Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 9, 1 March 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

\,,le o Robaka Kenala i noi mai i kekahi mea hoopaa. .k;i uku pulolei ia aku o kana mau kaukani dala hc umi, ; r :i i:c noka aie wale no, nolaila ina aole e hiki ana ia papa >kaa aku i kela huina dala inahuahua ana i aie ai, . ,;:a ua ili mai maluna o'u, ke ko'iko'i o ka hoopau ana ,: ;J i k"iia mau pilikia; a o keia kekahi mea nana i hookauiiiaiia niai i kuu noonoo. 1 \',i ka hoopokole ana mai nae i keia moolelo loihi, ke • , ~kaka nei au ma ke ano nui inaanei, o ia hoi, ua pololei ka h<.l, > ana o ko makou moku ahiki i ka aina i hoikeia maloko ~ ka leka. a ua loaa i'o ka pahu waiwai i piha i na dala gula. i 1U- paiuihao nui keia, i uhiia oloko ine ka lole aila, a he'o ia r.iau n<i kona paa, ame ka maikai, me he mea la o ke kanu 1 , ko ia ana aku no ia, he hookahi !a, mamua aku o ka loaa ! a-ia ia niakou* 1 j 1 a liele ua pahu nei a piha pono i na dala gula, a he keu ;ikn no hoi a ke kaumaha, ē hiki inoino ai i na kanaka eha ► ki' iiapai; a i hoakaka ae nae au, ua lilo kela pahu waiwai i kiimu e hof>kahcia ai ke koko maluna o ka oneki o ka moku. I i kiolaia mai ai hoi au me ko'u mau hoa no keia aina ' v, ,t..akua. . • ! " 1 i e ekolu la mahope iho o ko makou haalele «na ,iku i ka aina i hunaia ai o kela pahu dala, ua ala ae la he haunaele iwaena o na luina o ka moku, me ka pepehiia ana o na aliiuvku apau loa i ka make; a he pau no ko makou i ka make, aka nae mamuli wale no o na hooikaika ana a ke kanaka a lakoii i koho ae ai i alakai, o Kini kona inoa, ua hoopakeleia u</ la ko makou mau ola. "L'a hoomau mai la no ka moku i ka liolo ana ahiki ma kekalii wahi mokupuni uuku, malaila i hookuu iho ai ka ' Ik'leuma o ka inoku, a hooleleia mai la makou iuka o ka I aina, me ko lakou holo ana aku me ka waiwai, a lakou i ' .•iiliue ai mai kuu makuakane aku. ] I kela poe kanaka nae i haalele iho iii ia makou, ua olelo ai-.i' Mr. Kelekona, aole no e pomaikai ana kela poe kanaka | n.> ka mea aole he hookahi o lakou i ike i ka hookele ana i ka i moku, oiai o ke alakai mua o lakou oia o Kini, ua pepehiia | v>> e lakou a make, ma ka manawa a lakou i hoolele mai ai | ia makou iuka o ka aina. .. .. | ) keia Mr. Kelekona, he keiki oia na kā !Haku Kelekona I 0 Ladana, a i kekahi la, oia aku ana ka hooilina no ka waiwai nui heuahewa o kona ohana. He waiwai no kona ''ma, kr>na inoa ponoi iho, a i kekahi la e lilo aku ana oia he Haku no Knelani, a o ka mea ia nana i hookaumaJia mai i ko'u iiMunoo, no ka inea ua ike no oe i ko'u manao, no ka hopena n na kaikamahine Amerika, ke mare akii lakou me na kanaka hanohano a ko'iko'i o kekahi lahui e. Ina no hoi paha he i keuiiimana Amerika oia, aole a'u mea e hoohalahala ai nona! "Kia keia mea ano nui a'u i ike, mahope iho o ko makou lele ana mai iuka nei o keia aina waoakua. Ma kela la mua no, ia auwana hele ana aku a papa me Mr. Pilipo noloko o ka ululaau, ua hoaa laua i kahi e hoea hou mai ai imua o'u, me ko laua Alualuia ana e kekahi liona. "I hele aku hoi o Mr. Kelekona e huli ia papa ma, ua nalowale pu uo oia iloko o ka ululaau, me kona alualuia ana e ka liona. no elua manawa-; a o ka mea oi aku o ke kupaianaha, »■' ia no ka hoopakeleia ana o makou apau e kekahi kanaka inalihini, a'u i ike ole ai, ak.a olelo mai nae o papa ame Mr. Kelekona, he kanaka ili keokeo maoli no oia, koe wale'no he ulaula kona ili, he kanaka i like aku konā ikaika ine ko k,t elepani, a he mea paani wale no ka liona, iloko o kona uiau liina. "(> keia kanaka a'u e olelo nei, aole ona ike i ka olelo, a " ka mea oi aku o ke kupaianaha aole ona noho kokoke mai ia makou, a i kona wa e lawelawe mai ai i kekahi haila ano nui no ko makou pono, e nalowale aku ana oia me ka pala* mimo loa, me he mea la, he uhane oia noloko o ka ululaau. "He hoaloha hou ae no kekahi o makou, ka mea nana i kau i kekahi hoolaha mawaho o kona hale, me ka olelo ana, a<»ie e hoopoino i na waiwai oloko, a o ka inoa o keia hoal"ha oia o Tazana o na Mapu. "Aole inakou i ike iki iaia, ma ko'u manao nae, aia no oia 'i' ko o ka ululāau kahi i noho ai, no ka mea, ma ka manawa ; kekahi o na luina i hoao mai ai e ki ia Mr. Kelekona me ka.pu panapana. ua ku e mai la kona pooliiwi i kekahi ihe, 1 hooleleia mailoko mai o ka ulūlaau. "L'a waiho mai no na kanaka okipuu he mau meaai na makou e hala ai kekahi mau la, a he hookahi a makou pu i-anapaha me ekolu wale no poka i koe iloko, a no ko makou P"no o keia mua aku, he inea pohihihi loa ia'u ka hoike ana. 'iiaanei, aka nae wahi a Mr. Pilipo o ka olelo ana mai, ua | ! 'ki ia makou ke noho ma keia mokupuni no ka manawa '"ihi me ka pilikia ole i ka ai, oiai ua nui na luiaai oloko o ka ululaau ana i ike ai. "L'a hele au a maluhiluhi loā, a ke hoolulumi mai nei ka 'uakehiamoe, nolaila, e hoi ana aii e hiamoe maluna o kekahi u ahi moe ano e, he wahi i haliiliiia me ka mauu e Mr. Kelek°na. a no keia mau la aku paha } e lawe hou niai ana au i ka "lauu a halii ma ko'u wahi moe, i nolunolu ai ka hiāmoe ;in «\ i ka po. Jene Potā." -\o kekahi manawa loihi, mahope iho o ko Tazana heluheiu ana i ka manao maloko o kela leka, aole e hiki iaia ke h"nmaopopo i na mea,apau, aka nae ma kekahi mau mea, 1« >aa no ka manao iaia; nolaila e hoea mai ana i ka ma- ; ana ana e hoike okoa aku ai ,imuā o kēla poe, oia no o '•izana o na Mapu, āolē hoi he mea okoa aku, elike me ka !t? ka a lene Pota ana i heluhelu 'ai. L a kukulu iio o Tazana he papa'ihale nona maluna o ke ana e hiamoe ai i ka po, ma ke oloke'a ana i na • a >iu. a uhi iho oluna me ka 'lau' o na lāau, a malalo o kela • v ;ihi i hoahu ai oia i kekāhi ma\i mea ana i.lawe mai ai maili,ko mai o kona hale, o k'ekāhi o ( kela mau waiwai, he mau i'enikaia. '- a 'au aku la oia i kek*ahi o kana mau penikala. a kakau H1 " 'a malalo. g ka inoja o Jene Pota, maloko no o ka leka i lawe mai ai mailuna'mai o ke pakaukau, a o keia na ,n ea ana o ke kākau ana iho: "Owau no o Tazana o na -iapu." aiho malie aku la oia i kela leka me kana mau ukana e a no na mea e pili ana i na meaāi e pono ai kela poe, hooh, il<> iho la oia, nana e hoolako i kela ame keia niana\ya, , -»la kekahi kakahiaka, he elua po mai ka manawa mai a Jene Pota o ke ala ana aē a ike, ua lilo kana leka i kekahi tua ke ano pohihihi loa, ua ike hou aku la oia i ka v \aiho mai o kana leka, maliina o ke pakaukau. me kona ,r 'piha loa ia mai i ka maka'u aine ka wēliweli, a'iaia i wehe ; le a nana. aia hoi hikilele ae la oia,. i ka ike aiia iho, e kāu lna ka inoa o Tazana o-na Mapu, mālalo pono o kona inoa ponf,j. • 'loikeike okoa aku la oia i ud leka nei imua 6 Mr. Kēleuna me ka i ana aku; "Ke hoomanao ae au, malia paha'

ua hakilo pono loa mai keia mea oiai au e kakau ana maluna! 0 ke pakaukau i keia leka, ua hele au a piha me ka maka'u." j | "Heaha auanei kau mea e maka'u ai, no ka mea ma ko'u j inanaoio, he hoaloha oia nou ,a no kakou no hoi apau; o na j hoike maopopo loa, no kona lilo i hoaloha, o ka mua," o ia no kona hoihoi hou ana mai i ko leka, a o ka lua, a'u no e hooiaio nei oia ka mea nana ia hana, oia no kona lawe okoa ana inai a waiho i kekahi puaa na kakou mawaho nei o ka ipuka o ka hale." 1 No kela mau hoakaka a Mr. Kelekona, ua pau wale ae la , 110 ka maka'u o Jene Pota, no ka mea ana i ike mua ole ai,: ' a i manao wale ai hoi he kanaka paha oia. i like aku kona j mau ano apau me ko ka mapu. I j Mai kela manawa mai, aole kekahi la i nele i ka lawe mau mai o Tazana i mau meaai na keia poe; i kekahi ma- j nawa he dia opiopio, i kekahi manawa no hoi he mau' meaai j i hoomo'aia, o ia na meaai a na Paele i hoolako mau ai ma- j lalo o ke kumulaau na ke akua, ua pau mai ia Tazana i ka' laweia na keia poe. O ka puaa no hoi, a i kekahi manawa j he liona, a o na ano holoholona no apau e make ana iaia maloko o ka ululaau. 1 Me he mea la, iloko oko Tazana ola ana iloko o kela mau i la, he hana hauoli loa nana, ka hele mau ana e pepehi i na' holoholona ahiu, a lawe mai na kela poe, o ka mea oiaio no j nae, aia ka hoohihi iloko ona, no ke kaikamahine opio, a no kona pono wale no, i lilo ai ka hanā hahai holoholona iaia i j hana hoihoi loa. • j ! 1 kekahi manawa e hoikeike okoa mai ana o Tazana iaia j iho imua o na kanaka ekolu, me kona hooikaika nui ana, e i hiki iaia ke kamailio, m.a ka hoakaka ana i kona mau manao , ma ke kakau, eia nae, aole e hiki i keia poe ke a'o aku iaia, , koe wale no o ka pane ana aku, ma ke kakau wale no, a 'ua llilo hoi keia i mea e hookaumahaia ai ko Tazana manao, no ka hiki ole iaia ke kamailio i ka olelo a kona lahui ponoi. | No ke ano kamaaina ana aku o kela poe, ua lilo ka hele ana iloko o ka ululaau i hana makemake na lakou, o ka mea ( apiki nae, e lioaa mau ana ka LWopeka Pota; o kahi wale i no o kona pakele, o ia no ka makaala mau o Pilipo iaia. I He mahina okoa kela oka hoohala ana o Jene Pota ame mau hoa, ma ko lakou home malihini, me ko lakou lako mau i na mea apau e loaa ai k'e ola kupono ana i ko lakou mau kino; ua hooholo iho la o Tazana i kekahi la, he mea pono iaia ke hele mai e hui°pu me kona mau hoaloha • hou, i ka wa ao. Ma ka auwina la i hele okoa mai ai o Tazana no ka hui ana he alo a he alo me keia mau hoaloha, o kona inanao nui no nae, e loaa he manawa pono e luana pu ai me ke kaikamahine opio; ma ia auwina la hookahi no hoi, ua hala aku o Mr. Kelekona, no kekahi wahi kiekie, ma kela wahi i ku ai q ko lakou moku a hooleleia mai ai lakou iuka o ka aina, ua j hoopuupuu oia i kekahi paila wahie a kiekie iluna, no ke ! kakali ana, ina no kona ike i ka maalo ae o kekahi moku i ika moana, alaila e ho-a ana oia i kela paila wahiē, ; -,vahi' no ' ka poe oluna o ka moku, e ike mai ai, alaila holo mai no ka j hoopakele ana ae ia lakou nei. ] Ua hala aku no hoi ka Poropeka Pota artie Pilipo no ka aoao hema o ka aina, elike me ka laua hana mau o ka holoholo, a no Jene Pota hoi ame ka wahine Paele kauwa, ua hala aku laua i ka holoholo iloko o ka ululaau, no ka liuli ana i mau huaai na lakou. j , I kela hoea ana aku a Tazana no ka hale, hē mehameha pu wale no, nolaila, ua hoohala iho la oia i kona manawa, !ma ke kakau ana i kekahi leka na Jene Pota, h.e oki loa hoi kona noho wale iho no, a i ole hele aku paha e huli ia lakou. Aole i maopopo iaia, e hiki ana paha iaia ke haawi aku i kana leka ia Jēne Potā, aole pahā, aka he hana hauoli no nae nana ke kakau ana i kona manao ihina o ka apana'pepa, nolaila hoomaka aku la oia e kakau; a o kēia iho kana leka: "Owau no keia o Tazana ona MapU. Ua niakemake au ia oe; e lilo au nau, a pela hoi oe na'u. Maānei kaua e nohp pu ai maloko nei o kuu hale; a na'u e lawe mau mai i'na huaai ono loa o kela ame keia atto, e loaā ana iloko o ka ululaau; a i ono ae oe i na i'o holoholona palupalu, he hana pokole foa ia'u ka hooko ana aku i kou mau makemake apau. Owau hookahi wale no ka mea ikaika a kaulana iloko o ka ululaau, a ua makaukau hoi e hoopakēle i kou ola, mai ka poe apau e hoopilikia niai āna ia oe. Ooeno o Jene Pota, ua ike au i kou inoā malokoo' ka ieka au i kakau ai, [na'oe e ike iho ana i kēia lekā, e hooniānao ihō oe, nāu ia, a ua aloha aku o Tazana o na Mapū ia oe*" J ka paa ana o kela leka i ke kakau,-puka mai ia ua o Tazana a ku iho la mamua o ka puka o kā hale, me ke au hele ana o kana nana ana £ku i o a ia nei, no ka manao ke huli hoi mai la poe ana i makemake ai e ike; iaia no nae e ku ana me ka polōlei, ua lōhe aku la oia i kekahi nakeke i hele a kamaaina i kona mau pepeiao, hoomanao koke ae la oia, he mapu nui aia iīuna o' ke kumulaau kahi i helē ai. Ke ku malie la no oia hoolohe i ka nakeke. ia wa i hoopuiwraia mai ai oia ika lohe ana aku i kekahi leo kapalili; a elike me kekahi pua i oili ae mailoko aku o ke kakaka, pela iho la no o Tazana i hoomaka aku ai e holo me ka puahiā nui, a no kona makemake e hoea koke aku iloko o ka ululaau. ua kiola aku la oia i ka leka ana i kakau ai, aia ka pono o ka hoea aku i kahi o ka leo kapalili, mamua ae o ka poino ana o ka mea nona kela leo. 0 Mr. Kelekona kekahi i lohe i keia leo kapalili, pela hoi m'e kona mau hoa nie ko lakou holo ana mai me ka mama ā hoea i kahi i ku ai o ka hale, ia nana ana aku nae iloko, aole o Jeiie "Pota ame ka wahine Paele; nolaila hoomaka aku la lakou e holo noloko o ka ululaau, me ka hele hoi a piha me na manao pihoihoi, i huipu ,ia mē kā hopohopo, malia ua halawai kē kaikamahine me kekahi poino. No ka hapalua hora kela hele ana aku a lakou iloko o'ka ululaau, e noke mau anā no hoi i ke kahea i ka inoa o ke kaikamahine opio, aole nae he wahi mea a loaa iki mai o kā pane, a ma ka ulia iaki wale no i loaa a>ku ai ke kino o ka wahine Paeie e wailio maule mai ana; iluna ka honua ia Mr. Keiekona. . 1 kinohi, ua manao. loa o Mr. Kelekona," uā lele ka hanu 0 keia wāhine i kau a mea o ka waiho 1016, aole wālii meā ā onioni aē, aka lalau aku la oia ma ka lima no ka haha anā 1 ka pana, a ike iho la aole ka i make, aka he maule wale no, ia' wa. i kahea iho ai oia me ka leo niii: "Eiā o Jene Pota ihea? Heaha keia pilikia nui i loaa ia olua? E wiki, e hoike mai ika pilikia, i maopopo ka niea e hana aku ai?" Onioni malie ae la ka wahine Paele me ke kaakaa ana ae o kona mau maka, a ike ae la ia Mr. Kelekona, a pēla hoi me ka Ulnlaau e hoonnni iaia. hoomaka ae la e kahea o ke ano uluahewa: "O, e GaJ)eriela!" alaila mauie hou aku la. • keia manawa, ua hoea mai la ka Poropeka Pota me Mr. Pilipo, a iloko no hoi o na manao pihoihoi, ninaii koke aku la kei Poropeka Pota ika i anā ae: "Hēaha ka kakou mea ē hana ai e Mr. Kelekona?. Ihea kakou ē huli h'ou'aku ai?j Aole ke Akua i pilia me na manao lokoino, nia ke kaili ana' aku i kuu kaikamahine mai ia'u aku iloko o keia manawa!". 44 E hoala kakou ahiki i ka hoi pono ana mai o ka noonooi maikai o keia wahine, alaila noke aku i kā ninau iaia, uo' kahi i nalowale āi o Jene. pela wale no e maopopo ae ai ke-: kahi mea ia kakou," alaila hooluliluli okoa ae'la'o Mr. Kele-1 kona i ua wahine Paele nei ahiki i kona noho ana mai iluna ine ka hoomaka āna mai e kamailio: i "O, e Gaberiela, ua hele au a mākemake ioa e make i keia inanawa," alaila upo'i hou iho la kona mau maka. "E hookuu mai oukou ia'u e make ma keia wahi, he oi aku ia rnaI mua o ko'u ike hou aku i kela helehelena kti i ka hoomaka'uI ka'u. Pehea oukou iae aku ai i kela kepolo e hookokoke I mai i ke kino a Emarada, (keia kā inoa O uā wahine Paele ! nei) ? Aole au i hana hēwa aku i kekahi poe; pela no me kuu ,hone> a pehea aku nei la oia?"

! "Eia hoi paha o Jene Pota ihea? E hoike koke mai oe, heaha ka mea i hanaia aku maluna ona?" i hookikina mai ai p Mr. Kelekona, i ka ninau ana i ka wahine Paele. "Aole.anei o Miss Jene me oukou? Alaila ua laweia aku nei oia," me ka hoomaka okoa ana iho o ua wahine nei e uwe. "Owai ka mea nana i lawe aku nei i ko haku? v i komo mai ai ka Poropeka Pota ma ka ninau ana, i wahi e maopopo ae ai kahi i nalowale ai o kana kaikamahine. "Na kekahi pilikua nui i hele a puhuluhulu kona kino, o i ka mea ia nana i lawe aku nei ia Miss Jen£," wahi a ka \vaj hine Paele, me ka liooi ana aku i kona uwe ana. | "Heaha ka mea loaa mai ia oe ma ka uwe ana e keia wa- ' hine! He gorila anei ka mea nana i lawe aku ia Jcne?" i ; V omo mai ai o Mr. Pilipo nia ka ninau ana. j "Aole i'o paha he kepalo ka mea nana i lawe i kuu haku, • aka na kekahi mea puhuluhulu nui, ua pololei oe e Pilipo, ! na kekahi gorila pilikua, a he ku maoli i ka hoomaka'uka'u ; me ka weliweli, ke nana aku i kona mau maka." 1 ka loaa ana aku o. ka pane maopopo loa, no ke kumu i nalowale ai o Jene Pota, hoomaka aku la o Mr. Kelekona ej huli i ka meheu o ke gorila, aole nae he maopopo iki, oiai he } i paapu oloko o ka ululaau i ka nahelehele ame na laau liilii, | aka pono hele wale aku la no lakou e huli, a hele no hoi | 1 ahiki i ka poeleele a'na, aole he wahi moali a lakou i ike, no | j kahi i laweia aku ai ke kaikamahine opiopi'o, nolaila huli hoi i okoa aku la lakou i ka hale me ka manao kaumaha. | Aole he mea e ae i oi aku ke kaumaha no kela nal'owale ana o Jene Pota, o kona makuākane wale no, aka he kanaka oia i'ae ole e haawipio i kona mau manaolana, malalo o kekahi mau kumu kupono ole, nolaila mahope iho o ko Jakou ai ana i kekahi nian meaāi'lnama ma ia la oia i kona mau hoa: "E hookuu mai oukou ia'u e hiamoe, 'a' ma ke kakahiaka nui o ka la apopo e lawe aku ana au i kekahi mau mllai me a'u, a hoomaka aku e huli ialoko o ka ululaau, ahiki i ka loaa ! ana o kuu Jene e hoihoi mai ana au iaia imua o oukou me lee. ola maikai." Ke noho kukule wale mai la no na hoa o ka Poropeka Pcita, ua piha no laua me na haawina o ke kaumaha, aka ua maopopo ia laua, ina e hookuu hookahi ia aku ana ka Poropeka Pota e hele iloko o ka ululaau, aole loa oia e huli hoi hou'mai ana, aka e waiho ana kona mau iwi iloko o ka ululaau, no ka hele naauauwa i kana kaikamahine. A ka hala'ana nae o kekahi mau minuke». me ka hoopuka hou ole ia he hookahi huaolelo, ia wa i hele mai ai o Mr. Kelekona a kau aku. la i kekahi lima maluna o ka poohiwi 0 ka elemakule, a i aku la: "Owau pu kekahi e hele aku ana me oe i ka la apopo; a mai olelo mai oe e kuu poropeka, ma ka lehelehe wale no keia mau olelo, aka ua hoopukaia aku ia mailoko mai.o ka puuwai," w r ahi a Mr. Kelekona i pane aku ai. "Ua maopopo mua no ia'u, e olelo mai ana oe e Mr. Kelekona, o oe pu kekahi e hele me a'u i ka la apopo, aka ke kauoha aku nei nae au ia oe, e noho no oe i ka hale nei, he 01 loa aku ia o ka pono, mamua o kou hahai ana mai ia'u. Eia kuu Jene, ma kahi i hiki ole ai i kekahi mea kino kanaka ke haawi aku i na kokua ana iaia; a o keia huaka'i a'u e hele aku nei, no ka halawai ana no ia me ko kakou Makua ma ka lani. malaila e hui pu aku ana au me ka uhane o kuu Jene aloha ,he oki loa hoi ka waiho hookahi o koiia kino maloko 0 ka ululaau. "Ma kahi o ke~ kino o kuu kaikamahine i waiho aku la, malaila aku no auanei ko'u kino e waiho ai, a oiai ua hala e aku kona makuahine ma kela ao, e akoakoa pu aku auanei makou i kahi hookahi iloko o ka make, elike me makou i akoakoa pu ai i ka wa e ola ana! "Owau hookahi wale no. ka mea o kakou e Hele e huli iaia ma ka la apopo, no ka mea o ka'u kaikamahine hookahi wale iho no ia, a o ka mea hookahi hoi a'u i aloha ai ma keia ao." "Me ko'u nana ole aku i kou hoole māi ,e hele pu aku ana no au me oe i ka lā apopo," i pane hou aku ai o Mr. Kelekona, me ke kaumaha o kpna leo. Nana ae la o Poropeka Pota .ilunā i na .maka Kelekpnp.; ine he.mēā la e helu)[relu ; an'a;6ia'lni^.na''iiiaJ<a ; o:ua kanaka opio nei, ua haulehia' i ke alpha no kaikamahine., a: p ke.;kiimi! nui }a,.o;ka paakiki 0 ikoVia e huli.ia Jene maloko o ka ululaau. ■ • ' ' Iloko o na la aleu i hala; -aole i neonoo nui ka PofPpeka Pota no kana kaikainahine me Mr. Kelekona.'ma ,l<e ano āia ka makemak'e aiiie ka hoPhili'i Itoko o lauā no leekiihi » kekahi, aka nae iloko o kela manawa ana ,e/nan!a v: mai ana i na anp maluna o keia kanaka opip,. aole oia i hbohewaheWa 1 ke komohia o na manao kaumaha a ehaeha ilok6 ona, no kela nalowale ana aku o Jene, a o.ia kana i pane liou ,mai ai: "He nani ia ke paakiki mai nei no oe e Mr. Keie'koriiā e lihai ma ka'u huaka'i, aole a'u mea hou i koe e kamailio aku ai, koe wale no ka hooko ana aku i kou imanao." "Mai manao o.iua, o olua wale 110 ke hēle a haalele niai ia'u mahope nei," i pāne māi ai o Mr. Pilipo. "Owau pu no kekahi e hele aku ana." "Auhea oe e kuu hoaloha maikai, aole oe e pono e hele me ma.ua, e hoomanao ihp oe, he hana ku i ka lokoino, ka liaalele ana i keia wahine mahope nei, e hakoko hookahi āe me na poino, a o ko kakou pau loa ana i ka hele ma keia misiona huli ia Jēne, he hana hikr no ia i ka meaJrookahi. "He nui a lehu.lehu wale na poinp e waiho mai la m<iloko 0 ka ululaau, a oiai he mau kanaka kino ikaika olua, a ua elemakule hoi au ,owau o kakou ka oi akii o ka pono e hele. Ua lawa keia ala ana o kakou e hiamoe kela me keia, me ka noonoo ole ae i kekahi me'a, a na ka la apbpo ia e hoike mai 1 na hana oia la." '> MOKUNA XIX. I.ILO O TAZANA I MEA lIOOPAKELE IA JENE. Ma ka manawa a Tazana i haalele" aku ai i .ka. :noho, moi ana no na mapii, ka lahui i hahaiia ai a i, holpholo pu ai hoi'me lakou, mai kona mau ahiki wale i ke kanaka makua ana, ua pau ka ikeia ana o;ke kuikahi'aine ka •maluhia iloko o keia lahui. ; : U ahoikeike mai o Takona, ko lakou moi hou i konā pilia i ka lokoino me ka hoomainoino, a mamuli o iā mau hana, i haalele okoa aku ai kekahi mau mapu kahiko i ka noho pu ana, a lawe aku. la i ko lakou mau ohana, no'na wahi a lakou e ike ai i ka noho oluolu ana: ' No ka pPe o lakoū i koe aku. ua hiki hou ole ia lakou ke nana wale aku i na hana lokoino a ku i ka hoomainoino a! ko lakou moi hou, aka hpakoakpa aē lā iakpu i kekihi la, a i he hookahi o lakou i hoikē okoa āe i konā manao, elike me' na mea a Tazāna i a'o aku ai iā. ia hoi; ina .e hoao . i mai kekahi moi e hpopilikiā i kekahi o kona mau mākaai'l ' nana, alaila he hookahi wale nō mea e lpaā aku ai jaia kekahi j haawina a'o māikai loa, o ia no ke alu ana aku o na mapu elua a ehā paha maluna Pna T ua lawā 'ia no ka pepehi ana ' aku iaia a māke, e hiki ple ai i na moi lokoino o kela ano , ke lanākila maluna o konā mau j I I ka lolve ana o ka:nuij? nā. mapu kino iīeaikā mau hoākaka, ui māKĪa'iako'u- i 'na manao lōkaliii e'hpopilii kia aku i ko lakou nioi, ina e; hooniau i kana' mau hana hoopilikia ia lakou nei; nolaila i kekahi la, itca wa a Takona i huli lioi mai ai imua o kona, ppulu, tja. lele aku la he elimā mau m.apu nunui maluna ona, no ka pepehi ana i.ko lakou moi, a piai he mapu hoiiewale kela, a ua maopopo iaia kona hopenā, ina e ku mai arta a pāio • me .keia mau mapu elima, e alu aku nei iaia, o ka hopmaka aku lā. no ia o Takona e holo elike me kā māma apau i loaa iaiay a ka,u ana iluna o ke kumulaau. ; .. . .: . v ,;. I

Ua hoomainao loa o Takona iaia iho no kekalii nuinawa, aka no kona makemake no e hoi hou mai i kona mau makaainana, a e mau aku 110 hpi kona noho moi ana in v aluna o lakou. ua hooikaika oia no kekahi mau- manawa elua e hoi mai, aole nae he hiki, no ka inea e noho makaukau mau aku ana na mapu ikaika no ka lele ana aku maluna ona. nolaila me ka piha i ka huliu ame ka hoonaukiuki, ua auwana hele wale aku la no o Takona iloko o ka ululaau, no ka imi ana i mau hoa hou nona e noho pU ai. Mo kekahi mau !a lehulehu kela hele ana o Takona, e hoonana ana i kona mau manao hoonaukiuki, a i ka wa e lo»a aku ai o na holeholona uuku o ko lakou ikaika, e pepehiia aku ana e keia niapu, a loaa 110 hoi kana meaai. Ma kela huakai hele a Takona o ka haalele ana aku i kona lahui, i hoea mai ai oia ma kahi a Jene Potā ame ka wahine Paele e hele ana iloko o ka ululaau. { Ua nanea ioa o Jene Pota ika hele. me kona lohe ole ae i i kekahi nakeke, a eia wale no kona wa i ike ai i kela a i ka. haule ana iho mailuna mai o ke kumulaau. m'a kahf 1 he mau kapuai helu wale no mai iaia aku. j Me ka hooka'ulua ole iho, ua hele pololei mai la kela ma- . pu a hopu i ka lima o Jene Pota, a hoomaka ae la ua kai* kamahine nei e kapalili. a nona hoi ke kahea, he hookahi I ka uwa like ana me ka wahine Paele, aohe nae he hooponopono iho o Takona. aka lalau aku la kekahi lima i ke kino 0 ke kaikamahine opio, a holo aku la noluna o ke kumulaau. Oiai, ua kailiia aku ka wahine mapu a Takona mai iaifi., ku e kekahi mapu okoa, nolaila hooholo iho la oia, o kēia* kana wahine hou, a me ka eleu nui, kiola ae la oia ia Jetie mahope o kona kua, a hoomaka aku la e hele me ka mama maluna o ke kumulaau, aia ka pono o ke kaawale loa mai kela wahi pili kahakai aku. Ua nalowale pu ka leo kapalili o Jene, i ka leo uwa o ka wahinq Paele, a elike me ke ano mau o kela wahine, he maka'u Avale, nolaila iaia i ike aku ai i ka mapu i ka hopu ana aku i kona haku wahine, ua maule iho la oia, aole hoi he lawelawe aku i kekahi mau liana e hoopakele mai ai iaia mai ka mana mai o kela mapu. O kahi nae o ka laki, aole i uiaule iki o Jene, aka ke kaj| malie la no oia maluna 6 ke kua o ka mapu'me ka nawanui i ka maka'u ame ka honi ana i ke ea polopolonā e pua'i ae ana mai ka hanu mai o ka mapu, a mai kona ili ttiai hoi. Iloko o ka nihinihi o kahi a ka mapu e lawe la iaia, he mea kau la a lioao ae ua o Jene e uwa, a i ole e kupaka paha, ua nolio malie loa oia; a o kana nae e noonoo la, aia ka mapu ke lawe la iaia no na kapakai, a ke uumi malie la oia i kona leo, ina no ka ike aku i kahi hale o lakou, alaila e hoomaka ana oia e uwa me ka ikaika apau i loaa i kona leo, i hiki ai i kekahi poe o lakou ke hele mai e hoopakele iaia. O ka mea oiaio nae, he wahi okoa loa ka ka mapu e lawe la liaia, ma kahi mamao hia mai kapakai aku, a iloko o ka hihipe'a o ka ululaau; ina paha no ka loaa aku o ka Jene, ke laweia la oia i kahi mamao loa mai kona mau lioal6ha mai, ina palia ua noke oia i ka hooikaika i wahi e henio mai ai inai ka pnliki ana a ka mapu iain. O kela leo: kapalili, nana i kono aku ia \lr. Kelekona a i ka Poropeka Pota ariie : Pilipo e holo aku no ka ululaau, o ka leo kapalili hookahi no ia nana i alakai ])ololei aku ia Ta 5 zana a lioea ana ma kahi a ka wahine Paele e waiho maule mai ana, aka aole no kela wahine kana noonoo nui, aka no ke kaikama;hine opio no ia; nolaila huli hele aku la oia i'iia moali, e hiki ai iaia ,ke maopopo kahi i nalowale ai o kela kaikamahine ana i hoohihi ai, a mamuli o kona kamaaina i na ano o ka mapu ame ko na holoholona, ua koho koke iho lā no oia, aole i nalowale o Jene Pota, ma ka laweia ana ē kekahi holoholona ahiu, a pau paha i ka ai ia, aka ua lilo oia 1 ka mapu, a maluna hoi o na kumulaau ka mapu i lawe aku ai iaia. Me ka palamimo loa. lele ae la o Tazana a paa kekahi lala laau e luhe ana ilalo, o kona hoomaka aku la no ia e helē, a mamuli no o kona kamaaina i na wahi a na mapu e i\ele ai, u$ kamoe pololei aku la kana hele ana ma kahi o na 'lala o ke kumulaau, a he oiaio, ua loaa pono aku U. laia n£i'kahi.a Tako«a i hele ai, mamuli o ka mae o ka lau p na laau, oiai nae, he hana paakiki Ina na kekahi kino kanaka ka hookolo pololei ana aku mahope. ' . Ona mapu ikawa e lele aku aii mai kekkhi kumulaau i kekahi, e hele ana lakou a na wahi i hui al na lala, malaila e lele aku ai. nolaila ua hiki loa ia T.azartd ike aku i ijte ano o ka lau o na lala laau, a iaia e hookhkoke aku ai kahl o ke kumu, ua ike aku la oia i ke kakjiu inai o ka hiilu ka mapti, 110 ke kuwai ia ana aku i kona \|a e hele ana, nb ka hopu ana aku i kekahi lala laau oko. j 1 ' Ma! kela hookolo ana aku a Tazana mallope o ka q ka mea nana i aihue i ke kaikamahine opr>, ua loaa akU la Ina kekahi wahi, ua make he peelua i hehi ii iho e ka wawae 6 ka mapu, a hooiaio loa ia mai la iloko o noonoo,. oia ma ke alahele pololei loa, e loaa pono iku ai ke koloKē iaia. \ Ke hele la o Tazana maluna o ke kumulaau me ka mama palena ole, a oiai aia ka makani mamua jono mai ona, ua hiki loa>yiaia ke honi aku i ke ea o ka mapu, no ka mea ua hele kona mau pukaihu a maa loa i ke am o ka hohono o ' kela ame keia ano holoholona, a ma kekahi olelo okoa ana ae no hoi, o ka ilio kona hoa e kohu ai. , Ua manao kekahi poe. ua oi aku ka ike ame ke akamai o na hololiolona i ka hookolo ana i kekahi mea, o ke kumu mai no, o ka hoomaa ole ia o na kanaka, ina no e hoomaaia -ana, e oi aku ana ko lakou ike imua o iil holoholona, elik(v» me keia kanaka, i noho pu a i kamaaina i na ano apau olkii l holoholona. Mai ka manawa liilii wale mai o ko 'l'a/anaola ana, i hoomaaia ai kona mau pepeiao, pela ka ike a.k(yna mat\ maka, ka honi ana a kona ihu a pela no me na mea apau i pili aku i ka holoholona, a ua honhanaia na aakoko apau iloko o kona kino, a hui pu illo me ka noonoo i loaa iaia, ua oi pakele aku kona ike imua o īu holoholona apau 0 ka ululaau. 1 No ka pololei loa o keia hookolo ana aku a Tazana maho-pe-o ka iiieheu o Takoiia, ua loaa aku la lohe iua mapu nēi, he meai kekahi e uhai aku nei iaia, nolala hoomahuallua loa aku la oia i kona mama, eia nae ke hoekokoke mau aku l.a keia mea mahope ona, oiai ke lohe ma >popo loa 'mai la oia i ka UUina aku o na lala laau liilii, o kr hana pono wale no ma ko Takona aoao, o ia ka iho aku nolilo o ka honua, a paio ku-e mai i ka mea e hoao aku ana e aili i kela kaikamahine, ana i manao &i i wahine nana m;i iaia aku. Ile ekolu mile okoa kela a Tazana i ulai aku ai ahiki i ka ana o Takona iaia me Jene Pota; ika ike «īna aku | 6 Takona i kekahi wahi ponaha imku, ihomololei aku la oia I a hoea ilalo, hookuu iho la i ke kaikamah|rie, me ka paa no i kekahi lima, alaila huli mai la*ihopd kakali o ka hoea aku o ka mea i hookolo aku mahope o kepa meheu. He manawa pokole wale no ia o ke ku/ana iho a Takoita. iho ana no o Tazana mai kekahi lala laaU mamua pono mui o kona alo, a i ka wa a ua o Takona i ike mai ai, eia ka r '6 leona enemi kahiko no kela. koho koke ilo la oia, na Tazana ka keta wahine ana o ka aihue ana ma| no ka mea ua H|ce ko laua ano, he kaokoa loa mai ko nJ mapu mai, nolaila hooi loa ia mai la ka makemake o ualmapu nei e hakaka aku me Tazana, i lilo aku ai iaia kela wahine. L ka manawa i ike dku ai o Jene Polk i ke ku ana mai o keia kanaka imua o kona alo, ua hoonlha koke ia mai oia me ke kahaha, elike no hoi me kekahiinea iloko o ke kulana kupilikii a pohala ae mai ka ma'i mai, i ka wa e loa.a aku ai o kekahi laau hooikaika i konakino, o ka haawina, hookahi iho'la no ia i loaa aku ia Jeneli ka ike ana aku, jak kokoke loa mai ka hoopakele no kona botio, iloko o ka manawa ana i moeuhane mua ole ai. \ (Aole i pau). |