Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 9, 28 February 1919 — Page 6

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moole Ono TAZANA  ai ole Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

ua maopopo loa, o ka loaa ana o kekahi moku paa a kupono elike me ka moku o kela poo kanaka okipuu i waiho mai ai maiaʻo o ko kaua neu malu, ua hoomama loa ia mai ku laua nei mano. aohe he noonoo hou ana aku e hooikaika. ma ke kapili ana i kekahi moku nui no lakou, a i ole @@ e kapili paha i kekahi waa, e piholo aku i ka moana o ka mea wale no a ko laua mau noonoo e hana la, o ia no ka hiki ana. ke kaa aku o Mrs, Kelekona Malalo o ko laua@@@@ a kalili hoi i kela wahine. mai ka mana aku o Tazana.

He elua mau manao iloko o keia mau kanaka, o ka mua, o ia no ka lawe  pu ana ia jene kelekona me laua, a o kalua ia ka lawe ana      aku i ka wahine paele kekahi, no ka mea i ka wa i hoikeia aku ai ka lohe ia Momula, no kela wahine iʻaele. Ua koi ikaika mai la kela kanaka, e lawe @@@ aku ia wahine.  i loaa kana wahine ma ka lakou huakai e haalelo iho ai i ka mokupuni. Ma kela huli hoi ana aku hoi o Kaikana me Momula no ki i hoolulu ai ko laua mau hoa. ua hoomama loa ia ko @@@@aole hoi he noonoo hou ana aku no Goki- kekanaka hookahi iwaena o kakou,i hiki ke hookele i ka @@@@@.

Hele pololei loa aku la na mau kanaka nei no kahi i ku ai @ ka hale lole o Goki, no ka mea, ua hookaawleia ka haʻe o he;a ame keia kanaka, mamuli no o ke kauoha a kanaka no kona hopohopo, in a no ko lako noho puuluukahi mau hana. e ala mai ai he haunaele ,aole loa e nele @@@ ka mea ua like ole ko lakou mau manao. pela iho la i kawale ai kekahi mai kekahi aku.

@@@ nae o ka moku kahi palekana loa no lakou, o ka@@@@@@@@ no, in a e koe ana kekahi poe iluna o ka moku @@@@@ hoi kekahi iuka o ka aina, e haalele ana kela poe i @@@@ aku luna o ka moku. i ko lakou mau hoa, o kela ke@@@@ kamu. i makemakeia ai na mea apau, e ʻlele like iuka @@@@, in a a in a no ka hoi iluna o ka moku he hookahi no ka @@@@@ ana o na mea apau.

O@@@ wa man kanka nei e hookokoke aku ana i ka hale@@@@@ Goki unuhi ae la o momula i kana pahi loihi a hemo@@@@ me ka hoopapa ana iho i ka oi. e hoao ana, in a ke@@@ ka no ka oi. e holopono ai kana misiona no ka lawe @@@@ i ke ola mailoko mai o ke kapena o ko lakou moku, @@ in a paha no ka ike mai o Goki, i ka hulali o kapahi a ʻea kanaka, in a he keu aku a ka pii o ka kia i kona kumu pepeiao i kau a mea o ka hele a piha i ka weliweli no kona make aku.

O kahi nae o ka laki aole Goki maloko o kona hale lol kahi i noho ai i kela manawa, aka ua hele aku ua hele i kamailio @@ a i kona ike ana mai, i ka nihi mail aku o kela mau kanaka. mawaho o kona hale ponoi, me ka paa hoi o ka poi iloko o ka ilima o Momula. maopopo mai la iaia ke ono o ka imakai a kela mau kanaka, aole ia no ka maikai. ka no ka lawe ana ae no ia i kona ola. nolaila i hakalia aku la no ia o Goki iwaho, a hoomaka aku la  e kuupau i  ka ma mama. aia ka pono o kona nalowale aku iloko o kamahele. mamua o ka hemo hou ana mai o kela mau kamaka i waho.

He maka'u wale o Goki i ka hele hookahi iloko o kamahelehele. no na holoholona ahiu. iloko nae o ka wa ana imi ana i lahi o kona palekana. he mea ole ae la kela maka'u he oi aku hona make ana ma ii na holoholona ohiu. mamua o kona pepehi maoli ia mai e kona mau hoaloha ponoi.

O ke kumu nae o ka makemake ana o keia mau kanaka o pepehi aku iaia a make. He ninau pohihihi loa ia, o ke @@@@ o kona hoooilikia ole ia mai. i na la aku i hala. o ia @@ kona akamai i ka hookeie ana i ka moku aia maluna @na ke kauka'i ana aku a na mea apau, no ko lakou palekana.  i ka wa e@haalele iho ai i kela mokupuni. ka nae o ka mea nama i hoololi i ka noonoo o kela mau kanaka, a @@ mai la'i kona ola. aole he wahi mea  maopopo iki iaia. iloko o ko lkou mau la e holoholo like aina. mamua o ke kau ana maluna o ka mokukuna a lakou i lawe ae ai i ka mana. mai ma aiimoku mai. ua ike pono o Goki i na hana Laraima a keia mau kanaka. no ia mau hana, ua oi @@@ ae kona weliweli ia laya, mamua o na ano make e ae e haiawai mai ana me ia. iaia e holo la iloko o ka nahe@@@ ame ka ululaau. me he mea la. o kona noonoo nui wale no, o ka hoea aku ikekahi wahi kaawale loa, e hiki ole ai i kela mau kanaka ke alualu aku ahiki i kona loa ana.

MOKUNA XXI.

oiai hoi kela mau hana a kaua e ike ae la ma kekahi. oao o ka mokupuni. aole he maikai o ka noho ana o namaka malaio o ka hoomalu ana a Tazana ma kekahi aoao @@@ manali o ka hooia maoli ana aku o Tazana. no ka @@@ he mau uku makana i kona poe kanaka. pela wale no @@@ i hoomnawanui ai ma ke kapili pu ana mai mo Tazana ame Mugami. ahiki i ka paa ana o ko lakou moku @@@ ka hapanui no nae o ka hana , ma ka aoao no ia Tazana ame Mugami. Mawaho ae o ka hoolakou mau ana i may mee @@@ lakou i kela ame kei la. No ka malamamoku nae @@@@2 ma ana ia i kela ame keia manawa. me  ka @@@@ ana aku. i ka mui o ka luhi. a he makemake oi? @@@ hoomaha ma ka hele ana iloko o ka ululaau e hahai ho @@@@@ ai. a no ka hooluolu ana aku i kona manao, haawi aku la o Tazana i kona ae. pela iho la i hele  hoomaha. i kumu @@@ humu ai kanaka aku i koe. me k nke ana i ka ma@@@@@ a ke nana aku. aole ke kuikahi . ameka noho @@@@ an manawaena o Tazana. ame na kanaka o ka holo ana ia no kela mokupuni.

Ma kekahila mai nae. Mahope o ka hui ana o ka mala@@@@ me kaikana ame Momula. ua hooikaiika maoli @@@@@@ hona ana i ko lakou mou. me ka olelo ana aku ia @@@@@@ ua lawe kona hele hoomaha ana aku i ka hana @@@@@@ mau hana maalea wale no keia, i puni mai ai o Tazana iaia.

De mea oiaio. ma kela la. ua ike maoli aku no ia i na ka@@@ nomu e hana ana me na manao lokai. me he mea la, aia iloko o lakou ka iini, e paa koke kela moku, i hiki ail lakou  ke

 

2ND:

hui hoi aku no kkahi i nohoia ai e na kanaka a e pau ka nojo ana maluna o kela mokupuni mehameha. No ka ike o Tazana i ka hoihoi o kona mau kanaka i ka hana, i ka hoea ana i ka auwina la. hoomaka iho la oia e haalele i ko lakou whai moomoana. no ka hele anan a hahai holoholona, no ka mea ua hoike aku ka malamamoku ame kona kokoolua iaia, no ko laua ike ana i kekahi pu-a dia, ia laua i hele ai i ka holoholo ma ka la aku mamua.

O kahi a keia mau kanaka i kuhikukuhi aku ai ia Tazana, no ko lana ike ana i ke dia, he wahi okoa loa, mai kela wahi mai a laua i hui pu ai me Momula ame Kaikana, no ka mamoio o Tazana , ke kamailio aku nei kela mau kanaka iaia i na mea oiaio wale no, nolaila  me ka hoohakalia ole iho. o ke ku ae la noia o Tazana iluna, a hoomakmaka aku la e hele maluna a na kumulaau, aia ka pono o ka hoea koke aku i kahi i ikeia ai o ka pua dia, a huli hoi mai i ka wa kupono, no ka hanai ana aku i kona mau hoa, me na i'o holoholona hou loa.

I kela hala ana aku nae o Tazana, aole oaha i piha ka hapaha hora, ia manawa i oili mai ai he eono kanaka mai kekahi aoao mai o ka ululaau o keia na kanaka a Kaikana ame Momula o ke kii ana e kokua mai ia laua, no ka holopono o kahana a lakou i hoolala mua ai me ka malamamoku no ka aihue ana ia jene kelepona, ame ka wahine Paele.

Ua kuhihewa kela poe kanaka aole i ikeia ke ano o ka lakou anisiona, aole nae pela, no ka mea'i ka mananwa a Goki i holo ai iloko o ka ululaau, ua pee oia ma kekahi wahi, no kona maopopo ole no, he poe hou aku kekahi ma kela aoaoa o kaaina iaia  ane  e noho maile ana. i ike mai ai oia i ke ka'i o kona mau hoa, maloko o ululaau. I kinohi, ua kuhihewa loa oia. e huli ana kela poe kanaka iaia, aka ma  ke ano o ka lakou hele ana. Ke alaalawa la ma o a maanei, a hui pu iho no hoi  me akahele koa o ka'i lakou hehi ana. hoohuoi iho ia keia, he okoa ioa ke ano maoli o ka misiona a kela poe kauka, aole hoi no ka huli  ana iaia; nolaila oiai kela poe kanaka eono e hele ana mamua, aia oia ke hookolo maile mai la mahope, me ka hoomamao mau ana no nae o ikeia mai oia, o kona manao nui ma kela hookolo ana, in a e maopopo ana oia ma na ano apau e hoohka i ko lakou makemake.

Ma kona kamaaina i ko Kaikana ano ame Momula. aole kelamau kanaka e hoopau manawa wale ana ma ka hele ana mai e huli iaia. i kekahi mea e ae paha aia wale no a hea mea ia e piha ai ko laua mau pakeke i ke dala, a oiai, aole ana kaawale ana mai ia lakou mai, he wahi hana kohu ole ko laua hele ana mai e huli iaia koe wale no, a he manao okoa loa ko kela mau kanaka e hele la e hooko, no ia hana nei nae, i paa loa ai ko goki manao e hoopilipilli aku mahope o lakou, ahuki i kona ike ana i ka mea oiaio.

Ka hele nae ia o Kaikana ma ahiki ma kekahi wahi, ku nui iho la i kahi hookahi, me ka hookaawale ana ia lakou iho, a no ke ake ana e ike pono i ka hana'a kela poe kanaka, piana ae la o Goki iluna o ke kumulaau me ka nihi ana aku ahiki i kahi paaou i ka lau, noho iho la malaila, me ka pee maile ana. i ole ai ia e ikeia mai.

Aole i loihi loa kela noho ana iho o Goki e hakilo, ike aku la oia i ka oili ana mai o kelahi kanaka ili keokeo i malihini ana, ma jekahi moali alanuil. e ku pono ana i kahi a Kaikana ma e hoomoana maile ana, a loaa i ho la ka ike ia Goki, he huaka'i kela i hooholo mua ia, no ka halawai aua aku o keia poe, me kela kanaka ili keokeo.

I ka wa i ike aku ai o Kaikana ame momula i ke kanaka malihini i ka hele mai, o ko laua oili ae la no ia iwaho, mai k laua wahi i pee ai,a haawi aku la i ke aloha, iaia he hoailona no ko lakou kamaaaina mua ana kekahi moali alanui. e ku pono ana i kahi a Kaiana ma e hoomoana maile ana, a loaa iho la ka ike ia Goki he huaka'i kela i hooholo mua ia no ka halawai aua aju o keia poe me kela kanaka ili keokeo.

I ka wa i ik aku ai o Kaiana ame Momula i ke kanaka malihini i ka hele mai, o ko laua oili ae la no ia iwaho, mai ko laua wahi i pee ai, a haawi aku la i ke aloha iaia, he hoaialona no ko lakou kamaaina mua ana kekahi me kekahi, eia nae aole e hiki ia Goki ke lohe aku i na mea e kamailioia ana mawaeua o lakou, koe wale no kona koho an aku he hana ano nui loa ka lakou i hoolala ai no ka hooko ana aku

No ka manawa mua lo, akahi no a komo mai ka manao iloko o Goki. Malia he ike kela kanaka ili keokeo i ka hookele ana i ka moku, pela iho la i komo aku ai a manao iloko. Kaiaa ame Momula e hele mai e pepehi iaia, aka ua pomaikai nae oia. ua paleke mai kela mau  kanaka mai, a e ike aku ana hoi i ka laua hana maloko o ka ululaau.

Keia kanaka ili keokeo a Goki i ike aku ai, aole no ia hemea e aku, aka o ka malamamoku no, kela kanaka i hana ai i kekahi aelike me Kaiana ame Momila, no ka lilo ana  i kapena no ka mokukuna, ua holopono na mea apau i hoolalaia, a i hele mai oia e hoike i na mea e hana aku ai. no ka hopuana i a Jene Kelepona ame ka wahine Paele, me ka hoike pu ana aku ia Kaikana ma. aole ka wahine Paele, me ka hoike pu ana aku ia Kaikana ma. aole a lakou mea e hopohopo ai, oiaiua hala aku o Tazana ma kahi mamao, e lohe ole mai ai oia i na mea e hanaia ana no kana wahine.

I ka huli hoi ana aku o ka malamamoku no kahi hoomoania o kona mau hoa, aole ia me na manao kaumaha aka aia ilokoona ka hauoli e nohoalii la, i hakalia wale no i kona hoonee  poe kanaka e komo aku ai no ke kokua ana iaia.

I ke kokoke ana aku o ua kanaka nei no khi malaelae o kolakou kahua hoomoana, ua hele ae la oia ma ke ano kaapuni. alaiala hookala aku la e holo me ka mama apau i loaa iaia, a i ke ku ana aku imua o Mugami, kele Paele a Tazanna i hoonoho aku ai no ke kiai an ai kana wahine, pane aku la me ka piha i ke pihoihoi:

" E wiki!"wahi ana me ka pihoiho. "E holo  koke aku oe no ka hoopakele ana ae ia Kamika mai ka make mai i na mapu. O oe wale no ke kanaka e lohe mai ai kela mau mapuou no kela hoa i kakou, o keia kou manawa e holo aku ai me ka awiwi loa, aia o Kamika ma kahi he hookahi mile ke kaake kokua ana ia oe i ka wa o ka poino, a e hoomaha ae hou au owau k noho e kiai i na wahine.:" alaila noho okoa iho la ka malamamoku ilalo, me ka paa ana ae i  kona umauma, e hoo maalea ai, i manaoio aku ai o Mugami, ua hele pau ke aho  kela kanaka i ka holo.

    Aole i lilo na olelo a ka malamamoku e kamailio aku nei, i mea na Mukami e manaoio mai ai, aka ku iho la oia e noomea ua hoonoho maoli ia aku no oia e Tazana, e noho e kia kekahi hana okoa loa, in a e loaa ana he poino ia Jene, e ilno kona hopena, he mea hou an ame kona haku.

    Ua lohe mai o Jene Kelepona, i na hoakaka a ka malamamoku imua o Mugami. A no kona kuhihewa loa he oiaio namea i kamailioia aku. oili mai la oia mailoko mai o ka hale lole a pane ae la i ke kanaka Pele.

    "No ka hoopakele ana ikela hoa kanaka o kakou, manaoau, aole au hoohakalia hou ana iho e Mugami, e hele koke oe o ia no ka hoopakekeia o ke ola o kela kanaka, iloko o ka noho pu mai. ahiki no hoi i ko oukou huli hoi like ana mai . malia e hiki ana ia oukou ke hoopakele iaia."

    Aia no o Kamika ke pee mai ka maloko o ke opu nahele e kamailioia ana nona, ke minoaka mai ka pia, no ka holopono la o ka laua mau mea i hoolala ai, no ka pulapu ana i ke kanaka Paele. ame n kanaka e ae, e kakali wale mai ana no ululaau, o kona wa ia e oili mai ai, a lawelawe aku i na hana ana a hookau iluna o ka mokukuna. O na kanaka hou i lilo mai i mau hoaloha no laua.

     No ke koikoi loa hoi o Jene, me ke kanalua no nae iloko o Mugami, no ka pono o kona haalele ana iho i ka wahine a kona.

 

 

 

 3RD:

haku. ua hoomaka aku la oi e holo iloko o ka ululaau, ma ke kukulu hema, kahi i kuhikuhiia aku ai iaia e ka malamamoku, aia o Kamika malaila, aia no hoi na kanaka elua mawaho ae on a. ke hahai aku la mahope, a ia lakou i nalowale aku ai iloko o ka ululaau, o ka haalele iho la no ia o Kamika i kona wahi e pee ana a holo aku la no ka aku, malaila o Kaikana me kona mau hoa kahi i noho mai ai kakali, a iloko o ka manaa pokole, oili ana no o Kaikana me Momula,  i ka ike ana aku o ka malamamoku i laua, haawi aku la i ka hoailona, no ka malaelae o ke alahele no ka laua hana.

Aia o Jene' âme ka wahie paele ke noho la mamua o ka hale oJene, ua huli hoi ko laua kua i kahi a na kanaka lima-koko e hookokoke aku nei. a ikolo o ko nanea. lohe mai la o Jene i ka nakeke aku mahope o kona kua. i huli mai paha ka hana, e ku aku ana he poe kanaka malihini loa he eono ko lakou nui, he mau helehelena wale no ko lakou, o a kanaka oki puu. a o Kaikana ka mea i pane mua aku, me keia mau olelo:

"I hele mi nei makou e kii ia olua, e hele no kahi o ka palekana, nolaila. e haalele i ho olua i ka noho ana m kei wahi," me ke kauoha okoa ana aku o ua o Kaikana i na wahine a elua, e ku ae iluna.

Ku ino ae la o Jene iluna, ke ano o ka mea i loaa na manao puiwa. no keia poe malihini, nana mai la oia i ka malama moki.  ke ku wale aku la no, aohe wahi mea e hoao aku e kupale no ko laua nei pono. a o  Kamika hoi keia, e ku ae ana mahope o na kanaka malihini, aia maluna o na helehelena o keia mau kanaka a elua. Ka minoaka, e hoike mai ana mahope o na kanaka malihini, aia maluna o na helehelena o keia mau kanaka a elua, ka minoaka e hoike mai ana, no ko laua komo pu ana aku me na hana e keia poe kanaka. a aole hoi he wahi noonoo iki iloko o laua e ku-e aku i keia po. a e hoopakele ae paha i na wahine.

"Ea heaha ka manao o keia mau hana?" Wahi a Jene. me ke kuhikuhi ana aku o kekahi manamanalima i ka malamamoki, oiai ua kanaka nei e pili ae ana mahope  o ke kua o kekahi me malihini."

    " Heaha mai auanei, ua loaa he moku no kakou e kau aku ai, a haalele iho i keia mokupuni," wahi a ka malamamoku i pane mai ai.

" Ina hoi ha ua loaa kekahi moku, alaila heaha iho la kou kumu, o ka hoouna ana aku nei ia Mugami ame kona mau hoa ia Kamika." i ninau hou aku ai no o Jene i ka malamamoku.

 " No ko'u makemake ole. o lakou pu kekahi e kau mai maluna o kela moku me kakou, aka  o oe no me ka wahine Paele, a owau no hoi me Kamika, i eha no kou kakou nui, a hui puole aku no ko kakou poe, ua hiki no ia lakou ke noho ma keia mokupuni, amahope ae no lakou e holo ai, ke paa kamoku i ke kapiliia."

 " Aole keia he manawawa no ke kamailio ana, no ka mea he nui ka'u mau hana e kakali mai la, nolaila e hoopokole i ke kamailio ana, a e hele mai oe e keia wahine me a'u" wahi a mai la mai kana wahi  ku ana.

  No kela ike ana mai hoi o na hoa aku i koe o Kaikana, i kela hopuia ana aku o Jene Kelepona,ua hopu ae la no hoi oia  i ka wahine Paele, ua hoomala ae la nae kela wahine e uwehulu ia ana aku la iloko o ka nahelehele.

   I kela manawa a Mugami ame kona mau hoa i haalele mai ai i ko lakou kahua hoomoana, no ka huli ana ia Kamika, ma muli o ka hoopuniouni a ka malamamoku aia na mapu ma kahi kokoke e hoopoino mai ai i ke ola 'o kela kanaka, aole o Mugami i hoomaha iki, ahiki i ka hala ana o kekahi wahi loihi, ia wa i ku iho ai oia i kahi hookahi, ke alaalawa la kana nana a ma o a maanei, aole on a ike aku i kekahi hoailona iki, no ka ikeia o na mapum nolaiala,hoomaka ae la pia e kahea me ka leo nui- ekile me kana i kohe mau ai ia Tazan, ke hoolono la oia, o ka lohe aku i ka nakeke, a i ole, i ka paneia mai paha o kana kahea, he meha pu wale no.