Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 10, 8 March 1918 — Page 2

TTKa Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

E KAPU ANA KA AIONA MA

            OAHU NEI

            (Mai ka Aoao i ihai)

mai i ka wa e kapu ai ka waiona ma Hawaii nei.

He Manawa Wale no e Kapu Ai

            Ma ka manawa o ka loaa ana mai o a hoike, no ke kakauinoa ana aku o ka Peresidena Wilson i ke kuahaua hooka@ waiona ,aole he mea ma Honolulu nei i maopopo iki i ka wa e hoomaka  aku ai ka mana ana o kela kuahaua, he

hookahi nae manao kohokoho i oili ae, na o ka leka la a Mr. McK. McClellan ka loaa ana mai i ka Ahahui Kalepa

na ka Poakahi nei, ma na mea i hoo@aopopoia ma Wakineknoa, he umikumalima la, i haawiia no ka oe, loko o ka oihana kuai waiona e hoomakaukau ai ia lakou iho, no ka hoouee koke ana aku i ka lakou waiwai mamua ae o ka iho ana mai o na lima o ke kanawai ma luna o ka lakou oihana.

            Ma kela Poakahi, he keu aku ka nui o ka waiona i kuaiia, no ka manao paha o ka poe inu waiona, he manawa pokole wale no koe, alaila paa ka waiona, a mamuli paha hoi kekahi o ka hoemi ana mai o kekahi mau hale kuai waiona i ke kumukuai o ka rama, aia ka pono o ka pau aku o ka waiona e lilo, mamua o ka pahola ana mai o ke kapu ma Oahu nei.

            I ka ninauia ana aku hoi i ka poe e lawelawe nei i ka oihana kuai waiona mua loko nei o keia kulanakauhale, o ka lakou wale no i pane ae ai, o ia ko lakou hooko ana aku elike me ke kauoha ke aupuni.

            Oini nae e hopohopo ana kekahi poe o ke panikuia o ka hale hana bia ma Honolulu nei, ua hoole ae nae ka poe loko o keia oihana, oiai he mau hana lehulehu hou ae no kekahi e hiki ai ke hoomaula aku ka hoohana ana i kela @ale, e laa ka hoomahuahua ana ae i ka hana aku i ka hau; a hookomo aku palia i kekahi hana hou ae maloko olaila.

            Ma ke ano nui nae ke olelo ae, eia koonei poe ke kakali aku nei me na mamaoao pihoihoi o ka maopopo ole, no ka hoea mai o ke kope o kela kauoha, in a no ka hiki no i na makaainana ke hoolako i waiona no lakou, alaila e kuai @@ ana kekahi poe i ka waiona i keia mau la, e waiho maile ma na home, aka, in a he hana kue kanawai ia, ala iʻa he hana naaupo ke kuai ana i ka waiona a hoaliu.

 

HOOMALOLOIA NA C.E.O KAWAIHAO

            (Mai ka aoao i mai)

           

E. a elua no kekahi manawa, a e kaa aku hoi ka malama ana i ma halawai Sabati, e hoomaka ana mai ke Sabati aku nei i hala, ma ke ano he halawai hoeueu malalo o ke komite, me ka noho pu aku o na lala apau o na ahahui a elua e hoolohe.

Kaa ka Mana i ke Komite

            I ke aponoia ana o ka moolelo e ka hapanui a e apono ana hoi i ka hoomalueleia ana o na C.E. a elua, ua lilo hou na kamailio ana maluna o ka manawa a ke komite e malama ai i na hawai hoeueu. O ka kekahi poe e kaupalenaia ko lakou manawa, i ekolu mahine ka kekahi, i eono mahina ka kekahi, a o ka kekahi poe hoi, e hookuu ana no i ke komite e hana elike me ka loihi e ikeia aku ai, ka oili mai o ka hua mamuli o ka lakou hana, he mea hiki no ke noonoo hou ia ka manawa in a kekahi halawai e kaheaia ana.

            Aole nae malaila wale iho la no pau na mea i noonooia, aka o ke keena halawai ia wahi i komo hou ai loko o na hoike manao ana.

            Ma na mea i hooholoia e ke komite ame ka ahaluna, ma ke keena mahope o ka luakini, e malamaia ai ka halawai hoeueu a ke komite, ma kela po nae, ua ku e ka hapanui ia manao, aka e hoihoiia na halwai hoeueu apau ma ke keena nui mamua, a mahope iho o ka ninauia ana, ua hooholoia maloko o ke keenua nui mamu o ka luakini, e malamaia ai na halawai hoeueu o na C.E. elua i huiia, e malamaia ai e ke komite, ma na ahiahi Sabati apau.

            Oiai aole h mau hana i koe, ua hookuuia kela halawai me na helehelena mau no o ke ku kaawale o ka aila mai ka wai mai, e lilo ai i hana nui a koʻikoʻi ma ka aoao o ke komite ka hookuikahi ana i na mahele a elua i loko o @na C.E. e lilo i hookahi.

 

PILI OLE KA HEWA PEPEHIKANAKA LA KEKAULA.

 

            Imua o ka aha a ka Lunakanawai Kaapuni Heen, ma ka Poalua nei, i hoopau wale ia ai ka hihia a ke aupuni e ku e ana ia John Kekaula, no ka hewa lawe ola, mamuli o ka make ana o kana wahine, he makahiki ae nei a oi i hala.

            O ke kumu nui o ka hoopau wale ana o ke aupuni i ka hihia, ma o na oleloike la a na kauka, i nana i ke kumu oiaio o ka make ana Mrs. John Kekaula, o ia hoi ua make oia mamuli o ka maʻi puuwai, mahope iho o ka haule ana mailuna aku o ke alanuipil o ka hale.

            Ma ka moolelo e pili ana i ka make ana o Mrs. Kekaula, elike me ia i hulilia aku ai, ua hoopaapaa no ka oia me kana kane, a mahope o kona haule ana mailuna aku o ke alapii o ka hale, ua waiho maile ola ma kona wahi o ka haule ana aku no kekahi mau hora loihi i ka ua, mamua o ka hoikeia ana aku o ka lohe i ke kauka.

            Ua ae okoa ae no o Mr. Kekaula no kona hoopaapaa ana me kana wahine, a nae ua hoole ae oia no ka pili o kekahi hewa iaia, no ka make ana o ka wahine.

 

HOU IA HE LUINA I KA PAHI E KA PAELE.

            (Mai ka aoao i mai. )

keaka ma kahi kokoke i ka halehoolulu kaaahi; a mailaila aku i hele holoholo ai ma ke toana nei, a oiai no e nanea ana i ka hele, i oili aku ai kela mau koa Paele.

            He hookahi wahi o ka pakele ana o ka Paele nana i hou i kela poahi i ka pahi, o ia no  ka holo ana o kona mauhoa, in a laua i hoomaka koke e uwa, a e kahea paha i na kokua, in a ua oili mai kekahi poe lehulehu mailokomai o kekahi hale pahupahu, e ku kokoke ana ma ke alanui Muliwai, aole uae pela, iloko o ko laua e holo, a o ko laua hoa ka i komo i ka poino.

Paa ka Mea Pepehikanaka

            Aole i loihi ka hele lanakila ana o ka mea pepehikanaka, oiai, ma ka auwina la o ka Poakahi nei, i paa ai oia i ka hopuia, mamuli o ka huai pau ana i ike ai no ke karaima i hanaia maluna o ke paoahi.

            O ka inoa o ke koa Paele nana i lawelawe i ka hana karaima, a i paa ae ai i ka hopuia, oia o James Walker, a o kona koolua hoi, ka mea nana i hoike ae i ka inoa oiaio o ka mea hana karhima, oia o H. Andrews he Paele koa no, noloko o ka puali hookahi.

            Maluna o ka Makai David Kahiokalani na mahalo ana no ke kumu o ka paa koke ana mai o ka mea hana karaima i ka hopuia, oiai ua ike oia i kekahi mau Paele elua ma ke alanui Beretania me Nuuanu, he manawa pokole wale aku no mamua o ka hanaia ana o ke karaima.

            Wahi ana i ka Makaikiu McDuffle, mailuna mai o kekahi kaa otomobile i kahea aku ai he Paele koa, i kekahi Paele me ka lole o na makaainana, a pil like aku la laua ma ke alanui Nuuanu e hoea aku ai i ke alanui Kukui. Loaa ke Kokoolua o ka Mea Pepehi kanaka.

            Ua hoike ae ka Makai David Kupa, ua hiki loa iaia ke ike i ka Paele me ka lole o na makaainana, in a e halawai hou aku ana oia me kela Paele, nolaila ma ka auwina la o ka Poakahi nei, ua holo pololei aku la na makaikiu me ka Makai Kupa no ka Papu Limaikaika, kahi a kekahi pualikoa Paele e kiai ana, a maiwaena mai o na koa Paele e hoomoana ana malaila, i ike aku ai oia i ka Paele e komo ana i ka lole o na makaainana mamua ae o ka hanaia ana o ke karaima houpahi maluna o ka haole paoahi.

            Aole i huna aku kela koa Paele i kona wa i ninauia aku ai, in a oia ka mea e hele pu ana me ka Paele Peuehikkanaka, ka ua huaʻi pau ae oia i na mea apau, me ka hoike ana mai i ka inoa o ka Paele nana i hana i ke karaima, o ka manawa koke no ia, i hoikeia aku ai ka lohe i Lelehua, a pau o

            Ma ka hoakaka a Andrews, ke kokoolua o ka mea pepehikanaka, oiai no oia e hele ana ma ke alanui, ua kahea aku la o Walker iaia mailuna aku o ke kaa otomobile. a hele like aku la laua ma ke kalanui Nuuanu, a o Walker ka mea e noke mau ana i ka ninau i kekahi pahi, me ka maopopo ole ka i ua o Andrews ke kumu i makemake ai kona hoa e loaa kekahi pahi.

            Maloko o kekahi halekuai ma ke kihi o na alanui Kukui me Nuuanu i loaa ai he pahi i kupono i ko Walker makemake, a kuai aku la i ua pahi nei, a ko laua iho aku la ia ma ke alanui Kukui, e hele ana no ka aoao ma Ewa, a mamua o ka hoea ana aku i ke kihi o ke alanui Muliwai, ua loaa aku la he ekolu mau haole paoahi e hele mai ana, ia wa i lohe aku ai ua o Andres i ke kamailio ana kau o Walker i kekahi mau olelo, ana nae i lohe pono ole aku ai, a o kana wale no o ka ike ana aku o ia ke kuʻi ana aku o walker i kekahi haole, me kona manao nae. me ka puupuu, aka i kona wa i ike ak ai i ka hulali o ka pahi, o kona manawa no ia a hoomaka ai e holo.

Ae Okoa Nana i Pepehi

            I ka hoea ana mai hui o Walker, ka Paele pepehikana no ka halewai, a i kona nokeia ana aku i ka niele, no na mea e pili ana i ke karaima ana i hana ai maluna o kekahi o na paoahi, ua ae okoa mai oia, nana i hou i ka pahi, o ke kumu wahi ana, mamuli o kona kapaia mai e kela poe haole i ka Nika.

            Me he mea la nae, aole i lilo kana karaima i hana ai, i mea no kele Paele e wiwo iho ai, aole he hiona o ke kaumaha maluna o kona helehelena, me kona laweia ana aku e hoopaa maloko o ka halepaahao ma Kawa. no ke kakali ana o ka haea mai i ka manawa e hookolokoloia aku aai oia imua o ka aha Teritore.

            Ma ka huiliia ana o na lole o keia koa Paele, e na aliikoa o kona puali, mahope o kona kaa ana mai malalo o ka malu o na kanaka o ke aupuni, ua loaa aku la kona palule, ua hauka'e i kek koko, a o kekahi ia o na hoike ko'iko'i e ke ana iaia no ka hiki ole iaia e pakele mai ka umii aku a ke kanawai.

MAU KAUKAHI DALA I AIHUEIA O KA HALELEKA

( Mai ka aoao i mai.)

            He limahana kahiko o Melim maloko o ka haleleka, a oia no hoi kekeahi o na maea i hiliani nui ia a no ia kumu, ua kaa aku ka hooponopono ana i na leka heleleka, a i kekahi manawa no hoi e hoohanaia ana oia i ka po, me ka loaa he manawa nui kupono nona, e hookaawale ai i na wa hi leka ana i ike ai he waiwai, koloko a he mau puolo paha me ka huna ana ma kekahi wahi ahiki i kono haalele ana i ka haleleka, e hoihoi ana oia no kona home.

            Ua kauia ka buina o ka laua bona he $1500 pakahi, o F. Cunba nae ka mea o laua i hookuuia mai, mamuli o ka hiki ana iaia ke waiho ae i kela huina, a no Melim hoi ua hoihoiia aku oia maloko o ka halepaahao e hoopaaia ai, a ma keia Poalima e hooloheia ai ko laua hiia imua o ke Komisna Amerika.

UMI KAUKANI DALA NO KE KE'A ULAULA.

            No kekahi mau la kaikaikahi wale no o ka hoohala ana maloko nei o keia kulanakauhale, me ka haawi ana hoi mau haiolelo, e hoakaka ana no na kulana pipilikia i loko o keia kaua, i loaa aku ai i ka waihona o ke Keʻa Ulaula o Amerika, ka huina o umi kaukani dala, mai ko Honolulu nei poe kau, ia Signaller Tom Skeyhill he koa Auzae kakaolelo me kona mau hoa, ka mea ana i ume aku i ka lehulehu o ka Honolulu nei poe, e haawi ae  i na kokua ana elike me kahuina ae la maluna no ke Keʻa Ulaula.

            He hoomaka wale ana no keia, o na hooikaika ana a keia koa makapo, i kekahi hana ano nui ana i hoolala ai,e hana aku iwaena o na makaainana, no ka hoea aku o ka waiona o ke Keʻa Ulaula ma kahi o ka hookahi miliona dala, e iaia i haalele mai ai ia Honolulu nei ma ka Poalua aku la i hala, ua paa loa kona manao, iaia e hoea aku ai i amerika, e hiki ana iaia ke haawi i na haiolelo hoeueu, e paa ole aku ai ke dala a na mea a pau ole aku ai ke dala a na mea apau i makee i ka pno o ka poe i loohia ilokko o na poino ma keia kaua.

            O ka huina dala mahuahua a ko Honolulu nei i haawi ae ai o ke Keʻa Ulaula, wahi a keia koa makapo, he hana aku ia i ke aloha aole ua ka ike ia mai a iaia auanei e hoea kino aku ai maloko o Amerika, e hoeueu aku ana oia i ka manao o na mea apau, a hiki i ko lakou haawi ana me na manao minamina ole no ke Keʻa Ulaula.

            Iaia nae âme kona mau hoa i haalele iho ai ia Honolulu nei ua haawi ae lakou i na hoomaikai he nui no ka hookipa ohaoha a Honolulu nei ia lakou ma kekahi misiona ano nui a no ia kumu, i hoaa mai ai na manaolana iloko o lakou apau aole no e nele ana ke apo mai o na kana Amerika ia lakou ke hoea aku i Amerika.

HEAHA KA KAKOU E HANA AI ILOKO O KEIA KAUA?

            Malalo iho nei ka papakuhikuhi o na menai o pno ai e hookoia ma na haleaina, ua hokele ame na home:

            Poakahi-Aole Huita

            Poalua-Aole Iʻo Holoholona,

            Poakolu-Aole Huita,

            Poaono-Aole Puaa

            Hookahi ai ana o kela me keia la aole Huita.

            Hookahi ai ana o kela me keia la aole iʻo holoholona.

Aole Huita, o kona manao, aole palena palaoa, makaroni, mau meaai no ka aina kakahiaka, a meaai e ae he papaoa huita kolko ma kekahi ano, koe wale no i wahi mea uuu no ka hoohui ana me ka papaoa kulina.

            Aole iʻo holoholona, o kona manao aole mau mea pili i ka pili, puaa a hipa paha. Ma ko lakou wahi e hoohana, i ka iʻo hipa ame ka hipa keiki, aole hoi he pipi me ka puaa.

            Puaa ole, o kona manao aole puaa, puaa uwahi, home, aila puaa a mau mea e ae paha o ka puaa, puaa hou a i huaia paha ma kekahi ana a ae. E ai i ka iʻa me na manu.

            E oki i kia a kapili maloko o ka halekuke. O ka malama ana i keia mau rula no ka huita ole ame ka iʻo holoholona ole, e kokua aku ana ia no keia kaua.

HOPUIA HE ALIIKOA HELEMANIA

Ma ka Poalima aku la o ka pule i hala i hopuia ae ai o Kapena Franz S. Feinler, he kahunapule no ka Papu o Kahuiki, he haole Kelemania i noho iloko o ka oihana koa o Amerika no na makahiki he umikumamalima ae nei i hala, oiai oia e noho ana ma kona wahi o ka hana, ma kela Poalima.

            Ma kela po ana iho, oiai oia maloko o kona wahi i hoopaaia ai, ua hoonohoia na koa, no ke kiai ana iaia ma ke ano he lawhala.

            Oiaa nae, ua hunakeleia na kumu hoohala e kue ana i ka aliikoa, ua ae, ae nae na aliikoa o Kahuiki, i ka pololei o na mea e pili i ka hopuia ana o kela haole.

            He anawa pokole wale ae no i hala, o keia aliikoa kekahi i hoea aku no Palani me ka puulu mua loa o na koa Amerika, i hoounuia kau no Palana a mamuli ka o ke kue loa o na Palani a mamuli ka o ke kue loa o na Palani no ka hui pu aku o kekahi mea i hanauia ma Kelemania me na koa Amerika, pela iho la keia haole i hoihoi loa ia mai ai no Hawaii nei.

            Ma ka hoakaka a Kenerala F. C. Boles, ka mea iaia ka hoomalu ana i ka Papu o Kahauiki, ua hiki ole ke hoikeia ae na kumu o ka hopuia ana o kela aliikoa i ke akea, aka ua waihoia aku na kumu apau no kono hopua ana i ke Kenerala Wisser, a oia ka mea kuleana e hoike akea ae ai a huna aku paha i na kumu no ka hopuia ana.

Iloko o na makahiki he umikumumamalima i kaahope aku nei, ua noho aku keika aliikoa iloko o ka oihana koa o Amerika, ma na wahi apau e hoouanai ana a ma ka makahiki koke aku nei no i hala i hoea mai ai oia no Hawaii nei, mahope iho o kono hala ana aku i Palanai a hohoi hou ia mai no ke komo pu ana me na koa e homoana nei maanei.

            Ma ka oleloia no kekahi mau pule mamua o ka houia ana o kela koa, ua malamaia he mau huli a noii pno ana iaia ma kekahi mau mea, a mamuli o ka loaa ana aku o na ike, e pili ana i kana mau hana pela iho la i kaa mai ai oia hel lawehala na ka oihana koa, e kuaku ai imua o ka ahan hookolokolo koa, no kona hihia.

LOAA PONO KEKAHI MAU HANA OHUMU.

            Mahope o ka huli ame ka noii pono ana ma ka aoao o na luna oihana o ke aupuni federala me ertore iloko o na la kau nei i hala, i huaʻiia ae ai kekahi o na hana ohumu i lawelaweia no kekahi manawa, ma ka hoonuna ana i na kanaka opio i makaukau no ke kaheia mai e komo iloko o ka oihana koa, mai Hawaii aku nei.

            Oiai nae ua kahiko no ka hoounaia ana o kekahi pe kauaka opio o Hawaii nei, ma ke ano malu loa, no Amerika, me ka maopop ole, ua manaoia aia ma kahi o ka elua hneri pe i kauia ma ka papa ekahi o ka poe i kupno no ka oihua koa, i haalele mai ia Hawaii nei, me ka maalahi, malalo o na haua kolohoe, a ka pe na lakou e lawelawe nei i keia ano hana maanei nei. He haole o Thomas Keven ka inoa ka mea i kau aku ai na hoohuoi ana a na luna aupuni, o kekahi ia o na kana ma Honolulu nei nana e lawelawe ana i ka hana ohumu kue i ke aupuni, mamuli o ka hoouna ana i ko Honolulu nei poe i Amerika ma ke ana maalea loa, me kona ukuia hoi i kanakolu lala e kela ame keia mea e makemake ana e holo malu, i ole ai e komo iloko o ke kaua, a e maheleia hoi mawaena o lakou, ame ko Honolulu nei poe, na dala he kanakolu pakahi a keia poe holo malu, e uku aku ai i na akena maanei nei.

Ka Ikeia Ana o ke Koloe

            He elua pule maua aku o ka lalau okoa ana aku o ha lima o ke kanawai ia Mr. Keven ua hoea aku he kanaka rukini imua o na kanaka o ka hui o Brewer ma, a hoikeke aku la i kekahi ikiki hookaa no kona uku ana he kanakolu dala he ukumoku nona e holo ai no Kapalakiko, ua kakauinoaia kela iikiki me ke kauohaia ana mai o kele Rukni, e lawe mai i ka likiki a waiho aku iloko o ka lima ka oihana makakiu o Honolulu nei.

            Ua ookolo koke na makakiu mahope o ka meheu o ka pe hana kolohe a ua hookauluaia hoi ka hoike ana ae imua o ke akea i ka hopena o ka lakou mea i ike mamuli o ke kaukai aku e loaa hou kekahi mai likiki i kakouinoaia no na ukumoku e holo ai i Kapalakiko.

            Iloko uae o ka manawa a ua maikaikiu e noke ana i ka huli me ka maile loa, ua hoikeia aku la ka lohe ia Kapeua Foster, aia kekahi epa i hanaia no ua palapala ae i hoopukaia no ka poe hiki ke hele ma na uwapo, a ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala i ka mokuahi Peresidena e ku ana ma ka Uwapo 20, ua haawiia ke kauoha i na kiai e lawe aku i ka palapala ae o Mr. Keven in a e hoikeikeia aku imua o lakou.

            Ma kela la ua ikeia kekahi poe kanaka Pukiki opio ma kahi kokoke i ka puke e komo aku ai iluna o ka uwapo a i ka wa hoi i hooneeia mai ai kela mokuahi no ka Uwapo 15, ua ike hou ia no kela pe Pukiki ekolu ma ka puka e komo ai noloko o ka uwapo a i ka wa i ninauia mai ai o ko lakou mau palapala ae; na kekahi kuhoe oluna o ka moku i olelo mai, he poe hou kela i waeia noluna o ka mokuahi Peresidena.

Oni na Luna Aupuni

            Ua aeia no kela poe Pukiki ekolu e komo noloko a ka uwapo a e pii hoi iluna o ka mokuahi, aka nae aia no ka hoohuoi iloko o Kapena Foster he epu kekahi i hanaia nolaila ua hoike aku la oia i kana mau mea i ike ai ia Kapena Gooding Field, ke poo o ka papa wae i ka pe kupno e komo iloko o ke koa, a ma ka auwina la o kela la no i hoomaka koke ai na huila o ke aupuna e ninau, ma ka malamaia ana he aha kukakuka a ninaninau mawaena o na kanaka o ke aupuni, ame ka poe i hoohuoiia.

            Mamua nae o ka noho ana o kela aha ua hoeu kino aku o Kapena Field me ka Ilemuku Smiddy nolunua o ka mokuahi Peresidena, a ninaninau pno i ke kuene ame ka inoa o na Pukiki ekolu.

            O ka põe i akoakoa ae ma kela aha ninaninau, na makaikiu, Kapena Foster, Thomas Keven, Antone G. Codozo o Puunene, Maui, he ekolu mai Pukiki hoe ae Gus Garfield, he Rukini o Kaoena Field, ka Lunakanawai Whitney Charles Drew o ka hui o Castle&Cooke, na akena no ka mokuahi Peresidena ka Loio Amerika Huher ame Claudius McBride ka loko no Mr. Keven.

            Wahi a Mr. Codozo, kekahi o na kanaka i hoea ae imua o kela aha kukakuka a noii pono i ka mea i hanaia, ua aku aku oia he kanakolu dala ia Keven, ma ke ano pela iho la e hoea ai oia no Kapalakiko me ka maalahi maluna o ka mokuahi Peresidna. Ua kauia keia mea ma ka papa ekahi o ka poe i waeia no ka hele aku i ka oihana koa, me ka loaa ole nae he palapala ae iaia, no ka haalele iho i keia Teritore.

            No ke koena iho i koe o na Pukiki he ekolu, o lakou kekahi i olelo ae no ko lakou uku ana ia Mr.. Keven he kanakolu dala pakhi, no ka holo ana i Kapalakiko, malalo ae la o ke alahele hookahi elike me ko Mr. codozo.

            I ka manawa hoi i ninauia aku ai i na Pukiki ekolu no ka lakou likiki, o ka lakou i pane mai ai, ua laweia mai ia lakou aku ma ka puka o ka uwapo a o ke kumu wale no i koe ai o ka likiki a ka Rukini, mamuli o kono waiho okoa ana ae me na makakiu.

E huli Pono ia Aku Ana

            He koʻkoʻi i maoli ka hewa i hoomaopopoia no ke ana o ka hana  Mr.Keven ame puulu, ke noke mai nei no ane na luna aupuni i ka phuli pno, me ka manao e hoea mai ana no i ka wa e huaʻiia ae ai na mea oiaio imua o ke akea ma keia mua aku.

            O ka mea i hoomapopoia aia kekahi poe maluna o na mokuahi kahi i noho hana ai ma ke ana he poe keun, a eia hoi kekahi poe auka nei o ka aina, na lakou e huli i ka paoe apau e makemake ana e holo no Kapalakiko, a i ka wa e uku ae ai i ka huina o kanakolu dala, alaila e kau aku ana lakou maluna o na mokuahi ma ke ana he poe kuena, a i ke ku ana o ka moku i Kapalakiko e noho aku ana lakou ilaila, a kii mai ana ua poe kanaka hou, e lawe aku ai mai Honolulu nei aku.

            Ma kela hana, ua apuhiia aku ka hui mokuahi, me kanakolu dala pakahi, a ua pulapu pu ia aku hoi ke aupuni, mamuli o ka pau ana o kela poe i ka holo mai keia Teritore aku, me ka loaa ole o na palapala ae ia lakou.

NUI NA KOKUA A NA MA'I I KE KAUA.

            No na mahina elua o Ianuari aku nei ame Feberuari i hala, ua hoea aku ka nui o na kokua a na maʻi ma ke Kahua Maʻi Lepera o Molokai i ke aupuni o Amerika no ke kaua, ma kahi o ka $4255.80, ma ke kuai ana i na poo kaua, i kulike ai me na mea i hoikeia mai e ka Lunanui J.D. McVeigh o ke kahua maʻi i ke Kakauolelo Porter o ka Papa Ola.

            Ua hiki aku na kokua elike ae la me ka huinna dala maluna a na maʻi ma Molokai i haawi ae ai i ke aupuni o Amerika, mamuli o ko lakou kuai ana i na poo kapa mai ka haleleka aku ma Kalaupapa.

            Ioko o ka mahina o Ianuari i hala aku nei, o na Poo Kaua i kuaiia aku i na mai ua hiki aku ka huina ma ke dala maoli ma kahi o ka , a he 140 hoi Poo Kaua. O ka huina o na Poo Hoomaikauhi he 119 no lakou hoi ka huina ma ke dala maoli ma kahi o ka. Huina nui o na dala no kela mahina wale no.

            N ka mahina hoi o Februari o ka huina o na Poo Kaua he 850 no lakou ka huina ma ke dala maoli i hiki aku ma kahi o ka. Na Poo Hoahu hoi he 555 no lakou ka waiwaiio ma kahi o ka. Huina no kela mahina he. Huia nui ke huiia ae na kokua no na mahina elua ua hiki a u ma kahi o ka.

            Ua lilo ka hoikeike ana ae o na mai ma Molokai i ko lakou manao makee e haawi aku i ka lokou mau dala, no ke kokua ana i ke aupuni i mea hoohauoli nui aku i ka manao o na Inuanui o ka Papa Ola o ke Teritore, a in a i loaa like kela manao makee i na makaainana apau maloko nei o keia Tertore e hana aku i kekahi mau mea elike ae la me keia ke ma ke kokua ana i ke aupuni, e loaa ana he huina ala mahuahua e hoea ole mai ai ke aupuni iloko o ke kulana kupilikii.

            Aia ma kahi o ka hookahi kaukani wale no ka nui o na mai e noho nei ma ke kahua mai ma Kalaupapa ame Kalawao a ke averika ia ka kela ame keia i kokua aku ai i ke aupuni ua like pu me eha dala me ka hapaha ka kela ame keia wahine kane ame keiki i kokua mai la i ke aupuni oiai nae he mahele uuku wale no keia o na makaaiana o keia Teritore.

MAKE HE KEPANI MA KEKAHI ULIA POINO

            Oiai e hana ana ma ka halewili o ka MAhiko O Honolulu ma ka Poalima aku nei o ka pule i hala i halawai ae ai he kepani o haruku takisaki ka he kokua wiliki me ka uila poino mamuli o kona kiolaia ana e ka mikini kiola ko oa hookui me kekahi pauka hao a maloko o ka halemai moiwahine i pauahi mai ai oia i keia ola ana i kau a mea o ke kukonukonu o ka poino i kau aku maluna o kona kino.

            Oiai kela kepani e ku ana ma kahi e hoohanaia ai ka mikini kiola ko a iloko o kona nanea ua loaa mai la kona kuka i kekahi hao nana e honee ana i ka holo ana o ke ko a hukiia aku la oia me ka hikiwawe e loaa ole ai ka manawa kupono iaia e hoopaa ai i ka hoohana ana o ka mikini.

            Ua laweia aku oia ahiki iluna o kaupoku o ka hale e ka mea lawe ko a malaila i hookui aku ai kona mau wawae i ka pauku hao me ka nui maoli o na poino.  

            Ua kau malie ke kino o kela Kepani iluna ahiki i ka hoea ana aku o Kauka W. H. cooper a oiai e lawelawe ana ka wawae ua haki ua okiia ae ka wawae a moku, a o ke koena iho o ke kino ua laweia mai me ka hikiwawe loa no loko o ka Halemai Moiwahine a he manawa pokole wale no mahope mai, ua make loa aku la oia.

            He kepani opiopio wale no keia o iwakaluakumamahiku makahiki o kona noho hana koke ana aku nei no ia no kela mahiko he manawa pokole wale ae nei no i hala mahope iho o kona holo maikaikai ana no Iapana a huli hoi mai.

E KUWAKUWAI IA MEA

            He nui ka poe i manao aole he hiki e hoolaia ka rumatika me ka inu ole i kekahi laau maloko. He hiki ka laau hap eha a Chamerlai ke komo iloko o ka ili, a ua hoola aku ia i na mai rumatika a oi mamua o na laau inu maloko e ikiea nei me ka haawi koke ana mai i ka maha. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laa lapaau apau .