Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 9, 1 March 1918 — Page 6

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

            Ua hooia mai la ka moiwahine i kulike o kona manao me ko ke keiki i ka i ana mai: "E kuu kaikamahine, aole a'u mea oi ae e olelo aku ana o ka hauoli wale no no kou loaa ana mai la no ia makou eia oe ke noho nei me ka hauoli; aho a'u mea e ae e kamailio aku ana mawaho ae o ka ka moi, ko kaikuahine haku, mau mea i kamailio aku la ia oe, o ke apono wale aku no i kou manao.

            "Owau ka mua loa e hoahewa aku ana ia oe in a aole oe i hooko aku i ka makemake o ka moi i aloha mai ia oe me in a aole oe i hooko aku i ka makemake o ka moi i aloha mai ia oe me kona naau apau. a o ke kane hoi au i nei manawa i hoike mai i na mea oiaio apau no kona aloha ame kona paulele nui maluna ou.

            "Ua pomaikai oe mamuli o ka na lani alakai ana mai ia oe ia nei a loaa ia oe ke awalulu e palekana ai kou moku (kino) mailoko mai o na ino apau o keia o'a ana, nolaila, o ia pomaikai nui i loaa ia oe paaia a paa a mai hookuu."

            Oiai ka moi e hoolohe mai ana i na mea apau e kamailioia ana ua nui ke kaumaha me ka makau iloko ona e kailiia aku ana paha auanei kama moiwahine mai iaia aku, @ nae iaia i lohe mai ai i na olelo a @ moiwahine Gulenare aole oia e haalele ana iaia, ua piha loa oia i ka hauoli.

            Me kona kanalua hou ole iho no kp ka Maiwahine Gulenare alhoa iaia elike me kana mau olelo o ka hoakaka ana aku i ka makuahine a i ke kaikunane, ua palua ia iho kona aloma ame kona paulele maluna o ka moiwahine, a ia wa hauoli iaia ma na ano apau a ka moiwahine e ike aku @i ua paulele a aloha i'o mai oia iaia.

            Oiai ka moi e nalu nui ana iloko ona no kaua mau mea apau e hana mai ai maluna o ka moiwahine i mea hoike no kona aloha, paipai ae la ka Moiwahine Gulenare i kona mau lima a oili mai la na kauwa wahine ia manawa, alaila kauoha aku la oia e hoomakauukauia mai kekahi mau mea@i mama no ka hoopaa ana aku i ke aho o na malihini.

            I ka @ ana mai o ia mau meaai, kono aku @a oia i ka makuahine, i ke kaikunane moi ame na hoahanau elima e hahai aku iaia noloko o ka @ no ka ai ana ia mau meaai i hoomakaukauia mai la e na kauwa.

            Mamua o ko lakou noho ana iho e ai ia mau mea i hoomakaukauia ua loaa like i @ malihini apau keia manao, he mea pono ia lakou e ike mua aku i ka moi, ka haku nona ia halealii nani a lakou e noho ana; mamua lakou e hoolaunaia aku ai iaia a mahope lakou e ai ai, i hookahi ko lakou ai pu ana me laua na kamaaina o ka hale.

            Ua maikai keia noi i ka manao o ka moiwahine, nolaila ua ku koke ae la ka Moiwahine Gulenare a olelo iho la ia lakou e hoi mai ana no oia iloko o ka manawa pokole.

            O kona hele pololei aku la no ia no kahi a ka moi e noho mai ana iloko o kahi rumi uuku, a i ka ike ana mai a ka moi iaia ua maha ae la kona noonoo.

            "E kuu moi," wahi a ka moiwahine o ka pane ana aku, "ke manao nei au ua loaa ia oe ka hauoli nui i kou wa i lohe ae nei i ka'u @au olelo e pili ana i ko'u aie nui ikou lokomaikai, he mau hana au i hoike mai ai maluna o'u i hoopilipaa loa ia aku ai ko'u noonoo ame ko'u aloha no@ a nou wale no.

            "O na olelo apau a kuu ohana i kamailio mai nei ia'u e hoi pu aku me lakou no ko makou aupuni kai aole hiki ia'u ke hooko aku i ko lakou manao, no ka mea ua hoike mai oe me ka maopopo loa'i kou aloha ia'u ma kau mau hana, nolaila ua hoholo au i ko'u noono maanei au e noho ai ahiki i ko kaua hopena, no ka mea, in a au e haalele ana ia oe, owau no ke ahewaia ana no ia hana lokoino, aole i ka mea e.

            "A, e kuu moiwahine! Nani kuu hauoli ame ka maha o kuu uhane i ka lohe ana aku la ia oe e hoakaka mai ana i @ena mau mea ia'u; ua hoopilihuaia kuu noonoo ia'u i lohe aku nei i ko ohana i ke koi ana mai nei ia oe e hoi me lakou i ke aupuni kai o oukou, aka. i kuu lohe ana aku nei i kou hoole ana ae, ua maha ae la ko'u noonoo, no ka mea, ike iho la au ua aloha mai oe ia'u.

            "No kau mea i olelo mai la, no kou aie, mai noonoo hou aku oe no ia mea, no ka mea aohe ou aie ia'u. ua nui kuu mahalo ia oe ma ke ano e hiki ole ai ia'u ke panani aku i kekahi mea e ae o kuu aloha wale no. Ua hooiaio mai oe i kou aloha ia'u ma ke ano a'u i apono loa ai."

            "Aohe no he mea e ae e hiki ai ia'u ke hana aku oia wale no. I ko'u noonoo iho ua liilii loa ka'u mea i hana aku ai ia oe ke hookukuia ae me na pomaikai ame ka hanohano au i hookau maiai maluna o'u ame kou hoike maoli ana mai i kou aloha mahuna o'u e hiki ole ai ia'u ke hoohewahewa iho ia mau pomaikai kiekie, no ka mea. i kuu noonoo ana oia wale no na mea a kekahi wahine e iini aku ai e hanaia mai nona, a ke hookoia mai ia mau mea apau, malaila no pau iho la kona mau manao uilani, kona mau manao hoowahawaha ame kona mau manao kaumaha no ka pilikia, ka hune a pela aku.

            "ea, e kuu moi aloha, e ae mai oe e hoopau ko kaua kamailio ana no keia mea i keia manawa a e hooia aku au ia oe i ko ka moiwahine, kuu makuahine, kuu kaikunane ame kuu mau hoahanau makemake a hilinai nui maluna ou, me ko lakou, hauoli nui no ko'u lilio ana nau.

            "I keia manawa he makemake nui ko lakou e ike ia oe, i hooiaio mai a@, lakou i ko lakou mahalo ame ka lakou hoo maikai ia oe. Ua manao au e ai pu mua me lakou me ke kahi mau @ mama i hoomakaukau@a, aku nei, a mahope aku e hoolaunaia mai ai lakou imua ou, aka, mamuli o ka lakou noi pela au i kii mai nei ia oe, a e oluolu oe e hele pu ae kaua, i hoohuna aku au ia oe imua o lakou, a e hoohanohano aku hoi a lakou mamuli o kou hoea kina ana aku."

            "O, e kuu noiwahine," i pane mau ai ka moi o Peresia, @ ka hauoli nui au e hoike aku nei imua ou he makemake loa au e holaunaia aku imua o lakou, a i ole i kekahi mea e ae paha i pili mai ia oe.

            Mamuli o keia mau olelo a ka moiwahine ku ae la ka Moi o Peresia a hahai mai la mahope o ka Moiwahine Gulenare ahiki i ko laua komo ana mai iloko o ka rumiaina kahi a na malihini e noho ana kakali o ko laua hoea aku.

            Ia komo ana aku a laua kulou like iho la na malihini apau iluna o ka papa@ ; o ko ka Moi o Peresia wa no ia i hele koku aku ai a kokoke ia lakou a kamailio iho la e ku nui ae iluna ; ua hooko kokeia mai kana noi, a ia wa i lele aku ai ka moi e apo paka@ ia lakou ma ke ano o kona aloha ia ia lakou.

            Ia noho nui @ iho a lakou apau iluna o na noho o ka Moi Seleha o ke aupuni kai ka mea mua i pane mai:

            "E ka Moi o Peresia nei, aole hiki ia makou ke hoakaka aku me ka lawa @ loa ia oe, e ka moi, i ko makou hauoli no ka ulia pomaikai i loaa i kuu kaikuahine nei, ka Moiwahine Gulenare, no ka hanohano nui au i hookau mai ai maluna on a, manuli o kou hapai ana ae iaia mai ke kulanahaahaa ae e hilahila ia ai a i ka hoonoho ana ae iaia i moiwahine me kona kaa ana malalo o ka hoomalu ana a kekahi moi kiekie a kaulana loa.

            "E ae mau oe ia makou e hooiaio aku imua ou aole oia he mea kulana haahaa e kupono ole ai oia e hookiekieia ae, o ka hana au i hana mai ai maluna ona ua kulike loa ia me kona kulana alii, a no ka mea, he kamaliiwahine oia no ko makou aupuni,

            "Ua nui ko makou aloha nona, a ua hooholo makou i ko makou manao aole e hookaawale mai iaia maiwaea mai o ko makou noho akoakoa ana ka ohana, a ua loaa ia makou ka manao e hoomare aku iaia me kekahi o na keikialii o na aupuni o ke kai, he keikialii i noi mai iaia no ka mare aku me ia nei i ko i nei manawa e oo kupono ai.

            "Eia nae, ua kulike ole ko makou manao me ke ko ana a na haawina o ka manawa, no ka mea, mamuli o kona @ ana me oe i loaa iho nei ia'u keia manao ua hookoe ka na Lani iaia nei nau, a no ia kumu ua hiki ole e loaa ia makou ua huaolelo kupono e haawi aku ai i na hoomaikai no keia pomaikai nui i loaa iaia a ia makou pu, ma ka haawi ana aku i na leo pule i na lani nou e ka moi, o ka makou kalokalo wale no i na Lani e kau mai na hoopomaikai apau a na Lani maluna ou a maluna o kau moiwahine e loaa mau ai ka hauoli ia olua"

           

            MOKUNA VI.

 

            "Ua maopopo loa ma kau mau mea i hoakaka mai la ua hookoe i'o mai na Lani aiai nei na'u no ka mea, in a aole pela, in a ua mare mua aku paha o i nei i kekahi moi okoa," i pane mai ai ka moi.

            "Aole hiki ia'u ke hoakaka piha aku i ko'u hauoli i ka ike ana aku i ka moiwahine, ko oukou makuahine, a pela no hoi ia oe e ka moi ame na lala e ae o ko olua ohana, no ko oukou lilo ana he mau hoahui no'u, a owau hoi no oukou, he hanohano nui a'u e ike nei i hookauia mai maluna o'u me ka hauoli nui."

            I ka pau ana no o nei mau olelo ana o jona kono aku la no ia i na malihini enoho iho ilalo a e ai i na mea i hoomakaukauia, a noho pu iho la no hoi oia ma ka aoao o ka moiwahine.

            I ka pau ana o ka lakou paina ana hoi nui aku la a ka rumi hookipa a hoomau aku la ka moi i ke kamailio ana me na malihini ahiki i ke ahiahi ana, a oiai ua makaukau mai la na meaai na lakou no ka aina ahiahi ua haalele like iho la lakou i ka rumi hookipa a hele nui aku la noloko o ka rumiaina kahi o na meaai e kukuku mai ana ka mahu, a e holo mai ana no hoi o ke ala o na meaai.

            He hora a oi i hoohalaia e lakou maluna o ke pakaukau me ke kamailioia o na kumuhana like ole a e hehe ana no hoi na lea aka i ka hapanui o ka manawa, ke ku iho i kahi o ka aka.

            Me ka hauoli lakou apau o ka ai ame ke kamailio ana ahiki wale i ko lakou haalele ana iho i ke pakaukau a hoi nui aku la noloko o ka rumi hookipa.

            Ia lakou i hoi hou ae ai noloko o ka rumi hookipa aohe mau mea e ae i kamailioia e lakou mawaho ae o na hoakaka a kela ame keia aoao no ke ano o ka noho ana o no kamaka maloko o kela ame keia aupuni, maluna wale no o ia mau mea ka lakou kamailio ahiki i ke komo loa ana aku iloko o na hore o ke aumoe, alaila alakai aku la ka moi i kela ame keia o na malihini no ko lakou mau @ pakahi i hoomakaukauia no lakou no ka hooluolu ana.

            Ma kekahi la mai ua kauoha aku la ka moi e hoomakaukauia mai i mau papa ahaaina nui no ka hoohanohano ana i kana mau malihini a ua hoomauia aku ka malamaia ana o ia ahaaina ana me na @ no hoi o na ano apau no ka hoohauoli ana i na malihini kiekie o ke aupuni kai no kekahi manawa a me ia ano lakou o ka noho ana ahiki wale i ka @ ana o ka moiwahine.

            I ka aneane ana e puni ke keiki iloko o ka opu a e kokoke loa ana i ka manawa e hanae ai o ka moiwahine, kauoha aku la ka moi e hoomakaukauia mai na mea kupono apau no ke hookipa ana mai i ke alii opio.

            He la hookah wale no ma ia hope mai ua hoomoeia aku la ka moiwahine maluna okahi moe a hanau mai la he keikikane i keia ao; ua piha loa ka moiwahine, ka makuahine o ka Moiwahine Gulenare ame ka Moi Seleha i ka jauoli, he hapa iho nae ko lakou hauoli i ko ka Moi o Peresia, no ka mea maopopo iho la iaia ia manawa ua loaa ke panihakahaka ma kona makalua ke hala aku oia ma o.

            I ka wa i hemo mai ai ke aliii opio, a pau no hoi i ka hoomaemaeia, ua lawe koke aku la ka moiwahine makuahine o ka Moiwahine Gulenare e hoikeike i ka moi, i ka wa i pau ai na lole i hoomakaukauia ai i ka hoaahuia maluna o ke alii opio, a ua piha loa ka moi i ka hauoli i ka wa i ike mai ai e hiiia aku ana.

            No ka hoike ana ae i ko ka moi hoomaikai i na lani no ka haewiia ana mai i keikikane nana iloko o kona mau la kanikoo, kauoha aku la oia i kona kuhina nui e haawiia aku na manawalea he nui i ka poe ilihune ma o na kahunapule la, hookuuia na paahao mailoko aku o na halepaahao, hookuuia na kauwa e hele holoholo ma na wahi apau a lakou e makemake ai, a he mau huina @ nui ka i haawiia aku i na hajunapule apau o kona hoomana.

            Ua haawi pu aku oia i kekahi huina dala nui i na luna aupuni, a i na aialo, ua haawiia he mau ahaaina nui ma kela a ma keia wahi no na makaainana ma na wahi like ole o ke kulanakauhale no kekahi mau la lehulehu. No ka piha hauoli wale mai @ keia o ka moi no ka loaa ana i keiki nana.

            Mahope iho o ke ala ana mai o ka Moiwahine Gulenare mai kona hoomaluia ana no kekahi mau la, e noho ana ka Moi o Peresia, ka Moiwahine o ke Aupuni Kai, ka Moi Seleha ame na kaikamahine aliii maloko o ka rumi o ka moiwahine a e kamailio nui ana i ka wa a ke kahu hanai o ke alii opio o ka lawe ana mai ia Bedera iloko o kona lima.

            O bedera ka inoa o ke keikialii pio a ka Moi o Peresia i kapaia ai. O ka manao o ka huaolelo Bedera ma ka olelo Peresia (ka mahina piha) no ka u'i ame ke aiai o ka helehelena o ke alii opio elike me ka mahina piha o Mahealani.

            Ia manawa o ke ku koke ae la no ia o ka Moi Seleha o ke Aupuni Kai, a hele la e laiau i ke keikialii a i kona lawe ana mai iaia a paa iloko o kona lima, hoomaka iho la e honihoni a e nana pono i ka helehelna o ke kamaiki me ka piha hoihoi ma kona mau maka.

            No kekahi manawa kona paani a holohlo ana me ke alii opio, a me ka hikiwawe loa iloj o kona oiha hauoli loa, o kona lele aku la no ia iwaho ma ka puka aniani aku, me ia paa no o ka bebe iloko o kona lima, a haule ana i loko o ke kai.

            Oiai ka Moi o Peresia aole i maopopo iki iaia ka mea e hanaia ana no ka opio ua uwa koke ae la oia me ka maka u nui no kona manao aole oia e ike hou aku ana i na maka o kana keiki, aole paha oia e hoihoi hou ia mai ana iaia, a no ka nui o kona minamina me ka mopopo ole o ka hopena e hanaia mai ana i ke keiiki ua hiki ole iaia ke ike i kana mea e hana ai, o na waimaka wale no ka mea hiki ke hoomaalili iho i kona ehaeha.

            "E ka moi,: i pane mai ai ka Moiwahine Gulenare me ka helehelena maikai ame ka olelo hoi e hoolanaia ae ai ka manao o ka moi, "e hoopau oe i kou maka'u ame kou kaumaha ana no ke keiki.

            "O ke keikialii kamaiki i laweia aku ia na'u ia a nau pu no hoi ia, aole i emi iho ko'u aloha iaia mamua o kou, eia nae, aohe o'u puiwa a komo iho paha ka manao maka'u iloko o'u no kona laweia ana aku la e kela makuakane, ka Moi Seleham no ka mea ua ike no au aole oia e hana an i mea e poino ai ke keiki; no'u iho la ea, aohe o'u maka'u i ka laweia ana aku la.

            "Mai hopohopo eo, e ka moi, no ka mea, e ike hou aku aua no oe i ke keiki me ka naakala on a e hoea hou mai ana a hoihoi mai i ke keiki iloko o ko mau lima me ka manuheu ole.

            He oiaio he mamo oia mailoko mai ou, nau ia a na'u pu hoi oia; ma ko'u noonoo iho aole pono e hooneleia oia i ka pomaikai a kaua e hauoli like ai oia hoi ka hiki iaia ke noho maloko o ke kai a pela hoi maluna o ka aina maloo, elike me ko makou ano."

            O ka moiwahine kona makuahine ame na kamaliiwahine na pilikana on a kekahi i komo pu mai e hooiaio ia manao maikai ame ka nui o ia mau olelo a lakou, aohe no ia he mea e hopauia ae ai o ko ka moi mau waimaka.

            Oiai no lakou e nanae ana, aia hoi, ua kupikipiki-o ae la ke kai, a he manawa pokole ma ia hope iho ua oili hou mai la ka Moi Seleha me ka bebe no e paa ana iloko o kona lima; ia oili loa ana ae ana iluna o ka ilikai, alaalawa ae la oia ma o a maanei a nana ae la i ka lani me he mea la e hoomaikai ae ana, a ma ka puka aniani no ana i oili aku ai me ka bebe, a lele aku ai iloko o ke kai, malaila no oia o ke komo hou ana mai@

            Ia ike ana aku a ka Moi o Peresia ua piha loa oia i ka hauoli no ia ike hou ana aku ana i ke keikialii kamaiki, oia mau no ka ka maikai o ke ola kino, elike no me kona noho malie ia laua i haalele iho ai i ka rumi pela no i ko laua wa i hoi hou mai ai.

            "Ua maka'u paha oe, ea e ka moi," i ninau mai ai ka Moi Seleha, "i ko wa i ike ae ai ia'u i lele aku ai iloko o ke kai me ke keikialii?"

            "Ae," wahi a ka Moi o Peresia o ka pane ana mai, "aole hiki ia'u ke hoakaka aku ia oe i ka nui maoli o ko'u @. Mai ka manawa on a i nalowale aku i iloko o ke kai ua loaa ia'u ka manao o ka hope loa ia o ko'u ike ana aku iaia, a ia oe i hoihoi hou mai a iaia la ea, me ke ola maikai iloko ona, ua haawi mai la oe i ola hou iloko o'u."

            "Ua maopopo mua ia'u e loaa ana ia ano ia oe, e hookaumaha loa ia ana kou noonoo, aka, no;u iho aole ia mea he hopohopo iloko o'u, no ka mea, ua ike au i ka hopena.

            Mamua o ko'u lele ana aku iloko o ke kai ua puana mua ae la au i kekahi mau huaolelo i kahakaia maluna o ke sila nui o ka Moi Solomona, ke keiki a Davida. Pela mau makou e hana ai ke hanau kekahi mau keiki mawaena iho o makou maloko o ko makou aupuni, ma ia hana ana e loaa ai no ola palua i ke keiki, ke ola iloko o ke kai a iluna o ka aina maloo, ma ia ano no au i hana ai i keia keiki a kakou, i hiki ai iaia ke ola iloko o ke kai i kona manawa e makemake ai e hele a noho iloko o ke aupuni kai.

            "Ma kau mea i ikemaka ae nei, e ka moi, e ike ana oe i ka pomaikai nui e loaa ana i ke alii opio Bedera, he pomaikai i loaa iaia mai ka makuahine mai ka Moiwahine Gulenare, kuu kaikuahine.

            "Oiai ke keikialii e ola ana, ua hiki iaia ke lele aku iloko o ke kai a hele aku e maikai i na aupuni apau maloko o ke kai, he mau aupuni nui i oi aku i ko ka aina nei, a mauloko o ia mau aupuni e ike aku ai oia i na mea nani apau ana e ike ole ai maluna o ka aina maloo nei."

            I ka pau ana o nei mau olelo a ka Moi Seleha, haawi aku la oia i ke keikialii iloko o na lima o ka makuakane, ka Moi o Peresia, a mahope o kona milikaa ana no kekahi manawa, haawi aku la i ka wahine hii keiki.

            Alaila wehe ae la ka Moi Seleha i kekahi wahi pahu uuku ana o ka lawe pu ana mailoko mai o kona halealii nanai maloko o ke kai ma kela huakai pokole loa a laua o ka hele pu ana me ke Keikialii Bedera.

            Maloko o keia wahi pahu uuku he ekolu haneri ka nui o na puupuu daimana, ua like ka mui o kela ame keia puupuu daimana me ha hua a ka manu ke, me ia heluna pu ka nui o na puupuu rube, emerala, iasepi, onika, eono, iniha ka loihi o kela ame keia, a he kanakolu mau lei momi, a ioko o kale ame keia lei he umi kaula momi.

            O keia na makana a ka Moi Seleha o ke kii ana i kona aupuni kai i makana nana i ke alii opio.

            "E ka moi," wahi a ka Moi Seleha i ka Moi o Peresia, me ka haawi pu ana aku i ka pahu iaia ia manawa hookahi, "i ko makou wa i kaheaia ae ai e ka Moiwahine Gulenare, kuu kaikuahine, aole i loaa ia makou ka ike ia manawa mahea la o ka honua kona wahi i noho ai, a ua loaa la iaia ka hanohano o ka mare ana i ka moi nui o Peresia nei.

            "No ia kumu i hele wale mai ai makou aohe wahi makana i ka lima, a oiai ia manawa aole a makou oahe wahi makana i ka lima, a oiai ia manawa aole a makou wahi mea e hoike aku ai no ko makou hauoli, ke noi aku nei makou i kou hanohano e huikala mai ia makou, a e oleole hoi oe e lawe aku i keia i mea hoike aku ia oe no ko makou hauoli no ka lokomaikai palena ole au i haawi mai ai ia makou a malun hoi o ka moiwahine a makou no e ike nei oia pu kekahi i hauoli elike me ko makou hauoli.

            He mea hiki ole ke hoakaka ae i ka nui o ko ka moi hauoli i ka wa ana i ike iho ai i ka nui hewahewa o na pohaku momi e waiho ana iloko o kahi pahu.

            "Ea, e ka Moi Seleha, e kapa iho ana anei oe i keia he wahi hoailona liilii wale no o ko oukou loko maikai a o okou i haawi mai la ia'u, ka mea a oukou i aie ole ai, keia mau waiwai makamae aole i kana mai e hiki ole ai e kohoia ko lakou waiwaii'o?

            "Ke olelo hou aku nei au ia oe, aole a oukou aie ia'u, aole loa, aole ka maiwahine, ko oukou makuahine, aole no hoi nou iho. Akahi no au a ike maopopo iho la i ka nui o ko'u hauoli no ko oukou lilo ana i mau hoahui no'u ma o ko'u mare ana aku me kekahi lala o ko oukou ohana.

            "E kuu moiwahine aloha," wahi a ka Moi o Peresia, me ka huli ana ae a nana i ka Moiwahine Gulenare, "ua ha@ mai ka Moi, ko kaikuane i kekahi hana hoopahaohao loa i kuu noonoo, a ke ae nei au e hoohaahaa ia'u iho in a ua hana aku au i ekahi hana hewa e eha eha loa ai oia. E oluolu oe e noi ae iaia e kala mai ia'u keapono ole au e lawe mai i keia mau makana mai iaia mai."

            "E ka moi," i pane mai ai ka Moi Seleha, "aole au i hookahahaia mai e noonoo iho ana oe i keia makana ma ke ano he mau mea maa mau ole i ka ikeia.

            "Ua maopopo mua ia'u aohe maa mau o ka ikeia o keia mau pohaku momi maluna o ka honua, a me keia hoi ka nui o ka mea e loaa ana.

            "Aka, in a ua ike oe, elike me ho;u ike, no kahi o na lua maine kahi o nei mau pohaku momi i laweia mai ai, a eia iloko o kuu lima ka mana e ohi mai ai mai kahi mai i oi aku ka nui mamua o na pohaku apau a na moi o ka honua, ia wa e pololei ai kou hookahahaia ana.

            "Nolaila ke noi aku nei makou la oe mai lilo keia makana i mea nau e manao iho ai ua nui loa keia mau mea i haawiia aku la ia oe, aka e noonoo iho oe ma ke ano he hoohiki keia no ko kakou noho @ oiaio ana @ @ ia mea i koi mai ia makou e haawi aku ia mau mea ia oe.

            "Ka makou noi ia oe mai @ mai oe ia makou ma o kou hoole ana i ka lawe aku i kena mau mea me ka hauoli elike me ka manao hauoli a makou i ike ai he kupono ia e haawiia aku ia oe, i kulike me kau i haawi mai ai ia makou."

            No ka maikai o nei mau olelo a ka moi o ka ike ana iho ua haawiia mai ia me ka lokomaikai, ua ae aku la ka Moi o Peresia e lawe, ame ka naau haahaa oia i hoakaka aku ai i kona hauoli no ka makana i haawiia mai la iaia.

            Aole i loihi loa mahope iho o keia manawa ike iho la ka Moi Seleha o kona manawa kupono ia e hoakaka aku ai no kona kei aku no kona aupuni. He makemake nui kona ame ka moiwahine ko lakou makuahine, ame na kamaliiwahine e noho loa maloko o ia aupuni ahiki i ko lakou hopena.

            Aka hoi, oiai ua loihi ko lakou mau la o ke kaawale ana mai ko lakou aupuni mai, a oiai ua makemake loa ia ko lakou hoi koke aku no na hana, o ke aupuni, noi aku la ka Moi Seleha e hookuu mai ia lakou e hoi no ko lakou aupuni kai.

            Ua hoike mai la ka Moi o Peresia i kona kaumaha @ @ lakou kaawale koke aku a haalele mai ia laua a o ka oi @ o kona kaumaha oia ka hiki ole iaia ke hele aku i ko @ @ aupuni e ike ia lakou.

            "Ke manaoio nei au aole no oukou e hoopoina mai ana i ka Moiwahine Gulenare, e noho mai ana no oukou a @ @ ke aloha nona hele hou mai e ike iaia ma kekahi manawa @ ke manaolana nei au e hele pinepine mai ana oukou e ike iaia.

            "No ka moiwahine âme ke keikialii opio ua hiki ia laua ke hele aku e ike ia oukou ke hu ae ko laua aloha no @ kou, aka, no'u iho, he mea makehewa no'u ka makemake ana e hele aku, o oukou no o kakou ke hele mai e ike ia'u.

           

            MOKUNA VII.

 

            I ka hiki ana mai o ka manawa e hookaawaleia ai lakou ua nui na waimaka i hookaheia ma na aoao elua. O ka @ Seleha ka mua loa o ka hoi ana, a no ka moiwahine. @ makuahine, a pela me na kaikamahine alii, i holo okoa @ o ke kaawale ana aku, no ka mea, aole ae o ka Moiwahine Gulenare ia lakou e hoi.

            I ka hala ana aku o na alii o ke kai, huli mai la ka moi @ Peresia e nana i ka moiwahine a i mai la:

            "E kuu moiwahine aloha, in a i olelo mai kekahi mea ia'u ma ke ano he mea oiaio loa, o na mea hoopahaohao i ka @ noo a'u i ikemaka ai mai ka manawa mai a kou ohana hanohano i hoohanohano mai ai, i kuu halealii nei mamuli o ko lakou hoea kina ana mai, e noonoo iho ana au ia kanaka ma ke ano e hoino mai ana i ko'u kulana moi.

            "Aka, aole hiki ia'u ke hilina'i ole iho maluna o ko'u mau maka ponoi; aole loa au e hoopoina ana i ka mea a ko'u mau maka i ike ai, a i ole hoopau paha i ka hoomaikai ana aku i na lani no ka hookau ana mai maluna o'u i ka hanohano nui ke hoolikeia aku me na alii e ae, no @ makana waiwai loa o ka lawe ana mai."

            Ua laweia mai la ke alii opio Bedera iluna i ke keena o ka halealii a na alii e noho ana ia manawa e ka wahine @ hanai, no ka nana ana aku a na makua alii, a he mea hauoli nui i na makua alii ka ike ana i ka laua kamalei e ule mau ae ana, a elike me ka pii ae o kona kina i ka nui, pela no ka pii pu ae o kona u'i.

            Ua hoonui loa ia ae ka hauoli o na makuaalii mamuli o ka hiki pinepine mau mai o ka Moi Seleha e ike i ke alii opio, no ka mea, oia pu kekahi i piha i ka hauoli no ka loaa ana i keiki na kona kaikuahine, a ua lilo ke alii opio i mea punahele loa iaia.

            I kekahi manawa o ka moiwahine makuahine ame na kamaliiwahine ke hoea mai, a e hooalaia ana kekahi mau la lehulehu e lakou me ka Maiwahine Gulenare ma ke aupuni o Peresia.

            I ka nui kupono ana ae o ke Keikialii Bedera e a'oia aku ai i ke kakau ame ka heluhelu a i ka hala ana o kekahi mau maihina kakaikahi ua hiki iaia ke heluhelu i na huapaapala paha a palima me ka maikai o ke kekau ana, a ia manawa like ua a'oia oia i na ike i kupono i kekahi keikialii kiekie.

            He alii opio aapo loa oia ma na haawina apau e a'oia aku ana iaia a mamuli o ia ano ua hikiwawe loa kona ike, a malalo o ke a'o ana a na kumukula naauao loa kona hoonaauaoia ana, a elike me ka pii ae o kona kino i ka nui, pela no ka pii pu ae o na haawina e a'oia aku ai iaia, a mawaho e o kana mau haawina maa mau, ua a'o pu ia aku oia ma na hana hooikaika kino ame ke a'o ana iaia e lilo ai i kanaka akamai loa i ka hololio a i ka hoohana ana i na mea kaua.

            I ka piha ana iaia o na makahiki he umi-kumamalima ua pau kona a'oia ana e kana mau kumu, ua oi aku kona ike @ o lakou, he haawina on a i hoopiha loa ia iho ai ka moi me ka hauoli.

            I ka ike ana o ka moi i ka naauao o ke Keikialii Bedera ana i manao ai ua lawa ia ike nona e hookele ai i ke aupuni a oiai hoi ke elemakule loa iho la oia, a ua makemake oia e kaawale aku na haawe haumaha o ka hana a ke upuni mai kona mau poohiwi a mai kona noonoo aku, hooholo iho la oia e waiho aku i na hana apau o ke aupuni.

            Ma kekahi la noi aku la oia i kona aha kuhina e hooko mai i keia makemake on a, a i ka lohe ana o ka lahui mai o a o no keia manao on a e hoonoho ae i ke keikialii maluna o ka nohoalii ua apono loa mai lakou me ka hauoli, no ka mea, wahi a lakou ua lawa ka naauao ame ka makaukau iaia e lawe ae ai i ka hookele ana i ke aupuni iloko o kona lima.

            O kekahi kumu o ka lahui i makemake mai ai maluna o ke Keikialii Bedera ua ike mau ia oia mawaena o na kanaka a e huikau pu ana me lakou, a ua ikeia na ano maikai apau o ke keikialii ma kana olelo a ma kana amu hana he haahaa. he oluolu. aohe haakei a hukihuki elike me ke ano o kekahi mau alii opio e ae ka hookano, aohe ike wale iho i ka poe haahaa iwaena o na kaainana.

            Ua ike mai na makaainana he okoa loa ke ano o ke Keikialii Bedera, ua makaala mau oia nona iho me ka malama i kona kulana alii e ku ai no i ka mahaoia, mamuli o kona launa mau me na kanaka me ke kamailio mau aku me ka poe haahaa, i pipili loa mai ai ko lakou makemake iaia, a ua hoolohe aku no hoi oia i ko lakou mau manao me ka hookae ole, a iaia e pane aku ai no ka lakou mau ninau lehulehu me ka oleole kona leo aole ma ke ano kanaka, me kona hoole ole kau i ke noi a kekahi mea, in a nae he noi kupono ia.

            Ua hookaawaleia he la no keia hana, oia hoi no kona poniia ana i moi ma ka hakahaka o ka Moi o Peresia, kona makuakane, I ka hoea ana mai o ia manawa ua piha oloko o ka hale ahaolelo i na luna aupuni apau, a ua lawelaweia na hana ma ia la i like ole loa me ko na la no ia hana i lawelaweia ai no na alii mamua aku.

            Ua iho mai la ka Moi o Peresia mai ka nohoalii mai kahi ana o ka noho ana, a i kona wehe ana ae i ke kalaunu mai kona poo ae hokau aku la ia mea maluna o ke poo o ke keikialii, a mahope o kona kokua ana aku i ke keikialii no ka pii ana moluna o ka nohoalii ana i haalele loa aku ai kulou iho la oia a hoi iho la i ka lima o ke keikialii, ka Moi hou o Peresia, ma ke ano he hoailona no kona haawi ana aku i kona mana apau ame kona ano  moi maluna on a, alaila hoi ae la oia a noho iho la ma kekahi noho kaawale mawaena o na kuhina o ke aupuni.

            Ia manawa ua ku like mai la na kuhina, na luna aupuni ame na aliikoa kiekie apau o ke aupuni, a hele mai la imua a kukuli iho la malalo iho o ka nohoalii a malaila lakou apau i lawe ai i ka hoohiki elike me ka lakou mau oihana pakahi. no ka hoopaa ana i a lakou iho e hooko pono i na kanawai o ke aupuni.

            I ka pau ana o nei hana, alaila, ku ae la ke kuhina nui a waiho mai la i kana hoike no kekahi mau hana koikoi o ke aupuni, a no ia mau hana apau i hoakaka mai ai ka moi @ i kona manao ame kana mau hoakaka ana ia manawa.

            Mahope iho ua hoopauia e ka moi hou kekahi mau @ aina o kekahi mau panalaau o Peresia i ahewaia no ka lawelawe hemahema ana i ka lakou mau oihana, a ua hookohua aku ia manawa, he mau kanaka a ke alii opio i koho ai manuli a kona makemake ponoi, he hana hoi a ka Moi Bedera i haawi mai ai na mea apau maloko o ka rumi ahaolelo i ka mahalo no kona naauao a kaulike.

            I ka hookuuia ana aku o na hana o ka ahaolelo, a oiai ka moi hou e ukaliia ana e ka makuakane, ua hele pololei aku la laua noloko o ka rumi o ka Moiwahine Gulenare.

            (aole i pau)