Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 37, 12 September 1919 — Page 2

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

MAKEMAKE O PACHECO I POE MAKAUKAU

 

            "Eia au maanei he koo no ka aoao." O kela ae la kekahi o na huaolelo i paka ae mailoko ae o ka waha o Lunakiai Pacheco, ma ka po Poalua iho nei, oiai ka halawai a ka papa lunakiai e noho ana Ua wawalo hele ae la kona leo maloko o ua rumi halawai nei a oili loa aku la iwaho ma na paia like ole o ka hale oihana o na luna aupuni kalana malaila.

            He koo o P@checo no ka aoao, a ua hooia ae oia pela. Ma ka halawai a ka papa lunakiai o ka noho ana ma ka po Poalua nei a no ke ku pale ana hoi mahope o na lawelawe hana ana a F.C. Benvides, ka lunanui o na paka, ma o kona hoopau ana aku i kekahi mau Hawaii, i kona wa i hokohuia ai ma ia wahi ma ka la ekahi o Augate, ua hoike ae o Pakeko penei:

            "Eia au miaanei he koo no ka aoao. Aole ou huna ia mea maloko o ka ehelehele . Maluna o na ninau hookona like ole, he manaoio au e haawi waleia no na hana loke ole i na kanaka walen@ i holo mahope o ka hapanui o keia papa. Ina ua lawa ole ka makaukau o la poe kanaka, ke ku nei au maanei me ka makaukau @oa e kipaku aku ia laoa"

            A@a keia wahi i kahamahaia aku ai ana mau olelo e Lunakiai Hollinger @ana mau olelo:

            "Ke hauoli nei au i kou hoike ana ai la pela a no ka mea, e waiho aku @na au he mau ku-e no kakahi o kau mau hookohu i hana ai.''

"Ina pela ua pono,' i pane mai ai o Pakeko, "in a e hiki ana ia oe ke hooiaio mai maluna oia mau mea, alaila, e lilo no au i mea kakoo no ke kipaku ana aku ia mau kanaka. Ina aole e lawa ia mau Demokarata ika makaukau, alaila i mau Demokarata no ke hoopihaia, aku ma ko lakou makalua."

        I kela wa i olelo mai ai o Hollinger, ua hoea mai na kanaka i loaa ole ka uku no ka mahina o Augate a he mea e maopopo ae ai ka papa. Ma na mea a lana i hoike ae ai ka hookohuia ana o Benevides i lunanui no na paka ua hoopania aku la laua e ia, aka, ia la hookahi no ua halawai iho la laua me Ben Hollinger, a mamuli o ka hoike ana aku o Hollinger aole e hiki laua ke hoo-pauia ahiki i ka waiho ana mai o ka aha i ka olelo hooholo, no ka mea, e ku ana he hoopii kanawai ia wa, ua hoi hou aku la laua i ka hana. A oiai hoi aole a laua mau mea hana, a ua hoonohoia aku hoi he mau kanaka  hou ma ko laua wahi aka ua pinai mau no laua i Kapiolani Paka, kahi o ka laua hana, me ka hana ole nae i kekahi hana.

        Ua hoike ae o Pakeko i kela wa ua makaukau oia e hana i olelo hooholo nelike e kuia kela mau kanaka no elua @@ule, eia nac ua ku-e loa aku o Hollinger ia mea, me ka waiho ia ana aku oia kumuhana ma ka lima o ke komite waiwai.

        Ma ka hoike a Ben Hollinger, o keia kekahi o na kanaka i komo pu ma kela hoopii iho nei me Nahaolelua ma, a ua hoike pu ae oia, ua pau na mea apau i kanaka piha ia no ka mahina holookoa o @@@@@ a koe laua nei.

        "O ke kaulike ka'u i makamake ai e ike aku i ka hanaia mai, aole hoi o ke apakee ae. Ina ua ukuia kekahi poe, pehea hoi e ae oleia ai e uku aku i keia mau kanaka. Ua makemake au c waiho i keia mea i ke keena loio kalana no ka haawi ana mai i ka manao kanawai, eia nae aole he ae iki o ka papa, u nolaila, in a aole e ukuia ana keia mau kanaka, e hokomo aku ana au he hoopii e uku ia mai lauaa. ua makaukau loa au e hoolilo aku i kekahi o ko'u wahi uku mahina e loaa mai nei mai ke  kalana mai no ke kokua ana aku no keia hibia," i hoike ae ai o Hollinger.

 

MAIKAI KE KULANA O NA MEAAI MA KA HOIKE A BAIROS.

 

        Maloko o ka hoike a Komisina o na Meaai M. B. Bairos o ka waiho aua ne i ka papa ola no ka mahina o Augate ikeia iho ai ka oi ae o ka maemae o ka malamaia ana o na meaai i kuaiia maloko o ke kulanakauhale, a he mea ano nui no ia i ka noonoo ana. Ua komo pu maloko o na hale i nanaia na haleaina, na makeke kuai i'a a bipi, na hale puhi palaoa, na hale hana kanake ame na hale puhi palaoa, na hale hana kanake ame na hale e ae. He 63 wale no mailoko ae o 312 mau hale i nanaia i ikeia ka maikai ole o ka malamaia ana. Ua komo pu maloko o keia he 22 mau haleaina, he 17 mau halekuai a he 10 mau makeke kuai bipi. He eha poe kuai waiu elua halehana waimo@ona ame aikilima ame ekoli mau hale hana poi i a'oia aku e hoomaemae i ka lakou mau meaai. Mawaena o na meaai i nanaia, hoahewaia a i hoopoiAoia, he 448 mau kini bipi, 200 paona kamano paakai, 86 mau kini waiu kia, 2452 mau kini i'o puaa ame kai paa kai papapa, 60 paona kamano i kauia ka nwahi, a he mau kakini kini huani a mau meaai e ae.

        O kekahi o na meaai kupono ole e aiia maloko o keia mau wahi ae lo oia keia malolo nei:

        He mau kini meaai i loaa aku ua pehu na meaono i hanaia me na waihooluu e manaoia aku ai he huamoa kekahi oloko na nalo iloko o na pahu kamano paakai, na i'o bipi melumelu i hauna iloko o na pahu hau, piha na pahu e waihoia ai o na pai i na elelu, hamama wale iho no na pahu waiho meaai, ka lepo puehu maloko o na pahu me ka hamama wale no e komo ai ke nalo: na meaai iluna o ka papahele lepo, ka lepo oloko o na haleaina ame ka halekuku, ka piha oloko o ka haleaina me na popki meeau.

        Ma na makaka kuai bipi i loaa alu ai iaia na i'o bipi melumela a haana iloko o na pahu hau, na i'o bipi okaoka kupono e kiolaia, ua pilau kekahi hapa, iloko o ka pahu hau, a ma ke ano nui o kana hoike no keia mau wahi he kupono ole maoli no ka pono o ka lehulehu. Maloko o no halekuai i loaa aku ai iaia o na kiaha pepa inu wai ua paluaia ka ka hoonaia ana, oiai nae, hookahi no manawa e hoohanaia ai a kiola, puhi paka no ka poe kuai i ka manawa e kuai aku ai ika lakou mau meaai, loaa aku ke kamano paakai @lau iloko o na pahu, pela me na kini meaai i pehu i kupono loa e kiolaia, malama no nae na haekuai.

 

HALAWAI AKA EUANELIO, MOKUPUNI O OAHU.

 

        E noho mai ana ka halawai o ka Ahahui Euanelio Ahahuina o ka Mokupuni o Oahu, T. II., ma ka luakini o Waialua, Waialua, Oahi, ma ka la l@o Okatoba, 1919 ahora 9 a.m.

                 JAS. K. LOTA, Kakauolelo

        No ka paa ana o Uyeno Ginoske, he Kepani hana okelohao a laweia ae i ka halewai e hoopaa ai ma ka auwina la Poalima aku nei no ka haawi ana ae iaia i ka Ilamuku Amerika, he mahalo nui ka i kaaw'ia ae i na Makai Poaha ame August Correiro, no ka paa ana he 525 galani saki i hoawaawaia i loaa aku ia laua mauka loa o ke awawa o Pauoa.

        Ua lao pu aku ia laua ka ipuhao puhi okolehao, a ma ka laua eli ana i ka lepo i loaa aku ai ewalu mau barela okolehao. Penei ka moolelo e pili ana i keia paa ana o ke Kepani.

        He Kepani o Fujita ka inoa ka i hopuia a laweia ae i ka halewai e hoopaa ai no ka malama ole i kana keiki. Mahope koke iho o ka hora 2 o ka auwina ka Poalima ua hoea ae la o Ginoske i ka halewai a noi ae la i ka oihana makai e ae aku iaia e ike ia Fujita. Ua aeia mai kana noi, a oiai lana e kamailio ana ua lohe ku la ka Makai Careiro i ko laua kamalilio mai i ka oko lehao.

        I ke Kepani i hoi aku ai ua noi aku la o Carreiro ia Poaha e pii laua iuka o Pauoa no ka huli ana i kahi hana okolehao. Ua nui ka laua wahi o ka huli ana iloko o ka ululaau a un aneane maoli laua e hoopau i ka huli ana a hoea aku i ka hora 4 o ia auwina la.

        Mahope aku o ka hale o Fujita he lua nuii eliia a iloko o ia lua i loaa aku ai e elima mau barela saki i hoewaawaia, a ma kekahi wahi hou ae a laua o ka eli ana he ekolu mau barela hou i loaa aku. Ma keia manawa ua kahea mai la ka ke keiki a Fujita ia. Poaha e hahai aku mahope on a no ka hoikeike hou ana mai iaia i kekahi. mau barela saki. Ua hahai aku la o Poaha mahope on a a mahope mau ua hoi hou mai la oia.

        "Heaha keia pilikia, e ke kakiana!" i ninau aku ai Carreira. "Heaha auanei kau, ua alakaiia aku nei au e kela wahi keiki lapuwale i kahi o ka hale meli, a ua kikiia mai nei au e ka meli," wahi a Poaha

 

LULUIA HE LAAUMAKE MALUNA O KA MEAAI

 

        I ka Hope Lunanaua o na Meaai Fred Schultze e kaahele ana ma na wahi apau o ke kaona, a i kona hoea ana aku i ka haleaina e ku nei ma ke alanui Moi Akau, helu 125, ike aku la oia i kekahi pahu hau ua luluia iho ohana me ka laau hoomake naonao a maluna kekahi o ka i'o bipi e hoomoaia aku ana no ka haawi ana aku i ka poe e hele aku ana ilaila e ai ai. Mahope o kona nana pono ana ua hooiaio iho la oia i kana mea i koho ai he laau hoomake naonao.

        Ua ninau koke aku la oia ia Akowai no ke kumu o kona haua ana i ka pauda maluna o ka pahu hau a maluna hoi o ka i'o bipi, a ma ka pane a Akowai, i hana kaoia pelai ole e pipili aku ka naonao i ka meaai, a he mea maikai loa hoi ia, pela kona manao, no ka malama ana i ka maikai o ka meaai. Ia manawa ua kauoha koke ia aku oia e ka lunanana meaai e kiola i na meaai i luluia me ka pauda, a na Schultz ponoi i hoomaemae ialoko o ka pahu hau ma o kaua kauoha la.

        Aole no ka keia o ko Akowai a'o mua ia ana, aole no hoi keia o kana hewa mua loa ma ke kue i na rula hooponopono a ka papa ola, no ka mea, he elima ka manawa aku nei i hala kona a'o mua ia ana, eia nae, iloko o ka lehulehu o kona a'oia ana ku, hana mau no nae.

 

HOIKE O EBEN LOW I KONA MA NAO IMUA O KA POE KALEPA

 

        (Mai ka aoao Ekahi mai).

        Ma kela haiolelo a Eben Low ua hoike mai oia he loaa wale no iaia kekahi ano i'a ma ka makeke i ka 25 keneka o ka paona, oiai ka e kuai ia ana ia ano i'a i ka poe ilihune ma ka 45 keneka o ka paona.

        "Ihea ana e loaa ai kau i'a e Eben Low no kela makeke" wahi a ka ni nau i waihoia aku ai imua on a.

        I kela wa no i hoike mai ai oia, eia he nui o na poe lawai'a kuokoa i loaa hoi na waapa; ma kana hoike, i ka wa e loaa ai o ka i'a a keia poe aole e hiki ia lakou ke lawe mai i ka makeke e kuai ai no ka mea aohe he makemake ia o ka lakou i'a e na hui kuai i'a o ka makeke, a malalo oia kumu eia lakou ke kuai nei i ka lakou aku i ka hui Kinii'a me ka 5 keneka o ka paona Eia ke loaa nei i kela mau hui he 150 tona aku o ka mahina no kela kumu kuai, a i kekahi wa i hala ae nei he  3000 aku i inoino i kahaone ma Kahana, no ka mea aohe mea nana e kuai."

        "Maloko o na makeke i keia la eia ke kuaiia nei kela i'a no ka 17 a 20 keneka o ka paona. Mamuli o keia mau mea a'u e ike nei i keia wa, ua he'e maoli na poe ilihune a pilikia maoli; nole keia he mau olelo haanui wale iho no, aka, he mau mea oiaio maoli keia i loaa mai ia'u ma o ko'u ike maka ana maloko o kekahi mau home. Aole e hiki ia lakou ke kuai i lole no ka lakou mau keiki no ka mea ua pau loa aku la no ka lakou mau wahi kenikeni i ka hooliloia, no na meaai.

        "Heaha ka laau lapaau no ia mea O ka makeke o ka lehulehu wale no.

        "I na la i aui hope aku nei, ua lulu ae kela ame keia he $125,00 no ka Y.M.C.A., he $50.00 no ka moku Hawaii; he $15,000 no kekahi halewaapa; nokeaha mai ke kumu. No ka hoike ana ae hoi i ko lakou hoihoi e kakoo mahope o na hana hoohoihoi o ka lehu huel. Aina e lulu ana kela ame keia a loaa ka huina o $50,000 he hulu ana ia no ka pono laula o kela ame keia. Ua hoike mai he heluna nui o na Hawaii ua makaukau loa lakou e lulu ma ka hookahi dala i wahi e loaa mai ai o kela waihona.

        "Eia au ke paio hookahi nei maluna o keia ninau, aka, o ka paio hookahi ana aole ia he mea e lanakila ai. He mea pono e loaa i hui lloaa ai ka ikaika ame ka holopono o na hana, a o ka holopono ana o ke aupuni no ia.

        "Ua manaoio loa au ma o ko'u lilo ana i luna aupuni, he hana pono na'u ka lawelawe ana i keia hana. Ua makemake mua au e hana i keia hana he makahiki i hala ae nei, aka, in a au i hana i keia haua ia wa, in a ua kapa mai ka lehulehu, no ko'u makemake e lilo i lunakiai, a i ole ia, i meia paha , oia ke kumu o ko'u hana ana ia hana i loaa ai on a maunu kii baloka. Nolaila au i kali'ai. I keia wa, owau kekahi luna aupuni, a nolaila au'e hana nei i keia hana, aole ma ke ano paani politika,"

 

HE HOOMANAO ALOHA NO ANGEGLINE KAHANANUI BROWN.

 

        E Solomon Hanohano, Aloha oe:-E oluolu hoi oe e haawi mai i hauwahi rumi kaawale o ka kakou hiwahiwa no ka'u wahi puolo walohia a nana hoi ia e kukini mama aku ma na kaiaulu kaulana o ko kakou aina aloha, i ike mai ai na kini makamaka, na ohana, na lehulehu ame na hoaloha e noho ana mai ka oili ana a ka la i Kumukahi a ka welo ana a ka la i Lehua.

        I ka huli ana o e kan, i ke kani ana a ka moa, i ka moku ana o ka pewa, i ka palena ana o kaiao i ka aneane ana e wehe mai ke alaula o ka Halema'i Moiwahine, i pauaho mai ai ka'u kaikamahine aloha, Mrs. Angeline Kahananui Brown, i keia ola ana, a oili pulelo aku la kona uhaue, a waiho iho la i ke kino na'u me ka ohana ame na hoaloha e uwe paiauma aku ma keia aoao o ka miliwai eleele o ka make. Auwe, aloha ino kuu kaikamahine hele Ioa!

        Ua hanauia kuu kaikamahine mai ka puhaka mai o kona makuahine, Mrs. Malaukalua Iona ma Kamoiliili, ma ka Ia 4 o Iulai, 1888, a ua piha iaia na makahiki he 31 ma ka la 4 iho nei o Iu lai i hala aku la, me hookahi mahina me 26 la o kona hanu ana i na ea o keia ola ana, a hala wale aku la ma o.

        Us haalele iho oia mahope nei  he makuakane, he kaikuaana, he kaikunaue he kane ame na keiki elima ame na uncles me na aunties he nui wale e uwe paiauma aku nona mahope nei.

        He wahine lokomaikai oia, he heahea i ka poe apau e kipa ana ma kona home. He wahine aloha kane oia, he aloha no hoi i kana mau keiki.

         He hoahauau oia no ka Ekalesia o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei ma Waikiki, i ka wa i komo ai kona makuakane J.W.Iona i ja Ekalesia o Iesu Kristo, oia kekahi i hoopamaikaila i ka la 16 o Nevemaba, 1895, i ka ehiku hoi o kona mau makahiki.

        I ka wa i lilo ai kona makuakane i peresidena no ka ekalesia lala o Waikiki ua hoouluia na halawai hoeueu in a Manoa, Kamoiliili, Waikiki, Palolo, Waialae ame Maunalua, a pela hoi ma na Kalihi e hele wawae ia ana keia mau wahi loihi, oiai aohe i holo ke kaa uwila ia mau la, he mea ole ia lou i ka piha i ka uhane o ka manaoi, i ka ke Akua hana ia mau la; o kuu Angeline Kahananui pu no kekahi me makou ia mau la, e hele ana, e himeni aua, e haiolelo ana i ka ke Akua olelo ia mau la me ka hilahila ole, a pela no ahiki i Maui Hikina, oiai i ka hoouna misiona ia ana o kona makuakane i ka makahiki 1910, ua hoouna pu ia kona makuahine i misiona wahine no na hui manawalea o na wahine ma ka mokupuni o Maui, me Lilia Beni Koholua, kona hoa.

        O kuu Angeline pu ke@@hi me kona mama, a i ka hookuu ana o ka misiona a kona mama, ua noho oia me a'u kona makuakane ahiiki i ka hookuu ana o ka'u misiona, a hoi mai la maua no ka hui nui ma Laie, iloko o Aperila, 1910.

        Nolaila, oia kekahi kaikamahine iloko o na hana a ke Akua, a ke hopo ole nei au ke olelo ae aole ia e nele i ka ukuia mai e kona Haku aloha.

        O ke kumu o kona make ana i kahaia e ke kauka iloko o ka haukapila, ma ka opu, a laweia ae ke keiki a humu hou ia kahi i okiia ai. Okiia i ka la Sabati, 24, a ma ka wanaao Poalima, hora 3:15 i haalele mai ai oia ia'u ame kana kane, a ma ka la sabati Aug. 31 i hoolewaia ai kona kino mai ka hale waiho kupapa'u aku o M.E.Silva, ahiki i ka ilina kupapa'u o Kamoiliili, a hoomoeia aku la kon kino no ka hoomaemaeia ahiki i ka wa e wawalo ai ka leo o ka pu a ke Akua, o ia auanei ka wa e hoi hou ai kona uhane e hui pu me kona kiuo, a o ka poe make iloko o Kristo ke ala e mai.

        I ka hooki ana iho i keia hoomanao walohia no ka makou mea aloha, ke haawi aku nei makou i ko makou mahalo i ka poe i hui pu mai me makou i na hora o ke kaumaha, a pelu pu no hoi i ka poe i haawi mai i ka lakou mau poke pua, a ke pule nei makou i ke Akua mana loa, Nana e kokua a hoopomaikai mai ia oukou apau loa, me na hoopomaikai a ke akua e haawi mai ai no oukou, a pela pu no hoi makou e pule nei i ke Akua mana loa, e hoopomaikai pu mai i ka poe nana i eli i ka lua o ka makou mea aloha. O makou iho no me ka luuluu,

 

        J.W.IONA,

        JACOB BROWN,

        JOS. LUAHIWA,

        MIRIAN K. LUAHIWA,

        GEO IONA,

        MYRA HELELUHE,

        MISS MARIA K. IONA.

Kamoiliili, Sept. 3, 1919.

 

        LONDON, Sept. 7. Ekolu haneri koa oloko o na regimana o warwick, Berkshire ame Glouchester i hopuia ma kekahi manawa kokoke i hala se nei no ka hoole ana i ka hoolohe i ke kauoha e holo aku maluna o ka moku no Palani. O na koa i hookuuia ke poe koa kahiko ke hapanii o lakou. Ua hoole lakou i ke kau aku maluna o ka moku a holo mamuli o ko lakou loke ana e hoounaia aku ana lakou uo keKai Eleele mahope iho o ko lakou hoea ana aku no Palani, oiai nae ua loaa mai ia lkou na hooia ana aole hookahi o na koa e hoounaia aku ana i Rusia, koe wale no na koa pualu e makemake ana e holo.

 

LAWELA AKU E McDUFFIE MA KE ANO KUPONO OLE.

       

        Ma ka Poalima aku nei i hala ka pahola ana ae o kekahi lono no ko ke Kapena Makaikui MiDuffie nana ole ana ae i ko ke kiaaaina o Hawaii mana, i ka manawa ana o ke lawe ana aku nei i kekahi kaikamahine Pake i Kapalakiko i makemakeia mai ai e ka oihana makai maaiola e hoihoi aku; o Chan Soo Wing ka inoa o kela kaikamahine a nona na makahiki he 23. Ua kupale ka Hope Makaikui John Kellett no keia hana a koa poo ma ka oihana ma kana hoakaa o ka Poakolu aku nei i hala ma o kana olelo ana ae he palapala kekahi e paaia ana e McDuffie no ka lawe ana aku i kela kaikamahine mai Hawaii aku nei no Kapalakiko i kakauinoaia e ke kiaaina o Kaleponi, maloko o ia palapala e haawi ana i ka mana ia McDuffie e lawe aku i kela kaikamahine mai Honolulu aku nei.

        Ma ke kanawai ua koiia na palapala apau e hoihoi ana i kekahi e apono muaia ia, e ke Kiaaina, eia nae, i kulike me ka moolelo e pili ana i keia aohe ka he manawa i noiia ae ai ko ke Kiaaina apono ana, aohe no hoi he wa i kukakukaia ae ai e ka makaikiu McDuffie me ke kiaaina maluna o keia hana. O na palapala wale no a ke Kiaaina o ke hoike ana ae i laweia aku ai imua on a no kane apono ana mai oia na palapala e pili ana ia Baldwin a i hoihoiia aku ai i Seattle.

 

HE HOALOHALOHA NO MRS. LUCY KEAWEIWI

 

        Mr. Soomon Hanohano, Aloha kauai He malihini au imua, ou, aka o ke aloha wale no ka mea nana i kono mai, ia'u e noi aku i kou ahonui i kaakolu ia me na maawe gula o ke aloha, no'u hoi kekahi weahi keena kaawale o ka kaua hiwahiwa no ka'u wahi ukana luuluu a ka puuwai, puolo kaumaha hoi a ka lihilihi maka, nau hoi ia e hoike aku i na kupuna, na makiia hoi ame ka ohana ame na hoaloha, mai ka la puka ma Ha'eha i Kumukahi a ke kaohi ana a ka la i ka mole o Lehua, ma o kau elele aka'i nama ala, au hoi e ha'i iho ai, o kuu hanau mua i aloha nui'ia, ua hala i ke ala a mukumuku a Kane; ua hookoo hoi i ka pili aua mo makou, kona mau pokii ame ko makou mau makua e u aku nei nona, no ka mea ua puanuanu ka hale kanaka ole, ua mehameha, ua pa'ia na pepeiao, aohe lohe mai i ka leo ulono aku a makou kona mau pokii. Ae, aloha, aloha wale kuu kaikuaana, i ka nani o Waihinu i ke kaha o Kau, i ka wai o Kaao ke lele ae la hoi mauka o Auaulele, lele no ka ano'i ame ka halia, lele pu no me ke aloha o kuu kaikuaana. Walohia wale!

        Ae, aloha kuu hanaumua, i ka ai uwahi ole o ke kaona nei, ke homanao ae i ka uluwehi o ke kapikala nei; aloha ka holo a ka otomobile i ka home hoi o ka leo o ka pila, he wai ua lana malie la, no kuu hanau mual he aloalo kuaua hoi no Kewalo i ka lihikai hoi o Kalia he wahine aukai hoi no ka nuku o Mamala i kahi nalu powa malu o Kepo i na ki'oki'o wai o Kakaako. Luuluuwale!

        Ua hanauia kuu kaikuaana Mrs. Luey keaweiwi ma Waiokiau, Kau, Hawail, i Dec. 14, 1893, mai ka puhaka mai o ko makou luaui makuahine. Mrs.Keliihue alakaihu ame ko makou luaui makuakane Samuel Alakaihu he eha ko makou nui. a hala aku la oia ma ke ala a ko makou luaui makuakane i hala e aku i ka po, a koe iho la makou ekolu me ka luaui makuahine o makou, e hapapa hewa ana i ka ai kaulana o kuuaiana i na makaokeahi he hapuuu, puua I ke aloha o kuu kaikuaana ame ke aloha o kuu papa. Lihiliha wale!

        A i kona koea ana no ke kaona nui o Honolulu nei, loaa iho la kona makua kupono a no makou no oi apau. Ua mareia iho la oia me William Keawe iwi o ke Alanui Cumming, Kewalo, ma Oct. 6, 1911, a kii mai la hoi na lima palanehe o ka make a lawe aku la i kana o ka hanu ma na hora poelee'e o ka ahi ahi Poaono, June 21, 1919, hora 9:30, ma ko'u wahi e noho nei Alanui Richard, a hookoe iho la i ke kino na'u no ka lawe ana aku no kahi mau o na mea apau.

        Ma ke Sabati, June 22, 1919, hora 4 p.m. i ka'i aku ai oia no kana huakai hope loa malalo o na lawelawe ana a .E. Silva, a o ka ohana ame na hoaloha ma kana huaka'i no kona wahi e hoomaha ai no ka wa mau loa, a maloko o ka pa ilina o Kawaiahao i hunaia iho ai kona kino, malalo o na Jeo pule hoomaikai a na makua o kuu hoomaua o na La Hope Nei. Ko iho la ka olelo a ko kakou Hoola pana'i, "Mai ka lepo mai no oe, a e hoi hou aku no oe i ka lepo," O ka'u mau hoomaikai no na poe apau i komo pu iloko oka huakai o kuu hanaumua ame na makana pua a'u hoi e noi aku nei ia oukou, e lawe aku i ka'u mau hoomaikai pakahi apau e papahi iho maluna o oukou pakahi a pau loa.

        Me na keiki oniu hua medala ko'u welina pau ole, ame oe hoi e Mr. Lunahooponopono ko'u hoomaikai.

        Owau iho no me ka luluu,

                 MRS. ROSE PAPA.

745 Richard âme Queen Sts.

        Ma ka Poakahi nei ka hoomakaia ana e ninaninau kekahi poe noi laikini la paau, he 12 ka'nui no ko lakou aponoia e lilo i mau kauka lapaau a mau kauka kaha a mwaena o ia heluna hookahi wahine i moi ae i laikini.

 

O KO SIBERIA MEA NELE LOA OIA KA LOLE.

       

        I kulike me ka Kauka Scuder mau mea o ka haiolelo ana ae maloko o ka halepule o Kaukeana me ke ahiahi Sabati nei o ka pono aahu ka mea nee loa maloko o Siberia. he paakiki loa ka loaa o ia mau pono malaila. koe wale no a ma ka Ahahui Ke'a Ulaula aku e loaa ai; i loaa keia ike iaia no ka mea, ilaila oia a ikemaka . Wahi ana, ma ka manawa i komo aku ai o Amerika i ke kaua nui o ke ao ma  Europa e noho ana oia ma ke ano he kahuna pule no. kekahi halepule maloko o he kulanakauhale o Tokio, a malaila aku oia o ka holo ana no Siberia no ka ha na pu ana me ka Ahahui Ke'a Uiauka.

        Aole e hiki e loaa ka lole i ke kuaila ma Siberia, wahi hou ana , no ka mea. aohe ka he mau halekuai malaila. koe aohe nao he hiki i ka ahahui ke kuai aku i kana mau pono aahu , eia nae baawi ana aku ma o a maanei ma ke ano kuapo no ka hana. He maikai ka ka malamaia ana o na kauaka maloko o ke kulana kauhale o Vladivostok, a o ka haawi aku i ka ai ma kela ame keia wahi. Maloko ka o Omsk ua loli loa ae na ano o ka noho ana malaila. Ma keia Sabati ae e haiolelo hou ai o Kauka Scudder maluna o ke kumuhana e pili ana i na ninau e pili ana ia Rusia.

 

KA HUAKAI MA KA LEWA NO KAUAI.

       

        Ma kekahi manawa o keia mahina e lele aku ai ka mmokulele mua loa no ka Mokupuni o Kauai, maHope iho o ka holo ana aku o kekahi mau aliikoa o ka oihana kaua no ka Mokupuni Kihapau no ka nana ana i kahi kupono no ka mokulele elana ai. Mai ka manawa mai o ke ikeia ana o ka holopono o kela lele ia anai Hilo a hoi mai he mau mahina aku nei i hala, ua lilo ka Mokopuni kanaka o ka oihana lele i ka lewa, oia kahi i koe e lele aku ai a o ka puni no hoi ia o na mokupuni i ka leleia.

        No kekahi manawa aku nei i hala ko ka Lukanela Konela B. M. Atkinson Noho ana maloko o ka halemai o ka oihana kaua no ka inau a ua hoi hou ae nae oia no kahi o ka hana a me he mea la  iloko o kekahi mau la kakaikahi i koe e holopono loa ai ka hoomakaukau ana no ka lele aku i Kauai.

        Mamua nae o ka lele ana aku ua ikeia he mea pono e hoouna mua ia kekahi mau aliikoa i Kauai maluna o ka mokuahi no ka nana ana i na awakumoku kupono no ka mokulele e lana ai.Ma ka mea maopopo loa mamua o ka pau ana o kela mahina e hanaia aku ai ia hana, ke ole e loaa me kekahi mau kumu alalai, elike maka holopomo o ka hana e hoolalaia mai nei.

 

KE NOI A KA POE OLOHANI I KA PAPA O KA OIHANA KALEPA.

       

        Ma ka Poakahi nei i hoea ae ai kekahi komite a ka poe olohani o na hale hana hao i alakaiia e E. J. Mahoney, ke kanaka hoohheehao no ka halehana hao Honolulu, imua o W. McGonagle o ka halekuai laau a Benson, Smith & Co., a noi ae la e hana aku o McGonagle i ka mea e hiki ai e loaa mai ka aeia no ko lkou loea kino ana ae mamua o ka papa oihana kalepa o Honolulu no ka waiho ana ae i ka lakou hoopii iua o ia papa.

        O Mr. McGonagle kakahi lala o ka papa alakai oka oihana kalepa, ma ka noho ana oka halawai kuikawa a ka papa alakai ua palua ka ka Mr. McGonagle waiho ana ae i keia noi imua o ia papa ma ka Poakahi nei. O kekahi ka o na lala o ia papa ka  hoakaka mai i koua manao oiai ka oihana kalepa, ma kekahi auo he kino ia i kukuluia no ka lehulehu, eia  nae , he kino hookahi wale no ia nona ua lala i hoohuiia ua pili aku me na hui e noi ana no ka lili ana i lala. Ua ku ka ahahui kalepa, wahi ana, no na pomaikai o keia wahi, aka, aole nae oia i ike heaha la ka ka poe olohani mea i manao ai e hanaia aku e ia ahahui.

        Ua olelo ae o McGonagle i kona mao popo ole mamua o kekahi poe lala e ae o ka papa alakai maluna o keia kumuhana, o ka ka poe olohani wale no o ka hoike ana mai iaia, "he makemake lakou e waiho ai i ka lakou hoopii imua o ka k papa kalepa."

        Mahope iho ua waihoia ae ke noi a ka poe olohani i kekahi komite, o kana hana wale no oia ka hooleohe ana i ke noi a ka poe olohani, a e waihoia aku ia noi ma ke kakau. Aohe i hoamanaia ke komite e hooholo i kekahi mea, o kana hana wale no o ka hoolohe i ke noi alaila wai ho ae imua o ka papa alakai.

 

NA LEKA KII OLEIA MAI E WAIHO ANA MA KA HALELEKA AHIKI I SEPT. 6, 1919.

 

Aiipia, Mrs Sam P

Apiki Jr., Stephen

Ale. Joseph

Hookano, Miss Kinau

Hulu, Mrs H

Hao, Mrs Matilda

Kaeha, Mrs Alice

Kailihiwa, Kowiki

Kauhi, Miss Daisy

Kauhi, Sam

Kaulia, Miss Annie

Kahikina, John

Kahue, Miss Alice

Kahikina, Keoniana

Kalani, John

Kaluakia, Julia

Kaha, Mrs Rachel

Kamakaea, Robt.

Kamaka, Ben

Kamahalo, Joseph

Kamaka, K

Kane, David

Kawahalama, Josia

Kawailiula, Mrs J L

Keawe, Mrs Malia

Keawe, Mrs Helen K (2)

Keawe, David

Kepa, Samuel

Kealoha, Joseph

Keanini, Libbe

Keakahiwa, John

Kelokila, Mrs Kapeka

Keawe, Mrs Mala

Keawehaku, G K (2)

Keawe, David

Kekoa, Benjamin

Kipu, Mrs Mary

Kupa, David

Kupau, Solomon

Kukailani, Mrs Keakahiwa

Kuapahi, Jno.

Lamaku, Paul

Lii, Frank

Lahaina, Miss Helen

Mahuka, Mrs J M

Moiliili, Mrs Kaahanui

Moepono, Mrs Noikulani

Maikau, Mrs Kalai

Makana, Mas. Sam

Mahoe, Mrs Moses

Namaka, Mrs Bernice J

Naeole, Ed.

Nhaku, Miss Elizabeth

Naumu, Mrs Iwa

Pili, Kanui

Ponano, Steven

Paaluhi, Eddie K

Pae, Julia Wela

Wahineokai, Mrs Hana

Wahineaukai, Mele

Paniani, Miss Emily

        E ninau ma na leka hoolahaia, ke kii mai.

                                    D M. MacADAM, Lunaleka.

 

KUU MEA ALOHA, JOSEPH IOKEWE PETER, UA HALA.

 

        E Mr. Solomon Hanohano, Aloha @@@ E ae mai hoi ia'u e haolaana aka me ee no ka'u wahi paolo waimana luuluu o ke aloha kane, i haalele mai ia'u a hele hookahi aku la i ke aa hoi ole mai, nau hoi e uwila ae ma na kihi eha o ka honua, i ike mai ai na ohana, na hoaloha, na kini ame na makamaka o kuu mea aloha, oia o Joseph lokewe Peter, ua hala.

        Ae, ua hala, ua nalo na maka o kuu mea aloha, ua moe aku la i ka moe mau loa; ua kuu iho la ka luhi o keia ola ana, ua pau hoi ka ike ana i na ahaeha ame ka inea o keia ola kino ana. Auwe kuu kane aloha e, kuu koapili hoi o na la i hala, ka makua hoi o kuu ohana ame a'u ame ka luhi a maua i haalele ia iho la he elua wale no makahiki. Auwe kuu kane hele loa e!

        Ke hoomaikai nei au i ke Akua mana ioa, Nana no i haawi mai a Nana no i lawe kau la. Luuluu wale au i ke aloha o kuu kane hele loa e!

        Ma ka la 10 o Augate, 1919, halawai iho la oia ma o ka eha ana o kona wawae hea i ke kaaahi huki kala ma Wahiawa. Ua keleponaia mai la au ma Waialua nei e hoi koke aku au i Wahiawa, a hoi loa maua i ko maua kome ma Honolulu. Ia'u no nae e hoi la ahiki i kahi o kuu kane i manao ai e hui ana au me ia, ua hoike mai la kekahi mau hoaloha ua poino ia kuu mea aloha a ua lawe ia ma ka haukipila o Leilehua. Pau iho la ka manaolana no ka hoi loa no Honolulu. Lele iho la au mai ko'u laa ak, a hoikeia mai la ua lawe loa ia aku la kuu mea aloha nona ia mau hora, oiai aole au i ike i kona eha. Kii aku la au i otomobile no'u ame na ohana keiki a uhai aku la mahope on a ahiki i ka haukipila ma ia po, hoea aku au ma ka aoao o kona moe me kona hoomaopopo ole mai ia u a kau hou ma ke kaa no ko maua home.

        Ma kekahi la ae ua hele hou aku no au me kakahi mau hoaloha no ka ike ana iaia, akahi no oia a hoomaopopo mai ia'u i ka'na wahhie, a kamaiiio pu no makou me ka.igaikai, a.koimai la ï.makou.- Ma ia ahiaR ana iho hele hou aku jla no au, a hoea aaa uo kona kai kaina, Frank. Kealoha. a kamaiiio pu po me ia me ka maikai. Ma kekalii la ae hoea hou aku no au, pane mai la 1 kane ia'u e hoi itia maua i k,o home, iia hoole aku au i ka makemake o kiiu kane, oiai oia malalo o ka mana

        ke kauka ame kpua mau hakuhaoa, oiai no nae bia e hookikina mai ana ia'u e kii i kaa ahiki i ko'u hooko ana, a ua hoi mai la maua ma ko maua home ma ke ala nui Liliha, a ma, kekahi la ae ua olelft hou mai la np oia ia n e hoi loa mai maua ma Waialua, malalo o ka Dr. Wood hooponopono ana. I ko maua hoea ana mai ua hoike aku la oia i kona haku hana ia Harry Denison rna Honolulu eia oia i Waialua nei a o Dr. Wood konn kauka; ua hoea kiuo mai la oia me O.car Cp i kekahi la ae. Ma ka la 28 o Augate kii ia mai la oia no ka hpi ana i ka haukipila no ka humuhu-mu ana i kona wawae, me ke oia ma kai a 'u e manao ole ai he poino e hoea mai ana. Ma keia ahiahi ua olelo mai la oia ia'u e haipule maua, ua hooko ia iho la kona. makemake a hooma-ka mai la oia e olelo i koua mau manao ia'u.

"Dear, ina au e hoomoesa i ka laau a moe loa aU, lawe loa oe e hoomaemae ia'ui

Honolulu, apau hoihoi oe e hoomoe ia'u me ko'u mama. E waiho oe

        I hookahi la no kuu poe hoaloha e ike ai ia'u." Auwe kuu kane aloha el Ñ

I ke ao arta ae o kekahi la, a o ka la hoi a kuu kane i manao ai e ko ana ia manao ona, ua kamaiiio hou mai la no oia ia'u ia mau olelo, a olelo hoiy mai la fl 'u e malama pono oe i ka luhi & kaua. Ua hoea mai la ke kpuka me kekahi mau kokua a lawe ia aku la oia ma ka mancle, a iaia e lawe ia ala hoo-ipuka hou mai la oia ia'u i kana olalo ippe loa,     ''E pule oe no'u." Hoi aku'la aii ma ka aoao o ko maua moe a hdo-maikai iho la au nona oiai oia e hoomoe -ia ana -i ka laau

He hapalua hora a oi ua hoihoi hou: ia 'mai la oia me ka hanu oia no iloko o kona kino, a e kali ana au no kona ala iae mai kona biamoe mai, a he hora mahope iho boomaka ae la oia e onioni ae, e ka ana kona mau lima ma o a maanei me ke ku kiai ana o na nursei ma kona mau abaot a ia 'u hoi ma ke poo o kuu rttea aloha e hea ihofana iaia me kona. opo paha aole paha.

        He iho la au ma na pepeiao o kuuj kane "aloha,, ala ae ia no kona mau maka a upoi iho la no; kahea hou iho la no au iaia,- ala ae la no nana ae la no ia'u a o ,kona upoi loa iho la no ia i; kona mau maka, lele loa ae la kona hanu a moe maiie iho la bfa me ka, ,oni ole ae, a ilokp o ia mau hora ua hele mai la au a kupouli ka noonoo me ka maopopo ole o ka'u mea e hana ai i,kr kino o kuu mea aloha, ua ko'u niau waimaka no e helelei.

Ma ka Poaono ac, hora 5 p. m., ua waiho ia mai la kona kino ho ka ike hope ana iho a'u, kana wahine, ka ma ua luhi, koua mau makua, ko maua mau hoaloha ame ka lehulehu no ka ike ho pe loa ana iaia, a ma ka liajule ae. hora 2 p. m., mahope o ka haipule ia ana e ka Rev. A.'akea, ua ka'i mai la ka huaka 'i no ka - hale hoplulu kaaahi a (loaa ke kaa i haawi jnakanaia mai e ka | hui ´".ª.!,? no ka lawe ana aku i kona I kvno "rnif kn         ;no k´nia home la-

ma Waiau. Na ka Rev. Kamau i hoo

 

HE HANA NUI KA HOIKE HUI O A KULA SABATI

        Solomon Hanohano, Esq; Lunahoopenopono o ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:_Ua ike iho au ma ka Hoaloha ame ke Alakai o Hawaii e kalahea ia ana na Kula Sabati o ka Paeaina ho lookoa no ka hoike hui ana ma keia kulanakauhale i keia makahiki ae, ka manawa like e malamaia ai ka iubi le no ka piha ana o hookahi haneti makahiki o ka hiki ana mai o ka pono i Hawaii nei. Ke manao nei au o ka papa hooko o na Kula Sabati, ka mana piha e noonoo ai ma keia kinau hala na ka peresidena ame alua laia o ia ke komite nana e noonoo ka pono ame ka pono elike me ia i hoola haia.

        O ka ninau nui ma keia honolulu ana, o ia keia, nawai e malama i na Kula Sabati i ka ai, i'a ame kahi e moe ai! Ke pii nei na meaai i keia manawa mamua o ka wa kaua aku nei na meaai i keia nmanawa mamua o ka wa kaua aku nei, a pahea ana la i keia nee ana aku! He mea pono oukou e na kuaaina e noonoo i keia ninau. O ka oi loa nae o ka pono, e akoakoa mai ke komite hooko o na Kula Sabati o ka Paeaina a noonoo pu no keia kumuhana ano nui.

        Owau iho no, me ka haahaa.

        PETER N. KAHOKUOLUNA,

        Haumana, Kula Sabati o Kawaiahao.

 

MAUI NO KA OI HOI NELE KO KAUAI MAU KEIKI

 

(Mai ka aoao Ekahi mai).

        Ma ka puni ekolu mai, ua ano inoino maoli ka noonoo o ko Maui mau keiki ma ka nana ak ua ke anaina mamuli o ko lakou hoohokaiia ana i ka aipuni ole oiai hoi na keiki o ka mokupuni ailila i ahai mau ae ai i ka popo me ka loaa ana ia lakou o hookahi aipuni.

        Ua hahana maoli no ka paani ana a na aoao a elua, a in a paha he like ka holo o na lio o ko Kauai mau keiki elike me ko Maui, ina paha ua hoi wale ko Maui mau eu. O Malina me Spaulding ,oia na keiki makaukau loa o Kauai, no ka mea ia laua i loaa ai na ai puni he eono, a in a he kokua iki mai kekahi o ko laua mau hoa iho, aohe la hoi he olelo ana. Ma ko Maui aoao hoi o Collins ame Ed. Baldwin aku.

        Mamuli o ka lilo ana o ka lanakila o ka hookuku ana i ko Maui mau eu, ua lawe ae lakou i ka inoa moho o Hawaii nei.

 

HE HOOLAHA WAIWAI

 

        Me keia meapaahana e hiki ana ia makou ke heluhelu i kou mau maka elike me ka buke.

        O Dr. Thompson, ko Honolulu kauka nana maka i kaulana, aia oia i keia manawa ma ke ALANUI PAPU, Helu 116, Kuea Pantheon, aole oia e hui pu hou aku ana me kekahi halehana maka ma nei mua aku e hoohana ana i kona inoa.

        Ina he pilikia kokou mau maka, a i ole, na maka aniani paha, e hoomanao i keia wahi hou, ALANUI PAPU, Helu 1116.

        O Dr. A. L.Brown i hui pui pu ai me A.N.Sanford no kekahi mau makahiki lehulehu ua hui oia me Dr. Thompson i nei ma nawa.

        E noho mau ana i ke alo ka mea unuhiolelo Hawaii

BROWN-THOMPSON OPTICAL CO. 1116 FORT ST. Pantheon Block

Aohe mau halekuai lala a mau akena paha a Dr. Thompson.

maikai hope a uhi aku ka lepo maluna on a no ka wa mau loa. Auwe kuu kane aloha e! Ua hanauia mai oia e Kahikhikuokalani (w) ame Kaanunualunalilo (k), ua hala mua laua, a ua lawe hanai ae o John Peter ame kaua wahine iaia, Ma ka 1911 ua hoohuiia maua ma ka berita o ka mare e ka Rev. S. W. Kekuawama Waialua, a ua loaa he hookahi a maua keiki e ola nei.

        Nolaila, owau o ka mea i hooneleia i ka'u mea aloha, ke haawi aku nei au i ka'u hoomaikai nui ia oukou e ka poe i hele mai e ike iaia ame ko oukoa  ku kiai pu ana hoi me a'u a ao ia po no ka hoomama ana ae i ko'u mau manao kaumaha a luuluu no kuu mea aloha he kane hele loa. A ke haawi pa aku nei no hoi au i ka'u hoomaikai i ka poe ua lakou na poke pua i hoohiwa hiwa iho maluna o ke kino o kuu mea aloha e oni ole ana, Mr. . N. Denison, Helela, Mrs. W. Solomon, Titeomb ama ua poe e ae apau he mau pua ka lakou uo oukou ka'u hoomaikai nui.

        Nolaila me oe e Mr. Lunahooponopono ko'u welina.

        Owau iho no me ka luuluu,

                 MRS. LIBBIE K. J. PETER.

Haleiwa, Waialua, Sept. 5 1919.