Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 17, 26 April 1918 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

"Mahope iho o kou hoike ana aku imu-a o na kanaka i ke ano o ka hana au i makemake ai ia lakou, e haawi aku i ke kauoha no ka hoomakaukau koke ana ia lakou iho, a ma ka la apōpo, e haalele iho ai oukou ia Itaiia nei no ke Kakela Melodiana, a i kou hoea ana iiaiia, e hoomaka koke i ke kukuiu ana i na halelole no na kanaka, i ioaa ai na wahi kupono no iīikou e hoomaha ai me ka oluolu, mamua o ka hoea ana mai o ka poino. "E noho oukou me ka makaala mau i na wa apau. me ko'u kau aku i ka hoiopono o na mea apau maialo o kau hoohana ana, aia hoi a hoea aku maua, ina aole i hoea aku na enemi, ia wa auanei kakou e kukakuka pu ai, no ke anīo o ka hoonohonoho ana i ko kakou kuiana kupaie, aka i hoea mua mai ka enemi oiai no maua ma Italia nei, alaila e hana aku ma na alahele apau au i ike ai he pono. "Ō keia man hoaloha o kakon iie umi-kumamaiwa, e lawe pu aku oe ia lakoH ma kau huakai no kē Kakela Melodiana, a o maua wale no me Oto Beriana, ke hoomau aku i ka heie ana a hoea i Rokenekai, ke makemake loa nei au e ike i na maka o kuu luau'i makuakane, aia paha oia ke kakali mai iā o ka hui hou me kana keiki nei," aiaiia haawi ae la na lululima aloha ana mawaena o iakou, a haalela mai la o Hawiia tne Oto Beriana ia Maiavalia, iioko o na leo o na pu o-le e hoopaiakuli ana i ke anoano eehia o"na hora o ke ahiahi. Ua heie no hoi a ka hora eiwa o kela po, hoea aku la o Hawila ma no ke kulana-kauhale o Roma, a hele pololei aku la laua no kā Hokele Malaga, a i ka wa i ike mai ai o ka ona hokele ia 010 Beriana, miki mai oia a hookipa aku la ia laua nei malokō o ka hokele, me ka hoike ana mai i ka nui palena oie o kona aioha no Hawila, ame na kanaka i haalele iho i kona a hala aku no Hunegaria, no ka hui pu ana me me kona ike ole mai nae, o Hawila nō keia kokoōlua o Oto Beriana i hoea aku ai i ka hokele. Lawe loa aku la ka ona hokele ia Hawila ma, a hoikeike aku la i ko laua mau rumi, o ia ka Tumi helu ekahi ame helu eiua, alaila haalele aku la i kana mau maiihini, no ka hele ana akn e hoomakaukau i mau meaai na laua, Ia iaua nei hoi i noho kokooiua iho ai, ia wa i hoano e ae ai p Hawila iaia iho, ma ka hoolilo āna he kanaka elemakuie. Kau mai ia oia i kekahi umiumi ku'i me ka lauoho ku'i a ke iuma aku iaia, aia kona mau makahiki ma kahi o ke kanaono. a ia Oto Beriana e nana mai ana maluna o kona hoaloha, aole ioa e hiki iaia ke ike mai, aia kekahi wahi ano hoohuoi iioko ona, p Hawiia no keia, aka he kanaka okoa ioa ōia ma na ano apau. tia hoololi o Hawila i kona ano, no kona makemake ole, e jkeia mai oia kela kanaka opio i hookauia ai maiuna o ke «kua o ka lio ahiu keokeo, aole i hoea mai i kona manawa e hoike okoa ae ai iaia iho imua o kona mau enemi, no kona lanakila anā mai ka make mai; a o kekahi kumu no hoi, he huakai-ano nui kana o ka hoea ana mai, ūolaila he mea pono iaia ke hiinakele i kona mau ano apau, pela waie no e holopotio ai kana mau mea i makemake ai. I ko laua nei makaukau pono ana, ia wa i haalele aku ai laua i ko laua mau rumi, a hele aku la no ka rumi hookipa, aia hoi na kuene ke hoomakaukau mai ia i mau meaai na laua nei, aole no hoi i emo iho, aia na mea apau maluna o ke pakaukau kahi i waiho ai, o ko laua nei hoomfkka aku la no iā e āi, a ōiai o keia ka manawa mua a lāua o ka ike ana i na meaai maikai, mahope iho o ka haalele ana aku i ke Kakela Meloeliana, ke noke la laua i ka hoorfuu, oiai ua.heie a pololi. 1 ko laua nei maona ana, aole laua i noho iho ma ka hokele, aka hele holoholo aku la laua ma na alanui, no ka hoolohelohe ana i na meahou, a no ka nana ana aku no hoi i ka hi-o o na kanaka. Oiai laua nei e hele malie ana ma ke alanui, ke Hee aku ia laua i ka hi-o o na kanaka, a hoomaopopo aku la hoi, aia kekahi poe kiu, o na kanaka powa iwaenā o ka poe e hele ana ma na alanui, a e hana okoa ana kekahi poe powa, i na hana ekaeka no ko lakou pomaikai ponoi iho, a ke ike la no hoi laua i ka hoomahua mai o kekahi poe ia laua, me ka uhai anā mai mahope, eia nae, ke pono hele la no laua, me he mea ia, aole o laua ike aku i ko laua ukaliia mai e na kanaka. No kekahi inanawa loihi keia hele ana a laua nei, ke hoomaopopo mai la o Hawila, aole he haalele iki o kela poe ia laua, he umi ka nui o kela poe kanaka, nolaila awiwi akuia ka laua hele ana, a elike nae me ko laua awiwi aku, pela iho la no ka hele awiwi aku o kela poe kanaka, a i ka hoea at.a ma kekahi pa pohaku, pili ae la o Hawila ma maiaila, me mea la e hoomaha ana, a no kahi ole a kela poe kanaka e peē ae ai, ua hoomau mai la no ko lakou hele ana, a i kā wa i'kaalo ae ai mamua o laua nei, nanakee mai la me na maka<kokoe, o ke ano o ka poe kolohe, a hoohalua o ka po. I ka hala ana aku hoi o ua poe kanaka nei, o ko laua nei haālele aku la no ia i ka pa pohaku, a kamoe pololei aku la ka laua hele ana no ka aoao hema o ke kuianakauhaie; a o ia ka Oto Beriana i pane mai ai ia Ilawila: . "O keia.alanui'a kaua e hele nei, ke moe pololei nei ia a hoea no kahi i ku ai o kekahi hale kakela kahiko loa, kahi i oleloia, ua hooliloia kela kakela i punana no na uhane lapu o ka J po." "Ina hoi ha pela, o kahi kupono loa kela no kaua e hele ak'u ai: no ka mea ma ko'u manaoio, aol'e he mau uhane lapu maoli ke noho nei ma kela hale kakela, aka he poe kanaka no, he i'o, he iwi a he koko ko lakou, a ma ka olelo maoli ana ae hoi, he punana kela no na kanaka powa, a no ka poe hana karaima a puuwai eleele," wahi a Hawila me kona hoike okoa ana mai i ka hauoli e ike aku i ke ano o kela kakela. No ka hapalua hora paha kela hele ana a laua nei mā ua alanui la, ua hoea aku la laua no ka pa, e hoopūni ana i ke kakela, nolaila kamoe pololei loa aku la ka laua hele ana o ka hoea aku i ke kakela, a ike hoi i na mea kupaianaha maloko olaila. Oiai no nae laua nei e hele ana, lohe aku la laua i ke pahupahu mai o na kapuai wawae o kekahi poe lehulehu e hele aku ana mahope o laua, a huli ino mai la o Hāwila ihope no ka nana ana, a oiai nae ke aaki loa iho la ka» poūii o ka ;po, aōle e hiki ia laua ke ike mai 'i kekahi mea, nolaila o ka hana pono wale no ma ko lana aoao, o ia ka aWiwi ana akū i ka laua hele ana. o loaa pono aku auanei i ka poe no iakou ke pāhupahu a iaiia i lohe mai ai. Me ka palamimo lōa laūa i hele aku ai ahiki i ka loaa ana 0 kekahi kia pohakū, e kū ana ma ka aoao o ke alanni, iā wa i hōto ae ai laua mahope olaila no ka pee ana, a no ka hakilo ana mai o ka maalo ae o ka poe a laua i lohe mai ai 1 ka nakēke, aiaiia hookolo aku mahope o lakou, i maopopo ai 'ke ano o ka iakou hana. Wiaua nei no nae e pili malie ana ma ke kia pohaku, kaalo ae la na kanaka he nui, a ma ka laua nei helu ana aku,

! he limi lakoO, alaila hoomanao mai la laua nei, o kela no ka I poē o ka hoao ana e hoohalua ia laua nei, a ke kamoe poloI lei la hoi ka lakou hele ana nō kahi e ku mai ana o ke kakela kahiko. | Ika hoea ana aku oua poe kanaka nei noluna oka lanai | o ke kakela. ia wa laua nei i lohe aku ai i ke kamailio o ua J poe kanaka nei, no ka nalowale honua ana, o na kanaka elua a lakou i uhai mai ai, a hooholo nui iho la, e hele aku ! lakou noloko o ke kakela e huli ai, a ina no ka loaa ia lakou, alaila e pepehi aku a make loa. | Aia nae iwaena o kela poe kanaka he umi, he hookahi | mea i manaoio ole ua, komo na kanaka a lakou i huii niai ai , iloko o ke kakela kahiko, nolaila, aole oia i komo pu aku i me'kona mau hoa iloko e huli ai, aka iho hou mai la oia ilalo o ke kahua, me ka hele pololei ana mai a kokoke mahope o ke kia pohaku, palaha niai la oia ilalo, e nana ana iloko o kela pouli, a iaia no paha ka ike ia laua nei. o kona kuemi aku la no ia ihope a kahea ae la me ka leo nui: "Auhea oukou, eia na kanaka a kakpu i huli mai nei ke pee mai la mahope o ke kia pohaku!" o kona mahawa no ia i unuhi koke ae ai i kana pahikaua a paa ana i kona liiiia, me ka nee hou ana mai imua, a ku mai la mahope pono āku io Hawila ma.' I Ke lohe aku la laua nei ika haiuku mai oloko oke kakela, a hoomanao mai la ua o Hawila ma, o ka nui kela o ua poe kanaka nei e hele mai ana e hoopoino i ko laua mau ola, | nolaiia hemo like ae ta ka laua mau pahikaua iwaho, a mai mua o ka hoea ana mai o ua poe nei, ua ioaa koke aku la I ka < mea e ku mai ana i ka hauna pahikaua a Hawiia, a konini ana iiuna o ka honua, a i ka hoea ana mai hoi o ; kona'mau hoa, o ka wa iho la no ia i hooukaia ai ke kaua | kakapahi me ka hahana, he eiwa ma kēkahi aoao mai, a he elua, wale no hoi o Hawila ma ma kekahi aoao, aku. | j . O.iai lakou nei e hakaka ana me ka lakou mau pāhikaua, o I ka manawa ia i olapa mai ai na alēlo manamana o ka uwiia. a kū.'i iho la hoi ka hekili me ka ikaika, oiai ka makani e pa 1 mai ana me he puahiohio ia, a no ka hapalua .hora keiaa i paio ana, ua hoio aku la na kanaka powa no ka palekana o ' ko iakou mau ola, a o kē koena iho o iakou, ua loaa aku i na | eha 'kukonukonu loa maluna o ko iakou mau kino, a e wa-. i iho ana hoi iluna o ka honua. ! | Helu aku ia iaua nei ika nui ona powa i pau ika eha j he eiima .ka nui, nolaila he elima o lakou i holo aku noloko I o ke kakela. He manao no hoi ko laua nei e komo akū j i iioko, e huli ai ia lakou, o ka maopopo ole nae o na keena i hvina o ua kakela nei, noiaiia he hana naaupo na iaua ke komo ana aku iioko o ka waha o ka liona. i j Ia laua no nae e noonoo ana, no ka huli hoi ana, a haaleie iho i ke kahua o ka haīe kakela, ua hoopuiwa ioa ia iaua i ( ke kapalili ana mai o kekahi leo wahine, maiiuna mai o ke ■ kakela; a he. mau minuke heiu waie no mahope iho, pahu- ( pahu mai ia ke alapii o ke kakela, a hemo mai ia he elua mati : kanaka, e hapai ana i kekahi wahine, ka mea nona ka leo uwe kapaiiii a laua nei o ka iohe ana aku. I Māmuli o keia ike pono ana aku o Hawila ina kanaka e j : hapai ana i ka wahine opio, ua hoopiha loa ia mai ia oia me ka inaina, a laiapa koke ae la no ka manao e hele aku e Hoopakele i ka wahine iloko o ka poino, o kona kahea koke aku la no ia, me ka leo nui: j "E kela mau kanaka puuwai eieeie, ma ka inoa o ka pono ame ke kaulike, ke kauoha aku nei au ia oiua, e hookuu koke ' i kena wahine, a oiua i iawe mai nei me ka limaikaika, a ina ■« aole olua e hoolohe mai ana i keia kauoha, e hōokaii koke 1 no au i ,ka make maiuna o ōlua, i uku hoopa'i no ka olua j hana pu\iwai eieeie." . "No keia ieo kauoha, ku iho la ua mau.kanaka nei, me ka hookuu ana iho i ka wahine a laua e hapai ana ilalo, a elike me ka oiapa ana o ka uwila, ua hemo koke ae la ka laua mau pahikaua a paa iioko o ko laua mau lima, o ka r»ee mai ia no ia imua. me ka hahau ana mai maluna ō aka elike me ka eieu o ke tiga, pela no i alo ae ai o Hawiia, a hala aku ia ka hauna pahikaua a ua mau kanaka nei, a ma--mua o ka hoala ana mai, no ka hahau ana mai maluna oia nei no ka eiua o ka manawa, ua ioaa like aku la na pahikaua a iaua a leie ana i kahi e, me ke ku olohelohe ana iho o ua mau kanaka nei i,kahi hokahi. ! "E keia mau kanaka puuwai eieeie oka hilahila ole, he pio ! olua iloko o ka poho o kuu lima, o ka'u e kauoha aku nei ia ' oiua, e haawipio koke mai i keia manawa ano,.a e hookuu aku. i kela wahine e hele me ka hoopilikia hou oie aku iaia." Ma kahi nae o ka haawipio mai o keia mau kanaka imua 0 Hawiia, hookani ae ia kekahi o iaua i kana pu o-ie, a ilōko [ o ka manawa pokole, ua puni ae ia o Hawila ma i na kanaka • he nui, a o ia ka'Hawila i kauoha aku ai ia Oto Beriana, e nee māi a pili mahope o kona kua, a e huii aku hoi kona aio j iwaho, no ka hoomakaukau ana e paio ku-e aku i ko laua mau enemi. I keia manawa i loheia aku ai kekahi leo i ke kauoha ana mai i na kanaka powa. e hopupio ia laua nei a paa, aka iloko o ia manawa hookahi i uwaio mai ai ka wahine i ka pane ana ae: : "E kuu hāku opio, e hokuu aku oe i keia mau kanaka, me ka hoopilikia ole aku ia laua, no ka mea ke weliweli loa nei kuu uhane, me h£ mea la o ka ieo o ke Akua ka mea nana e hoike mai nei ia'u, aoie e pono, e hookauia aku he wahi iihi poino maiuna o kek<ihi o keia mau kanaka." Aoie i hooloheia aku kela leo uwaio o ka wahine opio, aka poha hou ae la no ka leo o ke kanaka mua, i ka hookikina ana -ae i na powa, e hopupio i keia mau kanaka elua, a o ia ka Hawiia i hooiana aku ai a ka manao o Oto Beriana, 1 ke kamaiiio ana mai me keia mau olelo : "E kuu hoa alo o na poino ame na popilikia, he nui ano ka manawa no kaua e haawi aku ai i kekahi hoopa'i w-eii-weli ioa maiuna o keia poe kanaka omokoko, a e hoike i kou ikaika apau, ma keia paio ana a kaua," alaila poha aku la kona leo imua o na powa e ku mai ana, me ka i ana aku: (' "E hookaawale koke ia oukou iho mai ia maua aku, okā | mea mua loa o oukou e aa ana e nee mai imua i hookāhi kapuai, e make no oia i!6ko o -ka imo. ana a ka maka, eiike me ka make ana o na holohoiona, nolailā o ka iohe ke ola, a v 0 ke kuii ka make: ina he minamina ko oukou i ke oia, e hookaawaie koke aku i keia manawa ano." Aolie wahi mea a hooioheia mai o keia ieo kauoha mai ia Hawiia aku, aka nee like mai la >ua poe kanaka nei rmua, me ka manao, he wāhi hāna maalahi ioa na iakou ka pepehi ana mai i keia mau kanaka a make, ua kuhihewa nae ia manao ana o lakou peia, no ka mea o ka poe apau e kokoke aku ana imua o Hawiia ame kona kokoolua, :he make wale no ka haawina e hookauia aku maiuna o iakou, aole nae , keia i.lilo i kumu no ka mea nona ka ieo kauoha e ike iho ai 1 ka pilikia ame ka pōino o na kanaka ima konā aoao, a hoo-, kuū mai i keia mau kanaka, aka ua kauoha hou aku la no oia. i ka poe aku i koe e lele mai maluna o laua nei. j Ua ieie like mai ia na kanaka powa maiuna oka kakou mau koa opio, a ke nana aku nae ia Hawila ma, ua like pu ka iaua mau pahikaua, me na ena makani i kau a mea o ka niniu poahi, a no ka hapaiua hora keia noke ana a'lakou i ka paio, aohe wahi mea a lihi launa mai na pahikaua a ua poe powa nei ia Hawila ma, o ka laua nei mea i hoomaopopo, e ioaa mau aku ana na powa i ka laua mau hauna pahi, a waiho ana ilalo. No ka hapalua hora okoa kela noke ana a lakou i ka paio, aia hoi ua kani mai la kekahi pu o-ie. o ka manawa no ia i auhee aku ai ua poe kanaka powa nei, a ia iaua nei i au ae ai, me ka manao e heiu aku i ka nui o k& poe i iiio i mau moepuu no ka laua mau pahikaua, ua hookahahā loa ia mai ua o Hawila ma, i ka ike ana iho, aole he hookahi kino e waiho ana. a i ole ia. kekahi paha o na lako kaua o keia poe kanaka, he neoneo pu waie no na wahi apau. No kela naiowale. ana o na kanaka powa. me ka palamimo loa, ua huli ae lao Hawila a i aku la ia Oto Beriana;

"He kēu aku ka hoi keia o ka iiiea kupaianaha a kaua e ike nei, maopopo iki fa'u, o ke ano o ka nalowale ana iho nei o ka poe i hoehaia e kaua. Aole hoi no ka poe i eha ole, ua hiki ia lakou ke holo, no ka poe i lilo i luahi no ka kaua mau pahikaua, a kaua no hoi i ike pono i ko lakou mokaki ana imua o ko kaua mau alo ponoi, no lakou ka'n e kamailio ae nei i ke kupaianaha loa o ko lakou nalowale ana mai ia kaua aku. VO 'kekahi no hoi, aole he wahi o ko lakou mau lole, a mau meakaua paha i waihoia iho mahope nei, i hoike no ka hooukaia ana o kekahi paio mawaena o kaua me kela poe ma keia wahi, koe/wale no paJia na. kihe'ahe'a koko o ka poe i eha." . "Ka i no hoi, o ka'u ia i hoike mua aku nei ia oe, he hale kela i piha i na uhane 'lapu o ka po, a ma ia ano, i nalowale kupaianaha aku ai-kela inau kino i hoehaia e kaua," wahi a -Oto Beriana, i pane mai ai. "He keu i'o paha hoi keia o ka nlea kupa : anaha a'u i ike ai, aka nae aole h-e kuiike o ko'u manao me kou e kuu hoa, o ko'u manaoio maoli no, he kino ko kela poe elike' me ko kaua, a o keia kakela ko lakou punana e noho nei." "Ina o keia huakai a kaua i hoea mai nei no Roma nei, a he huakai e hiki ai ia kaua ke hoohala i kekahi mau la eha a elima paha ina keia kulanakauhaie, ina ua olelo aku au ia oe, owau auanei ka m<3a nana e nnii aku ahiki i ke kuekaaia ana o na meahuna pohihihi i pili aku i na hana e lawelaweia maloko o keia hale kakela, aole hoi e hiki, he huakai awiwi keia a kaua, nolaila e hiki ole ana ia'u ke kuekaa i na mea oiaio e hoopauia ae di ko kaua mau pohihihi apau. "0 ka'u niea i ha'oha'o iho nei, owai la kela lede opio? Ile manao hoohuoi wale no nae ko'su he mea oia i kamaaina mua ia'u, ua hoomaopopo aku nei au ma kona leo, oia no ke kauwa punahele a ka U'i Makarita, o ka mea no hoi nana i kumakaia i kona haku-wahine. "O ka mea nae ana i kapa aku ai.he haku nona, ke pohihihi nei ko'u manao aka ma ka'u koho r aole ona liaku e ae, o ke keiki no-ia a ke kiaaina o Roma nei, a heaha la ka hana a keia kaikamahine o keia wahi i ka po " Aole e hiki ia Oto Beriaiia ke'pane mai no kela mau manao hoakaka a Hawila, elike me kana i manao ai, koe wa'e no kona ku ana maluna o kona manaoio kahiko, he liale kela i piha i na uhana lapu o ka po. No kekahi nianaWa ko laua hoomau ana aku i ka noho ana ma kela wahi, a no ko laua lohe hou ole aku i ka nakeke mai o keleahi niea. a mau hana kupaianaha 'paha, o ko lana haalele aku la'no ia i ke kahua o ke 'kakela, a huli hoi pololei mai la np ka hokelē Malaga, oiai ke hele ae la i na hora o ke anm )t. j Ōiai hoi o Hawiia ma e huli hoi la ma ke alanui, role he mea nui e ae iloko o ko Hawila noonoo, o na mea wale no i hanaia e laua ma kela po, o laua wale no na mea e hoi la, aia mahope pono aku o laua kekahi kino wahine kahi i hookolo aku ai roa kp laua mehen, me ko laua ike ole mai nae, ke nanea la no laua i ka hoi ahiki wale i ka hoea ana no ka hokele. I ka manawa a Hawila ma o ke komo ana aku maloko o ka hokele Malaga, ua pee.ae la kela kino wahine maloko o kekahi opu nahelehele, e hakilo pono mai ana i na rumi e huli pono ana iwaho o ke alanui. No kekahi mau miniike kona pee ana malalo o ka opu nahelehele, ike mai la oia i ka a ana aku oke kukui o kekahi mau rumi elua, hoomanao koke iho la oia, o.na rumi kela o na kanaka ana i hookolo mai ai, nolaila haalele aku la ua kino wahine nei i kela walii, a hele ae la nomna o ka hokele, a kōmo mai la iloko. Ma kahi o kona noho aku nialoko o ka rumi hookipa elike me ka rula mau o na malihini, pii pololei loa aku la oia no !<a haie maluna, me he mea la ua hele wale oia a kamaaina .ialoko o kela hokele, a mahope iho o kona huli hele ana i na rumi elua ana-e ake ana e ike, ua hoea aku la oia ma kahi e waiho ana 0 na rumi helu ekahi ame elua, ma ia wahi i ku iho ai ua kiiio. wahine nei a puana malie ae la i keia mau olelo: "Akahi a maopopo ko olua mau rumi ia'u eia olua maloko nei kahi i noho ai, a o ko olua mau inoa oia no o Hawila ame Oto Beriana, He kiu au i hoounaia mai nei e ke keikialii ino a ke kiaaina o Roma, nei, e hoomakakiu i ko olua wahi i noho ai, no ka hoike ana aku iaia; aka mamuli o ka olua liana maikai, a hana hoopakele ia'u miloko mai o ka mana o kela poe kanaka ino, kē hoohiki paa nei au, e hoopakele no au i ko olua ola. Eia la ihea kuu Magarita, ka mea a'u i kumakaia aku ai, ka hana aloha ole hoi a'u i niihi ai me ka walania o kuu uhanē?" alaila palulu ae la oia i kona mau lima, ma na maka, i kau a mea o ka piha me na haawina o ke kaumaha no kona haku wahine. N'o kekahi mau sekona kela ku malie ana a ua wahine ooio nei, ua unuhi ae la oia he apana pepa mailoko ae o kona loie. alaila hele aku la ma kahi o ke kukui e a mai ana, a hoomaka iho la e kakau i kekahi mau manao pokole, a i ka paa ana, ia wa i hoi hou mai ai a ku iho la inawaho o ka rumi hehr ekah' me ka hookomo ana aku i ka apana pepa malalo o ke pani puka. a puana malie ae la: 1 "E Hawila, ka lima akau nana i hoopakele ae i kuu hakn wahine mai na hana hoomaewaewa hiai a ka mea lokoino, eia au ke huli hoi nei, o ke alolia no kou," o ke kaha mai la no ia o ua wahine opio nei, hele ma ke alanui e hemo loa aku a 1 oia iwaho o ka hokele. E haalele aku kaua e ka makamaka heluhelu i ka wahine kiu o ka po, e huli hoi la ma kona alahele i hoea mai ai, a na keia. nee ana aku o ke au o ka moolelo e hoike mai ia kaua i konn inoa, a e nana ae hoi kaua ia Hawila ame Oto Beriana. la laua i komo aku ai maloko o ka hokele, ma kela huli ho' ana mai, ua hoi pololei loa aku la no kela ame keia pakahi e laua noloko o ko laua mau rumi iho, aka nae he mau minuke. mahope iho, oili ae la o Oto Beriana, me ke komo ana aku ma loko o ko Hawila rmni, ma ka helu ekahi, a malailaJaua i noke ai i ke kamailio no na mea a laua i ike ai ma kela po. O kela manawa a laua e kamailio ana, o ka wa ia a ka wa hine kiu, i hele mai ai a ku mawaho o ka puka o ka rumi, a hookomo aku la hoi i ka apana pepa i kakauia malalo o ke pan: o ka puka, me ko laua ike ole mai. 0 ko laua nei kamailio hoi ia ahiki i ko Oto Beriana hul: 'ana aku noloko o kona rumi, no ko laua hooluolu ana aku in po, a iaia i hele mai ai no ka wehe ana i ka puka, ike iho la oia i ka waiho o kekahi mea keokeo iluna o ka papahēle, lalau iho la oia a paa ae la iloko o kona lima, me ka hoi hou ana aku ma kahi ana i haalele aku ai, a pane aku la ia Hawila: "Auhea oe e kuu hoa, lie palapala ka i loaa aku nei ia'u e waiho ana ma ka puka, a eia ua paiapala nei, e nana mai oe i na manao i kakauia maloko.i ike like ae ai kaua i ke ano o kena .palapala,'' me ka haawi ana aku o Oto Beriana ia Hawila i ua. apana pepa nei. Penei na manao a Hawila o ka heluhelu ana ae me ka leo nui, e lohe mai ai o Oto Beriana: "E Hawila, ka lima akau o ke ola, a o ka ipo aloha hoi a kuu Magarita, ua hookolo mai nei au mahope ou ame kou hoa, -a ua ike au i ko olua wahi e noho nei. ma keia hokele He «lele au i hoounaia mai nei e ke keiki a ke kiaaina o Ro ma nei, no ka hakilo ana i ko olua wahi i noho ai. Ua ike au ia oe ame Oto Beriana ma ke kahua o ke kakeia kahiko. eia nae aole paha oe i hoomaopopo mai ia'u; a o ka'u wak no ē hoike aku ai ia olua, e haalele koke iho olua i ka noho. ana ma keia hokele, no ka mea e hookolo mai ana ke keiki alii ame kona mau kanaka, no ka pepehi ana aku ia olua a make; o keia wale no ke ano o ka.'u 1 misioiia o ka hoea kna mai la, no ka hoopakele ana no ia olua mai ka mana o kela keiki ino lapuwale. Aole au he mea okoa aku, aka owau no keia o Rose, ke,kauwa a kuu haku Magarita." 1 ka maopopo pono ana o ka manao nui maloleo o kela palapala, ia wa i huli mai ai o liawila imua o Oto Beriana, a ninau mai la: . "Ua lohe mai nei no oe i na mea apau a'u i heluhelu aku nei, mailoko mai o keia pepa i loaa aku nei ia oe, a no'u

ilio nae, akalii 110 a T»&iiao pohiiiihi apau māi ia'u aku, 110 ke ar»o o.ke.la poe a kaua i ,paio mai nei ma ka hale kakela. eia ka o ke keikialii no ia o Roma nei. me kona mau kanaka iloko o na hana puu.wai ele< k le. "No keia kaikamahine nana ij<akau i na manao o keii leka, a i kauoha mai nei hoi ia kiaua e haalele koke iho ana ma keia hokele. oia ke kauwa punahele loa a Magarita, a o ka mea no hoi nana i kumakaia i kona haku. a ia maiia a elua iloko o ka lima o keia keikialii. "Pehea la kou manao e kuu Oto Beriana, e haalele k«»ke iho anei kaua i keia hokele, elike me ke kauoha ma keia palapala, a i ole e hooniau aku no paha kaua i ka noho nna i maanei, a e paio aku me na enemi ?" "Ma ko'u manao ea, ina ua hoike mai keia kaikamahine kauwa, i ka mea oiaio loa, alaila o ka mea pono wale 'iie ia kaua e hana aku ai, o ia ka haalele ana i keia hokele i keia po, a hoōmau aku i ka kaua huakai hele no ke kulanaknuhale o Rokenekai; o ko kaua hoomau hou ana aku i ka nolio ana, mahope o ka lohe ana i ka leo o ke ola., ua hookonio okoa aku kaua ia kaua iho iloko o ka poino." I "Ua kulike no kou manao me ko'u e Oto Heriana, aka "-•e an'e kaua he niau ilio kawa-u, ika leo wale no ka. ko kaua holo no ia, o ko'u manao ae, e hoomanawanui iho no Kaua'i ku noiio ma ka hokele nei ahiki i ke an ana. hele hoi paha ia he la okoa, aole o ka naku aku o keia pouli <» ka po. "Eia k<?'u manao, e hoi aku oe noloko o kou nuni, a e koino i kou kapa kila a paa, me ka waiho ana i kou mau lako kaua apau ma kou aoao, pela no hoi au. a iua u«> ka hoea inai o na powa i keia po, e pepehi ia kaua, ua makaukau mua kaua ma ko kaua aoao, 110 ke ku ana a paio imua 0 lakou, e hookahahaia aku ai ka manao o kela poe puuwai eleele. ? "Aia wale mai no ia ia oe e kuu aikane, o ka mea i p«»n<» 1 kou manao, ua pono like no ia ia kaua," i pane aku ai no hoi o 010 Beriana. "Heaha la hoi, ua hoīo ae la keia mawaena o kaua, a i hoea ole mai no kela poe powa i keia po ahiki i ao ana, alaila ua pomaikai kaua, a e haalele iho kaua i keia kulanakauhale, mahope o ka pau ana o ko kaua aina kakaliiaka, no ke kulanakauhale o Rokenekai ka pahu honu " Ma kela wahi, i hookaawale ae ai ua mau kanaka <«j)io nei, a hoi aku la o Oto Beriana maloko o kona rumi, no ka hoo makaukau ana iaia iho, a pela no ,hoi o llawila, i i)<»h<' iho ai, a hoomakaukau iaia, a haule aku la hooluolu, me ka ma nao, na ka ka lioea ana mai o na powa ma kela po, e hoala aku i ko laua liiamoe ana. Ma keia wahi, e huli aku kaua e kuu makamaka heluiielu a nana ia Rose ame ke keiki a ke Kiaaina o Koma, heaha la ka laua liana ma kela po. Ma kela haalele ana iho a Rose i ka hokele r.a ln i pololei aku la oia no ka hale kakela o ke kiaaina o Uoni.i, a halawai aku la oia me ke Keikialii Samioleta, e kak.ui inai ana no iaia nei, a o ia ka ua keikialii nei i ninau niai ai ■ "Heaha kau niea ano nui e hoike mai ana e Rose ia u. n> > kau huakai hoomakakiu mahope o na kanaka elua, a'u i hoouna aku ai ia oe?" No kela ninau, hoomaka aku la o Rose e hoike, no kona hookolo ana mai ma ka meheu o kela mau kanaka elua ahiki i ko laua nalowale ana, a ma kona manao koho wale n>» nae, he mau kanaka powa laua mai ka Mauna Alapine ina:, a o kana mea wale.no i kaumaha ai, o ia ko laua nalowaUkoke ana mai iaia aku. "A pehea e Rose, aole anei ou'manao, ua hoi pololei aku kela mau kanaka maloko o ka hokele Malaga e m.ho -n. me ka maopopo ole ia oe?" ''llaila loa aku nei au kahi i hakilo ai, eia nae aole o'u ike ia laua, ua maopopo no ia oe e kuu haku, aole he wahi <»!<> ko o kela hokele, i hiki ole i'a'u ke komo ilpko olaila." "Ua pau ae la no ka'u mea i inakemake ai e niele aku i i oe, a ke haawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai he nui no kou hooko pono i ka'u mau Rose. nolaila e hoi e hiamoe maloko o kou rumi," walii a ke keiki a ke kiaaira, eia nae he okoa loa kana mea e noonoo la iloko ona, o ia hoi, aole ona hilinai iki, he oiaio a pololei na mea a Ro>e i kamailio aku ai iaia. Ua komo loa ka manao hoohuoi iloko o ke keiki a kc kiaaina, o kekahi o kela mau kanaka oia no ka mea i kapaia. ka Naita o ka Luahuna Hooj)haohao, a o kona eneini m » loa hoi, a lio kona kokoolua nae, aole i maopopo iaia kona inoa, nolaila hooholo koke iho la no oia iloko <»na, e lule aku e huli i ka mea oiaio 110 ka hokele Malaga, me kona lawe pu aku hoi he umi o kona mau naita ikaika o ka papa ekahi. O Rose pu no kekahi i loaa aku ka manao hoohu< i. a«-le i manaoio ke keiki a ke kiaaina i kana mau olelo. aka nae ua hoi aku la ho oia elike me ke kauoha a kona haku. me ka hoao Itou ole mai e hoakaka i na mea e hele <»le aku ai kela keiki e hoōkolo mahope o kona mau enemi. Ia Rose i hoi ai noloko o kona rumi, a koe hookahi ih«» la ke keiki a ke kiaaina o Roina, ua hoi pololei loa aku la ua keiki nei noloko o ke keena i waih<j ai kona kapa kila anie kana mau lako kaua apau, a mahope o ke kom<» ana mai i kona kaj>a kila, a kahiko iho la iaia me na makauk.ui apau e ku aku ai imua o ka enemi. oili aku la oia mailoko aku o ka halealii, a iho aku la' no kahi o kona mau naita e h.»,»moaiiā mai ana, a maiwaena mai o kona poe naita kaulana, wae ae la oia he umi o lakou, a kauoha aku la e ukali mai mahope ona, no ko lakou hele pololei ana aku i ka hokele Malaga. . , "Auhea oukou e kuu hoaloha, i alo pu me a'u iiok.» o na popilikia ame na poino he nui; ua loaa ia'u ka manao h.»»»huoi, o kela mau kanaka elua na laua i luku i kekahi |»..e 0 kakou a pau i ka make i keia po, ma ke kakela kaluko, aole.laua he mau kanaka okoa, aka o ko kakou mau ennni no ia, a o kekahi o laua, oia no ka Naila o ka l.uahuna Pahaohao. "Ua ike pono no kakou i keia po, i ka nui o ko laua ika'ka, ke hele la a nui ka make nta ko kakou aoao, me ka lilii launa ole aku o ka kakou mau pahikaua ma ko laua kiuo, nolaila me ka nui wale 110 o ko kakou ikaika, ame ke akar. i-- kpkon nnin ana i tia t-»nhikaua e naa ai 'aua i ka hōpuplo ia, ao ia ka'u e ninau aku nei ia oukou: l'a aa no uuKuu e īnauna aKU i ko oukou nuiu ola. a e ho-.lilo l:.»i 1 kela mau kanaka i mau pio na kakou i keia fio "Ua makaukau makou ma na ano apau e hooko aku 1 k>»u makemake e ko makou liaku opio, ina no ia he mea e hookaheia ai ke ko kakou aoao, a ma kau mau v::thi apau e kauoha mai ai ia makou, malaila wale aku no makoii e hooko ai me ka pololei," i pane ;iike mai ai ua poe iniiu nei he umi. "Ina pela ua pono, o keia ko kakou manawa e haalele iho ai i ke kakela nei," a oili nui āku la nowaho o ke alaiuii e moe apa no ka Hokele Malaga, aia hoi ke keiki a ke kiaaina ma ke poo o ka huakai leahi i hele ai, me ke au nnu ana o kona mau maka ma o a 'māanei, no ka ike aku no i k.i maalo mai o kekahi mea, ua mau koiia linn. maluna o ke kuau o kana pahikaua. E kuu makama heluhelu, ma kēla hoi ana aku a i* noloko o kona rumi, aole oia 1 hoi aku e hiamoe. aka ua oili hou mai la no oia iwaho, a iho aku la nowaho <» ke kakela, a i ke keiki ake kiaaina e noke ana i'ke kamaiiio 5 « .;ia mau naita he umi, aia ua kaikamaihine nei,'ke hoolohe i»«»H(. .aku la i na mea e kamailio ana, a i*lcona twa«popo una e heie ana kela poe 110 ka.hokele Malaga, a mamua o ka hooki :..i? iho oke kamailio ana aku aua keiki nei ua hoomaka a' lr ua o Rose e holo me ka mama apau i loaa »ia<a, n<» ka • lt e ana aku e hoike ia Hawila ma, eia ka poe hoohalua \« laua mau ola, ke hele aku la me k'a manao e pep:ni ir. ,aus a make. v # * (Aoleipau).