Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 9, 1 March 1918 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA

SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

POALIMA                                                                                                                  MARAKI 1, 1918

KA NINAU I'A MA HONOLULU NEI

            I loko aku nei o na la i hala, ua noho mana maoli no na hui lawai'a ame ka poe kuai i'a ma na makeke o kakou maluna o ka oihana kuai i'a, ma ke kau na i ke kumukuai o ka i'a a kiekie, ua hiki ole nae i @a lehulehu o ka poe ai i'a ke alo ae, o ka uku wale aku no i na kumukuai e kauia mai ana, i wahi e loa ai ka i'a.

            O ka mea i ikeia iloko o ia manawa, o ia no ka lako mau o na makeke i ka i'a i kela ame keia manawa, a he kakaikahi loa ka manawa e nele ai o kekahi mau makeke, koe wale no na manawa inoino maoli, e lilo ai i hana paakiki na na Kepani lawai'a ka hele ana e lawai'a no ka hoolako ana mai i ka makeke me ka i'a.

            Ua komo mai nei nae ke komisina o na meaai, ka akena o ke aupuni federala a hoonana aku i kona mana, ma ke kauoha ana i ka poe lawai'a ame ka poe kuai i'a ma ka paona wale no lakou e kuai ai i ka i'a ma keia manawa aku, e kau ana hoi i ke kumukuai no ka paona hookahi, no kela ame keia ano i'a a ma ka nana aku, e hoea mai ana i ka wa e l@aa ai ke kaupaonaia ana o ka waiwaii'o o ka i'a me ke mumukuai, ma ke ano kupono, aole hoi elike me mamua ka oi pakela aku o ke kumukuai e ukuia ana no kekahi mau ano i'a a ma kekahi olelo ana ae hoi, ua papalua a papakolu, aku ka pomaikai o ka poe kuai i'a mamua o ke kupono nei.

            He mea nae na kakou e hoomaikai ai i keia manawa i ke komo ana mai nei o ke kanaka o ke aupuni federala a hoohana mai i kona mana e hiki h@u ole ai i ka poe lawai'a a,e ka poe kuai i'a ke ohi i na pomaikai nui a lakou i maa o na wa loihi ae nei i hala: aka e loaa ana he averika kupono, o ke kumukuai e ukuia aku ana e ka lehulehu, me ka waiwaii'o ka i'a; a kakou e olelo ae ai, e lilo keia hooponopono ana i ke kumukuai o ka i'a, i pohaku paepae, no ka hoauheeia aku o na hana i maa i na kanaka kuai i'a o na makeke , o na wa ae nei i hala, e pulapu mai ai i ka lehulehu, me na kumukuai like ole maluna o ka i'a; aka i hookahi a lakou ano kumukuai  kau mai ai no kela ame keia ano i'a, he kumukuai hoi i hoomaopopoia, e loaa ana ia lakou he puka kupono; a pela hoi ke kupono o ka i'a, a ka mea kuai mai, e uku aku ai.

            Ma keia hooponopono ana i ke kumukuai o ka i'a. ua hoopakeleia ae ka lehulehu mai ka pulapu mau ia ana mai e ka poe kuai i'a, e pau ana no hoi ka loaa ana o na manao hoohalahala mai ka lehulehu aku, he kookahi mea nana o ka paona; o ka mea kuai ma ka makeke, e kaki mai ana i ke kumukuai no ka paona, a oi wale aku mamua o ke ana o na kumukuai i kauia e ke komisina, ua hookomo aku ia mea iaia iho, iloko o ke kulana, e hiki hou ole ai iaia ke hoomau aku i ka oihana kuai i'a; nolaila, ua hala na la o ke kaa ana aku o ka lehulehu malalo o ka mana o ka poe kuai i'a, aka o ka lehulehu ke noho mana aku maluna o lakou.

            He mea maa ma na makeke i na wa i hala aku nei, in a e nui ka i'a e oluolu iki mai ana ke kumukuai, aka in a e hapa loa mai ana ka i'a, alaila e hoopiiia ana ke kumukuai a kiekie; a o na i'a makemake nui ia keia e na kanaka, e kauia mai ana ke kumukuai a kanono; i keia manawa nae, aole e hiki ke hoohanaia kela ano hana, in a no he uuku ka i'a a nui paha, ma ka paona lakou e kuaiia ai, elike me ke kumukuai o ka paona, i kauia no kela me keia ano i'a.

            I ka hele ana ma ke makeke e kuai i'a ai, e nana mua maluna o ka papa eleele no na kumukuai i kauia no kela me keia i'a, in a paha me ka unahi, a i ole, pau paha i ka unahiia, no ka mea he like ole ke kumukuai ma ka paona o ka i'a i kaha ole ia ka @pu, mai ka i'a mai i kahaia, a i pau hoi i ka unaunahiia.

            E makaala loa i ka poe e kuai ana i ka lakou mau i'a mawaho, ke hana nei kekahi poe pela, i loaa ai ke kumukuai makepono, elike me ka hana i maa ia lakou mamua aku nei, o ka poe o kela ano, e hoike ae i ko lakou mau inoa ame ke ano o ka lakou hana imua o ke komisina o na meaai, e ike auanei kakou aole loa e hiki ana ia lakou ke pulapu hou aku i ka lehulehu.

            I ka nana aku, eia ka ninau i'a ma Honolulu nei ke hookoke aku nei i ka hoopauia ana o ka pilikia, koe wale no a hookololohe iho ka poe lawai'a i ka hele ana e lawai'a mamuli o ka manao nuha, no ka hoomiia ana mai o ko lakou mau pomaikai, ka me no nae a lakou i ike ai, ua papalua a papakolu iho ke kumukuai o ka i'a imua o ka waiwaii'p maoli o ka i'a a lakou e kuai ana i ka lehulehu.

PONO E HOOPONOPONOIA

KE KUAI ANA I KA PIPI

            Oiai ua haawi ae ke komisina o na meaai i na l@auoha i ka poe e kuai nei i na meaai maloko o na halekuai, aole e kuai aku i kekahi mau meaai a oi aku mamua o ka palena i hoikeia no kela ame keia kanaka @a ohana paha, pela hoi ke kumukuai no ia mau mea; a ua kikoo ae kona lima, i ke kumukuai o na i'a o ka makeke, he hana kupono loa na kela komisina, ke kikoo pu ana aku i kona lima, ma ke kumukuai o ka pipi e kuaiia nei i keia manawa e hookaokoa ana i ke kumukuai i o ka paona no kela ame keia wahi o ka pipi, aole hoi i hookahi no ano kumukuai, mai na i'o maikai loa, a na i'o maikai ole.

            E huli pono aku ke komisina o na meai, i na mea oiaio e pili ana i ke kupono ame ke kupono ole o ke kumukuai o ka pipi e kuaii nei, a e hoopakeleia hoi ka lehulehu, mai ka uka ana aku i kekahi kumukuai i papalua ae i ka waiwaii'o maoli o ka i'o pipi.

UA HALA NA LA O KA NANA WALE ANA

            No na makahiki i aneane e piha ka eha i nana aku ai kakou i keia kaua maloko o Europa, me he mea la, he wahi hana uuku ia, aka nae ua kaokoa loa ke kulana a kakou e ike aku nei i keia wa, mai ke kulana mai o na makahiki aku nei i hala, e kono ia mai ai kakou, e ku maluna o ko kakou mau ka puai, a komo kino aku i na hana, i pili ia kakou ma ke ano he mau makaainana i makee a i aloha kakou iho ame ke aupuni.

            He mea oiaio loa, ua komo kino aku ke aupini o America i loko o ke  kaua iloko o keia manawa, aia kona oihana koa ame ka oihana kaua imua  o na enemi i keia la, o kakou kekahi na makaainana, i kono pu ia mai ai, e ku me ka makaukau mahope nei, a haawi aku i na kokua ana ma na ano apau, e hooikaikaia ai ke aupuni ame kona mau mana o ka oihana kaua, me ka manaolana, elike me ka hiki ana i ke aupuni o Amerika, ke hoouka aku i kekahi mau kua nui o n manawa aku nei i hala, me ka Janakila, e hoea mai no ia hopena hookahi iloko o keia kaua huliamahi e holopapa nei maloko o Europa.

            No ka manawa i aneane e piha na makahiki eha, o ka hooukaia ana o ke kaua hahana mawaena o na aupuni mana nui o ka honua nei; i keia la nae, ua lilo o Rukua i pio  na Kelemania malalo o na hana epa ame ke kolohe, ka hana hookahi a kona mau akena e hoao nei maloko o kela ame keia aupuni, me ka manao, pela iho la e kaa ai ka lanakila holookoa i ke aupuni o Kelemania.

            I loko o na kaua a ke aupuni o Amerika i komo kino aku ai o na wa ae nei i hala, ua ku aku kakou, na makaainana, a haawi i na huro ana ame na mahalo ana i ka oihana kaua ame ka oihana kaua ame ka oihana koa, i loko nae o keia kaua, aole o ka huro ana, aole o ka mahalo ana ka mea ano nui, aka o ke kapae ana ae i ko kakou kulana hauoli, a hana aku j na mea e hoikeike ae ai i ko kakou makee no ke kaa i'o o ka lanakila ma keia kaua ia Amerika, ma ka haawi ana i na kokua ma ke dala elike me ka hiki ia kakou, ma ke kuai ana i na bona aie, a i na poo kaua paha, aole malaila wale iho la no pau aka ma ka pakiko ana i na meaai maiwaho mai, e koe nui aku ai na makaukau apau no ka pono o ko kakou mau kanaka iloko o ke kaua.

            He manawa pokole wale no ma keia mua aku, e konoia mai ana ko kakou mau kanaka opio e hele aku i ke kaua, ke nana pono ia mai nei ko lakou kulana o ke ola kino, no ke kupono e komo i ka oihana koa, nolaila ua ili mai maluna o kakou ke ko'iko'i o ka makaala ana aku mahope nei no ko lakou pono, ma ke kapae ana ae i na hana uhauha wale a kakou i maa ai o na wa aku la i hala, a i hookahi ke komo like ana iloko o ke kaua ma ka aoao o ke aupuni ma keia kaua nui ma ka moolelo o ka honua nei.

            Eia o Kelemania ke hoouka nei i keia kaua me ka hana, aole no ke ku-eia o kona mana ma ka moana, aole hoi no ke kupale ana i kona pono ma kekahi mau aina, i kuleana ai ia, aka o ka meahuna i pili loa aku i keia kaua a Kelemania i komo kino mai ai, no ka noho mana ana no ia maluna o ke ao holookoa; in a pela i'o alaila ua loaa na kumu kupono apau ma ko kakou aoao, e hoauheeia aku ai na manao hoopohala apau, a e haawi na kane, na wahine, na keiki ame ka poe aloha aina oiaio, ina kokua ana me na manao makee, e oili mai ka la e hoohokaia aku ai kla manao hookiekie a hookelakela iloko o ke Kaisa ame kona puulu.

KA HOIKEIKE FEA O KE TERITORE

            He ekolu mahina i koe mai keia mahina aku, e hoea mai ai ka manwa no ka hoikeike fea o ke Teritore maloko nei o keia kulanakauhale, he mau mahina ia no ka hoomakaukau ana o na makaainana no ka waiho ana ae i ka lakou mau mea hoikeike o na ano like ole imua o ke akea; mai na holoholona, na meakanu na hua o ka honua ame na hanalima akamai, o kekahi ia o na hoikeike i kono ikaikaia ai ko Hawaii nei poe e haawi  ae i na kokua no ka holomua o keia hana.

            O na kanaka mahiai o na kuaaina, ka poe hanai holoholona, na kanaka he mau hanalima akamai ka lakou, na wahine no hoi me na hanalima akamai, no lakou keia hoikeike fea i makemake nui ia ai, e lawe mai i ka lakou mau mea hoikeike, aole wale no, ke alualu ana i na makana helu ekahi no kela ame keia mahele o na hana hoikeike, aka no ka haawi ana mai kekahi i manawa maikai e ikeia aku ai ka lakou mau huaai, na holoholona, a man hanalima akamai paha, a ma ia ano, e hiki ai ia Hawaii nei ke hoike ae iaia iho, no kona mau oihana mikiala; a e kili ai hoi ke malema iaia iho i loko o keia wa kupilikii o ka aina.

            O ka põe he mau mea hoikeike ka lakou i manao ai e hookomo mai, ke konoia aku nei lakou e hoouna mai i ko lakou inoa ame na mea hoikeike, i ke kakauolelo a ke komisina fea o ke Teritore me ka hoohakalia ole aku, i hiki ai ke hoonohonohoia na mahele like ole o na hana hoikeike iloko o ka manawa nui kupono, mamua ae o ka hoea ana mai i ka wa e weheia ai kela hoikeike fea.

            Ke olelo nei ke Kakauolelo McAdoo. aole he hana e ae a kekahi kane, wahine a keiki kapha, e hoike ae ai no kona makee i kona aina, ma ka hana wale no, o ua hana la, o ia no ke kokua ana aku i kona aupuni me ke dala, ma ke kuai ana i na poo kaua. He hana hiki loa keia i na mea apau ke hooko aku me ka maalahi loa, ma ke kapae ana ae i ka lealea ame na hana hoohauoli, o ia hana ana pela, ua kokua aku kakou i ke aupuni, a ua kokua pu hoi ia kakou iho.

Nuhou Kuloko

            Ua hookohu hou ia aku nei o Mr. R. Puuiki i lunakanawai apana no ka apana o Kawaihau, Kauai e ke Kiaaina.

            Ma ka Poaono aku la i hala i hanau mai ai na Mrs. John H. Wise, he kaikamabine, ma ko laua home ma ka helu 910 Alanui Papu.

            Ma ka la 28 aku nei o ka mahina o Ianuari i hoohuiia ae ai ma ka mare o Harry Nuuhiwa me Poli Kauahikaua; na ka Rev. Heorge Kauaulalena laua i hoolilo ae i hookahi.

            Eia ke hoomakaukauia mai nei na hana apau e pili ana i ka hoikeike fea o ke Teritore, e malamaia aku ana iliko ae nei o ka mahina o Iune, e hoomaka ana mai ka la umi aku a pau ma ka la umi-kumamalima.

            Mahope iho o ke kaaia ana o ke kumukuai paa o na i'a e kuaiia ai ma ka makeke, ma ke kaupaona ana, ke hapa loa mai nei ka loaa ana o nai i'a ma ka makeke i keia manawa.

            Mamuli o ka piha loa o ka nupepa i keia pule, ua hoopaneeia ka hoopuka ana aku i kekahi mau palapala i hoou@aia mai e na makamaka i keia keena, no ka hookomo ana aku maloko o ka @upepa.

            Ma na lono i hoikeia mai i keia kulanakauhale mai Hilo mai, he keu aku a ka ikaika o ka a ana a ka pele ma Halemaumau, me ke ka@e okoa ana o ka pele, ma ke alanui i hanaia no na kaa otomobile.

            Mamuli o kekahi like ole ilk o ka lawelawe oihana ana, i hoopauia aku ai o Mr. S. S. Paxson, mai ka noho hana ana maloko o ka hui kaa o Schuman, a e hoi aku ana oia maloko o ka Halekaa Royal e J@ana ai.

            Mahope iho o ka ninaninauia ana ma ka Poaono aku nei i hala, imua o ka aha kaa@@@i, i hanwiia mai ai ka laikini loio ia Mr. John L. Paoo o Hauula, Koolau, Oahu, no ka lawelawe ana ma na aha apana o keia Teritore.

            Ma ka aunwina la o keia Sabati iho, Maraki 3, e noho ae ai ka halawai a ka Ahahui ka Hale o Na'lii ma kahi halawai mau, ma ka hora elua o ka auwina la, a ua akeia na lala apau o ka ahahui me ka poe hou e hoea ae ma ia halawai.

            Ma ka noho an ae o ke kiure koronelo e ninaninau pono ae huli pono i na kumu i make ai o John Fuller, ua hoopukaia ae ka olelo hooholo, nana ponoi no i lawe ae i kona ola, mamuli o ke ki ana i ka pu panapaua iaia a make.

            Mamuli o ka hooku'iia ana aku o kekahi kaa otomobile, e ke kaa mokokaikala ma ka auwina la o ka Poakahi nei i haule ai kela Kaa otomobile ma ke kahawai o Kipapa, o kahi nae o ka laki aole i poino ke ola o ka poe apau e kau ana maluna o ua kaa nei.

            Ma na mea i hoomaopopoia, ke pii mahuahua ae nei ka maikai o Mrs. Mikahala Fuller, ka wahine i kiia ai e kana kane i ka pu ma ke ahiahi o ke Sabati aku nei i hala, a e palekana mai ana oia mai ka ukali ana aku mahope o ka meheu o kana kane, ka mea i make, ma ka hora ekahi o kela po Sabati.

            Eia ke hoomakaia mai nei ka nana ana i ke kulana ola kino o ka poe i kauia ko lakou mau inoa ma ka Papa I, o ka poe kupono no ka oihana koa o Amerika, a e hala ana kekahi mau la loihi mamua o ka maopopo ana ae o ka poe i waeia no ka hoomakaukau koke ana aku e komo iloko o ka oihana koa.

            Ma ka la 25 o ka mahina o Maraki nei e pau ai ka hookohu oihana o ka Lunakanawai Ralph P. Quarles o ka aha kiekie, a no ka lohe mua ia ana o kona manao, aole oia i makemake e noho hou aku ma kela kulana, me he mea la e lawe ae ana ka papa loio Hawaii i ka noonoo ana i kekahi kanaka kupono ma ia wahi, a hoonua aku i kona inoa i Wakinekona.

            Elike me ka pii o na meakuai apau iloko o keia manawa o ke kaua, ua noho ae he halawai a na Kepani e noho hana nei malalo o na hooholo, e koi aku i ko lakou mau haku e hoomahuahua ia ae ko lakou ukuhana, i hookahi dala me ekolu hapaha o ka la, aole hoi i dala hapalua elikw me mamua.

            Imua o ka Lunakanawai Ashford i niuaninauia mai ai o Mr. Jack Desha, ke kakauolelo mua a ka Elele Kuhio, ma ka Poaono aku nei i hala, no kona makaukau e lawelawe i ka oihana loio, a aponoia mai kana palapala noi, me ka loaa ana mai o kona palapala laikini loio.

HIKI KE PALEIA AKU KA PILIKIA

            He mea pono e hoopau koke ia ae kela anu ou ame ka eha o ka puu, o lilo auanei ia i mea oi aku o ka pilikia. E lawe i mau kulu helu o ka Laau Kunu a Chamberlain, a e nalowale no auanei kou mau pilikia. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau lapaau apau, o Benson Smith & Co., na akena no Hawaii. -Hoolaha.

Nuhou Kuwaho

            Washington, Feb. 12.-Ma na huahelu a ke keena waiwai i hoolahaia ae ai ma ke akea i keia la e hoike ana ia i ko Rusia aie ia Amerika Huipuia ma keia manawa $187,779.000 i haawi mua ia aku ai no na lako kaua i hoounaia aku i Rusia ke paaia nei e ke aupuni.

            WASHINGTON, Feb. 10,- He mahalo kiekie no na koa Amerika, o ka oi aku no na koa Amerika ki pu ka i haawiia mai ma ka la aku la i nehinei e kekahi aliikoa o ka puali pukaa Palani he kanaka i mahalo nui ia, eia oia maloko o keia aupuni i keia manawa.

            SAN JUAN, Feb. 25.-Ke holopapa nei ke kaua kipi kuloko ma Costa Rica. ai ka nana aku aia ka poe kipi ke pulumi mai la i na mea apau ma@@na o ko lakou alahele. Ua hikiwawe loa ke ala ana ae o na hana kipi a ke pahola la me he holapu ana la na ke ahi.

            EL PASO, Feb. 25.-Ke ike hou ia aku nei na hana ino a powa a na Mekiko maanei. Ma ka Poaono aku nei o ke Kapena Jos. Mark o ka pualikaua lio e kiai ana i na wahi e pili ana i ka muliwai ka i eha ma ka wawae mamuli o ke kiia ana mai e na Mekiko powa ma kela aoao mai o ka muliwai. Hookahi koa kaualio i nalowale a ke huli mai la kona kokoolua iaia.

            WASHINGTON, Feb. 25.-O Edwin House, ka luna hookaa dala a ka hui aila o Texas ame ekolu mau kanaka Amerika e ae ka i hoehaia e na kanaka Mekiko powa maluna o kekahi moku aila ma Tanipico.

            AMSTERDAM, Feb. 25.-He lono ke lekalapa ka i loaa mai ianei e olelo ana ua kiia o Ensign Krylonko, ka alihikaua nui mua o ke aupuni Bolsheviki, a ku ma ka a-i e kekahi o na kanaka powa o ka aoao Socialist, ua holo ka powa a nalowale.

            LONDON, Feb. 26.-E kaua mai ana me ka inaina nui i na Kelemania ma kela a ma keia wahi, ua loaa aku i ke koena o na pualikoa Rukini i hoopau ole ia kekahi kaua lanakila. Aia na koa o ke Aupuni Bolsheviki ke kaua pu mai la me ka lahui Ukrainians. Ua lilo hou aku i na koa o ke aupuni Bolsheviki ke kulanakauhale o Pskov. Aia ke kaua ke nee mua mai la maluna o na alanui. O na pualikoa "red guards" ke kaua mai la i na Kelemania ma kela a ma keia wahi.

            FRANCE, Feb. 26. - Ke hoomahuahua mau ia mai nei ka ikaika ame ka hoomahuahua mau ia mai nei ka ikaika ame ka hoomauia o ke ki ana a na pu kuniahi a ka enemi ma ke komohana akau ae o Toul. Ma na hora kakahiaka o keia la he mau haneri poka i kakahiaka o keia la he mau haneri poka ea ame na poka pa hu ikaika loa. Ke panai aku la na Amerika i ka lakou ki ana me ka pinapinai loa.

            WASHINGTON, Feb. 26.-O ka huina nui o na koa i poino mawaena o na pualikoa Pelekane no ka pule e pau ena i Februari 23 i hoikeia mai he 3571. He 25 mau aliikoa ame 736 koa i make iloko o ke kaua ana, a i ole mamuli o ka eha i loaa ia lakou ma ke kaua ana.

            He 71 mua aliikoa âme 2724 mau koa i hoehaia iloko o ke kaua ana, a i ole i nalowale i hoikeia mai, maluna o na kahua kaua apau.

            Oiai e hoomaamaa ana ma ke kiola ana i na poka pa-hu ma Leilehua, ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala i halawai ae ai he hookahi koa me ka make, a nui hoi ka poino i kau aku ma luna o kekahi poe.

            Ma ka Poalua o ka pule aku nei i hala, oiai ka mokuahi Kinau ma kona alahele no Koloa, mai Nawiliwili aku, i loaa aku ai kekahi waapa lawai'a o na Kepani ma Kipu-kai, e aneane iho ana e piho iloko o ke kai, i kau a mea o ka nui o ka ino, ua hoopakeleia na Kepani lawai'a e ke kapena o ka mokuahi, e hookuuia aku no ka waapa e lana iloko o ke kai.

            Ma ka po o ka Poaono aku nei i hala, oiai ka poe makaikai ma ka'e o ka luapele o Kilauea, i hoao ae ai he Pukiki o Frank Baruza ka inoa ae ai he Pukiki o Frank Baruza ka inoa e iho nolalo o ka lua kahi a ka pele e a mai ana, ak mamuli o ka hooikaika ana a kekahi Pukiki okoa aku i pakele ai kona ola, mai lilo i mohai imua o ka Madame Pele.

HE HOOMAIKAI NUI

            Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke haawi aku nei i na hoomaikai he nui i na hoaloha i haawi mai i ka lakou mau makana pua, a ukali pu aku mahope o ka huakai hele loa a kuu kane.

            Me ke aloha paumako, MRS.             JOSEPHNE KIA KAIA.

Waimea, Hawaii.

PANIKUIA HE MAU HALEKUAI E KE KOMISINA MEAAI.

            No ka hoole ana i ka malama i ua rula hooponopono a ke komisina o na Meaai J.F. Childs, ekolu mau halekuai Pake ma Waialua i panikuia ke kuai ana no ka manawa ahiki i ko lakou hooiaio ana mai e hoolohe a e malama ana i na a'o ana a ke komisina ma nei mua aku.

            Ua hoikeia aku e ke komisina i ka poe mea halekuai laikini kuai @iilii a halekuai kukaa apau ka lohe aole e kuai hou aku i kekahi mau lako meaai o na ano like ole ia Ah Chew Bros, Leong Hong ame Ah Chee, na Pake no lakou na halekuai i panikuai ma Waialua, o keia mokupuni mamuli o ka hoopiiia ana mai ua hoole lakou i ke kuai ana aku i ka palaoa keokeo ma ka ha pa-a-hapa, oia hoi, hapa o ka palaoa keokeo a i hapa o na ano palaoa e ae. O ka lono i hoikeia mai a i hooiaioia hookahi o keia mau halekuai ae la i ku-e maoli i na rula hooponopono a ke komisina a o kekahi mau halekuai e ae elua, ua hoohuoiia, a ke hakilo loa ia mai la.

            O ka poe i laikiniia e kuai i na meaai e loaa aku ana i ke komisina e kalepa ana me na halekuai ae la i panikuai e hoopanee pu ia ana ko lakou mau laikini no ka manwa ua hoikeia aku keia lohe i ka poe mea halekuai apau e ke komisina o na nieaai.

PAU KEKAHI HALE I KE AHI.

            Ma ka auwina la o ka Poalua aku la i hala i holapu ae ai ke ahi i ka home noho o kekahi Kepani o T. Isozaki ka inoa, ma ke Alanui Umi me ke Alanui Kilohaua, Palolo, a iloko o na hooikaika ana a ka oihana kinaiahi ame na hoaloha, e hoopakele ae i kela hale, ua hiki ole nae, a ua lilo i puulehu. Aole he poe maloko o ka hale i ka wa i holapu ae ai ke ahi, ua hala aku o Isozaki, ka on a nona kela home no kekahi o na mokupuni, a o kana wahine wale no ka i koe iho me ka laua keiki, eia nae ua hala aku laua no kekahi wahi ma kela manawa i holapu ae ai ke ahi i ko lakou home.

            Aole he mea i maopopo i ke kumu o kela pauahi, aka nae ma ke koho wale ia, he ahi paha maloko o ka halekuke ke kumu o ka poino.

            Mahope iho o ka hora cha ma kela auwina la, ka hoomaka ana ae o ke ahi e a i kela hale, me ka ike ole ia aku nae e kekahi mea, eia wale no ka ikeia ana, a i ka puka ana o ke ahi maluna o ka hale, ua holo mai la he Kepani, a hookani i ka hoailona pauahi, a ma ka manawa o ka hoea ana aku o ke kaa kinaiahi, ua lolo na hookiakia ana aku e kinai i mea waiwai ole, oiai ua puni holookoa ka hale i ke ahi.

            O ke poho i kohoia aku no kela hale, aia mawaena o ka ehiku ame ka ewalu haneri dala.

            Ma ka hora ewalu ewalu hoi o ka po ana iho, ua oili hou ae la he pauahi ma kekahi hale kahiko, ma ke Alanui Muliwai, malalo mai o ke Alanui Muliwai, malalo mai o ke Alanui Beritania.

            O ka ukara nui maloko o ka hale i a ia ae ai e @e ahi, he mau meahana ukulele, na kekahi Kepani o H. Tumura ka inoa, a o ka mea wale no nana i hoopakele ae i ka nui o na hale e ku kokoke mai ana ma kela wahi, o ia no ka hoea ana aku o ke kaawai i ka wa pono loa; aka nae ua kohoia, aia ma kahi ka elua haneri me kanalima dala ke poho.

            ROME, Feb. 26.-Ua hoohauleia iho kekahi mau poka pa-hu e na mokulele a ka enemi maluna o na kulanakauhale o Venice, Mestre, Italia, e ma Castel ma Palani. Elua mau kanaka i make maloko o Venice a he ekolu ma Mestre.

            TOKIO, Reb. 25.-Ma ka lono kelekalapa i pa'iia maloko o na nupepa Kepani o keia la e hoakaka ana ia no ka hakaka ana o kekahi mokukaua hahai topido Kepani me kekahi mokuluu Kelemania he hakaka ana i hoopiholoia ai ka mokuluu.

O ka Wa Keia e Hoopau Ai

            Ina he inu @ia oe, a inu waiona paha ina no he inu pakiko, e akahele no na poino o na puupaa. O ka alekohola ka mea nana e hoonawaliwali i na puupaa, a e oili mai auanei na pilikia, o na puumimi, ke kuahaneenee, ka rumatika, ke poniuniu, ka haalulu a i ole ka nalulu paha. Mai kali wale aku no na poino nui. E ai koke i na Huaale Kuahanee nee Puupaa a Doan. O lakou ka mea kakou aku i na puupaa nawaliwali me ka nana ole i ke kumu o ka pilikia ana. He mau kaukani i mahalo i ka laau a Doan no ka loaa o ke ola hikiwawe.

            "Ke lolo mai kou kua e hoomanao i ka inoa." (Mai pono noi wale aku no i laau no ka puupaa-E noi maopopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan, a mai lawe i laau e ae. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau ame ka poe malama halekuai, a i ole e hoounaia aku no ma ke ekeleka ke loaa mua mai ke kumukuai e ka Hollister Drug Co., na Akena no ka Pae Hawaii.- Hoolaha.

PAU NA DALA A KA MAKUAKANE I KA PILIWAIWAI IA.

            E manao ana ka ohana Beltra e holo aku no Amerika a no ia manao ua houluulu ka i kekahi mau dala no na hoolilo o ka holo ana a loaa he $260, a no ka malama ana e palekana ai ia mau dala na huna aku la ka makuakane iloko o kekahi pahuole. Ma ka Poaono aku nei nae i hala i ka makuakane i hele ai no kekahi wahi ua komo iho la ka uhane ino iloko o ke keiki, o Alfonso ka inoa, a kii aku la ma ke ano aihue a lawe aku la me ka ike ole ia, a iloko o na hora kakaikahi wale no mahope mai ua puehu ua mau dala la i ka luluia me kekahi poe Pilipino e ae  aku elima.

            I ka hoi ana aku a Beltra i ka hale a i huli aku ka ka hana ua eheu ua mau dala la, o kona hele koke ae la no ia e huli i ka makaikiu a hoike aku la no ka aihueia ana o ia mau  dala, a iloko o ka manawa pokole loa eha mau Pilipino i paa i ka hopuia e ka makaikiu.

            Ua koi aku la ka ka makaikiu e haawi mai lakou i ke dala, a elike no me ke ano o ka poe hewa he hoole mai, pela no me lakou ia manawa, eia nae, me ka nana ole aku o ka makaikiu i ka lakou hoole mai, ua huliia aku la ko lakou mau kino a he $200 i loaa aku, a hoihoi ia ae ia Beltra. Ua hopuia keia mau Pilipino eha ame Alfonso Beltra, ke keiki nana i aihue ke dala, a hoopaaia ae i ka halewai no ka hewa piliwaiwai, a ma ka noho ana a ka aha hoomalu e hoolohe i ko lakou mau hihia ma ka Poalua iho nei ekolu i hoopa'iia he $50 pakahi, a he elua pa umi dala pakahi.

            Hookahi o keia mau Pilipino i hopuia ai he $35 kana iloko o kona pakeke, a i ka ninauia ana aku in a he mau dala aku koe ana, ua moe loa i ka ole, eia nae, i ka wa ka keia i weheia ai o kona man kamaa he $50 i loaa iho e waiho ana iloko. Ua hoihoiia ae na dala apau he $260 a Beltra.

NUI NA WAHI I KOMO AIHUEIA.

            Ma ka pule aku nei i hala, i komo aihueia ae ai kekahi mau wahi, me ka piha hoonana a maka'u ole o kekahi o ia mau wahi a ka mea aihue o ka hoea ana aku, o ia no ka home o ka Lunakanawai Frear, a noi okoa aku la ka mea aihue imua o kekahi wahine opio o Miss Grace Channon ka inoa e noho ana malaila e haawi aku iaia i kekahi dala.

            Ua hala aku ka Lunakanawai Frear no Amerika, a i loaa ai he kokoolua no Mrs. Frear e noho pu ai, ua hoi aku o Miss Grace Channon, ke kakauolelo o ka Y.W.C.A. no ka home o ka ohana Frear, a oia wale no ko ka hale me na keiki a ka Lunakanawai Frear, ma ka manawa i hoea aku ai o ka mea aihue. Oiai no ka kela wahine opio maloko o kona rumi, ua hoea aku la kekahi mea a ku ana mawaho o ka puka aniani, a koi aku la iaia e haawi mai i kekahi dala nana, o komo okoa aku auanei oia iloko o ka hale, e huli ai.

            Ma kahi nae o ka hooko ana aku i ke noi a kela mea aihue, ua holo aku la o Miss Channon e kahea i ka poe e noho kokoke mai ana ma kela wahi, a i kona hala ana aku hoi, ua komo aku la ka mea aihue iloko, e lawe mai la i ke eke humuhumu a Miss Channon e waiho na maloko o ka rumi, aole nae he dala i loaa iaia, aka he hapa no kekahi kuka huluhulu hoopumehana ame ka uwaki gula, ua kiolaia kela mau waiwai epau mawaho o ka hale, no ka hopohopo paha o ka mea aihue, in a oia e malama ana i ua mau waiwai nei, e loaa pono ana oia.

            Maloko hoi o ka Hokele Colonial, he dala ka mea i lilo aku i ka piko pau iole, me kona paa ole i ka hopuia.

            He kaikamahine opio kekahi i hoopuiwaia i ka wa o kekahi mea aihue o ke komo ana aku maloko o kona rumi, a uumi aku la i kona ai, me ke kauoha ana aku iaia e haawi mai i dala.

HE HOOMAIKAI NUI.

            I na hoaloha, na makamaka ame ka lehulehu apau o na Kona, ka poe i komo pu mai me a'u iloko o ko'u mau hora o ke kaumaha, mamuli o ka hala ana aku o ka'u kane aloha John D. Paris; i haawi mai hoi i ka lakou mau hoohiwahiwa ana iho me na pua maluna o kona kino wailua, a i ukali aku mahope o kana huakai hele loa, ke haawi aku nei makou apau, ka ohana o Mr. John D. aPris, i na hoomaikai palena ole ia oukou apau, a ia oukou pakahi, no na mea a oukou i hana mai ai no ka makou mea aloha.

            Ke nonoi aku nei makou me na manao kui'o makee o ka hoomaikai nui iloko o ko makou mau puuwai pakahi, e lawe aku oukou i keia wahi hoomaikai ma ko makou aoao, a na ko kakou Makua no ma ka lani@ e haawi mai i na hoomaikai oi ae mailuna mai i na hoomaikai oi ae mailuna mai, a Nana no iloko o Kona aloha palena ole, e hoomama mai i ko kakou mau manao kaumaha, a pilihua, a e holoi ae hoi i ko kakou mau waimaka o ke aloha ame ka minamina no ko makou makua ma ke kino.

            O makou iho no me na naau ehaeha,

            MRS> HANNAH J> D> PARIS,

                                                Me ka Ohana.

            Honolulu, Feb. 25, 1918.

            Ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala i hanau mai ai na ka wahine a Mr. Solomon H. Kaaiai, he wiliki no ka halepaahao o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, he ekolu mau keiki, he elua mau kaikamahine, a he hookahi keikikane, eia lakou apau ke ola mai nei me ka maikai, a he maikai pu no hoi ke ola kino o ka makuahine.