Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 15, 12 April 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

He hookahi niea a Tazana e hoomaopopo loa la. aole loaa aku ka ike ia Jene P©ta, he hookahi no kānaka ana i makēmake loa ai e ike; ua hoopohihihi loa ia mai no hoi kona noonoo, no kela wahi o ka leka e olelo ana; "Ua haawi mua aku oia i kona puuwai i ka mea e," o ua mea la, he ninau nui ia a Tazana e kuekaa la iloko o kona noonoo. N'n kela maopopo ole i ua o Tazana, ka manao o Jene ['ota. no ke kanaka ana i haāwi aku ai i kona puuwai, no!ai 1 n manao wale iho la no oia, aole ka paha he aloha o ua k.iikamahine nei iaia, a o kela noke aku o Jene Pota i ka lele ■iuna ona. e honi he hoailona wale no ka paha ia oke ,tn<' lioaloha. Pehea nae e maopopo ai iaia ke ano o na kanaka, no ka mea iwaena wale no oia o na holoholona ahiki i ke kanaka makua ana. X<> ka maopopo hou ole aku iaia o kana mea e hana ai, ku ae la ua o Tazana iluna, haawi aku la i ke aloha poeleele i ka Lukanela Anola, elike me ia i a'oa'o mau ia mai ai iaia e Mr. Anola, a haule aku la hiamoe» maluna o ka mauu noiunolu a Jene Pota e hiamoe mau ai i na la aku i hala. No kela hoi ana aku hoi o Tazana e.hiamoe, puhi aku la ka Lukanela Anola i ke kukui a pio, o kona haule iho Ia no ia maluna o ka moe kapolena, a he hookahi ka hiamoe like ana. aia ka pono o ke ao ae, alaila noonoo aku i ka laua mea e hana ai. \o ke koena mai o na la o ko Tazana ma noho ana maloko o ka hale, aole a laua hana nui e ae, o ka hoomaha wale no, he manawa uuku wale no ko Tazana e hele aku ai iloko o ka > ululaau, a huli hoi mai la me na holoholona liilii, i mau meaai na laua, a lawe pu mai la no hoi i kekahi mau huaai, a o ka hapanui o ko laua manawa, o ia no ke a'o ana o Anola ia l'a/.ana i ka olelo Palani. Xo ka pule hookahi ko laua noho ana me kela ano, ua hiki maoli ia Tazana ke kamailio me kona hoa ma ka olelo l'alani, a ma kekahi po nae, mamua o ko īaua hoi ana aku e hiamoe. ninau mai la o Tazana i ka i ana hlai: "Eia o Amenka ihea kahi i waiho ai?" wahi ana me ka nana pono loa ana mai ma na maka o ka Lukanela Anola. "Aia o Amerika ma kela wahi," me ke kuhikuhi ana aku o Anola i kona lima ma.ke kukulu komohana akau. "He mau mile mamao loa o Amerika mai ia kaua aku, aka heaha ke kumu nui o kou makemake ana ia Amerika?" "I ninau aku la hoi au ia oe, no ka mea ua makemake loa au e hoea no Amenka i kekahi la." Luliluli ae la ke poo o ka Lukanela Anola a pane aku la: "He hana pohihihi loa kou hoea ana no Amerika e kuu hoaloha." Ku ae la o Tazana iluna, a hele aku la no kalii o kana mau huke i waiho ai maluna o ka holowaa, a lawe mai,la i kekahi huke palapala aina. a ma kahi o ke kii palapala aina o ka honua nei, waiho aku la imua o koud hoaloha, a olelo mai la: "Aole he maopopo iki ia'u o ke ano o keia palapala aina, e oluolu hoi oe, e hoakaka pono mai i hoopauia ae āi ko'u ]>ohihihi." Nana iho la ka Lukanela Anola i ke kii palapala aina, alaila hoakaka akii la oia, o na wahi bolu o .ke kii, o na moana ia <i ka honua nei, a o na wahi e ae o ke kii me na waihooluu okoa. o na aina ia i noho ai o na kanaka ma kela anie keia wahi o ka honua. "Makemake au e kuhikuhi mai oe iluna nei o ka palapala aina. ia Amenka!" alaila kuhikuhi iho ta ka Lukanela Anola, i ke kii o Amerika. a i ka wa i ike iho ai'o Tazana, pahola < ae la ka minoaka ma kona mau papatina, me ka pahola aha iho o kona lima maluna o ke kii palapala aina: I "Aole no hoi ha i mamao loa aku o Amerika. e nana mai no hoi oe la, ua oi aku ka nui o kuu lima i ke kii o Amerika." wahi a Tazana. He naaupo h'aalele maoli o Tazana, aka no kana pane nae, ua noke okoa ae la ka Lukanela Anola i ka akaaka, no ka i noho pouliuli o keia kanaka iloko o ka ululaau, alaila lalau aku la oia i ka penikala, a kau iho la he kiko eleele ma na kapakai o ke kii palapala aina o Aferika, w Ke ike nei oe, o kela kiko eleele uuku a'u i kau aku la nialuna o ke ki.i patapala aina, he keu aku kona nui a kaua e ike la. mamua o keia hale ou ke hoohalikeia me ka honua nei." Aole no he-hiki ia Tazana ke maopopo na mea a Anola e hoakaka aku nei iaia, aka kulou iho la ke poo o Tazana iloko j ai ka hala ana he mau minuke, aea ae la iluna a i aku la: | "Ua inaopopo no anei ia oe, he kanaka ili keokeo kekahi e noho nei ma Aferika?" "Ae, ua piha na waHi apau o ka honua nei i ka noho ia e' na kanaka ili keokeo. nolaila he poe ili keokeo no kekahi ma Aferika e noho nei i keia manawa." "() hea kahi kokoke loa mai keia wahi aku, i noho ia e na» kanaka ili keokeo?" | Kuhikuhi aku la ka Lukanela Anola i kona lima, ma ke. kukulu akau mai ia laua aku." "He mau moku nunui no anei ko lakou e hiki ai ke holo maluna o ka moana?" "Ae. ua lawa na wahi apau loa i ria mokupe'a ame na mokuahi." 'ina pela ea, e haalele kaua i ka noho ana ma keia wahi, :i e hele kaua no kena wahi au e olelo mai nei, aia malaila kekahi poe kanaka ili keokeo kahi i noho ai." j Minoaka iho la o Mr. Anola no kela manao o kona hoa-; loha, alaila kamailio aku la me ka luliluli pu ana o kona poo/.' "Mai manao oe he hana maalahi wale no ka hele ana aku a hoea i kela wahi, he loa ke alahele, he mau hanen mile, a ke hoea paha kaua ilaila e hala okoa ana hē.mahina." ) "Alaila, ua manao no anei oe 6 kuu hoaloha* e noho mau loa ina keia wahi, me ka hoea hou ole aku imua o koU mau hoaloha?" # J "Owai hoi ia mea makemake i ka noho iho i keiā wāhi ( kanaka ole, ua nui kuu makemake e hoea hou i ko'u aina, l>chea nae e hiki ai, oiai aole he alahele maalahi e hoea hou ai ilaila." "Ina pela. ma ka la apopo kaua e hoomaka iho ai e haa- J kle i keia wahi. no kk mea i hoike aku no au ia oe ea, aōle •'u hoihoi hou i ka noho mehameha ana, e make ma keia" wahi. Ua oi aku ka pono oka make ana, mamua oka paakiki atia iho e n'oho ma keia aina." | "Owau no kekahi i makemake ole e noho ma keia wahi j :ihiki i ka make ana." i pane aku ai ka Lukanela Anola, me ka hoopinana ana ae i kona mau poohiwi iluna. "Ina ua l»aa loa kou manao no ka haalele i keia wahi ea, alaila i hoo-1 kahi no ko kaua haalele like ana, ma kou wahi e hele ai, malaila pu au e heie ai." r j "Ina pela ua pono, ma ka la apopo kaua e hoomaka ai e hele nia keia huākai no Amerika." I "Auhea oe e kuu hoaloha, mai manao oe, he liana maalahi _ ka hoeā ana i Amerika! Pehea e hiki ai ia oe ke hoea ilaila' no ka mea aole au dala ?" "Heaha ia mea he dala?" wahi a Tazana. o keia ka manawa mua loa ana i lohe ai ia mea he dala, a no kekahi manawa loihi, i noke aku ai ka Lukanela Anola i ka hoakaka ahiki i ka maopopo ana i ur o Tazana, alaila ninu hou mai la:

"Pehea ka hoi e loaa ai ke dala i na kanaka?" "Ma ka hooikaika ana# ka hana, i loaa mai ai ke dala ia lakou." "Ina hoi ha pela, aole no ia he mea nui, e hooikaika aku ana au i ka hana ahiki i ka loaa nui ana o ke dala ia'u, ia wa au e kau aku ai maluna o kekahi moku, e holo pololei ana no Amerika. v "Aole au noonoo nui atia no ia mea he dala, n© ka mea owau kekahi kanaka waiwai, e noke ai au i ka ai i ka'u mau dala ahiki i ka make ana me ka pau ole, a ua lawa ia'u ke hoolako ia kaua me ka pau ole o ka'u mau dala, o ka mea nui wale no, ina e hoea ana kaua no kahi i nohoia e na kānaka ili keokeo, o ka pau ae la no ia o ka pilikia, he maalahi wale no ke koena aku o ko kaua alahele a hoea no Amerika." Hakalia' no a ao ae ma ke kakahiaka mai o kekahi la, o ko laua nēi hoomakaukau iho la no ia no ka laua huakai hele, e paa ana kela me keia o laua pakahi he hookahi pu raifela, me na kaei poka, he ipuhao, me kekahi mau meaai e pono ai ko laua hele ana. No na ipuhao nae, na pa ame ke o, aole o Tazana makemake ia mau mea, nolaila kiola aku la oia i kana mau ukana 0 kela ano i kahi e, he mea hookaumaha wale no ia i ka hele ana, a o ia ka ka Lukanela Anola o ka pane ana mai: "Mai manao oe, ua like pu ka noho ana o na kanaka me kou 'noho ana iwaena o na holoholona! E pono oe e ai i na meaai apau i hoomo'aia, oiai aole loa o makou ai i na i'o holoholona i ka wa make elike me oe." "He nui loa ka manawa no'u e a'o ai i ka ai ana i na meaai a na kanaka, aka no keia huakai a kaua, ua hiki ia'u ke ai i na mea apau me ka hoomo'a ole ia, a o kekahi no hoi, he 01 aku ka ono o ka ai maka ana i ka i'o o na holoholona, he wainui, mamua o ke ano o ka oukou mea e hana ai. Me kela manao paa e hoea aku no kekahi wahi \ nohoia e na kanaka ili keokeo. hoomaka aku la laua e hele, aole nae ia he hana maalahi, oiai he loa ke alahele, a no ka mahina okoa kela hele ana ā laua no ka akau. I kekahi manawa e loaa nui ana na meaai ia laua. a ma kekahi mau wahi no hoi, he kula oneanea wale no, me ko laua hele iloko o ka pololi no kekahi mau la. Aole he lahui kanaka Paele liihiu a laua i ike ma kela hiiakai, aole no hoi he hoopilikia wale ia mai e na holoholona ahiu, nolaila ua maalahi maoli ko laua hele ana. I kela ame keia la, e a'o mau aku ana no ka Lukanela Anola ia Tazana i ka olelo Palani, pela me na ano o ka noho ana o na kanaka ili keokeo, a e a'o okoa aku ana no hoi iaia i ke ano o ka paa ana i ke o ame ka pahi, ia laua e noho ai e ai i ka laua mau meaai, aka no ka hemahema loa 0 ua o Tazana, e kiola okoa aku ana oia i kela mau mea i kahi e, a hopu aku la no i na meaai me kona mau'lima, a hookomo ae la iloko o ka waha. "Ē pono oe e Tazana e hoolohe mai i ka'u mau mea apau e kuhikuhi aku nei ia oe, no ka mta eia au ke a'o aku nei me ka ikaika, e lilo oe i keonimana, aole hoi i kanaka ahiu." Me ka lioihoi ole no, e lalau hou aku ai o Tazana i ka pahi ame ke o, alaila okioki iho la i ka i'o o ka holoholona 1 hoomo'aia, aka aia nae, ildko ona, ua hele oia a piha me ka hoowahawaha, o ka hana no i maa iaia, o ke aki-ku i kāna mau meaai me kona mau niho. Ma kela huakai a laua i hoike aku ai o Tazana no ka pahu a na kanaka luina o ka lawe ana a huna iloko o ka lepo ma kekahi wahi, elike me ia a kaua e kuu makamaka helu i ike mua ae-nei, pela kona kii ana e' hu'e i ua pahu nei, a lawe aku e huna ma kekahi wahi okoa loa. "Alaila, o kena aku la ka pahu dala a ka Poropeka Pota; he keu aku ka hoi keia a ka mea pilikia, aka aole maluna ou ia hewa, no ka mea aole i maopope? ia oe kau mea e hana ana, he ano mapu wale no kou ia wa, akahi no oe- a ike ae, i ka like ole o kou ola ana ia manawa me ko keia a kaua e noho nei." No kela hoakaka a ka Lukanela Pota, akāhi no o Tazana a hoike ae no kekahi leka, ana o ka lawe aihue ana mai ia Jēne Pota mai, maluna o ke pakaukau, ma kekahi po,, 4 ana e hakilo mai ana mawaho o ka hale, e nana ana i ke kakau o kela kaikamahine, maloko o ua leka nei, kekahi mau hoakaka e pili ana no kela pahu dala, alaila kamailio okoa mai la i ka Lukanela Pota: "O ko'u manao ea, ma ka la apopo, e huli hoi hou kaua ihope e kii ai i kela pahu dala." "Ea, ua opulepule anei oe e Tazana, i kamailio mai ai oe ia'u e kii hou kaua i kela pahu dala? Oka ekolu pule keia o ko kaua hele ana iloko o ka waoakua, me ka lihi launa ole aku i kahi i noho ai o na kanaka, a ina no ko kaua huli hoi hou ihdpe, e hala okoa ana he ekolu pule ia kaua, alaila hoea no kahi i waiho ai o kela pahu dala. "Ua olelo mai nei oe, he pahu kaumaha maoli kela, na na kanaka eha e auamo, pehea oe i manao ai, he hana maalahi no kaua ka hele pu ana me kela pāhu dala »ma keia huakai. E hala okoa ana he mau mahina lehuleliu, mamua o ko kaua hoea ana i kahi i noho ai o na kanaka ili keokeo." "Ua paa loa kuu manao, e kii i kela pahu dala, e kuu hoaloha," i paakiki mai ai no o Tazana. "Ua hiki ia oe o kaua ke hoomau aku i ka hele ana, a owau hookahi no ke hoi hou ae ihope, he hana hikiwawe loa na ke kanaka hookahi ka hele ana, mamua o ko kaua hgle like, a e kakali mai no hoi oe ia'u, ma kekahi wahi, a i ole, e hoouna mai oe i mau kokua, no ka huli ana ae ia'u." No kela paakiki loa o Tazana e hoi hou e kii i ka pahu dala, a no ka makemake ole no hoi o ka Lukanela Anola e hoomau hookahi aku i ka hele ana imua, noonoo iho la oia i kana mea e pane aku ai, a iaia no ka ike i ka mea pono, ia wa i aea mai ai kona poo iluna, a i aku la i kona hoaloha: "Eia ko'u manao, a me he mea la o ke alahele naauao ia me ka maalahi no hoi. E hoomau no ko kaua hele like ana a hoea i kekahi wahi o na kanaka ili keokeo, ilaila e hoolimalima ai kaua i kekahi moku no ke kii ana i kela pahu dala, alaila hoihoi pololei aku 110 kahi e maluhia ai. He alahele oi loa aku keia o ka maalahi, a o kekahi no hoi ea, aole kaua e kaawale kekahi mai kekahi mai, ua ikeia aku auanei na ulia poino, eia ka auanei, ma keia hele kaawale ana o kaua, aole loa kekahi e ike hou aku ana i kekahi." "Ina pela, ua pono, e waiho malie ana no kela pahu dala, ahiki i kuu hoea hou ana aku malaila, ika wa pono. Ua paa no kuu manao e kii koke i kela pahu dala i keia manawa, no kou hele hookahi hoi, pela wale no au e ae aku nei i kou manao, ē hoomanawanui, a maluna o kekahi moku kaua e hoi hou aku ai no ke kii ana i kela waiwai. "I ko'u wa i ike aku ai ia oe iloko o ka poino, nie ka hiki ole ke hana ae i kekahi mea nou e pakele ai, ua hookahaha' loa ia mai ko'u noonoo, i ka hiki ole ana i na kanaka, ke pii ae ma na anuu kiekie loa, iloko o keia au malamalama. Ma kuu manao maoli, ua hiki loa ia hookahi liona ke luku aku i hookahi hanen poē elike me oe ke ano e kuu hoaloha." Noke ae la ka Lukanela Anola i ka akaaka, no keia mau olelo a Tazana e kamailio aku la iaia, mamuli mai o ka naaupo, me ka maopopo ole i ka naauao ame ke akamai o na kānaka, a o ia kana o ka pane ana aku: "Aia oe e Tazana a hoea aku i kahi i noho ai o na kanaka o keia au malamalama, a ike aku i ka oihanā' koa me ka oihana kaua, pela na kulanakauhale nui, ame na mea apau au t ike mua ole ai, ia wa auanei oe e olelo iho ai, he mau hana ia i loaa mai mamuli o ka noonoo o ke kanaka, aole me ka ikaika ona lala. O ka hana ake poo mamuli o ka' noonoo, o ka mea ia nana i hookiekie ae i ke kanaka maluna o na hoioholona ahiu ikaika oloko o ka ululaau. "He oiaio, i ka wa e ku olohelohe ana ke kanaka nona iho, aole e hiki iaia ke ku aku imua o kekahi holoholona ahiu, aka ina he umi poe kanaka i lako me na meakaua, e hiki loa ana ia lakou ke luku i kekahi heluna nui o na holoholona, me ka maalahi loa.

! "Aole i Mke na holoh'olona me na kanaka, oaa holohoīona he ku wule mai 110 ka lakou-a nana i ka hakaka. o kekahi me kona eiiemi, no na kanaka nae. he okoa loa ko lakou ano, e koka ,na lakou iko lakou hoa, iloko o ka pilikia. Heaha ke kumu o kou hele lanakila ana inaloko o na ul.ilaau e Tazana mai na holoholona mai, ke manao nei au, ua inaopopo ia oe ke kumu? k ' i "Ua pololei oe e kamailio mai la e kuu lukanela ini:ikai, no ka mea ina i hele mai kekahi mau mapu, e kokua ia Keka, i kuu \va e hakaka ana me ia, a pepehi aku ai hoi .ieiia a make, ina aole au me oe i keia manawa, aka o ke ano o ua holoholona, he naaupo loa lakou, aole he kokua aku o irekahi i kekahi, i mea e lanakila ai. "O kekahi mea a'u i ike no na mapu, a o kuu makuuhine mapu no ka'u e o?elo ae ai, he nui no na meaai ke loaa, eia nae, i ka wa no e maona ai, o ke kiola aku Ia no ia i ke ko- ! ena, aole he malama no ia ai hou ana aku. "No'u iho, ke ike au he nui loa na meaai ma kekahi wahi, e hoiliili ana au a nui, a he hookahi ka hele pu ana me ia mau mea. me ka noke mai nae o Kala i ka huhu ia'u, aia nae a hiki mai i ka wa o ka pololi, ia manawa e hoomaikai mai ai ia'u, no ka loaa ana he mau meaai na maua." ; "Alaila ua maopopo loa 110 anei ia oe kou makuahine?" wahi a ka Lukanela Anola i ninau mai ai. , j "Ae, he makuahine mapu ko'u o Kala ka inoa, he kino ' nui kona, i oi ae ke kiekie maluna o'u." "A pehea. ua ike no nae paha oe i kou makuakane ea?" "Aole au i ike iaia, o ka Kala wale no o ka hoike ana mai, . he mapu keokeo ka, aole he huluhulu o kona ili, a o ka'u i koho iho ai, he kanaka ili keokeo oia elike me ko kaur; nei ke ano." "Auhea oe e Tazana kuu hoaloha, ke kanalua loa nei au no kou lilo ana he keiki na-Kala, ka mapu. Ina oka mea pololei maoli ia, he keiki oe na ka makuahine mapu, nokeaha i kau ole ai kekahi.o na hoailona o kela ano holoholona maluna ou? He kanaka oe ma na ano apau loa, aole he mapu, a ua puka mai oe, mailoko mai o ohana kiekie, he keiki hoi na kekahi mau makua naauao. Aole anei he mea hoomanao e waiho nei malalo o kou malu, i liiki ai ke hookoloia aku ahiki i ka loaa pololei anā o kou mau , makua ?" ' "Aole he wahi moali uuku i loaa ia'u," wahi a Tazana me ka luliluli ana iho o kona poo. I "Aole anei he mau leka ahe mau buke paha maloko o kela liale a kaua i haalele aku nei'mahope, i kakauia ai kekahi mau manao, e hoakaka ana no na mea i pili aku i ka poe i noho mua maloko o kela hale?" "Ua heluheluia e a'u na buke apau maloko o kela hale, a he hookahi wale no wahi buke i hiki ole ia'u ke heluhelu, 0 ke kumu, aole i kakauia ma ka olelo Enelani, malia o hiki ia oe ke heluhelu i na mea apau maloko o ua buke nei," alaila wehe ae la tia o Tazana i kana eke e waihe? ai i na pua, a malalo loa o ke eke, lawe mai la oia he buke uuku eleele, 1 kakauia na niea apau oloko me ka iiiika. "He buke hoomanao keia na Keoni Kelekona, ka Haku Kelekona, he keonimana Pelekane, a ua kakauia keia buke ma ka olelo Palani." wahi a ka Lukanela Anola, iaia i nana iho ai ma ka aoao mua loa o ua buke nei. Me ka leo nui i heiuhelu ae ai ka Lukanela Anola. i na j mea i kakauia maloko o kela buke hoomanao o Keoni Kelekona, no kona ola ana ame kana wahine me Alika, mai ko laua manawa i haalele aku ai i na kapakai o Enelani, ahiki minuke hope loa o ko laua ola ana. I <Ua maopopo mua ia kaua e kuu makamaka heluhelu na i mea maloko o kela buke, elike me ia a kaua i hoomaopopo ' ai, mai ka nee ana mai o keia moolelo, ahiki i ka wa e lele aku ai o Keka, kela moi o na mapu, a pepehi ia Keoni Kelekona. Ma kekahi mau wahi a ka Lukanela Anola e heluhelu aku aū' ua hiki ole iaia ke hoomau aku, i kau a mea o ka piha me i ka ehaeha"o na me'a i kakauia, a me na waimaka e halo'ilo'i aifa= i ma kona mau HhiliWi e nana aku ai oia ia Tazana. o kāfiia nae e ikeaku la i kona hoa, aia wale no kona poo ilalo kahi i kult>u ai. ' He moolelo ka i kakauia maloko o kela buke hoomanao i piha me na poino ame na popilikia mai kinohi mai. a ma ka manawa wale no'e hoike ana no ka hanau ana mai o ka j bebe, akahi 110 a loli.ae ke ano o na mea i hoakakaia he bebe hoi i hanau mai, mahope iho o ka hala ana he elua inahina o ka noho ana o ka mea-nana i kakau i kela buke ame kana ' wahine maluna o keia aina. j Penei nae na mea i kakauia, no ka hanau ana oka bebe: | "I keia la i piha ai ka eono mahina oka maua bebe mua ' lōa/he keikikane. Ke noho nei oia maluna o ka u-lia o Alika ma ka aoao o ke pakaukau a'u e kakau nei, he keiki •, nepunepu, a maikai o kona ola kino, me ka hoihoi mau o kona mau maka. "la'u e noho nei e kakau, me he.mea la, ke ike okoa aku ' la-āu i kona ulu an'a ae a lilo i kanaka makua, a oia ka i pani ' ae i ka makalua o kona makuakane, he Keoni Kelekona j elua, ka mea nana e hapai mau aku i ka hanohano o kona ' ohana ahiki aku i kana mau mamo. | "No ka hooiaio ana ika pololei o ka'u mea e koho nei nona, ke hopu okoa mai nei oia i kuu peni me kona mau I manamanalima nunui, a ō keia ma-ka e kohu nei i ka inika ' ma keia wahi, 110 kona mau manamanalima ia, o ka hoo- , hanini ana i ka iuika." j He oiaio. ika nana pono ana iho aka Lukanela Anola, ma.kela apana pepa, he mau wahi lehulehu e kakau ae ana na ma-ka o na manamanalima eha, elike 110 hoi me ke ano ' o ka hana a na bebe, e hopu aku ai i ka lakou mea e ma--1 kemke ai. me ka hauka'e nae o ka lima i ka inika. j "ī ka wa i pau ai oka Lukanela Anola heluhelu ana i kela buke hoomanao, ua noho kukule loa iho la ua mau kanaka nei no kekahi manawa loihi me ka pane leo ole. j Oka Lukanela Anola nae o laua ka mua loā oka hoao ana mai e kamailio, ma ka ninau ana mai: "Pehea kou { manaō e Tazana, no ka moolelo a'u i heluhelu aku nei ia oe . mailoko mai o keia buke hoomanao?" j "Aole anei ua hoopau loa ia ae na pohihihi no kou mau makua? O ka bebe a keia buke e hoakaka nei, o oe ponoi , no ia e Tazana." I Luliluli wale ae la no ke poo o Tazana, me kona ole aku he hookahi huaolelo, alaila hoomau mai la no ka Lukanela Anola, i ke kamailio ana: 1 "Ke hoakaka nei ka moolelo maloko o keia buke hooinanao, no ka hanauia ana he hookahi wale no keiki, a o ua j k'eiki nei, ma kuu manaoio loa, o oe no ia e Tazana." j "Ke hpomanao nei au, maloko o kela hale. ma na wahi like ole ekolu malaila na iwi o na makua me ka laua keiki uuku kahi i waiho ai, a ua kanuia kela mau iwi e ka Poropeka Poa ame kona mau hoa. mawaho aku oka hale. O ka mea #vale no a'u e ike nei, ke oi loa aku la ka pohihihi o na mea i pili i ko'u hanauia ana, a me he mea la ua pololei no na mea a Kala i kamailio mai ai, he makuahine mapu ko'u," I Aole he manaoio iki oka Lukanela Anola, aia he.wahi lihi luna mai o ka mapu i kona hoaloha, koe wale no nae ka j hiki ana iaia ke akaa ae i ka meahuna pohihihi i pili aku i j ke kumu i kaa aku ai ka hanaiia ana o Tazana e ka mapu. .Iloko nae o kpna noonoo, ke ike la oia, aia malalo o kona malu, ke ki hookāhi nana e hoopāu ae i na kanalua apau, o ia no kela mau ma-iea o na manamanalima, i hapala maluna o ka āoao hope o ka buke, a ke kakali malie la oia, o ka hoea mai i ka wa kupono, alaila hoike okoa ae oia i ke ao holookoa. o keia no ke keiki ponoi a Keoni Kelekona, a he haku ' waiwai a kuonoono hoi no Enelani. No kekahi mau pule elua mahope mai o ka hoomau ana aku i ko laua hele ana, hoea aku la laua nei ma kekahi kula malaelae, a ma kahi mamao mai ia laua āku, e ku mai ana he mau hale lehulehu, i hoopuniia me na pa laau i hanaia a manoanoa.

Mawaho ponoi' mai o kā pa c lioopum ana i na kauhale. aia malaila kekahi mala kulina nui, a he poe kanaka Paele ka poe e hana ana. Hele aku la laua nei a kokoke i kekahi kumulaau, ia manawa i hemo ae ai ke kakaka a Tazana, a omou iho la i kekahi o kana mau 'pua, a e ole wale no ka lAikanela Anola e ike mai i kela hana a kona hoaloha, ua hopu ino inai la oia i ka lima o Tazana me ka ninau ana mai: "Heaha kau mea i manao ai e hana e Tazana me keia pana ?" "E hoomakaukau mua ana au ia'u iho, no ka mea ina e kaa e aku ana ka ike ma ka aoao o kela poe kanaka Paele ia kaua, aole ana e nele ko lakou ki mai i- ka pu, a i ole me ka lakou mau pua paha. nolaila e lilo owau ka mea nana e pepehi hiua aku ia lakou a pau i ka make." "Alia oe e pupuahulu wale e Tazana. malia paha he mau hoaloha lakou. hana e aku nae oe i kekahi hana ku ole i ke ano hoaloha." "Nawai ka hoaloha o na kanaka Paele, he poe enemi wale no lakou, no na kanaka ili keokeo," me ka hooma-lo ana mai 0 ua o Tazana i ke kaula o kana pana. "E waiho koke oe i kau pana e Tazana, e hoolohe mai oc 1 ka'u kauoha e pono ai, no ka mea aole i maa na kanaka ili keokeo i ka hoopoino wale aku ia ha'i. e kakali no hoi kaua pela a ina he manao hoopoino mai kekahi o kela poe Paele ia kaua, ia wa hoi paha e ki aku ai, elike nie na holoholona! "He o ia mau no kou ano ahiu e kuu hoaloha. ina no ko kaua hoea okoa aku iloko o ke kulanakauhale o Parisa, e lilo ana i hana nui i;a'u ka makaala ana ia oe, i ole ai e hoopoino wale ia aku ke ola o na kanaka mamuli o kou ano hololiolona." "Hookuu iho la o Tazana i kana pana ilalo. me ka minoaka nae ma kona mau papalina, alaila pane mai la: "Aole he niaopopo iki ia'u o ke kumu nana e kaohi ma» ia'u mai ka pepehi ana aku i na kanaka Paele maanei nei, 110 ka mea he nui wale o ka'u poe Paele i pepehi ai a make maloko o ka ululaau. Ina paha 110 ka liolo mai o kekahi liona mailoko mai o ka ululaau, e nana wale aku ana no ka paha kaua, a wehe aku i na papale imua ona!" E kakalhhoomanawanui iho no kaua pela me ka hoopilikia ole aku i kela poe ma kekahi ano, aia a hoao maj lakou e hoopilikia ia kaua. ia manawa hoi paha e pepehi aku ai. aohe mea nana e papa mai ia kaua, no ka mea ua kaa ka hewa ma ko lakou aoao. Mai noonoo mau oe he enemi na kanaka apau, aia wale no a he mau hoike maopopo kekahi ma kou aoao, no ko lakou ano maoli. alaila hana aku oe elike nie kau e manao nei. Eia ka auaiiei he poe hoaloha no kela poe, kaa e nae ia oe ka hoopoino aku ia lakou." "Ina hoi ha pela ea, alaila he makehewa ko kaua pee hou ana iho ma keia wahi, e hele ae kaua i ikeia ana, he poe hoaloha paha kela, a i ole he poe enemi paha," o ka hoomaka aku la no ia o 7"azana e hele imua, me ke ku ana ae a pololei iluna, aia hoi kona mau maka, ke.haka pono la i na Paele e hana ana maloko o ka mala kiilina. No Tazana hoi ka hele, uhai wale aku la no o Mr. Anola mahope ona, me ka manao hopohopo.no nae iloko ona no ka poino mai i kela poe Paele. Aole i loihi loa aku kela wahi a laua o ka hele ana, ua ike mai la kekahi Paele ia laua nei, ia wa oia i hoomaka koke ae ai e uwa me ka leo nui, a holo aku la noloko o ka pa, me ka ukali like ana aku o na Paele e ae mahope ona, Mamua nae o ka pau pono ana aku o.kela poe Paele 110loko o ka pa, ua oili mai la he kanaka ili kepkeo mailoko mai nie kana pu raifela,,ua lohe oia i ka leo uwa o nu Paele, a no-kona manao ua hoea aku paha kekahi poe hoopilikia malaila, pela oia i holo mai ai iwaho, a i ka wa i ike mai ai i ka hele aku o keia mau kanaka puhuluhulu, a olohelohe hoi, kau koke ae la oia i kana pu raifela iluna o kona poohiwi, 110 ke ki ana mai ia Tazana, ka mea mamua loa e hele ku ana, aka kau e ae la nae ka lima o ka Lukanela Anola iluna, a kahea aku la me ka leo nui: "Mai ki mai oe i kau pu.ia Inaua, no ka.Hiea he mau hoaioha maua e hele aku nei." . "Ina olua he mau hoaloha, alaila ke kauoha aku nei au ia olua e k-u, a mai hoao e nee hou mai imua ! M "Ke kauohaia mai la kaua e Tazana e ku, nolaila mai hoao hou aku oe e hele imua. Ua manao loa mai nei kela kanaka ili keokeo lie mau enemi kaua, pela oia i kau mai nei i kana pu panapana, me ka manāo e ki mai. aka nae ua pomikai kaua, ua pau kona manao ana e hoopoino mai." No kelaleauoha a ka Lukanela Anola, ku iho la o Tazana i kahi hookahi, a hele aku la hoi o Mr. Anola, a ku like ilio la me ia, a no kekahi manawa ko laua ku malie ana. ia wa i kahea mai ai ke kanaka me ka pu [>anapana e hele aku laua nei imua ona, akahi no a.mama na kaina wawae o na kamahele, ua hala aku la ka poino mai ia laua aku. a Ma kela wahi, o ka Lukanela Anola ka mea i hele aku mamua, a hahai aku la no hoi o Tazana mahope. T ko laua nei hoea ana aku imua o ke kanaka e ku mai ana ma ka puka-pa, nana pono loa mai la oia ia laua nei, a ninau mai la ma ka olelo Palani: "Heaha ke ano o ko olua lahui e keia mau kanaka?" wahi ana me ka paa no o kekahi lima i kana pu raifela. "He mau kanaka .ili keokeo no maua, a ns>-ko niaua nalowale ana iloko o ka ululaau, pela paha oe e manao kuhihewa mai nei, he mau kanaka ahiu maua,,i like aku me na lahui aikanaka, aole ia o ko maua ano, a he mau hoaloha maua i hele mai la e huli i wahi e malu ai mai na poino mai." wahi a ka Lukanela Anola. No ka lohe pono ana mai i kela pane ana aku a ka Lukanela Anola ma ka olelo Palani, hookuu iho la iia kanaka nei i kana pu ilalo, a hele mai la no ka halawai pu ana me keia mau kanaka malihini, me ka hoopahola ana mai hoi i kona lima akau imua, a pane, mai la: "Owau ka Makua Konakina, o ka Hoomana Kakolika maanei nei; a ke hauoli nei au i ka hookipa ana mai ia olua." "O Paula Anola ko'u inoa, lie lukanela noluna o kekahi o na mokukaua o Palani," me ka hopu ana aku i ka lima o ke kahunapule Kakolika, a hoolauna ae la imua o kona hoaloha: "O ko'u hoaloha keia o Tazana," alaila haawi ae la no hoi ke kahunapule i kona lima, no ke aloha ana me Tazana, a oiai o keia ka manawa mua loa o konā ike ana aku. i ke ano 0 ke aloha ana o ke kanaka me ke kanaka. hoohalike aku la oia, me ka ka Lukanela Anola i hana ai, ma ka haawi ana aku i kona lima, imua o ke kahunapule Kakolika. Nolaila e kuu makamaka heluhelu o keia moolelo. ke ike ae la kaua, aia o Tazana ma kekahi kauhale o na kanaka ili keokeo, a o keia hoi kona oili ana aku i ke ao malamalama, e lilo ai oia i kanaka kaokoa loa, mai kona ano kahiko mai 1 like aku me na holoholona. No ka pule hookahi ko laua nei noho ana ma kela wahi, me ka hakilo pono loa o Tazana i na hatia ame na ano apau 0 ka lahui i hoonaauao ia, a he mea hialaai loa hoi nana, ka noho ana aku nana, i ka humuhumu mai o na wahine Paele, 1 mau paalole keokeo no laua nei. i hiki ai ke hoomau aku i ka hele ana ma ko» laua alahele e hoea ai no kekahi kulanakauhale i lako me na moku nunui. ' MOKUNA XXVI. HELĒ HOU O TAZANA E PEPEHI I KA LIONA. I ka pau ana o ka pule hookahi o ko laua noho ana ma kela wahi, ua hoomau aku la no ko laua hele ana, a 110 hookahi mahina okoa ia hele ana a laua mai kekahi kauhale lii--111 a* i kekahi, hoea aku la laua ma kekahi kulanakauhale nui ma kapa o kekahi muliwai nui, ua hoopiha loa ia mai o Tazana me ke kahaha. i ka ike ana aku i na fnokuahi. ame na moku no hoi o na ano like ole e holoholo mai ana; a ua ulupuni koke mai hoi kona noonoo, me kela ano kahiko iloko ona, i ka wa i ike aku ai i ka nui maoli o na kanaka. (Aole i pau).