»au .a e oili niai no ka maluhia mau loa. E hanaia aku ana ka pono ame ke kaulike i na lahui kanaka apa.i inaluua o ka houua, me ka nana ole i ka nni ame ka uuku o ia lahui kanaka. •'O ke komo aua o ke aupuui o Aine7ika Huipuia iloko o ke kaua, ua kouo innoli ia mai uo ia. L*a manao kekahi I K>t- he mea pono ia kakou ke uolio mawaho nei. nie ke komo ole aku iloko o kt- kaua: o ko kakou Peresidena pu kekahi ma ia inanao hookahi, aka i kona wa i ike ai, lie haua hiki ole ia, a he l.aua hoi i poho ai na manaolana, ua hooholo koke kona nianao. ua hoea mai lia manawa no ke kaua, mamuli o ka hehihehi wale ia ana mai o ko kakou mau |«oun, nolaila lie kaua keia, no ka ; makee aua i ka pono, a e nee aku aua ; ia kaua iniua. ahiki i ka liopena no kona lanakila. . i *• lle ekolu mau mea nui e pono au e lako o np ka lanakila aua ma keia kami. o'ia no ka lako o Amel ika i na koa, ua lako kaua hoi, ame na kanaka mahope o ka mana hooko, a o ke kolu. o ia no ka ikaika o kona mau I j»ualikoa.*' - | I ka hoopau ana i kana haiolelo, ua hoike ae oia i kona hauoli loa i ka ike .".na. eia o Hawaii nei ke hooko nei i j ka hana hiki iaia. no na mea e pili ana i keia kaua. No ka mea, eia ma Hono- j luln nei. ma na papu, he heluna nui o , na kanaka mai ka Mokuaina mai o, Kansas. i makaukau i na manawa apau j no ke ku ana iinua ona kahua kaua. j Ka lianamakaamana Treadway Mahoj>e iho o ka hoakaka ana o kela hoa oloko o ka ahaolelo lahui i kona manao, ia wa i hoolaunaia mai ai ka Lunamakaainana Allen T. Tredwaj' - o Makekukeka, a penei hoi kekahi o kana haiolelo: ** Me he mea la i ka nana aku, aia iloko o na palena o ke Kumukanawai, a ma na wahi apau i pili aku ai na pono o ke Teritore, i na hana o ke aupuni makua. ma ko'u manao maoli, he hana j«ono loa, na ka ahaolelo lahui, ka hooko ana mai elike me ka mea a ko oukou elele lahui e noi ae ai ia makou, e hana mai, a e haawi mai hoi ia oukou, i na kanaka maanei nei, i ka hooponoi*ono Home Rula a oukou i makemak« ai."

Wahi ana, ua lohe ka puulu o n:i loua i lioea mai nei no keia Teritoi-,« ( na manao hoakaka, maluna o na iiin;iu kuloko apau, oiui lakou e kaahole nn ;l in.ii kekahi mokupuni a i kekahi. Ji o mau ninau hohonu a ko'iko'i loa ia. :i lakou i lfcooinaopoi)o ai, a o ka po»« w ; .|o 110 i hiki ke mawehe ae ia mau ninuu. „ ia no na kanaka o Hiiwaii nei. Ua hoike pu ae oia i kona lia.i, i; e kokua aku i kn elele lahui, ma k.i hana like aua, i walii e loaa ī.iai ai hooponopono Homl» Rula ana, o ia in\i. na" Hawaii nei no e hooponopono i kmm niau uinau iho. No na mea hoi e pili nna • !,e kan i. wahi liou ana, aole he hoakaka oi :;k i 0 ka pili pouo, elike la me kela inan olelo, "ua maU' ke ea o ka aina i kn pono." O keia ka moto liookahi a Amerika i kukulu ai i kona wa i kukali ae iji uo kona komo kino aua aku ih ko 'o ke khua; no ka mea, he pouo ke mau aku ke ea o Anierika i ka pono, a |i, ia pia hoi me «a lahui e ae apau o ka Imnua- nei. Ua hoakaka mai oia o kela ilio ]ji n'o ke kahua nui a ka Peresi<lena i I,»kala ae ai e komo ke aupuni iloko o k»> kaua, no ka mea na ike oia ua oi aka ka pouo, mamua oka maluhia. 11 e mea maikai ole no ke alakai aua aku i !<>• kalii lahui kanaka maa ole i ke kaua iloko o ke kana, aka uae, pela'walo n» e mau aku ai ke ku ana o ka pono. Ka Lunamakaainana Henry W. Temple Wahi a keia solona o ka ahaolil - lahui, oiai oia ame na hoa i hoea mai nei no keia Teritore maanei nei, im lohe oia, a o lakou apau* i na ninau 7 apau i pili i ke Teritore, a he haua j,o- * hihihi me ka paakiki ma ko lakou a>, ao, ke kuekaa ana ao ia mau ninau. )l( oiaio, he hana na ka ahaolelo lahui. ka hana ana mai i kekahi mau hoopoimpouo uhaololo ana no ke Teritove, a iitaliope iho o ko lakou lohe pono nna i in mea apau, e maalahi auanei ka hoohulo ana i keia inau uinau, aole hoi elike m,' mamua, ke kauka'i wale 110 maluna o •ka lakou mau mea i noouoo ai. No ua niea hoi e pili ana i ke kaua. ua hoike okoa ae oia i kona manao j>o īuii, o ka lahui i liiki ole ke kupale aku iio ua pono pilipaa o kona mau makaainana, aole he kuleana o ia lahui e kaj»:i hou ia.ai he laliūi; a o ka manawa pono loa, a Amerika e komo ai iloko o ke kaua, o ia no kela manawa, i hoopihol» ia ai ka mokuahi Lusitania; no ka nu :i ua nui maoli na hoopilikia wale ia inai o.ua pouo.o na makaainana, ahiki wal«1 ka hawele ana ae o na* kanaka Ani'' rika, i ka lakou mau pahikaua. 0 ke kumu nui no o ka hiki ole ann ia Anierika, ke komo iloko o ke kaua ia manawa, wahi liou ana, o ia no ka ni:i kaukau ole, i na lako kaua, na lak<> a.ahu; a oiai no aole i lioea mai i k:i inanawa e lako ai, aka nae e hoea mai ana ia i kekahi la e ikeia ai ko Anierika kulana onipaa maluna o ka ninau kaua. Ka'Lunamakaainana Elston Maluna o ka ninau aloha aina oiai<">, ua hoaknka ae oin i kona inanao. o ka ahaolelo i hala aku la, o ka ahaolelo ia i ikeia kona pookela maluna o ka ninau aloha aina oiaio, i ikeia nialolN o ka moolelo o ka lahui Amei'ika. I hoik-i no ia aloha gina, a aloha lahui oiaio, ua hooholo ae ka aliaolelo lahui, he mnii| biliona dala no ke kaua ,a mai* o kela mau huina dala, e ]>aaj»u ana ka lewa o Palani me na mokulele Amerika. a ma ka makahiki e lioea mai ana, «■ liiki aku ana ma kalii o ka 6,000, toua, o na lako kaua hou loa no ua pua likoa ma Palani. Ua pa'ipa'i nui ia ka haiolelo a keia hoa oloko o ka ahaolelo lahui. Aole no na Kelemania O ka Lunamakaaiuana B. F. Welty o Oliio ka ukali mai mahope ona. a wa hi ana, aia maloko o kona aj>ana i 11<•, he mau kaukani o na Keleinania, a ua loaa aku na leka, he ekolu kaukam iaia, e noi mai ana, aole oia e koho ma ka aoao e apono ana i ke kaua, aka «a pane'aku oia i kela mau leka, e hoole aua, aole oia he hoa noloko o ka aha olelo o Kelemania, aka he hoa oia n<> ka ahaolelo lahui, me koua hoike okoa ana. akū i ka poe na lakou kela nian leka, ina. lakou, na Kelemauia, i make make i kekahi mea no ka nana ana > ko lakou pono, maloko o ka ahaoh'l" lahui, alaila e koho aku lakou i iihm okoa mawalio ae ona. O ka ikaika o ke aupuni o Aineiika aia 110 ia i na kanaka, wahi ana, ppno i na kanaka apau e ku ine ka ma nao hookāhi mahope o ke aupuni, a •• hoea mai auahei i ka wa e welo haalu o aku ai ka hae hoku. aole wale, ma ka muliwai Rlune, aka ma ke k\ilvv\iak:iu hale poo ma Berlin o Kelemania, kaln a ke Kai»er e ike aku ai i kona knu keliakehii niai, maluna ae o kona ha* ponoi. O ka haiolelo kekahi a keia lion o kr. ahaolelo i nokeia i ka pa'ipa'i i kku maoli no i ka mikomiko. O ka hope o ka mea i kamailio ma kela po, o ia no ka Lunainakaainan.i ]\rcLaughlin o Mikikaun, alaila o ka hookuu iio ia o ka halawai, nie na ]<■>» huro ekolu inai ka lehuleliu ae.