Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 1, 3 January 1919 — He Moolelo no MAGURETA a i ole Iloko o na Wiliau a ke Aloha. He Moolelo i Piha me na Haawina o ka Ehaeha. [ARTICLE]

He Moolelo no MAGURETA a i ole Iloko o na Wiliau a ke Aloha. He Moolelo i Piha me na Haawina o ka Ehaeha.

O kekahi no hoi kela o na po malie me ke kala'e maikai. ke ilio aku la ka inahina e napoo i ka īlikai, oiai he man po lielu wale no ke kau ana o ka mahina, a ua hele hoi oluna o ka lani a paapu i na hoku lehulehu. Ke pa mai la hoi ka makani hu'ihu'i o ke ahiahi, e lawe mai ana i. na ea kupaoa o na pua, a no ka oluolu maikai o keia makani, kalele aku la na lima o Kanani ma l<e kikina o ka puka aniani, me ka huli ana aku o kona nana aiyi iwaho o ka pouli. Aia iloko o ka noonoō o ke kaikamahine opio, he u"i a lehulehu wale kana mea e manao la, o ia hoi kona ano hou o ke ola ana aku, i kaokoa mai na manawa mai i hala, pela hoi kana mau hana nui e kakali mai la"iaia, ke lilo aku oia i wahine mare, kona haalele. iho i kona mau makua, ame na hoaloha lehulehu mahope nei, a pela hoi kana hoohiki, e hana aku ana ma kekahi la mai, iaia e lawe mai ai ia Noela Kauwila, i kane nana, o kela mau noonoo ka mea nana i hoohiaa iaia, e hiki ole ai ke hiamoe koke. Mailoko mai o kela pouli, i hoohuli ae ai ka Kanani nana ana 'luna o kupoku o kekahi hale nani, e ku mai ana ma kalii mamao. ma ka palena o ka aina o kona makuakane me ko Kvareta, ka makuakane o Laulani, a iaia i hoomanao mai ai no kona hoa paani o kona mau la kamalii, he keu aku ka ehaeha ame ke kaumaha o kona naau. Aole i hooj)oiua o Mr. ame Mrs. Evareta, ma k?a hoouna ana mai i ka laua makana no ka la mare o Kanani, me ka hoouna pu ana mai 110 hoi i ka laua hoontaikai ana, ma ka manawa i hoounaia aku ai ke kono ia laua no ka hele mai, ma ka la mare o keia kaikamahine opio, aka aole nae he j wahi makaua iki mai ia Laulani mai, a i ole, hoouna mai j palia i kekahi mau huaolelo, no ka haawi ana mai i kana i hoomaikai i kona hoapaani, he oki loa no ma na ano apau, o keia kekahi mea nana i hookaumaha nui aku i kona manao. Ua loaa ka ike ia Kanani, aia no o Laulani i ka home o kona mau makua kahi i noho ai, aole i hele aku no kekahi walii okoa. oiai ua hoike aku kekahi o kona mau hoaloha iaia pela, aole nae oia i halawai kino me ia, a o kela lohe ole aku i kekahi mea mai ia Laulani mai, a oki loa lioi kona hoouna mai i kekahi makana. ua lawa ia no ka hoala ana mai i na manao maikai ole iloko ona. He oiaio, ua hoike okoa aku no o Laulani iaia. i ka nui o kona kaumaha mamuli o kela hoole ana aku o Kanani, i ka lilo ana aku he wahine nana. aole ona oianaoio, aia kekahi manao lili a inoino paha iloko ona, e hooinaka-e mai ai iaia nei, aka e ike mai ana no oia, ma kela ano'kahiko o laua. he mau hoaloha, a he mau mea hoi i kamaaina loa, mai ko laua mau la kamalii mai. Ua hoouna aku no o Kanani he palapala kono ia Laulani, e hele mai ma kona la niare, a o kekahi ia o na hinau nui e nalu la iloko o kopa noonoo ma kela.po, ina paha e hoea i'o mai ana o Laulani,' aole paha, o ke kumu wa'le no e hiki ole mai ai oia, o ia no ka hooi loa ia aku o kona kaumaha ma ka manawa i loaa aku i o ka palapala kono, mai ke kaikamahine ponoi aku no nana i hoole aku, i ka iilo ana he wahiiK mare nana. Me kela mau noonoo lehulehu nae e hana la iloko ona, aia kana nana ana maluna o na kumulaau e ku mai ana mamua pono aku o kona alo, ike ana no oia, i ka maaloalo o kekahi mea, malalo o ke aka o na kumulaau, hoomau loa aku la no kana nana ana, me ke kiei okoa ana aku hoi o kona poo iwaho, a ike aku la oia me ka hoohewahewa ole, he aka kela no kekahi kino kane. Iloko no o kela wa hookahi, i komo koke mai ai ka noonoo iloko ona, aole kela he mea e, a'ka o Laulani no kela, oiai oia wale no ka mea i kamaaina i na wahi apau oloko o ka pa 0 kona liome, a kakali aku la oia o ka ike i kana hana, ame ka manao nui o kona hele ana mai iloko o kela pouli o ka po. Me ka malie ka nee ana mai o ke aka o kela kanaka, ahiki 1 ke kaawale loa ana mai na kumulaau mai/a ku ae la iwaena o ka pa, me ka pololei nae i ka puka aniani a Kanani e noho aku ana e hakilo, a o ka pouliuli oloko o kj ia nei rumi, aole e hiki i ka mea mawaho mai ke ike, he kanaka kekahi e noho ana ma ka puka aniani. Ke ku malie loa l.a ua kanaka nei, me he mea la, aia wale no kona mau maka maluna o ka puka aniani o ka rumi o Kanani, aole nae e hiki iaia ke ike mai i ke kino o ke kaikamahine .ana i aloha ai, oiai ua emi ae la o Kanani a mahope mai o ka pale puka aniani, oia o laua ke ike mai i ka mea mawaho. Ua ma'u no ke kti ana a kela kino kanaka iwaena o ka pa, alaila hoomoliala mai la oia i kona mau lima iniua,, me iie mea la e uw.alo okoa mai ana imua o Kanani iaia e noho aku ana ma ka puka aniani, a puili ae la hoi i na lima ma kona umauma, aohe nae he lohe aku o ke kaik.amahine opio i kekahi huaolelo, ma kana hoomaopopo aku nae, ua hoopukaia he mau olelo o ka ehaeha, alaila huīi aku la oia hele noloko o kahi o na kumulaau e ku mai ana, o ka nalowale aku la no ia mai ka ike ana aku a Kanani. Me he mea la, elike me kekahi pahi oilua i hou ia aku i ka |)uuwai o Kanani. pela iho la ka ehaeha o kon.a noonoo iaia i hoomaopopo mai ai, i ka nui maoli o ka ehaeha ame ke kaumaha i kau aku maluna o Laulani, no kona lilo ana i mea hookaumaha aku iaia, a o ia ka ua kaikamahine nei i hooho malie ae ai i keia matt olelo: "("), e ī.aul.ani! Aole au i moeuhane mua, ua aloha mai oe ia'u elike me keia a'u e hooniaopopo aku 'nei i ka nu: maoli o kou ehaeha. Pehea no la hoi oe i hoike mai a: ia'u i keia mea? O ka ehaeha i loaa ia oe, o ka haawina nookahi ia e loaa like ana ia kaua, mamuli o ko'u ike ana iho, owau ke kumu nana i hoopoino aku i kou ola ana e Laulani," alaila palulu ae la o Kanani i kona niau. maka, a hoomaka aku la e uwe, ina pah.a no ka ike mai o kona makuahine, lie keu aku a ka mea maikai ole iloko o kon c ' noonoo. Ua lilo na mea a na maka o Kanani i ike aku ai, i ma f mea hookaumaha loa mai iaia, a ma kana noonoo iho, air kekahi ukana nui ma kona puuwai kahi i kau ai, aia pu ho ka manao hopohopo, no ka hiki pono iaia kelawelawe akf i na hana, e kakali mai la iaia no kekahi la ae. Hoopau ar I.a oia i kona uwe ana, holoi ae la hoi i n kulu waimaka ma kona 111 au lihilihi ae, a hoao pu ae la no hoi e hoomama' kona noonoo, a oiai ke nee mau la ka manawa imua, he mea maikai ole loa kona noho ana ma kela puk'a aniani e ala ai, aka e hoi oia noluna o kona wahi inoe. a e hoao aki e hiamoe. ina no paha.ia he mau hora ana e hoololo ai, aole ana e nele ka lilo o kona noonoo, a hoopoina hoi i kona mau kaumaha, o ka loaa no ia he manawa pokole nona e hooluolu ai. e mohala maikai ai na maka, ke ala ae im kakahiaka o kekahi la ae. Me kela manao e hoi aku e hooluolu, aea pono ae la kona pno iiuna, a kilohi hope aku la iwaho, ma kahi ana i ike mua aku ai ia Laulani, aia hoi iloko o kona hikilele, me

i kona puiwa. ike aku la oia ma kela wahi h(»(jkahi no a Laulani i ku mai ai, he kino wahine ke ku mai ana, a kona niiiu maka e hiki ole ai ke hoohewahewa aku. Ke ku mai la leela kino wahine me ka oni ole, ā ma ka ■nalamalama palaweka o ka mahina. ua hiki loa iaia nei ke ikeaku i ka liele o kona helehelena a haikea. a mamua pono loi o kona umauma kona mau lima kahi i puliki ai. ''Heaha la hoi ke ano o keia mea a'u e ike nei?" wahi a Kanani i hooho ae ai, me ka holo ana.ae o ka lia maeele i eona kino. "Owai la hoi kela wahine o keia poeleele? No ea mea mua a'u i ike aku nei. aole au i hoohewahewa iki. o Laulani no i.a, ua maopopo loa ia'u kona mau ano apau. a ;ia hoi. ke ike aku nei au ma kela wahi hooka'ni no, i ke eino o kekahi wahine. "He hihi'o anei ka'u mea o ka ike mua ana iku nei. a ua kuhihewa .au, aole o Laulani i mai nei na kela wahi?" alaila kuwakuwai ae la oia i kona mau ma'ea. no ka hoomaopopo ana, in.a aia no oia ke ala la, aole īoi i hiamoe. "Aole loa au i hiamoe, aole hoi keia he hihi'o moeuhane, aka he m'ea oiaio maoli no, oiai ke mau mai la no ke ku nalie o keTtt kino Av.ahine, me he anela la, i haule iho m'ailuna mai o ke aouli. Heaha nae ke ano o keja hoailona me he mea la nae, he hoailona maikai ole loa keia, ins )aha ia no ke ino a no ka maikai paha, aole he mea hik' 'a'u ke olelo ae i keia manawa." alaila hoomaka ae la oia e naka me ka haalulu, no kona hopohopo o kau* mai kek.ah laawina maikai ole maluna ona, m keia i kokokt oa mai i kona l.a e hoohuiia aku'ai ma ka mare. No kekahi manawa ke ku malie ana a kela kino wahiiu ne ka oni ole, me ka hoomau no hoi o ka Kanani nana am? '.aia, ua huli ae la ke kino o ua wahine nei, a <aha aku la hele. no kela wahi hookahi no a Laulani i hele iku ai maloko o na laau, a i ka wa i pulelo ae ai ka lole eleele o ua wahine nei i ka makani, ua hele maoli o Kanani a piha i ka niaka'u. o ia no oe o kekahi mea i ike aku i ke akua lapu hoomaka'uka'u. Me ka pilia i ka maka'u ame ka pihoihoi i h.aalele iho a? o Kanani i ka puka aniani, a hoi aku la noluna o kona wahi moe, aole no ka hiamoe an.a, oiai, ua kaawale aku ka makehiamoe mai iaia mai, aka no ka noonoo nui ana i kana mau mea i ike ai ma kela po, me ka hoala ana mai i kona mau noono'o koho, o kana mau mea i ike ai, he hoailona ia no na mea maikai ole e hoea mai an.a. lie oiaio e ka makamaka heluhelu, o ka mea nona ke kino a Kanani i ike mua aku ai, o Laulani no ia, aole i hoohewahewa ka ike ana a kona mau maka. No na pule ekolu, mahope iho o ka hoike ana aku a Kanani i ka mea oiaio loa, e mare aku ana oia me Noele, o kela kekahi mau pule i hoopiha loa ia aku ai o Laulani me ka ehaeha o kona ola ana. Me kela ike no ona, ua hooneleia mai kona mau manaolana ma na ano apau, oiai ua haawi aku ke kaikamahine ana i aloha ai, iaia iho i ka mea e lo.a, ke manao mau la no ua o Laulani, malia paha ma muli o na ulia pakalaki o ka manawa, aole e hookoia an? ka fnare mawaena o Kanani ame--"Noela, alaila o ka hookoia no ia o ka iini a kona puuwai. "Owau hookahi wale no ka mea kuleana ia Kanani," o keia ka noonoo mau iloko o i na manawa apau iloko o kela mau pule ekolu. "Owau ka mea i aloha akv iaia me kuu uhane apau, a i kona lilo ana aku na ka mea okoa loa, ua ane.ane e na-ha maoli kuu puuwai." Ua kapa aku oia ia Kanani he ma ke ano hoopaani no na manawa he kaukani. .a e noke aku ana no ho' o Kanani i ka # akaaka me ka piha hoihoi loa, a I.aul'ani : koho maoli iho ai no, u.a lilo kona kapa mau mai iaia h< wahine nana, i mea maikai i ko Kanani manao, a u'a k-ulik( hoi ka pana ana a ko laua mau puliw.ai, eia ka auanei. aolt pela ka mea oiaio. 1 ka manawa nae i loaa aku ai ka palapala koho, a Kanani i hoouna ponoi aku ai ia Laulani, me kona limakakau ponoi, ak.ahi no a 'auhee loa aku na manaolana mailoko aku o Laulani tio ka lilo mai o Kanani iaia, me ia nui.no nae o na ehaeha iloko ona, aole loa oia i hoike ae imua o kekahi poe, no ka me.a iloko o kona puuwai, aka e hoao ana oia e hooikaika, ma ka hoauhee ana aku. i kona mau manao ehaeha apau. Me ia lmna 'no nae o Laul.ani i kona mau manao ehaeha a kaumaha no ka manaolana hookahi a kona puuwai, ua hoohuoi kona mau hoaloha lehulehu no ke emi pu mai 0 kona ikno, haikea hoi kona helehelena a hoihoi ole mai la oia i ka launa nui ana me lakou, me ka loaa aku o ka hoohuoi iloko o kela mau hoaloha, aia kekahi mea ano nui, nan.a i hoololi hikiwawe ae i ko Laulani ano. Ua hele maoli ka manao o ka makuahine o Laulani a hopohopo no kela loli hikiwawe loa ana o kana keiki, mai '<a maikai mai o kona ola kino, ahiki i kona lilo ana he kanaka ma'i, me ke koi okoa ana mai, e ae aku e kiiia ko lakou kauka ohana, aohe nae wahi mea a .ae iki o Laulani. no ka mea ua ike no oia, o kona ma'i he nia'i hiki ole loa ia 1 na ike ame na akamai o ko ke ao nei. ke hoola; a o kekahi kumu nui no hoi o kona makemake ole e hele mai ke kauka, 0 ike mai auanei oia i ke kumu o ko ia nei ma'i, aia iloko o ka puuwai. No kekahi mau la lehulehu, .aole he liele iki o Laulan' 1 ka holoholo, aka e noho mau ana no oia maloko o kona rujni, me ka hooikaika ana ma na ano apau, e hoauheeia aku ai na manao kaumaha mai iaia aku, .aole nae he hiki, o kona manawa wale no e hui pu mai ai me kona ohana. ma na manawa ai, a ma ka manawa e akoakoa like ai maloku o ke keena hooluana, no kekahi manawa pokole.

Pela mau iho la ko Laulani ano, mahope mai o kela huhope ana o laua me Kanani. ahiki i ke ahiahi o ka la 24 o ka mahina, a ma kekahi la ae hoi e mareia aku ai o Kanani me Noela. Ma kel.a la holookoa, maloko wale no oia o kona rum kahi i hiamoe ai, me he mea la o kela ka helu ekahi o na k ) ko # na ehaeha, aka i ka uhi ana mai o ka malu o na eheu t ka po, ua aneane e hiki hou ole aku iaia ke hoomanawanui i ka paio ana me kona mau ehaeha. o kona ala mai la 110 ia komo i kona lole, a oili aku la iwaho o ka poulh me ka heU pololei ana aku no kahi o ka hale o Kanani i ku ai, no ki kilohi.ana aku i na wahi a laua i holoholo ai a kamaain? i na la i hala aku; elike me ia a kaua i ike mua ae nei iaw e kii ana ma''leahi kokolee i ka puka aniani o ka rumi e Kanani. Ma kela hele ana o ua o Laulani, aole he wahi noono< iki iloko ona, no kona ike aku i kekahi mea, oiai ua aumoe kela manawa, ua pio na kukui o na kauhale; o ke kunn wale aku ai 110 ua o Laulani maloko o na laau ahiki i k< ka mea, o kela kaikamahine opio hookahi wale no ka me: nui iloko o kona noonoo. Me ka palaka pu wale no o kona noonoo, i pono heh wal.e aku ai n ua o Laulani maloko o na laau ahiki i ke kupono ana i ka liome o Kanani, ia wa i iho pololei aku a oia no kekahi noho loihi, a laua no o Kanani e hoohala mar | ai i kekahi mau hora loihi o ka la, i kona hoea ana malaila ku iho la oi.a, a leha aku la kona mau maka, no kahi o k& puka aniani o ka rumi o Kanani, me ka noonoo ole nae iloko ona, aia maloko mai o kela puka aniani. ke Jcaikama hine ana i aloha ai, kahi i nana pu mai ai iaia. Elike me ka loihi o kana nana ana aku ma kela puka ani ani. pela iho la ka pii māhuahua ana mai o kon.a aloha no Kanani, ahiki i kona aneane okoa ana e hina iho ilalo, o kona hohola okoa aku la no ia i kona mau-lima imua, a kaha aku la hele iloko o ka pouli, elike me ia a Kanani i ka ike ana mai, i ka nalowale ana aku o Laulani iloko o na laau. Ma ke'a nalowale ana aku o Laulani iloko o na laau loloa, aoie oia i hoi pololei aku 110 kona honie, he mea ma-

kehewa wale no kona hoi aiia aku ilaila, oiai aole lie maha C loaa i kona uhane, aka heie aku la oia no kela 'noho laau a laua e luakaha mau ai. kela wahi no ana i hua'i pau aku ai i kona aloha ia Kanaiii, a i lohe ai lioi mai na lehelehe ponoi mai o ua kaikamahine nei, ua lilo aku kona puuwai i ka mea okoa. Hoea aku la keia ma kela noho laau, ia wa i noho iho ai ilalo, nana ae la ma o a maanei, me he mea la, o ke ani peahi mai a 'na lau o na laau i ke ahe makani, o Kanan. okoa no e ani peahi mai ana iaia, a ke nakeke mai kekah; o Kanani wale no i kona noonoo. "He keu aku maoli no a ko'u 1010, e kamailio mua ia akv no ka hoi e a ? u iaiā no ka nui o ko'u aloha nona, mamua c kuu komo ana aku i ke kula kiekie, ina aole e loaa keia haa wina ehaeha a'ii e auamo nei." i kuwo okoa ae ai ua < Laulani, me ka palulu ana ae i kona mau lima. ma na maka "Owai hoi ia mea nele ole i na manao ehaeha, he mai' wahi ka. hoi keia apau i pili wale ia no e maua! No kuinianao no hoi, ua aloha mai oia ia'u, pela no hoi au i kakali malie ,ai, a hoea mai i ka wa kupono. eia ka auane' o ia hoohakalia wale ana, ka mea hana i hoonele mai ia'u ka momi a kuu puuwai, a i kii' onoM'hoi hauoli; a hookau mai hoi i na kaumaha ame na hoehaeha ana he nu maluna o'u. "O ka hoomanao ana ae, ua loa aku oia mai a't •iku. ua like pu ia me kekahi hao wela i kukuniia mai i kui kino. a ua hele kuu poo, a ni.ua, me he mea la, e ku a pupuh >koa aku ana au. Ina e lilo ko'u noonoo nui ana no Kanan ; kumu e uluahewa .ai ko'u noonoo, he oi aku paha ia o kr iono, ole e ike i ka ehaeha," alaila kulou iho la kona poi ilalo no kekahi mau minuke, alaila hoomau hou aku la i k 'eamailio an.a iaia wale iho no, me he mea la o kona kama ilio okoa āna ae i na mea iloko o kona noonoo, he mea i; e loaa mai ai ka malia iaia. "O ka la .apopo, ka la 25. auwe no ka hoi ka mea ehaeha 0 ka noonoo e, i ka lilo aku o Kanani i ke kanaka okoa loa! i£ hiki ana anei ia'u ke ola aku, me ka hoomanawanui mau sna i k.eia ukana kaumaha iloko o kuu puuwai? H hele aku anei au, e ike i kona la mare, ma ka la apopo? Aole aole'loa! "'Me he mea la nae, e hoea mai ana kekahi uhane ino. a hookikina i.a'u, e hoea aku 110 koua la mare ma ka la apopo me ko'u makemake ole no e ike aku i kela kanaka. e kail : aku ana i kuu aloha mai ia'u aku, no ka manawa mau loal "Aole .a'u mau mea e hookau aku ai i na ahewa ana maluna ou e Noela, aka nae me he mea la, ke hoike okoa mai nei kekahi mana ike ole ia ia'u. aia kekahi mau an'o epa o ke kolohe ame ka ma-ua i kahakahaia ma kou helehelena, e kupono ole ai oe i kane na ka momi au i kaili ai mai ia'u aku. ,"He kanaka oe e Noela i piha me ka maalea .ame k,a. epa,. ! ka wa auanei o ka hoowalewale e hoea mai ai, aole:loa.e. 'iiki ia oe ke ku aku, o k.a manawa auanei ia au e haaleleho ai i kuu momi, a hele aku oe i ke au a Kahewahewa, ; ka hana hookahi wale no, a'u i minamina nui ai i ka pauaic ; a i ,ūi ) Kanani. ka mea i piha i ka maemae, ka oiaio ame ke aloha." alaila hooki honua iho la oia i kana kamailio ana/.i.ka. 'ioopa ana aku o kekahi lima ma kona poohiwi. Me ka } puiwa hikilele, huli koke mai la o Lau!ani;.e ; nana : ka nona ka lima o ka hoopa ana aku iaia, a ike mai la i ke ku aku o kekahi wahine opio, me ka lole eleele, a o .a kana o ka ninau koke ana niai: "Owai ōe e ka wahine malihini?" me ka hoao ana mai e nana pono i ka helehelena o keia wahine opio. "Owai paha oe, ka mea a'u e ninau aku nei, no ke kule..ina i loaa ia.oe e nema aku ai i na ano maikai o Noela?" 1 pane aku ai. ka wahine opio iyie ka lēo kuoo ma ke ; ano im'aii. MOKUNA IV. '

No kela pane a ka wahine malihini, ku koke ae la o Laulani iluna, aia hoi na nianao mihi me ka hopohopo iloko ona, no na huaolelo ana i hoopuka ae ai e pili ana ia Noela, malia paha o .keia wahine kekahi mea pili loa aku i kola kanaka, a o ia' kana o ka ninau hou ana mai: . .. n\ <( Owai oe e ka wahine malihini, o ka hoea ana maii/flsi no keia wahi, iloko o ka pouli? E hoike koke mai i inoa, ame ka hana nana i kono aku ia oe e hele mai 'niāao nei ?" "No ka pane ana aku i kau ninau ea, he wahine au i hoehaehaia; kona puuwai, a i lilo ole hoi keia ola ana. i med nui iaia, koe wale no ka loaa ajia o ka maha iloko o ka luakupapa'u," wahi ana me k.a hoike okoa ana mai o kona \eo i ka nui i'o o ka ehaeha ana ttJftuamo ana, i like aku palia me ka ehaeha a Laulani e auamo ana nona iho. "E hoakaka pono mai i ka manao o kau mau olelo e ka wahine!" me ka hopu ana mai o Laulani ma k.n lima o ua wahine" malihini nei o ka po. "E hoike mai i ke kumu o kou hoea ana mai nei ma keia wahi?" "Aole he mea e ae nana i alakai mai ia'u ma keia wahi. 0 ka uhane wale no o ka ehaeha ame ke kaumaha, a na ia uhane i hoauwana i ko'u noonoo, a hoea niai la au me ka manao niua ole e halawai pu ana kaua i keia po. Ua lohe nui au .i ke kamailio o na kanaka, he anaina mare ko ka \a popo e hoea mai ana. J Te oiaio anei, e mareia aku ana <4 Alika?" "O ka mea au i lohe aku l.a i ke kamailio o na kanaka he oiaio loa ia, e mareia aku ana kela kaikamaliine ma ka !a apopo." "Owai kana k.ane e niare aku ai, e oluolu oe e hoike ma ; 'a'u?" wahi hou a ka wahine opio, me'ka haalulu o leona leo. "E mare aku ana oia. me kekahi keonimana, mai ke kulanakauhale mai o Nu loka, ma ka inoa o Noela Kauwila." Ua hiki loa ia Laulani ke lohe aku i ka pinapina'i o kr hanu ana a ka wahine opio, aiaila ninau mai la: "Peliea he wahine u'i a huapala i'o anei o Kanani elike me ka'u ohe ai i ka aken.a o na kanaka?" "Ae, he kaikamahine huapala oia, aole nae o ia wale no aka ua piha pu i ka oluolu, ka oiaio ame ka lokomaikai." "Aia anei iloko o keia kaikamahine, na ano kupono h īui. e kohu ai kona mare ana aku ia Noela Kauwila?" "Ua like aku ka maemae, ka oiaio o kela kaikamaliini ne ko na anela. a ua oi aku no paha mamua o lakou. e ku )ono ai oia i wahine na kekahi kanaka nui a ko'iko'i o k: 'ionua nei," i hooiaio aku ai o Laulani i ko Kanani ano. "O kena mau olelo au e kamailio mai nei. aole ia na ke kahi mea i malihini i kela kaikamahine. .aka na ka me; 1 ike a i kamaaina i kona mau ano apau," wahi a ka wa 'iine me ka lole eleele, ua lilo n.ae kela pane i mea no Lau ani e pupue* wale iho ai no kana puliki ana iahope o k': īoho laau. 110 ka mea, ke kikoo aku nei i keia wahine. i k; neahuna iloko o kona puuwai. "He oi.aio kau mea i kamailio mai nei. ua kamaaina lo« iu iaia. iloko o na 1a apau o ko'u ola ana." j "Ina pela, e oluolu anei oe e hoike mai ia'u, ina ua aloha iku ke!a kaikam.ahine ia Noela Kauwila, me kona nan ipau?" me ke kulou ana aku o ka wahine opio imua, no ka hoolohe ana i na huaolelo e puka aku ana mai ia iku, ma ke ano he pane. TTe mea maikai ole nona ka pane ana mai i k.a ninau ? keia wahine. e pili ana no ke kaikamahine hookahi a kon? nuuwai i aloha ai. aka nae, no ka hoao ana e huna iho i ka neahuna ana hookahi wale 110 i ike ai, hoomanawanui wale nai la no oia. ma ka i ana mai: "Elike m'e ka'u i hoike mu.a aku nei ia oe, he kaikamahine i Kanani Alika. i piha i ka maemae ame ka oiaio, a i kona haawi ana aku i ka ae e mare me kekahi kanaka, mamuli »vale no ia o kona ike ana iho, ua aloha aku oia i kela kanaka, .aole mklalo o kekahi kumu e ae," i kupale aku ai o

L'aulani. 110 na ano maikai Uuko;o Jbvanani, nie kona nana ole. no ka lilo ana aku i ke kanaka okoa. '"Pehea hoi o Noela Kauwila, ua like no anei kona an«» me ko Kanani?" wahi a ka wahine opio. ne ka leo o kekahi mea i aneane aku e poino. a i ole. elike paha me k:i ieo <• ka mea i loaa i na haawina o ka ehaeha. "Ma ka'u mea i hoomaopopo no kela kanaka. ua hr«awi aku oia i kana mau pulama ank no kela wahine opio. a • ka meahuna aku iloko o kona puuwai. oia hookahi wale n>> ka mea i ike. ame ke Akua." i pane aku ai o Laulani. m» ka hoao ana. e hoauhee aku i kona mau manao maikai oU- n«» kela kanaka. o hoohuoi aku auanei kela wahine. aia ii »kn ona, ka manao lili. no ka mea nana i kaili aku ia Kai u\i. mai iaia aku. Ma kela w«ihi, aole e hiki hou aku ia Laulani ke hoonanawanui. i na haawina oka ehaeha e hana ma-o o! I.t loko ona, ninau hou mai la oia ika wahine malihini k.i pane ana mai:

"Owai oe e ka hoaloha? Heaha kou kuleana e i ic!i* nai ai ia'u, i na mea i kuleana ole aku ai oe. a i noho p- uli j jli paha no-ko lakou mau, jano? Heaha kou kuleana e n īau mai ai ia'u, i kekahi kanaka, i malihini loa ia oe?" "Aole i'o anei o'u kuleana ma keia mea?" wahi a ka \v;iīine malihini, me ka leo haalulu. "O, ena lani, ke olelo ni;i i īei keia kanaka. aole ka o'u kulean.a i kt) ha'i mau )wai au? Owau kekahi ona wahine ehaeha h«><»ka e īele ana maluna oka ili oka honua? He.aha ko'u kun u e īinau wale aku nei no ia oe he kanaka i malihini loa i i'n ? Vo ka mea ua hele au a piha i n.a manao hehena. n.i ia 'iehena i kono mai ia'u e ninau aku, me ka nana ole. ina >aha ua kamaaina kekahi mea ia'u, aole ]>aha, aia ka j »no i ka loaa mai o ka oiaio, no na hana apuhi o ka epa ha;.ha;i t«i, i hanaia mai ia'u, e kekahi kanaka nana i hoolilo n ai i 'eo'u ola ana aku i mea waiwai ole. K akahele lna < e e Noela Kauwila! E akahele ka wahine u'i nohea ka liehhelena au i hoohihi aku ai, e lawe mai i wahine nau!" Me kela mau .olelo mai ka wahine malihini mai. ke kaha aku la no ia hele,»me ka loaa ole he manawa n<» I avi'ani e niele pono mai ai ika manao o kana inau nlelo. I .iike 110 me ka palamimo o ka hoea ana aku o kela wahine. [«ela iho la no i nalowale aku ai oia iloko o ka pouli. a koe I ookahi iho la o ī.aulani, me ka hele a piha me na mana<. pihoihoi, no kona halawai pu ana me keia wahine maliiiini. me ka lohe ana hoi i na pane mai iaia aku n<» kau;i i-i;ut ninau o ka waiho ana mai imua ona.. "Owai la hoi keiA wahine, i piha i k.a ehaeha elike tvie ka haawina i loaa ia'u?" i namunamu iho ai o Laulani. i;na e hoolohe aku ana i ka n.akeke o na laau, i ua waliine ir> 11 ihini nei, e hoi la no kahi i maopopo ole. "O kela anei kekāhi o na wahine opio, i lmehaehaia. m,;imuli ona hana pulapu oke apuhi a Noela Kiuiwila: \!la koho aku, o ka mea oiaio maoli ia. elike me na >-lcl<. 'mai ka waha ponoi mai o keia wahine. O. ina i I<»,ti *n ka mea oiaio m#oli, e pili ana i kana mau liana epa: na hiki hoi ia'u ke hooiaio aku* 110 kona kupono ole loa e Ul<. r,kaive na Kaiftmi, ua makaukau loa au e molia i na «nea apau, no ka hoopakele ana ae i kela kaikamahine ma ka ;mana mai o Noela, ina 110 ia iloko o keia manawa o ka "He mea oiaio loa, Ua nui ka ehaeha iloko o'u i keia ~ia •lawa, mamuli o ka lilo ana aku o Kanani i ke kanak- e. aka o kuu ike ana aku e komohia ana oia iloko o ke kaumaha, mamuli o ka mare ana aku me kekahi kanaka i tva kee ole i kona pono ame kon.a hauoli, ua pa]>alua ia ae ka ehaeha a'u e auamō ai. "lna no hoi paha i ninau'"aku nei au i kahi i noh<» ai <• keia wahine, malia e hiki ana ia'u ke hele pololei ;iku im.ia ona. a koi aku e hoike mai oia i ua mea oiaio loa. no na lvu»a kolohe a pulapu a Noela Kauwila i hana aku ai mai.iTia ona." Ua lohi loa kona noonoo ana e hoopakele ia Kanani. ma ka niele ana mai i keia wahine, no kana mau mea apan ik< ai no Noela Kauwina, a he hana koliu ole nana ka li. liai ana mai mahope o kela wahine, a ina no palia n<> ka '.<aa aku iaia, aole no e hiki iaia ke hoomaopopo, o ua wa'iMie nei paha ia, a i ole he wahine okoa j>aha, no k.a mea a>>lc kela wahine i hoike aku i kona inoa. I Mā ke kulana o keia wahine, he hiehie maoli no. <> ke ano it) kona leo, pela ke ano o kana kamailio ana mai, i hoike ī.iai ,ana ia mau ano apau, he wahine oia i hoonaauao kieki.: ia. ,a ua paa i ka pohai o ka poe kiekie a hanohano. pole elike me ka nui o na wahine opio o ka papa haahaa. 0 kela halawai pu ana me ka wahine malihini, kana i.iai: imea i lohe ai mai iaia aku, pela kona mau noonoo o ke ala ana ae, e hana aku 110 ka hoopakele ana ia Kanani. no ka manawa wale 110 ko lakou ku ana mai imua ona. a <»ia ; ua hele kona noonoo a luuluu, me ka ehaeha, ua nohoalii h >n inai la kela ano kahiko ona o n'a pule ekolu aku i hala. No ke koena aku o kela j)o, aole o Laulani i haaUle i kona nolio ana nia kela wahi, aole 110 hoi i pili k<>na niau maka, aia ke hoohiaa mau la na noonoo uluahewa iloko .»na. a i'ka wehe ana ae o k.a pawa o ka pili o ke ao. akahi n<» oia a ku ae a haalele i kela noho. a huli hoi aku la ni<- na kainawawae kaumaha 110 kona home, a maloko <> kona nuni. noonoo.iho la oia, he mau hora helu wale 110 koe. nalohia iku o Kanani mai iaia'aku no ka wa mau loa. 1 ka wehe ana ae o ke alaula o ka malamalama. ma ke kal)i la mai, o kela kekahi o na la kala'e malie, ua hoike niai 'a ka lani i kona nani, lia olohelohe ka lewa, aohe alai a<». a i ka oili ana mai o na kukuna malamalama o ka la. me he mea la e puana okoa mai ana i keia mau olelo a kah ik-»: "Pomaikai ka wahine opio, ke olino mai ka la me konn malamalama," he hoailona hoi ia, no ka piha mau <. na 'a o'kona noho mare ana aku me ka hauoli, aole hoi he mau hana e hookauia mai ai na hookaumaha ana maluna <>na. ma kekahi ano.

Ma kela kakahiaka, aia na kaikamahine «>j)it>. ke hi-«> la. 10 ka hoomakaukau ana. no keia la niare, no ka mea man n!i ) ko lakou kamaaina ia Kanani, he mea hoohaimli aku i k«> akou noonoo, ko lakou hana an.a mai i na mea e pili ana ka la hanoliano o keia hoaloha o lakou, anle o na kaika nahine wale no ma kela ano, ak.a o na wahine kekalii. na 'eanaka opio ame ka lehuleliu he nui, a i ka nana aku, «. kela :ekahi o na la ano nui maloko o kela kuUnakauhale. Ua nui na palapala kono i hoounaia ma kela anu- Voia vahi, no ka hoea ana mai o na mea apau maloko «> ka lua;ini, kahi o ke anaina mare e malamaia ai, ma ke awakea <> '<ela la, a no ke ake nui o na kanaka e ike maka i na hana e )ili ana i ka mare, ua hoea e ae kekahi poe ma na h«n a ka eahiaka no ka halepule, aia ka pono n ka l«>aa «> na wahi naikai, mamua hoi o ka hoea lohi mai, e noh«> ai mah« pe !oa. Ua he!e no hoi oloko o ka halepule a wehi i na lau u«iuli > ke kuahiwi, na pahu meakanu hoonani no hoi. ua lilo na rana nui i mea liilii. i ka lehulehu o na lima kokua. na li;:>ia •okua hoi. i haawiia aku me na manao ohohia. e hana ana 10 kekahi o na kaikamahine, i kamaaina i ko kela kul iua--auhale, a i aloha aku hoi iaia nie na mauao makee. e loaa le nohona hauoli ana iloko o ke ola hou. Aia hoi maluna poiio ae o kalii a ka paa mare e hip'iuia nai ai a lilo i hookahi, e kau ana na huapalapala mua. «• ka 'noa o ke kane ame k.i wahine i hanaia me ka maiau !<,.». e ea noeau o na kaikamahine opio, mailoko mai o na pua. «> īa waihooluu like ole, ua like pu me na kukui uwila. «. na vaihooluu lehulehu. ka oiliili mai o ka ulaula iloko o ke keo, pela hoi ke bolu, iloko o ka ulaula. Ua hjele ol6ko o ka halepule a kupaoa i ke ala n na pua, me ke ala o na lau uliuli o ka wao. a ina h« hoailona kv ahi iloko o kela mau mea, alaila e hoopuniia aku ana ke r>! i ana o ka paa mare hou, ine aa haawina pookela o ka rjaemae ame ka olioli. (Aole i pau.)