Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 11, 14 March 1919 — Page 6

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Mahealani Fronda
This work is dedicated to:  Ben & Liza Fronda

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

6                                             NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H., POALIMA, MARAKI 14, 1919

He Moolelo no

MAGURETA

a i ole

Iloko o na Wiliau a ke Aloha.  He Moolelo i Piha me na Haawina o ka Ehaeha.

---------------

            No kekahi mau minuke ke kakali ana o Kanani no kana pane alaila iaia no paha ka ike he mea pono nona ka hele ana mai e hui pu me Magureta ku ae la oia iluna a hele mai la iloko o ke keena hookipa kahi a Magureta e noho aku ana e kakali me ka piha kuaki.

            I ka wa i komo aku ai o Kanani noloko o ke keena hookipa ua ku ae la o Magureta iluna a hele mai la imua me ka haawi ana mai i kona lima me ke noi ana mai no hoi e huikalaia aku oia no kona hele ana mai i ka wa kakahiaka loa aka haawi pu mai la nae i kona mahalo no ka ae ana aku o Kanani i manawa no laua e kamailio pu ai.

            Ma ko Kanani aoao nae ua hookahakaha loa ia aku oia i ka ike ana mai aole kela ano haka-nu maluna o ka helehelena o  Magureta aka o ka hoihoi ame ka piha eleu ke nohoalii ana ma kona mau maka o ka ua o Kanani wale no i koho iho ai malia o ke ano i loli nui ai keia wahine opio mamuli ao ia o ka loaa ana o ke ola kino maikai iaia.

            O kekahi mea a ua o Kanani i ha’oha’o ai me ka piha kahaha pu no hoi o ia ka hu’ihu’i o ka lima o Magureta a ma ka puliki ana aku i kona lima he keu aku a ka ikaika aole hoi o ke ano o ka puliki ana a na lima o na wahine i maa i ka wa e aloha ai kekahi me kekahi.

            I ka noho ana iho o ua mau wahine opio nei ilalo hoomaka o ke kamailio ma ka aoao nae o Magureta ka hapanui o ke kamailio ana me ka piha laiwa-le a i ka nana aku na nanea maoli no o Kanani me he kea la aole oia i loohia i ke ano a oma’ima’i hoi o kona kino ma kela kakahiaka.

            No ka manawa mua loa no hoi akahi no a loaa aku ka ike ia Kanani aole o Magureta he kaikamahine i nele i na hoonaauao kiekieia aka ua kuhohonu na ike i loa i kela kaikamahine maluna o na ninau like ole a o ia kana o ka nale wale ana iho no iloko ona ina aole kela ano kaumaha ma na helehelena o Magureta oia kekahi o na wahine opio komo nui iloko o ka pohai ame ke anaina o ka poe hanohano a kiekie o Nu Ioka.

            “Ke hopohopo nei au e manao iho ana paha oe ua palaka ko’u noonoo no ke ano o ka’u huaka’i i hele mai nei no la hui pu ana me oe e Mrs. Kauwila.”  i pane aku ai o Magureta me ka hoololi koke ana ae i ke ano o kana kamailio ana mai ka laua kumuhana mua mai hulili mai la hoi kona mau maka me ka noke ana o kona wawao akau i ka kuwakuwai iluna o ka moena veleveka.  “Ua loaa au i kekahi pilikia nui a o oa no hoi kekahi a’u i hoomaopopo ai ma keia kakahiaka.”

            “Mamuli o ko kaua lilo loa i ke kamailio ma na mea e ae ua palaka maoli no au aole he ninau aku nei i ka hana au i makemake ai e ike ia’u.”  i panai mai ai no hoi o Kanani me kona noke okoa ana ae i ka akaaka.  “He oma’ima’i ko’u o keia kakahiaka aka nae ua lilo ko kaua kamailio ana iho nei i mea no’u e hoopoina loa ai no ko’u ma’i.”

            “Ma ke anaina hooahuoli au i haawiia ae e Mrs. Falakona ma ka po nei a lohe i kou himeni ana.”  me ka hoike okoa ana mai o na onohimaka o Magureta i ka hele a ioena o ia no oe o ka mea maoli i loohia i ka ma’i pupile.

            “O oe i’o anei kekahi maloko o kela anaina hoohauoli?”  wahi a Kanani me ka nalu ana iho iloko ona ina paha no kela himeni ana ka manao nui i hoea aku ai o Magureta e ike iaia.  “Ua hoea i’o aku au ma ka po nei e himeni mamuli o ke konoia ana mai me ko’u aneane loa no e hoole aku i kela kono no ka mea he manawa loihi a’u i himeni ole ai imua o ke akea aka nae i ko’u lohe ana aole he mea nana e himeni ana ma kahi o ka Madame Adelabeka i manaoia pela iho la au i ae aku ai e himeni me ko’u ike no nae aole i like aku ka maikai o ka’u himeni ana me ka ka Madame Adelabeka.”

            “Me ke kanalua ole ia’u ke olelo ae ua hoopiha loa ia aku o Mrs. Felakona me ka hauoli no kou lilo ana i mea nana e himeni ma kahi o ka Madame Adelabeka e Mrs. Kauwila.  He keu aku a ka maikai maoli me ka nanahe o kou leo.  I kipa mai la au e ike ia oe no ka ninau ana aku i ka inoa o kau kumu himeni malia o hele aku hoi au e ike iaia e a’o mai ia’u i ka himeni a e paka mai ko’u leo.

            “Alaila ua maa anei oe i ka himeni ana.”  wahi a Kanani me ke kahaha.

            “I ka manawa e ola ana ko’u makuakane o ka himeni kekahi o ka’u mau hana haule ole no ka mea he makemake mau ko’u makuakane ia mea he himeni a e hoouna ana no hoi oia ia’u e a oia mai malalo o na kumu i loaa na kalena kiekie ma ia hana.  Heaha ke ano ame na rula ano nui a kau kumu i a’o mai ai ia oe ma ka himeni?”

            “Aole no ana mau rula paa maoli aka mamuli o kona kamaaina loa i na loina apau o ka himeni pela iho la oia i imi ai i na alahele maalahi loa a a’o aku i kana mau haumana.  Wahi ana aole he like o na puu o na kanaka apau nolaila aole e hiki ina he hookahi wale no ano e a’o ai i ka himeni e kupono ana paha ia i kekahi poe a e kupono ole ana hoi i kekahi poe okoa aku.

            “Ia’u i hele ai i ka’u kumu mua loa nana au i a’o i ka himeni ua ike oia i ka like ole o ko’u leo o ka mea apiki nae aole he hiki iaia ke hoopau ae ia pilikia i ka lua o ka’u mau kumu i hele ai ua ike pu mai no oia ia pilikia hookahi a mamuli o kana mau hooponopono ana mai i loaa ai ka makai i ko’u leo ua hiki ke himeni me ke kiekie loa me ka pilikia ole a ke hoi iho lalo he like wale no.”

            “Akahi no au a lohe i kena mau hoakaka waiwai nui mai ia oe mai e Mrs. Kauwila.  Ua hoakaka mai no anei kau mau kumu i ka like ole o ka puu o kekahi haumana mai ka puu mai o kekahi haumana okoa aku.”

            “Ae.  i ko’u wa e hamama ai i ko’u waha me he mea la aole he pololei o na olo-na ma kuu mau papalina nei a ma kuu puu nai no hoi e nana mai no hoi oe la.”  alaila hamama ae la o Kanani i kona waha me ka hoopili pu ana ae i kona mau manamanalima ma kahi o ke aa e moe ana ma ka aoao o kona puu.

            “Ae.  ke ike i’o aku la au.”  i pane aku ai o Magureta me ka piha hoihoi me ka haalele ana aku i kona wai e noho ana a hele mai la a noho maluna o kekahi koki e pili kokoke ana ma ka aoao o Kanani a iloko no hoi o kela manawa hookahi ke wikiwiki la i ka wehe i kona mikinlima me ka loaa ole aku he hoohuoi ana ia Kanani no ka Magureta mea e hana aku ana maluna ona.

            “O keia mau aa au e ike mai la i ka manawa mamua he okoa loa ko laua ano i ko’u wa e hamama ai i ka waha aka malalo o ke a’o ana mai a kuu kumu elua kauoha mai la ola ia’u e hamama ka waha ma kekahi ano okoa a ike iho la au i ka pehu o kela mau aa me ko’u ike koke ana iho no i ka olu o ko’u leo.  a ua hiki loa no hoi ia’u ke ike i ka like ole ma ka haha ana ae o ko’u mau manamanalima i na aa o kuu puu.”

            Ke kulou loa aku la o Magureta imua ua kokoke loa kona kau lima e puliki aku i ka a-i o ka wahine ana i lili loa ai a no ka ike mai o Kanani i ka nana pono loa aku o Magureta ma kona puu pane mai la:

            “He keu aku ka hoi kou akenui loa e ike i ke ano o na mea i hanaia mai no’u.”  wahi ana me ka minoaka ma kona mau papalina.  “Ke hoomaopopo loa mai la anei oe i ka manao o ka’u mau mea e hoakaka aku nei?”

            “Ma kekahi mau mea ua hiki ia’u ke hoomaopopo a koe aku no nae ka nui.” wahi a Magureta me ka haka pono no o kana nana ana ma ka puu o Kanani aia hoi kona mau maka ke huali la elike me ke ano o ka poa i piha i ka huhu me ka inaina.

            Me ka hoohuoi ole ae aoa kekahi poino ma kahi kokoke loa aia a hui pu iho no hoi me kona makemake e hoomoakaka pono mai i na mea apau ia Magureta hoomau hou mai la no o Kanani i ke kamailio ana:

            “E paa mai kekahi mau manamanalima ou ma kuu puu nei ma kahi o ko’u mau manamanalima a e hamama ae au i kuu waha ma ke ano i maa ia’u mamua o ko’u kaa ana mea i a’oia mai ai ia’u e hiki ana no ia oe ke ike i ka like ole o ka hana a kela mau aa pela iho la e maopopo pono ai a oe ka’u mau mea apau i hoakaka aku nei.”

            I kinohi ua kanalua loa o Magureta i ka hoopa ana aku o kona mau manamanalima ma kahi a Kanani i kauoha mai ai aka nae i ka wa i ala mai ai kela noonoo uluahewa iloko ona lamalama ae la kona mau maka a hoomaka ake la kona mau manamanalima e hoopa ma kahi a Kanani e paa malie ana i kona mau manamanalima.

            “He keu aku maoli ka hu’ihu’i o kou mau manamanalima.”  i pane mai ai o Kanani.  “E hoomaopopo loa oe i ko’u wa e hamama ai i ko’u waha ma ke ano i maamau ia’u e ike ana oe i ke ano o kena mau aa.”  alaila hamama ae la o Kanani i kona waha a o ia ka Magureta o ka pane ana aku.

            “He keu aku maoli keia o ka mea kupaianaha loa a’u i ike ai.”  i pane aku ai o Magureta me kona nana pono ana aku ma na maka o Kanani a no ka manawa mua loa no hoi i hoomaopopo mai ai o Kanani i ka hele o na maka o Magureta e leleiona.

            “He keu aku maoli no ke a’ia’i ame ka pahee o kou puu e Mrs. Kauwila ua like loa me ka niho elepani a he keu aku no hoi ka palupalu a ma ko’u manao he hana maalahi wale no ma’u ka upiki ana ae i kou puu iloko o ka poho o kuu lima.”

            Iloko o kela manawa akahi no a loaa mai ka  hoohuoi ia Kanani he pio oia iloko o na lima o kekahi wahine i piha i ka maalea no ka mea i ka pau ana no o na huaolelo hope a Magureta i kamailio ae ai o kona uumi aku la no ia i ke kania-i a ke noke la hoi o Kanani i ke kupaka me ka oni ana i o a ia nei e ake ana e hemo aku mai ka puliki ana a Magureta he ole mae ka hemo no ka mea ua like pu na lima o ua kaikamahine nei me kekahi hao umii e hoohanaia ana e ka mikini ka hiki ole i na hooikaika ana a Kanani ke hoomakili ae i na manamanalima e puliki la i kona a-i.

            Ma ko kanani noonoo iloko o kela mau minuke o kona poino ua aneane loa mai kona mau hora hopa e ola ai ma ka honua nei no ka mea ke ike la oia i ka haalele mai o kona noonoo maikai iaia a kau mai la kana nana ana maluna o na maka o Magureta o kana mau mea e ike mai la me he mea la ua auhee aku na ano o ke kanaka mai ia Magureta aku a o na ano apau o ke daimonio ke nohoalii ana maluna ona.

            “He keu i’o kou o ka puu pahee maoli.”  i pane hou aku ai o Magureta me ka noke ana ae i ka akaaka me ka leo nui.  “Mai keia manawa aku aole loa keia puu e mele hou i na himeni hoohialaai i ka noonoo o ka poe e hoolohe mai ana aole loa e lohe hou o Noela Kauwila i na mele hooipoipo ame na huaolelo waimeli ka mea nana i pahele aku i ka noonoo o kela kanaka ahiki i kona kumakaia ana iaia iho ma ka hahaki ana i kana hoohiki paa i hana mai ai imua o’u a imua hoi o ke Akua.

            “E hooko ana au i ka makemake o keia uhane daimonio nana i hoolilo ia’u i kauwa nana malia i kou nalohia ana mai keia honua aku he mea ia e hookuuia ae ai au mai ka noho pio ana a e pau hoi ko’u lohe hou ana i ke kike mau o kekahi mau mea ano-e i ko’u lolo a e pau pu hoi ka ike ana aku i na hiona nana i hoouluahewa mai i ko’u noonoo.

            “He mea maikai ole kou make ana iloko o ka wa au i moeuhane mua ole ai e ka wahine opio pela iho la nae e loaa mai ai ka maha i kuu uhane a i hoea mai ko kane ea aole loa e hiki i kana mau honi hoomau ana ia oe ke hoihoi hou mai i ke ola iloko ou aole loa he pono e loaa he haawina a’o maikai loa i kekahi kanaka elike me ia ke ano.  E noke ana oia i ka uwe nou e auhee aku ana ka hauoli mai iaia aku heaha nae ko’u nana nona elike me kana i nana ole mai ai i ko’u pono iloko o keia manawa loihi a’u i noho ai me ka hoomanawanui.”

            O kela mau olelo ae la maluna ua kamailioia aku ia me ka wikiwiki loa me he mea la ua hakuia a paanaau iloko o ke poo o Magureta pehea hoi e nele ole ai ka paanaau no ka mea o ke kumu iho la ia nana i hoopupule mai i kona noonoo mamuli o kona haaleleia ana aku e Noela Kauwila a mare aku la ia Kanani.

            Mai kela manawa i puliki aku ai na manamanalima o Magureta i ka a-i o Kanani ahiki i ka hooki ana iho o kana kamailio ana aole loa oia i hoomakili ae i ka uumi ana i ke kania-i o ka wahine ana i lili loa ai.

            Ua hina aku o Kanani ihope o ke koki me ka kalele pono iho o Magureta maluna ona ke kupaka la hoi ua o Kanani o wahi nona e hemo ae ai he ole naeka makili ae o na lima wikani o Magureta.  Aole he manaolana i koe no ka pakele o Kanani mai ka lilo ana aku i luahi no na manao hehena o keia wahine no ka mea aole e hiki iaia ke kahea aku i mau kokua oiai aia na kauwa ma ka lakou mau hana a aole no hoi he haluku maloko o ke keena hookipa e konoia aku ai lakou e holo mai e nana.

            O na huaolelo mua a Magureta o ke kamailio ana ae ua hoomaopopo mai o Kanani ia mau olelo a no ka nui aku ua noho pouliuli loa oia a i ka manawa nae ana i manao iho ao ia kokoke loa mai kona hopena ua pau ke kupaka ana me ka waiho lolo o kona mau lima ma ka aoao o ke koki o ka wa’ia i loheia aku ai ke pahupahu mai o kekahi mau kapuai wawae ma ka lanai o ka hale a oiai e mau ana no ka hamama o ka puka ua komo pololei loa aku la no ka mea nona kela mau kapuai wawae noloko o ka rumi hookipa i ka manawa kupono loa e hoopakeleia ae ai o Kanani mai ka make mai.

            O keia mea o ke komo ana aku la iloko o Kauka Noka Alika no ia no ka mea ua ike mua ae nei kaua i kona holo pololei ana mai maluna o kona kaa no ka home o kona kaikuahine no kona manao no aia o Magureta ilaila eoa ka auanei he hoohuoi pololei loa ia a oia no hoi ka mea nana i hoopakele ae i kona kaikuahine mai ka make mai ia Magureta ke kaikamahine i kaa aku malalo o kana mau lapaau ana.

            I kela hoea ana aku a Kauka Noka Alika noloko o ke keena hookipa a ike ia Magureta e paa ana ma ke kania-i o Kanani lalau aku la oia ma ka lima o Magureta a pane aku la me ka leo kuoo me ka hele hoi o kona helehelena a haikea pu: “Ke kauoha aku nei au ia oe e Magureta a hookuu koke kou lime i ka paa ana ma ka a-i o Mrs. Kauwila!”

            I ka lohe ana no o Magureta i ka leo o ke kauka opio ua naka koke ae la kona kino me ka haalulu auhee aku la hoi kela ano hehena mai iaia aku a me ke mea la aia kekahi mana kupaianaha iloko o kela kaula o ka wehe malie ae la no ia o Magureta i kona mau manamanalima mai ka ahiki paa ana o ka a-i o Kanani a hehee iho la oia iluna o ka papahele maule ma na wawae o Kauka Alika.

            Me ka nana ole aku o Kauka Alika ia Magureta aka kikoo e aku la oia no ka pono o kona kaikuahine e waiho malie mai ana iluna o ke koke me he mea la ua haalele mai ke ola iloko o kona kino o kona holo aku la no ia a kaomi i ka bele kahea aole no hoi i loihi iho komo ana no ke kaikamahine kauwa a i ka ike ana mai i ka waiho aku o na wahine opio elua iloko o ke kulana maule ua hoopiha loa ia oia me ka puiwa a o ia ka Kauka Alika o ka pane ana aku:

            “Auhea oe e Mate ua makemake au e ki oe i ka puka o keia rumi a paa me ka hookomo ana i ke ki iloko o ka pakeke o kou lole alaila hoi mai noloko o ka rumi o Mrs. Kauwila a ke kauoha pu aku nei au ia oe aole loa he hookahi huaolelo e kamailioia mai kou waha aku imua o kekahi mea no na hiona au i ike ai maloko o keia rumi i keia kakahiaka.”  me ka lalau ana iho i kona kaikuahne a hapai aku la noloko o kona rumi moe.

            Oiai maloko o ka rumi moe ua lawelawe o Kauka Alika i na hana apau e hoi hou mai ai ka ikaika ame ka noonoo maikai iloko o kona kakuahine a he mea oiaio i ka hala ana o ka hapalua hora ua kaakaa ae la na maka o Kanani a i ka ike ana mai i kona kaikunane e kulou iho ana mamua ona hopu ae la kona mau lima iaia me ka pane ana ae elike me ke ano o ka poa i hoomaopopo loa o na mea i hanaia aku maluna o lakou:

            “E Reginola e hoopakele ae oe ia’u me ka hamohamo ana ae o kekahi lima ma kona a-i.”

            “Ua kaawale loa oe mai na pilikia mai e kuu kaikuahine.”  i pane aku ai o Kauka Alika eia nae mamuli o ka aneane loa ana o kona kaikuahine e poino ua hele maoli ka noonoo o ua kauka nei a kaumaha me kona makemake ole e haalele iho i ka moe o kona kaikuahine aka i ka hala ana he manawa ma ia hope mai me ka haule ana aku o Kanani hiamea akahi no oia a ku ae iluna no ka hele ana mai e nana ia Mahureta.

            Iaia i hoea mai ai no ke keena hookipa e waiho malie ana no o Magureta iluna o ka papahele ua auhee aku nae ka pilikia no ka mea e hanu malie ana no ua kaikamahine ne me ka hoi liilii mai nae o kona noonoo maikai.

            Ua haawi ae la ke kauka opio i kona hoomaikai no kela ulolohi o ka hoi pono ana mai o ka noonoo maikai iloko o Magureta nolaila kukuli iho la oia ma ka aoao o Magureta me ka hookomo ana iho i kekahi mau kulu o ka laau hoohiamoe maloko o ka waha a iloko o ka manawa pokole loa ua pauhia ake la kana ma’i iloko o ka hiamoe e ike ole ae ai i na mea e hanaia aku ana maluna ona.

            O ka manao iloko o Kauka Alika ma ka haawi ana aku i ka laau hoohiamoe ia Magureta no kona makemake ole i ka wa e kaakaa ae ai na maka o kela kaikamahine e loaa ka ike iaia aia oia maloko o ke keena hookipa o ka home o Kanani kahi i noho ai.  Hapai aku la oia ia Magureta a hoomoe maluna o ke koki ia wa i hemo hou aku ai iwaho me ke ki ana mai i ka puka a paa o kona hoi hou aku la no ia noloko o ka rumi o kona kaikuahine no ka nana ana ina ua auhee loa aku ka pilikia mai iaia aku.

            Iaia i hoea aku ai ua ala ae o Kanani mai kona hiamoe ana a e kamailio ana me kana kaikamahine kauwa ua mohala maikai mai kona helehelena koe no nae ka nawaliwali o kona kino e hala ai he mau la mamua o ka hoi pono ana mai o ka ikaika iaia.

            I ka wa i ike aku ai o Kauka Alika ia Mate ke kaikamahine kauwa papa ikaika aku la oia iaia aole e kamailio iki i kekahi poe e aku no kana mau mea i ike ai ma kela la a i ka haalele ana mai o ke kaikamahine kauwa i ka rumi moe a koe kokoolua wale iho la no o Kanani me kona kaikunane ia wa i kamailio aku ai o Reginola ia Kanani:

            “No na mea i hanaia mai maluna ou o kei la aole loa he mea pono e lohe wale ia ae i ke akea o kau kane hookahi wale no; oiai ua ike no oe i ka wa e loheia ae ai keia mea e hele ana ia i ka loaa ame ka laula o ka aina owau mai no auanei ka luahi o na ninau e waihoia mai ai a pela au i makemake ole ai ia oe e kamailio i keia mea a o kekahi no hoi he hana ku keia e ka hilahila e oili mai ai he mau hopena maikai ole.”

            “Heaha iho la ke kumu nui o ko Miss Anola hela ana mai e uumi ia’u ina aole he maikai o kona noonoo oiai aole au i kamaaina iaia?  Ma ka’u koho aku aia ka hoowahawaha loaa iloko o kela wahine opio ia’u.”

            “Ua ike no oe e kuu kaikuahine iloko o ka noonoo o ka poe i uluhia me na manao hehen a aole a lakou mea hoopilikia ole.  Malaila ua hoea mau nei no o Miss Anola e ike ia oe me kona manao maikai aka nae i ka wa i hoea iho ai o kona ma’i pupule aole he noonoo maikai iloko ona pela oia i uumi mai ai ia oe.”  i pane aku ai o Kauka Alika ma ke ano hoolalau me kona hoomaopopo ana iho aole i loaa aku I Kanani ka ike i na mea e pli ana no Magureta ame Noela Kauwila.

            Heaha kau mea e hana aku ai no Miss Anola e Reginola?  He mea pono e hoihoiia aku kela kaikamahine pupule maloko o ka halepule e hoopaaoa ai kahi ehiki hou ole ai iaia ke hoopilikia mai i na kanaka.  Malia he uuku keia mea ana poe iaia ma keia hope aku aole e nele ana ke kau aku o ka poina maluna o lakou.

            Aole i lilo kela mau hoakaka a Kanani i mea maikai i ka noonoo o ke kauka opio aka pane aku la no nae oia me keia mau olelo.  “e waiho mai oe na’u  e makaala aku i kela kaikamahine i wahi e hiki hou ole ai iaia ke hoopilikia mai ia oe a i kekahi poe e aku paha.”

            Aole no hoi a Kanani kamailio hou mai e pili ana i na mea e hana aku ai maluna o Magureta nolaila hoomakaukau iho la ke kauka opio i kekahi mau laau kupono a haawi aku la i kona kaikuahine no ka hamo ana ma kahi o ka puu a na lima wikani o Magureta i puliki ai a oiai ua makaukau ua kauka nei no ka huli hoi ana aku haawi aku la nae i na hooia ana i kona kaikuahine iloko o na hora ekolu a eha paha e hoea hou mai ana no oia no ka nana ana iaia.

 

MOKUNA XV.

 

            I kela haalele ana aku a ke kauka opio i ka rumi o kona kaikuahine hele pololei aku la oia no kahi e loaa ai he kaapio  iaia aole no hoi ia he hana nui oiai he nui na kaa e holo holo ana ma ke alanui a i kona hoi ana mai me kekahi kaa hookau aku la oia ia Magureta iluna me kela mau no o ka maule o ia kaikamahine nei a hoihoi pololei loa aku la iaia no kona home.

            Me ke kokua pu ana mai me o ke kalaiwakaa ia Kauka Alika ua ka’ika’iia aku la o Magureta noloko o kona rumi a o ia ka ua kauka nei i pane aku ai i ke kaikamahine kauwa:

            “Ua loaa kou haku i kekahi ma’i i keia kakahiaka.  Ua hoea aku oia no ka ike ana i kuu kaikuahine a oiai oia maloko o kona home ua maule iho la oia ahiki i ko’u hoea ana aku nei.  O ka’u wale no nae e kauoha aku ia oe e makaala loa oa iaia me ka ae ole i kekahi poe e hele mai e ike iaia.

            “Ua hiki oia e moe malia ana a ina no kona puoho mai mamua o ko’u hiki hou ana mai alaila e haawi aku oe i eono huaale mailoko ae o keia omole aka ina aole e akakuu mai ana kona mau ano iloko o na minuke he iwakalua alaila e haawi hou aku iaia i eono mau huaale.  E hooko pono loa oe i ka’u mau mea apau e kuhikuhi nei ia oe a e hele ana au no ka nana ana i kekahi mea ma’i i like aku ke kupilikia me kou haku nei.”

            Haalele koke iho la i Kauka Noka Alika i ka home o Magureta a holo pololei aku la no ke keena oihana o Noela Kauwila.  Malako no o Noela Kauwila o kona keena kahi i noho ai a hoakaka aku la o Reginola ma ke ano nui i na pilikia i loaa ia Kanani ame Magureta.

            Ua hele maoli ka helehelena o Noela Kauwila a kunahihi i kona lohe pono ana aku i ka aneane loa ana e poino ke ola o kana wahine ke ike aku la o Kauka Alika i kela ano maluna o kona kaikoeke a e ia kana o ka i hou ana aku:

            “Aole maluna o kekahi mea e ae na ahwea ana e pono ai aka maluna no ia ou e Noela Kauwila ina nei no ka poino o kuu kaikuahine i keia la.  Ua maopopo loa ia oe a ua ike no hoi au o oe wale no ke kumu o ke ala ana mai o kela pilikia.”

            “Ke hoopohipohihihi loa mai nei oe i ko’u noonoo e Kauka Alika a ke koi aku nei hoi ia oe e hoike maopopo mai i ka manao o kau mau olelo ahewa maluna o’u wahi a Kauwila me ke ku’iku’i ana iho o kekahi lima maluna o ke pakaukau oiai hoi kona helehelena i loli ae ai mai kona ano mamua iho a i ke ano o kekaho kanaka i aneane loa e maule aku iluna o ka papahele.

            “He mea makehewa wale no no’u ka hoike neepapa ana aku u ka’u mau mea apau i ike koe wale no keia a e lohe oe ia mea:  No kekahi manawa ae nei i hala i kaa mai ai o Miss Anola malalo o ka’u mau lapaau ana a i wahi nae e hiki pono ai ia’u ke hana i na mea apau e pono ai kela kaikamahine ua holo aku la au no ke taona o Rosemona a na kekahi kauka i noho loihi ma kela wahi he kauka ohana hoi no ka Rev. Anola i hoike mai ia’u i ka moolelo oiha e pili ana i keia kaikamahine.”

            “Heaha ino la ka pili o kau mau mea i lohe no ka moolelo o kela maikamahine ia’u?”  wahi a Noela Kaueila me ka ueue ana ae o kona kino me he mea la e hoike mai ana kona ano no kona lihi launa ole aku i kahi o na mea a kona kaikoeke i ahewa aku ai maluna ona.

            “Ua maopopo loa ia’u ke kanaka nana i pahele i ka noonoo o kela kaikamahine opio o ke kanaka hookahi no ia nana i haalele aku i ua kaikamahine nei a holo aku la no kahi okoa me ka lawe ana mai i kekahi kaikamahine okoa aku i wahine nana.  Aole malaila wale iho la no pau ka’u mea i ike no ka hana i hookomoia aku ai o Miss Anola iloko o ka poino aka ua ike pu au i ke kumu o kela kanaka i hoowahawaha ai i ua kaikamahine nei.

            “He mea oiaio ua nui no na mea e hoopilikiaia aku ai ka noonoo o Miss Anola mamuli o ka make ana o kona mau makua pela hoi kona noho mau ana e kiai iloko o na mahina pela hoi kona noho mau ana e kiai iloko o na mahina loihi oiai kona makuakane hanauna e waiho ana i ka ma’i; aole loa nae e lilo ia mau hana i mau mea e na-ha ai kona puuwai a e ku a hehena ai hoi kona noonoo aole loa: a o ia ka’u e i hou aku nei imua ou e Noela me ka hookamani ole maluna iho o kou poo na ahewa ko’iko’i ana e pono ai no na mea i hanaia i keia la aole maluna o kekahi mea e ae.

            “Ina no ka make o kuu kaikuahine i keia la e ili aku auanei maluna o kou poo na ahewaia e pono ai; o ka mea wale no nae nana i hoopakele ae i kona ola o ko’u hoea wale ana aku no i ka wa pono.”

            “Uwoki!  Ua lawa kena mau olelo au e kamailio mai nei e hoololi ai i ka noonoo o kekahi kanaka a like oia me he mea pupule la,”  i puoho okoa ae ai o Noela Kauwila me ka hele a kunahihi kona helehelena.

            “Ke makemake nei au e ike i ka mea oiaio loa a e lohe hoi mai kou mau lehelehe ponoi mai i ka mea pololei maoli:  Ua aloha anei oe i kuu kaikuahine elike me ka manao makee o kekahi kane no kana wahine mare?  Aole anei ina no ka oili ae o kekahi wahine opio i oi aku ka u’i ka huapala ame ka kiekie imua o Kanani e lilo aku ana kou noonoo i ka mea hou a haalele aku i kuu kaikuahine elike me kau i hana aku ai maluna o Miss Anola?”

            Iloko o ke koa ame ke kuoo o Noela Kauwila ua hiki ole iaia ke nana pono aku ma na maka o kona kaikoeke e noke mai la i ke kamailio i na olelo ku i ka hoehaeha i kona noonoo no ka mea ua ike maoli iho la no ua o Kauwila i ana aku:

            “Ua ike au i ka nui ame ke ko’iko’i o ko’u hewa ma ka’u mau mea i hana aku ai maluna o Miss Anola aka i ko’u lawe ana mai nae i kou kaikuahine i wahine mare na’u ua lawe mai au me ka haawi pau ana aku i kuu aloha aku au iaia me kuu puuwai apau.”

            “Ke hauoli nei au i ka lohe ana i kena pane mai ia oe mai a ua hoomamaia ae no hoi ko’u noonoo ma kekahi ano.”  wahi a Kauka Alika oiai nae aole i lilo kela pane i mea e kokuaia aku ai ka pono o Magureta.

            “Mamuli o ka’u mau mea i ike a i hoomaopopo hoi no kekahi hapa o kou ola ana e Mr. Kauwila ua konoia mai au e hoike aku imua ou me ka oiaio loa ua emi mai ko’u mahalo nou i keia wa a’u no e hopohopo loa nei ina aole oe makee i kou kulana ame kou mau ano maikai apau alaila e hookau aku ana oe i kekahi haawina hookaumaha loa maluna o kuu kaikuahine elike me kau i hana aku ai ia Miss Anola.

            “He nani hoi ia ua hoike mai nei oe no kou aloha ana i kuu kaikuahine e hana aku oe i na mea apau e loaa mau ai iaia ka noho hauoli ana; a mai hoike iki aku iaia.  i kau wahi lihi o ke ano o ka mea au i hana aku ai maluna o Magureta ka hana hoi nana i kaili ae i ka hauoli ame ka maha mailoko aku o kona uhane.”

            “Ua paa kuu manao aole e loaa aku ia Kanani kekahi lohe e pili ana i ko Miss Anole moolelo.” i pono kamailio wale ae ai no o Noela Kauwila me kona ike maoli ana iho i ka hilahila ame ka hoka no hoi.

            “Oiai ua lohe aku nei no oe ua ahuwale kau mau ano apau ia’u ame ke kumu o ke ala ana mai o ka pilikia maluna o kau wahine i keia la eia wale no ka’u mea e a’o aku nei nau e hooko aku o ia keia:  I ka wa e loaa ai ka ikaika ame ka oluolu kupono ia Kanani e lawe koke oe iaia no kekahi wahi kaawale o kahi kupono loa a olua e hoohala ai ma ke ano hoomaha no kekahi mau mahina o Kaleponi no ia.”

            “Ina ua ike oe e lilo ia huakai i mea e hoopomaikaiia aku ai o Kanani alaila e hookoo aku ana au i ka manawa maikai mua loa e loaa ana ia maua na kukakuka maikai ina.” wahi a Moela Kauwila me kona olioli loa nae oia pu kekahi e kaawale loa aku i kahi mamao i ole ai oia e halawai hou me Magureta.

            “Heaha nae kau mea e Reginola e hana aku ai no kela kaikamahine aole e loaa ia’u he minuke hookahi o ka maha ahiki i kuu ike ana ua hoihoiia aku oia maloko o ka halepupule e hoopaaia ai i hiki hou ole ai iaia ke hoopilikia mai ia Kanani a i kekahi poe okoa aku paha.”

            “Aole au i hooholo i ka’u mea e hana aku ai maluna ona.”  wahi a Kauka Alika me ka maikai ole o kona manao no ka hoala ana aku o Noela Kauwila i kela ninau.  “Ua hoomaopopo au he hookahi wale no no pilikia nui o ka noonoo o Miss Anola o ia na mea e pili ana ia Kanani he keu aku a ka lili me kona hoowahawaha loa iaia aka ma na mea e ae apau ua like no ka maikai o kona noonoo me ko kaua: a ina kaawale loa aku ana oe ame Kanani ma kahi mamao, manao au e hiki ana ia’u ke hana aku i keia kaikamahina ahiki i ke kaawale loa ana o na noonoo uluahewa mai iaia aku ma na manawa e kamalioia ae ai o Kanani a i ole ma ka manawa no paha e halawai aku ai he alo a he alo.

            “Ina pela e haawi aku ana au i manawa nou e hoikeike ai i kou ike ma ka oihana kauka maluna ona; a e lawe ake au ia Kanani no kahi kaawale loa ke loaa ka oluolu maikai iaia.  No kau mau ahewa wale ana mai nei maluna o’u ke manao nei au aole loa he pololei.  Aole he wahi manao kolohe iki iloko o’u ma ko’u manawa i ake aku ai e lilo mai o Magureta i wahine na’u aka nae i ka maopopo ana ia’u aole oia he kaikamahine ponoi na Anola ua hoololi koke au i ko’u noonoo ua lohe anei oe i kekahi mea o keia ano no kela kaikamahine?”

            “Ae, ua hoikeia mai ia’u kena mea au e hoakaka mai nei.”

            “O keia wale no ke kumu o ko’u hoomamao ana ia’u iho mai iaia mai no ka mea ua ike no oe e Reginola aole he makemake iloko o kekahi kane e kau mai he mau hookaumaha ana maluna ona ina he pohihihi ke ano o ka ohana o kana wahine.”

 

( Aole i pau. )