Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 34, 22 August 1919 — He Moolelo no OLIVA ESEKOTA Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu Ia Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli. [ARTICLE]

He Moolelo no OLIVA ESEKOTA

Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu Ia Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli.

l*a hoea nnia ka nui o ka poe hanakeaka maloko o ka hale. aia keta ame keia puulu m,i na wahi like ole o ka liaiekeaka, kahi i noke ai i ke kamaiho, a i ka akaaka, aole i!o a lakou mea nui e ae e kamailio ana, no ka holopono v. ale no o'na hana o ka po aku mamua. a ia lakou i ike mai .i i na leeie opio, a o laua nei no hoi na helu ekahi ma keh hui keaka. ua hele mai la kela ame keia a haawi i ko iakou aloha, o ka piha ohohia. Oiai no nae na mea a->n'i o noke ana i ke kamailio , ka .-kaaka no hoi. weheia mai ka puka omun o ka halekeaka. a komo ana no .ka Haku Kale. me ka hele pololei ana mai :i loaa o Mr. Gosipa, i akula: leala mai oe ia'u, no keia hoea ana mai la me ke kukana ole maloko nei o keia hale, aka o ko'u haalele :kii la no nae ia i ka īīaku Malilakona. ua kelekahpa mai iiei oia. na loaa kona makuakane i kekahi ma'i kupilikii !<»:i. Nan att i hoouna mai nei e he!e mai e hui pu me oe, i T i:i Ih' mau mea kekahi au i makemake ai, na hiki ia oe ke kamailio mai ia'u. oiai oia e kaawale ana no kela kelekalapa." •'lle nuhou maikai ole ka hoi keia, aka ke lana nei nae ko'u f aku ana no kona makuakane iaia, me ke ola !n»r» maikai. He irau mea i'o ka'u i makemake ai, no ka īiku ana aku i kekahi mau hoolilo liiHi, a he nani hoi ia, ;:n lioea mai Vi oe. ,no ka haawi ana mai i kau mau kokua ina. oiai ka Haku Hamilakona, e kaawale aku ana i kahi e, ,:i hoimama ioa ia mai la>ko'u manao." j • ] "Iloko o na manawa apau au e rft<akemake ai i kekahi mea, , a hiki ia oe ke hēle mai e ike la*u. e Kaawiia aku no na ; ukua ana elike me kau i manao ai," wahi a ka Haku Kale, ine ka haalele a-na iho ia Mr. Gosipa, a hele aku la no kahi : ua o ka ike ana aku ia Kakalina ame OHva e ku mai ana. !l;iawi aku la ua haku nei i kona lima no ke aloha ana ; na lede opio, a o ia kana i pane aku ai ia OHva: "Aole anei. ua pupiiahulu loa keia hele koke ana mai nei ou i keia kakahiaka, mahope iho o ka loaa ana o kela pilikia ia < .e ma ka po aku nei i hala?" | "Aole o'u pilikia iki i koe, a oiai hoi, he mau hana hoomaamaa wale no ko keia kakahiaka, aole he mau manao ho-j »hoj>o. no ko'u halawai hou me na pilikia, elike me ia au • ike ai ma ka po nei," .wahi a 01iva. me kona hoao ana mai e minoaka. j "Ke hauoli loa nei au no kena mau mea au e kamailia :nai nei, a tia hoomama loa ia mai no hoi ko'u noonoo." wahi aJsLa ; y.3iui manawa, i kahea mai ai ke alakai .o ka hui hana keaka, e akoakoa aku na mea ;.pau noluna o kahi hana keaka, ia wa i hopu ae ai o Kakaiina i ka lima o ,OHva, me ka pane ana mai imua o ka haku t-pio: . ' "E kala mai oe ia maua, a no kekahi manawa hou aku, 1 e hoopau pono ai i ka kakou kamailio ana," o ko laua la ' i*le aku la no ia, no kahi o ka nui o lakou e kuku mai ana. • ' I MOKUNA XV. | Ma kela po iho, ua hele hou oloko o ka halekeaka a piha; na kanaka elike no me ka po mamua aku, pela no ma na "īanawa apau mahope mai, aole he mea nui e ae a ka lehu-k-hu e kamailio ai, 110 OHva wale no, a ua ku'i aku kona kaulana ma kela ame keia w.ahi; aole no hoi he po haule i ka Haku Kale i ka hele mau ana e nana i na hana keaka, t i kekahi nianawa, e hoihoi oleoa ana ia 01iva no kona home i ka.wa e pau ai o na hana keaka, a ma na manawa kaawale no hoi kekahi o ke ao, e hoohala ana oia he mau li<»ra. me na lede o;»io, akahi i ko lakou kaawale loa ana kekahi me kekahi. 1 ka hoea ana nvii nae i ke kupulau, ua heomaha na hana keaka, he manawa ia no na kanaka e hele ai i ka hoomaha, i ka makaikai, nolaila ua hooponopono hou ia kekahi ruiu wahi oloko o ka halekeaka, hoea mai la na kanaka !:amaua, ame ka poe peua. no ka hoonani hou ana ialoko • ka haiekeaka. mamua'o ka hoea ana mai o kekahi kikina •ko;» aku: no kela hoomaha .ana hoi o na hana keaka, ua im> aku la o Kakalina ma, a noho ma kekahi hale ma na knanina. e pili Kokoke ana i ke kahawai. i Ala kekahi kakahiaka, ia C)liva, o ka puoho ana ae, īnai "•ua hiamoe ana, .a ike i ke kala'e maikai o kela kakahiaka, l 'im.. awiwi.iho 1a oia i kona mau lole, a hele aku la i ka li"li>holo, ma ka iihi kahawai, no ka ako ana i kekahi mau ]>M.a nani. a no.ka hoolohe ana no hoi i ke mele mai o na !"anu. \" kona maluhiluhi nae i kela hele holoholo ana. hooi nui !.a oia a noho iho -la iluna o ka manienie. e kokoke ana ko lak-iu home kuaaina, ua hoomaka ae la oia e mele ī ••ekahi himeni. a ka Uaku Kale, o ka haawi ana mai iai.a, e kona mauao nae, oia hookahi wale no keia e noho nei,; < e ka lohe ole mai o kek.ahi poe ī kona leo himeni. i lloko nae o kona puiwa, lohe aku la oia ī ke kahea ana :.ai o Kakalina ia ; a mai ka puka aniani mai; no ka mea '!> ko O ko Kakalina nanea, i ke kakau. ua hoopiuWa loa i oia. i ka lohe ana aku i kekahi hmieni malihini lo.a ana lohe ole ai ia 01iva. e himeni ana mainua, o kona haaK le iho la no ia o Oliva, i ka vva i pau īho ai ka himeni^ • 'in a kona kaikaina hookama: "lle keu aku maoli ka nani o kela mele au < hmiem mai '!. <■ ..luolu oe e himeni hou mai. .akahi hoi kp u hialaai .ii i kena himeni." o ka hoomaka hou ae la 110 īa o ' e himeni i kekahi mau lalani mua eha. i kela ae la no ka'u n.au lalani i paanaau o keia mele. . lolie inau au i ka llaku Kale e himeni ana. a eia aku no i.uke o keia himeni iloko o kuu rutni kahi 1 \va . "••Rhi a 01iva. me kona ku ana ae iluna. a huli hoi mai la " I.Ao o ka haje, me ka paa pu ana mai 1 kana mau pua '• I<a ako ana mai. , . r.- ' ivaiho maiie aku i kau mau hana katau e • ka mea he keu aku keia a ke^aka^ ia . ka ..^ al \® Da ia ' ka hu'ihu'i maikai o ke ea. O e »' a P al a ktia wahi kakou e noho mai ai. he keu_aku a ka o • 'i maoli o ko'u noonoo, me ka pilia pu no holo- " »*-' k ~ ''t 'i ai. e noho nia ke kaona. . , • n _ 'lna „o hoi paha he hookaln makah.k. okoa e paa a na ' • 'ka „ Ma.halekeaka, he keu aku a kou piha, maoh ka Wi Ile mau pule kakaikahi wale no i koe, o ka pau

no ia o ko kakou hele holoholo ana iloko o ka ululaau, ka hoohala ana i kekahi manawa ma kapa o ke kahawai, ame ka holeholo ana maluna o ka waapa, iloko o na po mahina konane," alaila nui iho la ka hanu o ua o 01iva, me kona nana ana aku i kahi e waiho mai ana o ke kahawai. "He mea hauoli i'o no ka holoholo ana maluna o ka waapa i kekahi manawa, eia nae, iloko o ka lana malie 0 ka wai o ke kahawai, aia no he mau lua mimilo, e halawai ai ine-na poino," wahi a Kakalina, me kona hoikeike ana aku ia OHva, he like no ka noho ana ma kuaaina rne ke kaona. aia no he hauoli, a he kaumaha ma ia mau wahi a elua. "Ua kohu kahunaoule wahine maoli oe e Kakalina i keia kakahiaka, alaila he haiolelo ka paha kau o ke kakau ana |mai nei? Olelo mai hoi oe, e kakau ana oe, i ka papa kuhi'kuhi o ka kakou mau meaai no ka paina o keia la." ( "O ka'u mau mea no ia i kakau mai nei, aka nou e kuu kaikaina, ua ike au, aole he mea nana e hoohauoli aku i kou manao, o keia mau hiona wale no, a kaua e ike nei, hoopuni ana i ko kakou home kuaaina," me ke apo okoa ana mai o Kakalina i kona lima, ma ka ai o OHva, elike me ka hana a kekahi mau wahine i pipilipaa ko laua noonoo kekahi no kekahi. • "He hookahi no kumu nui o ko'u hauoli, o ia no kuu ike ! ana, aia mau oe me a J u, aole i lilo na hiona nani o keia wahi i mau mea hoohauoli mai ia'u, ina aole o oe pu kekahi." "Eia o Keoni ihea e nalowale nei?" i hoolalau ae ai o , Kakalina i kana kamailio ana. ; "Ua hala aku nei oia maluna o ka waapa, no ke kii ana 1 ka Haku Kale, a ke manao nei au, iloko o ka hapalua hora e hoea inai ai laua, ke ole e hooka'uluaia mamuli o kekahi mau ulia." "ī ka'u nana aku. ua maopopo wale ia oe e "01iva, ka loihi o ka manawa o kn waapa e holo mai ai a hoea i keia wahi." 1 "Nawai hoi e rle ke kamaaina, e hele mau ana au i ka holoholo waapa me Keoni. a me ka Maku Kale no hoi. pela iho la au i ike ai i ka loihi o ka manawa, e holo ai, a e huli hoi mai ai. Ma ka'u nana aku, ua lilo ka hanakeaka i ka Haku Kale, i hana hialaai loa, aole anei, he mea nou e Kakalina e hookahahaia aku ai, ina no kona kuai i ka halekeaka o ka Haku Hamilakona, ke hoea mai i ka make ana o kona makuakane?" "Aole o'u ike i kekahi kumA kupono e hoolilo aku ai ka Haku Hamilakona i leona halekeaka." j "O ka nui mai no hoi paha o kana mau hana e ae, ina no ka make aku o kona makuakane; e hoohala nui ana oia i kona manawa, ma ka nana ana i kona mau waiwai: heaha auanei ka nui o ka loaa o ka halekeaka, mamua o na loaa mai kona mau waiwai ponoi mai?" "Ma ia wahi e 01iva, aole he kulike o ko kaua manao. E nana ae no hoi kaua i ka Haku Kale, he nui kona mau waiwai. ua nui pu no hoi kana mau hana, e konoia mai ai oia e noho paa i kahi hookahi, eia nae, ua hiki no iaia ke hele ina kela ame keia wahi, i na manawa apau ana . e makemake ai, pela no auanei e loaa ai i ka Ilaku Ha- ! milakona, ke lawelawe i na hana i pili loa aku i kona ; mau waiwai, ame kona halekeaka." i "Malia paha. ua pololei kau mea e kamailio mai nei e Kakalina, aka o ka'u mea nae i ike mau iaia, o ia no ka , haule ole i na po keaka apau, pela wale no au i hoomaoe ! aku nei ia oe, malia paha ua makemake oia e kuai i ka halekeaka mai ka Haku Hamalikona mai, ina nei no ka make o kona makuakane." "Pehea, ua hoike mai ailei lea Haku Kal,e, i ke ku.mu.nui o kona hele ana mai i keia la, e hoohala pu me kakou e OHva?" j "Ae, e hoike mai ana oia, no ka hoolohe aha i kou helui helu aku i kela buke hoomakeaka au e waiho mai la iloko o kou rumi." "0 ke ano iho la anei ia o.kana hnakai e hoea mai ai?" wahi a Kakalina me ke kahaha. "Malia palia o kana ia o f ! o ke kamailio ana mai ia oe, aka nae lie okoa loa kona {iini maoli, o ia no ka hoohala ana i kekahi manawa ma ke > kamailio pu ana ine kekahi mea okoa aku." | i "Heaha auanei i k a hewa o ke kamailio pu ana, ina j o kona makemake ia, no ka mea ua ike no oe e Kakalina, aia no ke kohu o ka nanea ana i ke kamailio, aole no ka, noho mumule wale iho no i kahi hookahi." i "Ae, e hoea i'o mai ana ka Haku Kale no ke kamailio pu ana ine kekahi mea. aka nae, he keu aku a ka mea | maikai ole," me ka puliki okoa ana aku o Kakalina ia 01iva, a iniki aku la ma ka oapalina, me ka i hou ana aku: "He laumania ka wai o ke kahawai a kaua e nana aku la, aka nae aole no i mamao loa aku ka luamimilo, elike me ka kekahi poe i manao ai, ua kokoke no ia ina kahi e malino inai la ka wai." No kela tnau olelo hoomakeaka hoi a Kakalina, ua pii ae la ka ula ma na papalina o 01iva, alaila pane inai la: ! "No'u nei la, aole he mau wiliau nana e luma'i ia'u ilalo," wahi a 01iva ine ke ano kaumaha o kona leo. "Mai liopoliopo iki oe no kekahi mea. a ina i'o he mau lua mimilo kekahi e waiho kokoke mai nei. owau hookahi wale no ke • luma'iia ana ilalo, aole o ka nui ame ka lelnilehu." i i "Alia oe e pupuahulu ma ke kamailio e ana īnai i na' olelo o kena ano, no ka mea he au no ko ka manawa e nee aku nei. aole kaua i ike i ka manawa e okupe ai na wawae,' 0 ka palaha no ia a hina ana ilalo, nolaila e hele me ke akahele; aka no'u nei la, aohe a'u mau mea e hopohopo ai. ua kupono wale no au, i.mea kakau i na hila a ke ka- I naka kuai pipi ame ke kanaka kuai meaai, a ke huli hoi | aku no ke kulanakauhale, oloko wale no o ka halekeaka' kahi kupono no'u,, o ka huli lioi aku la no -ia o Kakalina noloko o ka hale, nie ka haalele hookahi ana iho ia 01iva e nana ana i ke kahawai. "Aia anei he oiaio iloko o kana mau mea i kamailio mai nei?" i namunamu liilii wale iho ai no ua .o OHva. "Eia anei au ke koia nei e ka wai o ka muliwai? Ma ka'u ike maoli iho no, he hana paakiki loa no'u ka hoea ana aku i i kahi e haule ai iloko o ka luamimilo. He mea maikai ole ka upn ana aku no na hauoli. e lilo auanei ia hauoli a lilo 1 1 mea kaumaha. Aole e hiki ia'u ke hoole ae. ua nele au ia' -nea he hauoli, ke ike maoli nei no au i ka loli ano nui o : ko'u mau ano, i kaokoa loa mai kela ano kahiko mai o'u,j 0 ka oi loa aku, i ka manawa e hui pu ai me ka-liaku Kale.'l Ua piololei loa o Kakalina i kamailio inai ai. he hookahi a'u kalena pookela loa, o ia no ka hana keaka. a ke hoo-j maikai 'ae nei au i ke Akua, no ka loaa ana o ia haawina maikai mailuna mai." i Hele holoholo hou aku la ua o OHva ma ka'e o ka mu-| liwai, ua lilo ka hu'ihu'i maikai o ke ea o kela kakahiaka, : mea nana e ume i kona manao hoohihi no ka hele holoholo ana, a ke hoolohe malie la no hoi eia i ke kani hone mai o ka leo o na manu. a no ka hiki ole iaia ke kaohi iho *i na hoomanao ana, no kela himeni mua ana o ke mele ana a lohe mai ai o Kakalina, ua hoomaka hou ae la oia e himeni. 1 a iwaenakonu nae o kana himeni ana, i lohe aku ai oia i ke kuhokuho mai o ka hoe iloko o ka wai, ua hoopau honua ae la oia i kana himeni ana, a iaia i nana aku ai ma kekahi aoao o ka muliwai, ike aku la i ka hoohuli ana ae o ka waapa ma kekahi uakee o ke kahawai, a ma ke ano o kana nana ana aku i ka holo o ka waapa, aole o Keoni ka mea nana e hoe ana, aka o ka Haku Kale, a o ia ka ua o 01iva t hooho ae ai: "He keu aku maoli no ka makaukau o ka Haku Kale 1 ka hoe ana i ka waapa, me kona ikaika pu i ka hoe. Ma kana mau mea apau e hana ai, ua hoike maoli mai no

, oia i kona makaukau maoli, eia nae, he mea akaaka wale , ia iho la no ia e Kakalina, ke kamailio aku au nO ka Haku > Kale. He keu aku no hoi, ka hoihoi o ko Keoni helehele- , jna e noho hoola'i mai la mahope o4ca waapa, me he mea la, ■ ua hoihoi loa oia ke pili aku me ka Haku Kale." j I ua o OHva nei no nae e nanea la i ka nana i ka waapa l e hookokoke mai la, lohe okoa aku la no oia i ka akaaka : ana ae o Keoni. 6 ke kumu. ua ike mai oia i ke ku akii ■ o Gliva ma kapa o ka muliwai, a kamailio ae la i ka Ilaku : j Kale i kana mea o ka ike ana, ia manawa no hoi i kau :'ae ai ka Haku Kale i kana mau hoe iluna, a nan& mai i la ma kahi a OHva e ku aku ana, me ka peapeahi ana mai l'i kona lima ia 01iva, a pana'i aku la 110 hoi 'o 01iva ma j ke ani peahi ana aku, me kona holo pu ana aku no kahi o na j anuu i hanaia ma kahi e hoopili mai ai ka waapa ma kapa " o ke kahawai. No kela ike ana mai hoi o ka Haku Kale ia OHva, ua lioomaka hou mai la kona hoe ana i ka waapa me ka ikaI ika, d ke nana aku, ua kohu manu nene, ka pakika iluna o ka wai, e ake wale ana no o ka hoea koke mai o ka jwaapa 110 kahi e lele aku ai laua iuka o ka aina. .' "iia, lohi maoli oe e ka Haku Kale i'keia kakahiaka?" wahi , a Ouva me ka noke ana aku i ka akaaka, i ka wa o ka pili {'ana mai o ka waapa ma kapa o ka muliwai. "1-1 e lohi mai hoi kau a koe aku, i ka ulolohi maoli no noi o k«- kaaahi, me ko'u piha loa i ka nauki," wahi a ka - naku-Kaie. ine ka lele koke ana mai iuka o ka aina, aia j hoi kona kuka, ke paa la iloko o kona lima, a i aku la ia iveoni: " E hoopaa aku oe i ka waapa ma kahi kupono, j malia c hele hou mai ana kakou i ka holoholo waapa i kekahi manawa o keia auwina la." j "lie keu aku keia a ke kakahiaka maikai, o ke kuniu !no-hoi ia o ko'u hele ana mai nei i ka holoholo," walii |m 01iva, me ka hopu ana mai i ka lima o ka Haku Kale, 110 ka luluiima aloha ana. "(). he keu keia a ke kakahiaka nani maoli, a ua pilia | loa au i ka nauki 110 ka hoea kt»ke ole mai o kela kaaahi, ! me kuu manao e hui pu mai ana la au me oukou. ma ko J oukou aina kakahiaka, eia ka aole, e awakea loa ana au." | "He mea hiki ole j>aha ia ke aloia ae, malia ma ke ano {ulia i uiolohi ai kou kaaahi, aka eia aku ka paina awakea, ' ua hiki ia oe ke hui pu mai me makou, i hookahi ko kakou 1 ai like ana, me ke komo pu iloko o na hana e hauoli ai j kakou apau." i "Ae, ke ike e nei 110 au i ko'u pololi, i ka noke paha hoi 1 kekahi i ka hoe i ka waapa me ka ikaika. Heaha kena 'iu e paa mai nei?" i I "He mau pua keia a'u o ka ako ana mai nei ma kapa o keia kahawai a he keu aku o ke onaona o ko lakou aala," me ka hoopili okoa ana mai o OHva i ka bo-ke pua i ka ihu 0 ka Haku Kale. Kulou mai la no hoi ka haku opio imua no ka honi ana, elike tne ka mea i komohia ka iini ame ka manao hoohihi no kekahi wahine u'i, a puana malie ae la i keia mau : huaolelo: I 'Mle keu i'o hoi ke ala o kena mau pua, pehea e loaa ! mai aiia no nae paha i hookahi wahi pua no kuu kuka ear' ! "Ua hiki ia oe ke lawe aku i keia mau pua apau, 110 ka I mea he nui wale ka pua e popohe mai la ma kapa o ka ! muliWai nei, e ako ai oe a pau kou makemake." | "ī hookahi wale no a'u pua i makemake ai, i mea omou J no kuu kuka nei," alaila lawe ae la o OHva he hookahi j | pua, a haawi mai la i ka Haku Kale, ine ka hokahoka wale ' ana iho 110 nae o ua haku nei, ma ka hookomo ana i ka | pua, ma ka puka pihi o kona kuka, me kona ike no nae ; aohe he liiki iaia, ahiki i kona noi okoa ana mai ia 01iva. !e hookomo aku i ka pua ma kana wahi i makemake ai. 1 T kmohi, ua ku malie iho la ua o 01iva, aohe wahi mea ' a hele aku e hookomo i ka pua maloko o ka puka pihi o ke kuka o ka Haku Kale, iaia nae i ike iho ai, he hana rula ole nana, ka hoole ana aku. o kona hooko aku la no ia. elike me ia i noiia mai ai iaia, a i ka pau ana, ia vva i pane mai ai ka Haku Kale: ' j .! . '.",E lawe aku i ka'u mau hoomaikai ana he nui no keia hana hooluhi ia oe; a pehea o Miss i keia kakahi--1 aka ?" | "He maikai oia ma na ano apau, a o maua like iho nei { no ma kahawai nei, a o kona hoi koke ana aku nei no ia j j ka hale. e hooinakaukau ai i kekahi mau hana ana i maI kemake ai." ' "Pehea ka manao o kou kaikuaana no keia noho ana jo oukou ma kuaaina nei?" "Ma ka'u nana aku, me he mea la, ua maikai no keia ! noho ana iaia i kekahi manawa, aka o kela maa no i ka j hele mau i na hanakeaka, o ke kumu wale no ia, nana e kono mai e huli hoi koke aku no ke kulanakauhale." i Alakai aku la o 01iva i ka Haku Kale noloko o ka liale, i a e noho ana no o Kakalina ma-ka aoao o ke pakaukau,! aka nae iaia i ike mai ai i ke komo like ana aku o 01iva me j ! ka Haku Kale, waiho aku la oia i kana buke e heluhelu' ana. a kaa e aku la i ka Haku Kale ke kamailio ana: j "Ke hoopapau loa mai nei oe i ke kakau ana i na hua-1 helu e Kakalina. No'u iho, o kena kekahi hana uUilma j ! loa. me he mea la, aole he nianawa i pololei ai ka'u hou-. j luulu ana, e hewa mau ana i na manawa apau, pela 110 au ! e manao nei, o ia haawina hookahi no ka i loaa ia oe." me kona noke okoa ana ae i ka akaaka. ! I *'He hana nui i'o no keia, aka nae me ka hoomr.nawanpui | no. e pono ai. a pehea kau hooimopopo ana i na,hana keaka."' j 1 kaa mai ai 4ioi ma ko Kakalina aoao ka ninau ana. 1 ! "Heaha auanei, ua hoohauoli loa ia niai au, no na hana |keaka. ( aohe po haule ia'.u i ka heleia e nana, a pehea keia ! ' mau hiona a eukou e ike nei ma keia home kuaaina. ua ■ lilo anei ia i mea hoohauoli aku i ko oukou mau manao?" ; "Ae. ke noho nei makou me ka hauoli, aka nae ke kakalT aku nei 110, o ka pau o na hemahema o ka halekeaka, o ka j huli hoi koke aku 110 ia i ke kulanakauhale, pehea ua mao- j popo no nae paha ia oe ka manawa. e makaukau ai kela pa-ku hou o ka halekeaka ea?" i "Ae. ma na mea i hoikeia, mai ia'u. e pau ana na hema-, hema i ka hanaia iloko- o ka mahina hookahi. a o ka ma-1 nawa ia e hoomaka liou ai na hana keaka," me ka lilo 1 nae o keia hoakaka a ka Hāku Kaie,- ) mea hookahahai loa aku i ka manao o na kaikamahine opio, a o ia ka Kakalina o ka pane ana mai: | "He elua no pulē i hoikeia mai ai ia makou no ka hoo- j maha ana, alaila hoomaka hou na hana keaka, nolaila ua ' hookahaha loa ia mai ko maua manao, no keia hoike ana mai la ou. he mahina okoa e kakali aku ai, mamua o ka t hoomaka hou ana o na hana keaka." j '*E hewa ka ka nui o ka manawa hoomaha, mahuahua na la e hoohala ai ma kuaaina nei, huli hoi aku 110 auanei i ke kulanakauhale. o ka noho paa iho la 110 ia i kahi hoo-) kahi. me ka nui ole o ka manawa e ly>ni aku ai i na ea oluolu, elike me keia a oukou e nanea nei ma keia wahi.", i aku ai ka Haku Kale. j U E hoopau paha keia mau kamailio waiwai ole, ua he'e ka Haku Kale a pololi," i komo mai ai o 01iva ma ke kamailio pu ana. ''Heaha auanei. e kii aku i kekahi mau apana palaoa me ka waiupaa, a haawi aku iaia. ua lawa ia no keia manawa. ahiki i ka makaukua ana o ka kakou mau meaai. Aohe kauka'i ana aku a i na meaai maikai wale no. oiai he kuaaina ko kakou noho ana, nolaila e hana no kakou elike me na mfea maa i ka poe o na kuaaina." "Ua pololi i'o au, aohe mea ai ole ke loaa mai," me ka noke okoa ana ae o ua haku opio nei i ka akaaka. a noho iho la maluna o kekahi noho loihi mawaho o ka lanai o

: ka hale, a iaia i ike koke aku ai ia Keoni i ka hele mai me i kekahi ie i hele a piha i na meaai, .kamailio koke aku la : j "Ea, nawai kena ie meaai au e lawe mai nei e Keoni, , na'u anei?" ! ' Ae, na OHva, i kauoha mai nei ia'u e lawe mai, a l»e pai kekahi, kela ano pai ono loa au. o (,)liva i>onoi 110 ka mea nana i hana, a nana aku oe i kuu kaikuahine. he hu ka aka, i ka hapala o ka palaoa ma ka ihu. Owau no kekahi ike i ke ano o ka hana ana i ka pai, a pehea oe e kuu haku?" t "() ka'u mea ikei-ole kela ika hana, he hookahi no all hana ike, o ka ai, ke ino'a mai i ke kuke," alaila lalau aku la ua haku nei i kekahi apana pai, a hoomaka ilio la e ai, aole nae i pau kana apana pai hookaih ku ana no o 01iva, a olelo mai la, ua inakaukau ko lakou paina awakea maluna o ke pakaukau, a e hoi aku lakou e ai, o ke ku ae la no in 0 ua haku nei, a ukali aku la mahope o 01iva, ine ka hele pu no hoi o Keoni ma kona aoao, me ka hawanawana ana aku nae i ka Haku Kale, aole e kamailio wale aku. ua maopopo iaia ka mea nana i hana i ka pai. ! MOKUNA. XVT. 1 ko lakou nei akoakoa like ana aku ma ka aoai) o ke pakaukau. aia na meaai apau ke waiho la, o ka hoomaka iho la 110 ia e haupa, a e ia ka 01iva o ka ninau ana mai Ika Haku Kale: "He makeniake 110 nae paha oe e haawi . aku au i.apana pai nau ea ?" j "Ua mo'a pono no nae kena pai?" i hooninau hookolohe wale aku ai 110 ua haku nei, me ka hoonaukiuki loa o I 01iva, me ke kanalua pu hoi iloko ona, no ka m<»'a a mo'a ole palia o ka pai. f i Haawi mai la nae oia i kekahi apana pai, a 'hoomaka | se la ka Haku Kale e ai, a o ia ka ua o Oliwa, o ka ninau ! ana mai: Pehea kou manao 110 kena pai ?" "O keia ka pai ono hookahi a'u i hoao ai. Ua nni 110 na ano pai a'u o ka ai ana, aole nae i like aku ka onn me keia pai, e haawi hou mai oe i annna pai na'u. akahi la hoi jko'u hoohihi i ka 0110 o keia pai." "Owau ponoi no ka mea nana i hana i keia pai. pela <»e i ike ai i ka ono," me ka manao o ua o ()liva. e lilo aku ana ia i mea hookahaha loa i ka manao o ka haku opio, aka nae iaia i ike mai ai i ka minoaka ma na papalina o ka i Haku Kale, maopopo e aku la iaia, ua loaa mua ka ike i ua haku nei,'a o ia kana o ka i hou ana mai: j "Akahi a maopopo ia'u, o Keoni ka mea nana i kamailio • e aku nei ia oe i ka mea nana i hana i keia pai," a noke like ae la lakou i ka akaaka, me ka leha ana mai o Kakalina ia lakou, a i mai ki: "He keu aku ka hoi ko oukou i hauoli a'u e ike aku nei. Heaha keia kunui nui o ko jC ukou hauoli?" I "E aka iioonenenene mai ana laua nei ia'u e Kakalina, ua maopopo no ia oe, aohe a laua nei mau mea hoohenehene ole." wahi a 01iva, me ka minoaka nae ma kona mau pa--1 palina, no ka mea, aole no ana mea e hilahila iho ai. <nai ! ua holopono kana hana ana i ka pai. j <4 lna hoi ha o kena wale ae la 110, alaila he wahi nu-a liilii loa ia. a heaha ka meahou o ke kulanakauhale e ka Haku Kale? Ua ndho pouliuli loa ko kuaaina -nei pt»e. a manao aku 1a ka lohe i na meahou i kou lioea &na mai nei." i hoohuli ae ai o Kakalina he kumuhana okoa ka Hikou e kamailio ai. "Aole he mau meahou a'u i ike, ua pau loa na meahou iloko o ka nupepa, me lee hookoe ole iho o kekahi walii hunahuna (» naitamu meahou, na kekahi mea e hoike aku ai i kona mau | hoaloha," wahi a ka Haku Kale, nie ka panee ana aku i kana pa. no ka haawi hou ia mai i apana pai. "Ua ike iho nei au nia ka nupepa o keia kakahiaka, he nui ka poe o ke kulanakauhale e hele hoomaha n\ai ana ma jfia kuaaina nei. a aia ka Lede Polena'me ka Leele Panako ma i ka Hokele Menatona. o ka mea oiaio anei ia e kuu hku?" t "O ka mea oiaio loa ia, aia kela mau lede malaila kahi i • lioohala ai i ko laua manawa hoomaha." ! "'Aole aku la no hoi e nele ka nui oka poe ko'iko'i ina kel.. hokele iloko o keia kikina o ka makahiki, aia malaila na dukv, na haku ame ka ela, a he lohe wale 110 ko'u, o ka Makuikn : Elinakona kekahi e noho nei ma kela hokele, a he hoaloha m;«U I loa ka oia no ka Lede Polena, he mea oiaio no anei ia v ' Nana pono iho la ka Haku Kale i ka apana pai. a pane aku la: "He lohe wale mai 110 ko't\ no ko laua kulana hoalolia, koe aku nae ko'u maopopo pono ana." Aole e loihi ka noho ana o kela poe ma ka hokele, ina 110 I l:a wehe koke ia o ke kikina hanakeaka, e huli hoi awiwi ae ; ana lakou 110 ke kulanakauhale," alaila noke ae la o Kakaliiui I i ka akaaka, me ka lalau ana aku i kekahi apana palaoa. a j lalau aku la 110 hoi ka Haku Kale i ka apana pai. me ka uoke j ana iho i ka hoonuu, oiai hoi o OHva e lolelole ana i na aoao j o kekahi huke, me he mea la, aole ona hoo'.ohe mai i na mea e kamailioia una. ■ "O keia kekahi ona la malie maikai a'u i ike ai. ake manao , nei au, aole he hana e ae 'a kakou; mahope o ka pau ana o ka | Kakou paina, o ka hele wale aku no i ka holoholo waapa." . wahi a ka ī laku Kale me ka nana ana aleu ia Kakalina f "O oukou no paha ke hele aku ika holoholo waapa, no ka mea e heluhelu aku ana au i kekalii keaka hou, kela keaka 110 lioi a u i kamailio mua aku ai ia oe e kuu haku." | "I-Ie nui loa ka manawa 110 ia hana. aia 110 lioi a pau ka ; kakou hele holoholo ana, alaila ia kakou e hoi mai ai, ia ma- ! nawa oe e heluhelu mai ai imua o kakou apau." J "Ua paa loa ko'u manao e i keia keaka. 4»ie ke ka- | kali hou ole aku, nolaila e hookuu mai oe ia'u, a ua lawa ko . laua nei hele pu ana aku me oe i ka holoholo waapa, me he mea la. o kakou like. ma ia huaka'i hookahi." j "Heaha la hoi. ina no ua paakiki loa kou manao e noho, i alaila |)ehea oe e Oltva ame Keoni, e hele anei kakou i ka hoi loholo waapa? | Leha iki mai la ka Oliva nana ana ia Kakalina, me he mea a he hopohopo kekalu iloko ona; o huhu mai auanei o KaI nnhl! a r ,ala ' U ? , hele wale 110 {ka waapa, aole he ! "a.la o ka 6 , ana maV " 10 ' !ke keaka h ™' «« « | keia'"keaka ' k '° KakaH " a hetahelu '' He keu aku no ka ko olua ano e. e waiho aku no hoi naha . kena keaka a 1 keia ahiahi e heluhelu ai, o ka wa maikai ia lio k4o°u e hei ana; a °L le P aha ° kcia la ka,a ' e maik «i. i kupono he''iho la ka' \t •» ' k , a . ho, ? ho, 1 S J vaa P a - oko «lua hookololoiru.i i u wahl aka Haku Kale > me ka maikai ole la o kona noonoo. oiai e kauka'i aku ana oia « ka hauoli* o ka hele ana 1 ka holoholo waapa, o na lede opio pu kekali? e 0 kaua e Ohva ke hele aku i ka holoholo waapa me Haku Ka,e « a e noho ae hoi au e heluhelu malani ai i keia kenka, aia hoi a keia ahiahi, alaila heluhelu pono aku au inun 0 kakou," wahi a Kakalina me ka minoaka ana iho "E kii 1 koloka puniehana nou, a mai poina i kou koloka hele ua ua jkeia aku auanei ka ua mai, ua makaukau mua oe aohe he pilikia ana." O ko 01iva olu ia e noho aku ana, o ka ae mai o Kakaliin laia e hele i ka holoholo waapa, nolaila holo aku la oia e k-ii i kona koloka hoopumehana ame ke kuka hele ua. aole no hoi i loihi aku, ku hou ana, oiai hoi ka Haku Kale i hala e aku ai no l:ahi o ka waapa me ka naau i hoopiha loa ia me ka olioli. Mahope iho o kona hooponopono ana i na kukini ma kahi o 01iva e noho mai ai. unuhi ae la oia i kona a kau i ka wah k ho-a ae la. a ke nu-a la ka uwahi, a oiai oia e knkali aku anr» o l:a mai o kona mau hoa holo waapa, pu?.na wale ae la no oia i keia' mau huaolelo: \AoIe i pau.)