Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 13, 29 March 1918 — Page 5

Page PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Nupepa kuokoa, Honolulu @. H., Poalima, Maraki 29, 1918

HE MOOLELO NO TAZANA

a i ole

Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

 

            Hoi aku la ua o Mr. Kelekona a loaa ka Poropeka Pta me Mr. Pilipo, ia laua oia hoike aku ai i ka moolelo o ka lakou huakai, a mamua o kona hoi ana iho e hiamoe, oke aku loa oia i ke kahea ia Jene Pota, aole nae he wahi mea a pani mai o kela kaikamahine, a no kona ike maoli i ka nui o kona hewa, kakau okoaiho la o Mr. Kelekona i kona manao maluna o kekahi apana pepa.

           

            "E kuu Miss Jene Pota: Aole he mau kumu maikai ma koʻu aoao ʻo ka hoopuka anan aku i na olleo elike me ia au kamailio aku ai ia oe, koe wale no, mamuli o ka maikai ole o koʻu noonoo, aka aole nae ia he kumu kupono e loaa ai @ huikala ana mai ia oe mai."

 

            "O kaʻu wale no e nonoi aku nei ia oe, e hoao e hoopoina i na olelo i kamailioia, no ka mea ua ike au i ka nui maoli e koʻu hewa. I hoike aku au i ka mea oiaio loa, aole loa he wahi manao iloko oʻu e hoehaeha aku ia oe, oiai iwaena o na mea apau ma ka honua nei, o oe hookahi wale no kaʻu i makemake ole ai, e hana aku i kekahi mea e hoehaehaia aku ai kou noonoo."

           

            I ka paa ana o na mea a Mr. Kelekona i kakau ai maluna o ka apana pepa, opiopi iho la oia a uuku, alaila hookomo aku la malalo o ke kapolena e pale anan iaia mai ka aoao mai i hookaawaleia no Jene Pota ame ka wahine Paele.

           

            Ua ike mai la o Jene Pota i ka onou ia ana aku o kela apana pepa, i kinohi, aole one makemake e lalau mai, oiai ua hele oia a ulupuni i ka hulu, aka nae i ka hala ana o kekahi mau minuke loihi mahope mai, akahi no oia a lalau mai i ka apana pepa a hoomaka iho la e heluhelu elike me ka manao a kaua i ike mua ae nei.

 

            "Ua manao maoli no o Mr. Kelekona e kamailio mai i na mea oiaio ole, a ua ike au, ua hoopunipuni mai ola." wahi ana i pane ae ai, aka o ka mea nae nana i hookahaha aku iaia, o ia no kekahi mahele o ka leka a Mr. Kelekona i makemake e hana kahu i kekahi mea e hoehaehaia aku ai kona noonoo.

 

            ina paha he pule okoa aku mamua. i hoopuka aku ai o Mr. Kelekona i kela mau olelo imua o ua o Jene Pota, ina na hoopiha loa ia aku kona puuwai me ka olioli, aka no kela manawa nae. o ke kaumaha ka mea i kau aku maluna o ua kaikamahine nei, no ka mea ua lilo mua kana hoohihi ana i ke kanaka malihihi nana i hoopakele ae i knoa ola mai ka mapu mai.

 

            Hoko o ka noonoo o Jene Pota, ke mihi la oia no koan hookmaaina ana me Mr. Kelekona a iloko hoi o ia manawa hookahi. ke kaumaha loa la oia no kona halawai pu ana me keia kanaka oloko o ka ululaau; aka nae ke paila la no kona noonoo me na haawaina o ka hauoli, oiai na hoomanao ana no kela manawa pokole o ko laua hui pu ana, e makamaka ana no iloko on a.

 

            O kekahi mea nae nana i hoopilikia hou mai i ka noonoo o Jene Pota, o ia no ka loaa ana iaia o kekahi palapala iloko o ka nahelehele, mahope mai o ka la o kona hoea hou ana aku a hui pu me kona mau hoaloha. he leka hoi i kakauia e Tazana o na Mapu. a ke pohihihi loa la ua kaikamahine nei i ka mea nana i kakau i kela leka.

           

            "E Emarada." i kahea aku ai o Jene Pota i ka wahine Paele. "E ala hoi paha, he ku maoli no ke ano o kau hana i ka hoonaukiuki ia'u i kou hiamoe oluolu, oiai ua hoopuni ia kakou me na haawina popilikia he nui."

           

            "O, e Gaberiela," i hooho ae ai o Emerada, me ke ala ana mai a noho pono iluna. "Heaha keia pilikia, ua hoopuni hou ia anei kakou e na liona ahiu?" me ka mau no o ka hoolulumi ana o ka hiamoe i kona mau maka.

           

            "Ehoi hou oe e hiamoe, he mea makehewa wale no ka hoala ana aku i kekahi wahine elike me oe, o ka hiamoe iho la ka hoi ka ka mea nui i kou poo."

 

            "I leaha hoi paha keia pilikia e Miss Pota, au o ka hoala ana ae nei ia'u?" Ina aole he poino ea, alaila o keia ka manawa mua loa o kou hana ana mai ia'u elike me keia?"

 

            "Ua uluhiaia au me na noonoo like ole, a mai lilo keia mau olelo a'u e kamailio aku nei ia oe i keia po, i kumu nou e nuha ai, aka e hiamoe aku oe me ka maikai i keia manawa, a moe ana no hoi paha, hololono ana no o ka pilikia. aole ka nananei. he hiamoe ana no kau, a ka mea ua like pu maole me kekahi wahine make."

           

            "O keia ka po mua loa au e kuu Miss Pota i hana mai ai i kekahi mau mea ano e loa, a nawai no e loaa ka noonoo maikai ole ia'u! Oiai nae aole he pilikia. e hiamoe hou anan au. a mai hoouluhua wale mai oe ia'u, i ko'u wa e hiamoe. anan me ka maikai." alaila haule hou aku la ka wahine Paele hiamoe, oiai hoi o Jene Pota e noke aku ana i ka akaaka. i ka hele o kana kauwa wahine a phia i ka pihohoi, no kela hoalaia ana aku eia.

           

Mokuna XXIIL

            I ka manawa'i hoi pono mai ai ka noonoo maikai iloko o ka I ukanela Anola, ike io la oia, aia ka oia iluna o mauu nolunolu kahi i moe ai, a maloko hoi o kekahi wahi papa'ipale. i uhiia oluna i ka lau o na laau, a malalo pono aku o kona mau wawae, he puka e nana aku ai iwaho, a ike aku la @a i ka ulu mai o ka mauu uliuli; a ma kekahi aoao ae hoi, e ulu mai ana na laau loloa.

           

            Ua hele kona mau lala a eha maole, akahi no oia a hoomaopopo i ka nui maoli o kona poino, i kela hoi pono ana mai o kona noonoo, nana iho la oia i knoa kino, ua hele a @ui na wahi i eha, o ka hoomanawanui wale no nae ka mea e pono ai, no ka mea aia oia maloko o ka ululaau. kahi hoi i pele i na lapaau kupono ana e palekana koke ai oia mai ka poino mai.

           

            Ua hele kona kino a puni i ka eha, in a no e huli ae kona poo, he hu'i wale no. a o ka mea wale no e hapa mai ai kona ike i ka eha, in a no e huli ae kona poo, he hu'i wale no, a o ka mea wale no e hapa mai ai kona ike i ka eha. o ia no ia moe maile'ana i kahi hookahi me ka onioni ole.

 

            No kekahi manawa kona moe malie ana, aole nae he makehiamoe mai, aka he hoololo wale iho no, alaila hoala mai la oia i kona noonoo, ino kana mau mea i hoomaopopo i hanaia aku maluna ona ; ke ike maopopo la oia i na hana hoominoino a na Paele iaia. oiai oia e paa ana i ka pou, a oia hoi ka hoea ana mai o kekahi kanaka malihini, a okioki i na kaula i hoopaaia ai oia, a ma ia wahi pau aku la kana hoomapopo hou ana, koe wale no ke kakali ana aku, aia paha oia iloko o ka lima; o kekahi enemi, a i ole hoaloha peha.

           

            Ke hoolohe la ua o Mr. Anola o ka lohe aku i ka nakeke mai o kekahi mea, he mehameha pu wale no. a mahope o knoa moe lolo ana, me ka malie loa, ua pa'uhia aku la oia i ka hiamoe. a i knoa puoho ana ae. eia ka ua aui ka la, nana aku la oia ma ka puka malelo o kona mau wawae, ike aku la oia i ke kino o kekahi kanaka. e moe mai ana iluna o ka mauu. Ua huli ke kua o kela kanaka iaia nei, a ike koke aku la oia ma ke ano o ka ili, aole kela he Paele, aka he kanaka ili keokeo. eia nae ua hele a ulaula i ka loaa mau i ka wela o ka la, akahi no ua lukanela nei a manao iho kona ola, eia ka oia iloko o ka lima o kekahi hoaloha, aole hoi he enemi.

 

            Kahea aku la ka Lukanela Anola me ka leo nawaliwali, ia wa i huli mai ai ka mea mawaho, me ke kiei anan mai o ke poo iloko; a ike aku la ka Lukanela Anola o kela keahi kanaka helehelena u'i a o ka mua loa no paha o na kanaka u'i i halawai mai me ia.

           

            Komo loa mai la ua kanaka ili ulaula nei noloko o ka papa'ihale, a paamai la kekahi lima ma ka lae o ka Lukanela Anola me ka hoao ana aku nae o ka Lukanela Anola e kamamilio ma ka olelo Palani, he luliluli wale no o ke poo ka pane i haawiia mai iaia, nolaila ua hookaumaha loa ia mai ka manao o ua aliikoa Palani nei.

           

            Hoao hou mai la oia e kamailio ma ka olelo Enelani, he like pu no, aole he pane i haawiia aku iaia, o luliluli wale no o ke poo o keia kanaka mailihini. Hoao mai la oia e kamailio ma ka olelo Italia, Paniolo, Kelemania, aohe no he wahi pane i haawiia aku. Hoao mai la oia ma na olelo apau i hiki iaia ke kamailio, he like pu wale no ka nele o ka loaa aku o kekahi pane iaia.

 

            O Tazana no keia kanaka e kuu makamaka heluhelu, e hui pu nei me ka Lukanela Anola. Mahope iho o ka nana pono ana iho i ka nui o na palapu maluna o ke kino o ke aliikoa Palani, ia wa i nalo aku ai ua o Tazana noloko o ka wai iloko o ka ululaau, aole no hoi i loihi aku, oili hou mai la oia, me ka wai iloko o ka lau o ka ape. a ua paa pu mai hoi oia he mau huaai; a waiho aku la imua o ke kanaka poino.

 

            Inu ae la ka Lukanela Anola i ka wai, a ai no hoi i kekahi mu huaai, aole nae me ka ai hoonuu, aka ma ka mea kupno no, oiai he kino kona i piha i ka ehaeha e noho ana. O kana mea ha'oha'o wale no. aole he fiva maluna o kona kino, alaila homaka hou mai la oia e kamailio i keia kanaka malihini. aole no he wahi mea aloaa aku kana mea i makemake ai. No kekahi manawa kona noke ana mai i ke kamailio ia wai ku okoa ae ai o Tazana iluna, a holo aku la noloko o ka ululaau a ia hoi hou ana wai, e paa ana he mau papaa laau ilokoo kona mau lima, a waiho mai la imua o ke aliikoa Palani. me ka waho pu ana aku he penikala ilalo, alai'a hoomaka iho la o Tazana e kakau maluna o ka ili o kalaau i keia mau huaolelo.

 

            "O wau keia o Tazana o na Mopu. Owai oe? Hiki no anei ia oe ke heluhelu i keia mau huaolelo?"

           

            Heluhelu iho la ka Lukanela Anola i na mea a Tazana o ke kakau anan iho, alaila hopu mai la i ka penikala, a hoomaka iho la no hoi kakau.

 

            "Ae, he hiki no ia'a ke kakau, a ke kamailio i ka olelo Enelani," alaila kamailio maole mai la: "Akahi a hiki ia i ka'u mau mahalo ame ka'u mau hoomaikai ana he nui ia oe, no kau mau mea apau i lana mai ai no ko'u pono."

 

            Luliluli wale aku la no ke poo o Tazana, me ke kuhikuhi ana iho i ka penikala, e kauoha aku ana i ke aliikoa Palani, maluna no o ka ili laau oia e kakau iho ai i knoa mau manao apau, alaila hoomaka hou iho la ka Lukanela Anola e kakau.

 

            "O Paulo Anola ko'u inoa, he luanela no ka oihana kaua moana o Palani. Ke hoomaikai aku nei au ia oe, no kau mau mea apau i hana mai ai no'u. Ua hoopakele mai oe i kuuola mai ka make mai; a o ko'u mau waiwai apau, nou ia oe ke kamailio i ka olelo Enelani. ka mea hiki nae ia oe ke kakau me ka maalahi loa?"

 

            Kakau iho la no hoi o Tazana. i kaua pane maluna o ka ili o ka laau penei.

 

            "O ka olelo wale no a ko'u lahui, ka mea hiki ia'u ke kamailio o ia ka olelo a na mapu nunui; a ua hiki no hoi ia'u ke kamailio i ka olelo a na elepani, a ka liona, ame kekahi mau holoholona ahiu e ae oloko nei o ka ululaau. Aole loa he hookahi manawa a'u i kamailio pu ai me kekahi kanaka. koe wale no me Miss Jane Pota, ma ka hoailona me ka maua e kamailio pu ai, aole ma ka olelo a ma ke kakau paha. O keia ka makamua loa o ko'u kamailio pu anan me ke kino kanaka, aole nae ma ka olelo, aka ma ke kakau ana."

 

            Ua lilo keia pane a Tazana i mea hookahaha loa aku i ka manao o ka Lukanela Anola, no ka ike ana mai i keia kanaka makura, eia ka aole loa oia i kamailio iki me kekahi kanaka mawaho ae on a, eia nae o ka mea apik, ua hiki loa iaia ke kakau i ka olelo Enelani pololei.

 

            Heluhelu hou iho la ka Lukanela Anola i na mea i kakau e Tazana, a hoomapopo iho la i ka inoa o Miss Pota, ke kaikamahine hoi a lakou o ka liele ana mai e huli, a loaa ai keia poino iaia, a ia wa i hoomanao koke mai ai oia, malia o keia paha ke gorila nan i lawe i kela kaikamahine opio, alaila kakau iho la oia i keia ninau.

 

            "Eia o Miss Jene Pota ihea i keia manawa?"

 

            "Aia oia me kona puulu, maloko o ka hale o Tazana o na Mapu."

 

            "Alaila. aole ka i make kela kaikamahine? Ihea ka oia? Heaha ka mea i hanaia aku maluna on a?"

 

            "Aole oia i make. Ua lawe aihue ia oia e Teroka, ma ke ano i wahine na kela mapu nui; aka nae ua hoohokaia kona manao, mamuli o ka hoea ana aku o Tazana o na Mapu. a kaili mai i kela kaikamahine mai iaia mai, me ka pepehi mua ana aku ia Teroka a make, mamua o ka hiki anan i kela mapu ke hoopilikia aku i ke kaikamahine opio.

 

            "Iwaena o na holoholona apau oloko nei o ka ululaau aole loa he hookahi o lakou e pakele aku mai ka make mai, ke hoonahoa mai lakou ia Tazana o na Mapu. Owai kia o Tazana o na Mapu, ka helu ekahi o ke kanaka ikaika maloko nei o ka ululaau apuni."

 

            "Ua hoopiha loa ia mai au me ka hauole, no ka maopopo ana, ua palekana kela kaikamahine, e ae mai oe e hookuu mai ia'u e hooluolu, ua lilo ko'u kakau ana i mea hooi loa mai i ka eha ma ho'u kino apuni."

 

            No na la lehulehu mahope mai, maluna wale no o ka mauu nolunolu ka Lukanela Anola e moe ai, no ka mea ma kekahi la mai, ua loaa oia i kekahi ma'i fiva ikaika ioa, a iloko o kela manawa a ka Lukanela Anola e waiho la iloko o ka ma'i kupilikia, aole loa he manaolana iloko on a, no kona palekana, he hookahi wale no mea ana e kakali aku ana o ia no ke kii mai o ka make a kaili ae i ka hanu ola mai kona kino aku.

 

            Oiai nae oia e waiho malie anan iloko o kela kulana kupilikii, kahea okoa aku la oia ia Tazana e hele mai imua ona, akahi no hoi a ala mai kekahi manao ilioko on a i kela manawa, aole mamua aku, kaku iho la oia i kona manao maluna o ka papaa o ka ili laau, a penei ua manao la.

 

            "E hiki aua no anei ia oe ke hele e kii o ko'u poe kanaka a alakai pololei mai ia lakou no keia wahi? E kakau aku au i kekahi manao maluna o ka papaa o ka ili laau, a nau hoi ia e lawe pololei a haawi aku ia lakou."

 

            Luliuli ae la ke poo o Tazana, mahope o kona heluhelu ana iho i na huaolelo i kakauia mai e ka Lukanela Anola. alaila kakau iho la oia i kana pane :

 

            "O ka noonoo mua loa keia i oili ae iloko o'u ma ka la mua loa o ko kaua hoomoana ana ma keia wahi ; aka mamuli no ko lakou ike mai ia oe, i ko'u wa e kaawale ai i kahi e. e pepehi mai ana lakou ia oe a make, pela au i kanaula ai i ka haalele hookahi iho ia oe ma keia wahi, oiai o ka palekana o kou ola mai ka hoopoinoia mai e na holoholona ahiu, o ia no ko'u noho mau aku e kiai makaala ia oe."

 

            No keia pane a Tazana. huli aku la ke alo o ka Lunkanela Anola i kahi e, oiai ua maopopo iaia. in a aole e hoea mai ana kona poe, aole he manaolana no ka palekana o kona ola, he hookahi wale no ana mea e kakali ana. o ka hoea mai o kona hopena, oiai ua ikaika maoli ka fiva maluna o kona kino.

 

            No na la ekolu kela waiho mauleule ana o ka Lukanela Anola, me ka uuku loa o ka meaai komo iloko ona, aka iloko o kela mau la ekolu, e noho mau ana o Tazana ma ka aoao o kela aliikoa, e hoomau mau ana i ke poo me ka wai, a e holoi ana hoi i na wahi i eha o ke kino, elike me kana i ike aku ai i kona makuahine keko, i ka hana mai i kona mau palapu.

 

            Ma ke eha nae o na la, ua auhee aku la ka fiva mai ka Lukanela Anola aku, eia nae ua hele oia a nawaliwali, a me ka hapai okoa o Tazana iaia e hiki ai ke inu i ka wai. Aole nae o ka ma'i fiva ka pilikia nui i kau aku maluna o ka Lukanela Anola elike me kana i manao ai. aka o kala noonoo iloko on a, no kona haaleleia mai e kona mau hoa oluna o ka mokukaua, o ka mea ia nana i hoonawaliwali loa mai i kona kino, a i haawi mai hoi i na manaolana poho iaia. no ka makehewa o ke ola hou ana aku. aka ua oi aku ka pono e make, a pau ka ike ana i na ehaeha he nui.

 

            He elua nae mau la mahope mai, ua ikaika maole ka Lukanela Anola, a ma ke kokoua ana aku a Tazana, ua hiki iaia ke hele no kekahi wahi pokole, me ka ikaika pono ole no nae o kona mau wawae.

 

            Lawe aku la o Tazana i kona kokooluna, a hoonoho iho la malalo o kekahi kumulaau nui. lalau aku la i ka ili o kekahi kumulaau ana o ke oki ana mai me kana pahi, a waiho aku la imua o kona hoa, no ko laua kamailio pu ana, ia wa i kakau iho ai ke aliikoa Palani i keia mau olelo:

 

            "Ua noho aie au ia oe, heaha la ka uku nui a'u e hookaa aku ai i kaa ai ko'u aie, no na mea apau au i hana mai ai no'u?"

 

            "He hookahi au hana e ukuia ai kou aie, o ia no kou a'o ana mai ia'u i ka olelo a na kanaka."

 

            Ua lilo i mea hauoli i ka Lukanela Anola ka ike ana i ka makemake o kona hoopakele, nolaila hoomaka koke mai la oia e a'o ia Tazana i ka olelo, aole nae ma olelo Enelani no ka mea aole ia o kana olelo makuahine, aka ma ka olelo Palani, me ke kakau ana i ka huaolelo kanaka, ma ka olelo Palani. pela me ke kumulaau ame kekahi mau mea e ae he nui.

 

           He hana paakiki loa keia ia Tazana, aka nae aole no oia i paupauaho, a no la elua kela noke ana a laua i ke kula. ua loaa maole kekahi mau huaolelo Palani ia Tazana, a ua hiki ia laua ke kamailio ma ka olelo Palani.

 

            I kekahi manawa, e kakau anan o Aola he mau olelo Enelani, a ma ka olelo Palani hoi o Tazana e pane aku ai, ua ma'u no kela mau la o ke a'o ana a ka Lukanela Anola ia Tazana ma ka olelo Palani, ike iho la oia i kona kuhihewa, e a'o ia ma ka olelo Enelani, in a ua oi loa aku ka hikiwawe, eia nae ua lohi loa kela ike ana ona, i kona kuhahewa, o ka hana pono wale no, o ia ka hoomau ana aku. ahiki i ka lanakila ana.

 

            He ekolu la mahope mai o kela haalele ana iho o ka fiva i ka Lukanela Anola, kakau okoa iho la o Tazana i kona manao, in a he ikaika kupono ko ka Lukanela Anola, e hiki ai'ia laua ke huli hoi no ka hale i noho ai na kanaka ili keokeo, no ka mea ua ake nui loa ua o Tazana e ike hou ia Jene Pota.

 

            Ua makemake no ka Lukanela Anola e hoea no kahi i noho ai na kanaka, o ka pilikia wale no nae, aole he ikaika kupono o kona kino, e hiki ai iaia ke hele no kahi loihi, nolaila kakau iho la oia i keia manao:

 

            "Ina paha no ko kaua haalele i keia wahi, ua ike no oe aole e hiki pono ana ia'u ke hele, koe wale no paha hou hapai ana ia'u, he hana hopilikia wale aku no paha ia ia oe!"

 

            Akaaka ae la o Tazana no kela mau olelo a ka Lukanela Anola, no ka mea he hana ia nana i hele a paulehia, alaila pane aku la oia ma ka olelo Palanai, a noke ae la hoi ka Lukanela Anola i ka akaaka no ka pololei o k a Tazana kamailio ana aku iaia, nolaila hoomaka mai la laua e hele, ma ka hapai okoa ana o Tazana ia Anola maluna o kona poohiwi. a hoomaka aku la e hele maluna o na kumulaau. me kona piha loa i ke kahaha, elike no hi me ka haawina hookahi i loaa aku ia Mr. Kelekona ame Jene Pota. ma ko laua manawa e hapaiia ana e keia kanaka a ke kupaianaha maoli.

 

            Ua hele no hoi a hoea i ka auwina la, hoea aku la laua ma kahi malaelae e kokoke loa aku la i kahi i ku ai ka hale, a ia Tazana i iho mai ai mailuna mai o ke kumulaau a hookuu aku la ia Anole ilalo, ke lelele wale la no kona oili me ka hauole, no kona ike hou aku ia Jene Pota. ke kaikamahine ili keokeo a kona puuwai i ike ai ia mea he aloha.

 

            Aole he ikeia aku o kekahi mea i ka holoholo mai mawaho o ka hale, a ke ha'oha'o pu la no hoi me ka Lukanela Anola i kona ike ole aku i ke ku maio ka mokukaua Palani ame ka moku pe'a, he mehameha pu wale no ua wahi apau a ua mau kanaka nei e ike aku la, e halii ana maluna o ka aina.

 

            Aole he hookahi huaolelo i kamailioia mawaena o laua a hoea i kahi o ka hale i ku ai, oiai no nae aia iloko o ua mau kanaka nei ka ike, aole he poe maloko o ka hale, ma ka manawa a laua i hoao aku ai e wehe i ke pani o ka puka.

 

            He mea oiaiio, i ka wa i wehe aku ai o Tazana i ka puka a hemo, a nana aku la hoi laua iloko, aole he hookahi mea maloko o ka hale a laua i ike akau ai, o keia no hoi ka laua mea i koo mua ai, e loaa aku ana ia laua, nolaila nana aku la kekahi i kekahi me na manao kahaha, me ka hoopuka ole ia hoi he hookahi huaolelo mawaena o laua.

 

            Iloko o ka Lukanela Anola, he hookahi wale no mea ana me noonoo la. o ia no ka manao ana o kona mau hoa, ua make oia i na kanaka Paele, nolaila ua haalele lakoua i kela aina, a huli hoi pololei aku no Palani; aka no Tazana nae, he hookahi wale no ana mea e noonoo la, o ia ka haalele ana mai o ke kaikamahine hookahi ana i aloha ai, me ka manao kukahihewa paha, aole oia e huli hoi hou mai ana imua on a, oiai nae o ke kumu o ko laua hui hou ole ana, no kona hoopakele ana no ia i ka mea iloko o ka poino.

 

            Ua lilo kela loaa ole ana mai o Jene Pota ia Tazana i kumu e hoalaia mai ai ka noonoo uluahewa iloko on a, a hooholo iho la oia. he oi loa aku ka pono, e huli hoi hou aku oia imua o ka puulu o na mapu, a aole hoi oia e hookokoke hou mai ma kahi o kela hale, a i ole. hoao paha e hui hou me kona lahui ponoi. no ka mea ua lilo kona mau manaolana i mea poho wale, a o kana mau upu ana hoi, e hui pu me kona lahui kanaka, i mea waiwai ole.

 

            I loko o kela manao uluahewa o ka noonoo o Tazana, ua hoopoina loa oia no ke kanaka ana i hoopakele ai, a ke makaukau la ua kanaka nei oloko o na ululaau. e huli hoi aku ua komo loa aku la ka Lukanela Anola iloko o ka hale, a ike aku la i ka waihoia ana aku o kekahi mau mea he nui mahope e pono ai laua.

 

            Mailuna mai o ka mokukaua Palani kekahi mau mea i waihoia iho mahope, e laa kekahi kapuahi, he mau ipuhao me na pakini, he pu raifela. me ka pahu poka, he maumeaai iloko o na kini. he mau huluhulu. he mau noho, he hookahi moe kapolena a he nui a lehulehu wale o na buke ame na nupepa Amerika.

 

            "Ua manao o ka paha kela poe e hi hou mai i keia wahi." i noonoo wale iho ai no ka Lukanela Anola. Hele aku la oia no kahi e ku mai ana ke pakaukau a Keona Kelekona i hana ai na kana wahine, he mau makahiki lehulehu i hala. a maluna o ua pakaukau la. he elua mau leka o ka loaa ana aku iaia. ua kakauia kela mau leka mawaho o ka wahi ma ka inoa o Tazana o na Mapu.

 

            Ma ka lima kakau mawaho o ka wahi ua hiki loa i ua o Anola ke ike iho. hookahi leka i kakauia e ke kane, a he hookahi hoi i kakauia e ka wahine. nolaila, lalau aku la oia i ua mau leka nei. a pane mai la. me ka manao. aia no kona kokoolua ma kekahi wahi kahi i ku aku ai:

 

            "Eia he elua mau leka nau e Tazana," alaila huli mai la oia no kahi o ka puka, aole nae on a ike mai ia Tazana, ua hala aku oia no kahi i maopopo ole iaia. Ke noke la ua o Anola i ke kahea me ka leo nui, aole nae he wahe mea a pane iki aku o Tazana, a ua lilo hoi ka nalowale honua ana o kona hoa i mea hoopohihihi loa aku i kona noonoo.

 

            "Ua haalele mai ka paka kuu hoopakele ia'u!" wahi a ua o Anola i kamailio wale iho ai no iaia. "He keu aku maoli ka hoi keia a ka mea kupaianaha, aia ka hoi a hoea maua i kahi o ka palekana, o kona haalele mai nei no ka ia ia'u, a huli hoi hou aku nei noloko o na ululaau."

 

            Ke noonoo nui la ka Lukanela Anola, i ke kumu o ka haalele honua ana mai o Tazana iaia, o kana wale no e hoomanao la, he helehelena kaumaha kana o ka ike ana aku maluna o Tazana. i ka manawa a laua i komo aku ai maloko o ka hale, a ike aole he poe maloko olaila, ua hoomaopopo oia, aia kekahi mea ano nui iloko o ka noonoo o kela kanaka, o ua mea la nae, nana i hoehaeha aku i kona manao, he ninau paakiki loa ia nana e kuekaa ae ai.

 

            Ke ike la ka Lukanela Anola i kona pilikia maoli o ka noho mehameha ana ma kela wahi, aole hoi o ka loaa o ke kokoolua, loaa ka hoa e kamailio pu ai, a laukanaka no hoi ka noho ana, aka nona hookahi wale iho no, ma kela aiana kanaka ole, i hoopuniia me na holoholona ahiu, ua aneane e hiki ole iaia ke hoomanawanui, i ka poino maoli o kona nolio hookahi ana aku.

 

            Ma kela manawa hoi a Tazana i hooholo iho ai i kona manao, e huli hoi aku noloko o ka ululaau. no ka hui pu ana me ka puulu i maa iaia mai kona mau la kamalii mai, aole oia i hoohakalia iho i ka hooko ana ia manao, aka holo pololei aku la oia no ke kumulaau e ku kokoke mai ana, a hoomaka aku la e pinana iluna, a no ka manawa mua loa iloko o kona ola ana, i hoomaka aku ai oia e holo me ka mama apau i loaa iaia, me ka manao, he mea ia nona e hoopoina ai i kona mau noonoo uluahewa. aole nae e paa mau ana ia noonoo iloko ona, i na manawa apau.

 

            I loko o kela puahia o ka holo ana o Tazana maluna o na kumulaau, aole on a wahi mea a ike i kona oopa, a i ole noonoo iho paha e hoomaha, o ka mea wale no nana i kaohi mai i kona holo ana, i kona manawa i ike aku ai i kekahi liona: e hele mai ana ma kekahi maoli alanui, ia wa oia i ku iho ai nana ilalo o ka honua i ka loina.

 

            No ka manawa mua loa, mahope o kona haalele an aku i ka Lukanela Anola maloko o ka hale, akahi no oia a hoala mai i ka ninau: "E hele pololei ana anei kela liona no ka hale e noho mai la ka Lukanela Anola? Heaha la ka palekana e loaa i kela kanaka," ina e hoea aku ana kekahi gorila no ka hale, a mau holoholona ahiu e ae paha?

 

            "Owai oe e Tazana? Ina he mapu oe, alaila e hana aku oe elike me ka ano o na hana a na mapu i ka wa ike aku ai i kekahi o kou puulu iloko o ka pilikia, e waiho aku iaia pela ahiki i kona make ana.

 

            "I na he kanaka oe, alaila e huli aku oe e hoopakele i kou hoa oe e hoopakele i hou hoa kanaka. Aole he kumu nou e holo ai mai iaia mai, mamuli o ka holo ana o kekahi poe e ae mai iaia mai."

 

            I ka ike ana hoi o ka Lukanela Anola, ua haalele mai o Tazana, kona hoopakele a hoaloha iaia, nolaila kii mai la oia e pani i ka puka a paa, alaila hele aku la ma kahi e hiki ai iaia ke hopu aku me ka maalhai loa. i ka manawa e hoea mai ai ka poino; alaila hele mai la oia no kahi o ke pakaukau e ku ana, a wehe ae la i ka palapala maloko o ka leka i sila ole ia, no ka heluhelu ana iho i na mea i kakauia maloko olaila.

 

            He hookahi manaonui o ko ka Lukanela makemake ana e ike i na manao maloko, o kela leka, malia paha ua kakau mai kekahi mea ia Tazana, no ko lakou huli hoi hou mai i kekahi manawa, he manaolana nui hoi ia. no ka hoea mai o ka hoopakele. a palekana oia, aole hoi e waihoia ma kela aina e make elike me kana i manao wale ai.

 

            Iaia i whee ae ai i ka palapala maloko o ka leka, o keia hapa o ka ike ana iho:

 

            "Ia Tazana o na Mapu: Ke hoomaikai aku nei makou ia oe, no kou ae ana mai i keia hale i wahi no makou e malu ai, oiai na la a makou o ka hoohala ana ma keia aina mehameha kanaka ole; o ka mea wale no nana i hookaumaha mai iko makou manao, o ia no ka loaa ole ana he manawa no makou e hui kino ai he alo a he alo me oe, i hiki ai la makou ke haawi aku i na mahalo ana me na huaolelo maopopo loa, no ka nui o ko makou hauoli, no ka noho ana maloko nei o keia home.

 

            "Aole a makou mau mea i hoopoino maloko nei o keia hale, aka ke waiho nei makou i kekahi mau waiwai mahope nei, me ka manaolana, e lilo ia mau mea i kokua nui no ka pono o kou noho ana, a e hoopakeleia hoi oe mai na poino mai.

 

            "Ina ua ike oe i kela kanaka ili keokeo, nana i hoopakele i ko makou mau ola, a nana hoi i hoolako mau mai ia makou i ua meaai i kela ame keia manawa. alaila e haawai pu aku oe iaia i ko makou mahalo palena ole. no ka nui o kona lokomaikai.

 

            "Ka haalele nei makou i ka noho ana ma keia aina, oiai ua hoea mai nei ko makou mau hoaloha, nolaila aole makou e huli hoi hou mai ana; aka nae ke huli hoi nei makou, no ko makou aina, me na manao mahalo he nui nou ame kela hoaloha aku o makou; a ian i haawi mai olua i manawa no makou e hoikeike okoa ae ai i ka nui o ko makou hoomaikai no ka olua mau mea i hana mai ai no makou, make e pana'i aku i na maikai he nui i hanaia mai e olua no makou apau."

 

            Mahalo loa o kela leka, ua kakauia me ka inoa o Uilana Kikila Kelekona. I ka wa i pau ai o ka ka Lukanela Anola heluhelu ana, ia wa i nui iho ai kona hanu, a hooho ae la: "Aole loa lakou e hoi hou mai ana, he keu aku a ka nui o ka poino." alaila hoi aku la ka Lukanela Anola, a iluna o ka moe kapolena, huli iho la kona alo ilalo, no ka nui o kona kaumaha.

 

            He hookahi hora okoa kela moe malie ana on a pela, lohe aku la oia i ka nakeke mai o kekahi mea mawaho o ke pani o ka puka, e hoao mai ana kekahi mea e komo iloko, oiai o ka puka, hoao mai ana kekahi mea e komo iloko, oiai ua poeleele i kela manawa, aole, on a ike aku i ka mea e hoao mai la e komo iloko, o kana wale no e noonoo la, o ia kona palekana, nolaila lalau aku la oia i ka pu raifela, a kau ae la iluna o kona poohiwi, me ka hoopololei ana aku no kahi o ka puka.

 

            Me ka malie loa, i hamama ae ai ke pani o ka puka, a ma ke kowa o ia hamama ana ae, i ike aku ai oia i ke ku mai o kekahi mea mawaho, nolaila me ka hoohakalia ole iho. hoomaka aku la oia e ki i kana pu raifela, o kana mea o ka lohe ana aku, o ia no ke pahu ana mai o kekahi mea ilalo, i holo aku paha kona hana. eia ka o Tazana no, kona hoaloha, ua ku aku ka poka o kana pu.

 

MOKUNA XXIV.

HOAA I KA PAHU DALA GULA.

 

            I ka manawa i huli hoi aku ai o na koa o ka hele ana e huli i ka Lukanela Anola me na manaolana poho, ua hoolale koke no ke kapena o ka mokukaua e holo ka moku, me ka kakali hou ole iho, oiai ua loihi maoli na la o ke ku ana o ka moku. malaila me ka nui o na poino i kau aku maluna o na koa, aka aole noe he ae iki o Jene Pota i kela manao o ke kapena. me kona i okoa ana aku:

 

            "Ke hoole aku nei au i ka ae ana i kou manao e Kapena Durame, no ka mea, he hana aloha ole loa na kakou ka haalele ana iho i kekahi mau hoaloha elua mahope nei; no ka mea e hoea mai ana laua i kekahi la, me ka manao e loaa kakou. eia ka auanei ua haaleleia aku laua.

           

            "O kekahi o ua mau hoaloha la, oia no ke aliikoa oluna o kou mokukaua, a o ka lua, oia ke kanaka nana i hoopakele ia makou apau mailoko mai o ka make.

(Aole i pau.)