Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 6, 8 February 1918 — HE MOOLELO NO BEDERA Ka Moi o Peresia AME KO GIOHARE Ke Kamaaliiwahine o ke Aupuni Samanadala [ARTICLE]

HE MOOLELO NO BEDERA Ka Moi o Peresia AME KO GIOHARE Ke Kamaaliiwahine o ke Aupuni Samanadala

Ke hoolauna hou ia aku nei keia kaao imua o ko ke Kiloīana poe puni .moolelo me ka manaolana e lilo ana 110 ia i .nea hialaaiia. V MOKUNA I. He aupuni nui o Peresia iloko o ka aina puftiole Hikina, a loko o kela kahiko loa aole na alii i lawe i ka inoa hanolano a kiekie ke alii o na lii rrte kekahi kumu kupono ole. O kela ame keia okana aina pakahi maloko ona, aohe hoi le olelo ana no na aupuni i hoomaluia e na moi i hoohuiia nai me ia mamuli o ka hoopioia ana ma ke kaua, ua hoomauia e ka moi nui o Peresia, a o na alii a pau o ia mau aupuni i pela me ko na okana aina lehulehu ua noho aku lakou maaio o ka hoomalu ana a ka Moi o Peresia, e like la me na aaaina'O na panalaau o na aupuni e ae e noho hoomalu ana nalalo aku o ko lakou mau moi pakahi. O kekahi o keia mau moi mana nui i hoomaka kona nohoilii ana ma ke ano ulia laki ame ka lanakila ana ma ke kaua naluna o kej<ahi mau aupuni, no kekahi mau makahiki lehuehu ka hoomauia ana o kona noho moi ana me ka waiwai ime ka a mamuli o ia mau mea i lilo ai oia i moi )i aku o ka oluolu loa o ke ola ana maluna o na moi e ae ipau. Hookahi wale no mea ana i ike iho ai i kona pakalaki, oia īoi, ua nui kona mau makahiki, ua oo oia, aohe nae hookahi

u kana niau wahine i hoohua niai i kekahi keiki, i loaa ai k u l.ooilina o ke kalaunu mahope iho o kona ihake ana. Hopkahi hanen a oi aku inau wahine ana, ua hoonnh.. kaawaleia lakou* apau maloko o na hale kaawale, me k;; hoolakoia aku o kela" ame keia hale me na mea apau e <,! u olu ai ka nolK) arfcu a he mau kauwa wahine ka kela ;mir keia mea pakahi o lakou, me na koa kiai o na kanaka i poa. i ina kela ame keia hale. Eia nae, me ia lako no o kana maii wahine me na nu-a apau a e noho kaawale ana no hoi kela ame keia o lak-«u me ka lako, me ka hui mau aku o ka moi me lakou. me ka iini nui iloko ona e loaa ona keiki, aole nae hookahi o 'ak i i hoohua mai i kekahi hua e hauoli ai kona noonoo. Ua laweia mai na wahine u'i loa mai na aupuni niani.-: . mai imua ona, a eia nae, aole hookahi o lakou i ku ? kon i makemake, a ua uku oi& i kekahi heluna dula nui n<> kumukuai o ia mau wahine i laweia mai ai e na kanaka k;,lepa; o na kanaka kalepa kana i haawi aku i na hooponia kai me ka haawi aku i na hoomaikai ia lakou no ka lak.-n hana, a e kauoha mau aku ana no hoi ia lakou e lawe mai i mau wahine hou, me kona manaolana e loaa ana kekah; keiki nana mailoko mai o lakou, aohe nae he loaa iki. Aohe mau hana maikai i nele kona hooko aku. Ua haau i aku oia i na manawalea i ka poe ilihune, he ntii kana tnaii hana kokua i na hoomana ma ke dala a ma na mea e ae; ua kokua aku oia no ke kukuluia aku o na halepule, ua haawi wale aku oia i kekahi mau apana aina i kahua e kukuluia ai na halepule; o kona manao nui ma ia hana ana i niea e loaa mai ai kana keiki ma o na leo pule la a na haipule, na nae, iloko o ia mau hana maikai a aloha ana apau aohe n. ► 1 hookoia mai kana mea i iini nui ai he keiki. Elike me ka hana i maa mau i na moi, o na alii maimu aku ona, iloko o ko lakou manawa e noho ana maloko o kapitala. ua maa lakou i ka matftma i na ahaolelo i kela ame keia la a ma ia manawa e akoakoa mai ai na luna aupuni i ke kukakuka ana i na hana o kfi aiipuni a e hooloheia ai i a hoopii mai na makaainana mai, a i ole, hookipa mai paha i nn elele hanohano mai ija aupuni mainao mai. Uoko o ia manawa e akoakoa ai o na luna aupuni apau aole o na hana piii aupuni wale no na mea e kamaili«iia ana. aka, maluna pu kekahi o na hana akeakamai, na hakuim Kana, na hoolala ana no ka hanaia aku o kekahi man huke e hoonaauao aku ai i ka lahui, a maluna no hoi o na kinnu hana apau e loaa ai ka maluhia, ka naauao, ame ka waiwai i ka lahui, elike me ia e ulu ae ana iloko o ka noonoo o kela ame keia. * Ma kekahi la oiai ka ahaolelo a ka moi e noho ana ua komo mai la kekahi koa kiai i poaia a ku ana imua <» ka moi, a hoike mai la he kanaka kalepa mai ka aina mania.i mai me kekahi kauwa wahine ana o ka lawe pu ana mai. ka i makemake e noi mai i kona oluolU e aeia aku oia ame ke kauwa wahine e laweia mai imua o kona alo. "Olelo aku oe iaia e komo mai a noho iho ilalo nia kela kihi oka rumi. Aia a pau ae ka hana'a keia aha alaila ka mailio aku au me ia." Oili hou aku la ke koa iwaho a loaa ke kanaka kalepa imke kauwa wahine a ka'i mai la i ke kanaka kalepa iloko o ka rumi, a hoonoho iho la iaia ma kalii i kauohaia aku ai. luwahi e liiJd pono ai iaia ke ike mai i ka moi, a ke lohe p<»u<> mai la nonoi i kana mau mea apau e- kamailio ana me ka poe e noho kokoke aku ana iaia. Aole i liuliu loa ma ia h.op.e iho ua hoopauia mai la ka noho ana a ka ahaolelo, 110 ka mea, he hana maa mau ua keia moi ka haawi ana aku i kana noonoo nui mua ana nia luna o ka pono o na malihini e hoea mai ana imua ona a hoopanee aku i na.hana maa mau. 1 ka hoi ana aku o na mea apau a koe ke kanaka kalej>a malihini, kokolo mai la oia a mamua mai o ka noho kalauuu koia mai o ko ke alii makemake. a kulou iho la ilalo, me ka pule ana ia manawa no ka Im.> laia i aea ae ai iluna mai ke kukuli ana, alaila ninau mai la ka moi jna oia ke kanaka kalepa nana i lawe mai i kekalii wahine a ke koa i hoike mai ai iaia, a ina*paha he wahine ui' oia.

| "Ae, owau, eka moi, ao ka waliine a'u oka lawe pu ana mai la he u'i oia elike me ka mahina," me ka minoaka kci;i pane ana aku a ke kanaka kalepa. ' "E ke alii, me ke kanalua ole au e olelo aku nei," wnhi hou a ke kanaka kalepa, "he lehulelni.kau mau kauwa wai hine u'i, elike me ia au i kauoha aku ai e laweia mai imua 1 ou mai na aupuni mamao like ole mai, aka e manaoio mai oe i ka'ii, o ka wahine a'u i lawe mai nei nau, ke makeniake hoi oe. aole hookahi o na kauwa wahine au i nei inanaw.i i hiki ke hoohalikeia mai ko lakou u'i me ko keia wahine a'u i lawe mai la. I ' "He nani oia ma na ano.apau, he nani kona oiwi, he liemolele oia mailuna a lalo, aohe puu, aohe kee, pali ke kua, mahina ke alo, ua pulamaia e ka makua mai na la kamalii mai a kanaka makua, ua hanaiia e ka makua a pu'ipu'i, lie i hilū oia hē i'a noenoe, a o ke kumukuai kiekie a'u e kau aku ana no kona hooliloia aku ua emi iho ia i ka waiwaii'o o ua kauwa wahine la." ) "Auhea oe," i ninau mai ai ka moi, "ina eia oia maanei e j lawe koke mai iaia imua o'u i ike aku au. Malia paha ao'.e no hoi oia i u'i loa, he u'i wale no no kau akena mai." ! "XJa waiho aku nei au iaia iloko oka malama ana a kej kahi o kau mau aliikoa, a ina he makemake oe e ike iaia ea, e oluolu oe e kauoha ae i kekahi o kau mau kauwa no k< >na laweia mai iloko nei, no ka mea o oe no ka mea kanaka." j Oke kauoha koke aku la no ia oka moi e laweia mai ua kauwa wahine la iloko o lea rumi, a he manawa ole ku au i . mamua ona. | I kona manawa 110 i ike koke aku ai iaia ua hoohihi k«»kc 1 oia ika u'i ame ka nani oka oiwi oka wahine kauwa. I a hooiaio koke iho oia i ka oiaio o na olelo apau a ke kanaka kalepa o ka haanui aiia mai iaia mamua iho. | O kona ku koke ae la no i.a iluna a hele aku la nolol«» <> kona rumi hookipa iiie ke kauoha pu fia mai i ke kanaka kalepa, ka wahine kauwa, ame kekahi o kana mau kauwa t* | ukali aku mahope ona. Ile uhimaka nahenahe kq ka whine kauwa e huna ana i kona helehelena ia manawa, i hanaia me ke gula; i ka w<- , heia a.na ae o ka uhimaka e ke kanaka kalepa, ia wa i ike ' aku ai ka moi i ka nani i'o maoli no o ka helehelena o ka wahine, he nani ana i ike ole ai i kahi u'i elike me ia maim •» 1 aku. . Ua hoomaka kok.e no ko ka moi makepia.ke ia manawa. a ninau koke aku la i ke kanaka kalepa i ke kumukuai no na wahine la. ' "E ka moi," i pane mai ai ke kanaka kalepa, "he hookaln kaukani dala ma ke gula ka'ii o ka ana aku i ke ka I naka a'u i kuai ai iaia, a ma ka'u hoonohonoho ana i na h< >" ' lilo o ko'u kaah.ele ana mai ahiki iho la ianei iloko o ra makahiki ekolu, hui pu me na hoolilo o ko'u malama ai a iaia me ka maikai ma na ano apau, ua like no me keia huiua j elala ae la ko'u mau hoolilo. % I "Ma kahi oke kumukuai au i ninau mai nei na'u e hoike aku, ke manao nei lje oi ak.u ka pono nau no, e ka moi. < hoike mai i ke kumukuai kupono, ina ua ku i kou maU īīiake keia wahine. | "Ina paha hoi ati e hoike aku ana ia oe i ka'u kumukuai i makemake ai a ua kulike ole ia me kou makemake, e ka nioi. e olelo mai ana oe iVu i ke kanaka puniwaiwai, nolaila e;;. e aho nau no e ko.ho~*mai i ke kumukuai kupono, oia ka'u noi haahaa ia oe, ina ua apono oe i ka lawe aku iaia i kauwa nau."' "Ke mahalo nui nei au ia olelo au," wahi a ka moi, "aka. e lohe mai oe i keia, aohe o'u maa i ka lawe mai i na makana mai na kanaka kalepa mai, elike me ka lakou kumukuai e hooholo ai malaila aku au e hooko ai. (Aole i pau).