Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 45, 7 November 1919 — LILO I KA MOANA [ARTICLE]

LILO I KA MOANA

I ka Nupepa Kuokoa, me kou Lunahooponopono, Aloha nui;—(Ma ka Poakolu la 22 o Oct i haba aku la, i kau aku ai o J. K. Kailapa, ame Mikaela Kaloa maluna o ka waapa Kepani me ke eke leftca mai Kawaihae aku no ka lawe ana i Mahukona, ma ke ano he kokua ia 01iva, Laau, ka mea i lilo ai ka aelike o ka law« ana i ka leka mai Kawaihae a i Mahukona, pela mai a Kawaihae. Ma ka hora 7 a. m. o ka la i haiia ae la, ua haaiele laua i ka uwapo o Kawaihae, a holo aku ahiki mawaho ae o kahi i kapaia o Honokoa, hookahi mile mai ka uwapo aku, ua moe ka mikini o ka waapa, a ua hiki ole ke holo, a lele o Mikaela Kaloa i uika, a hoi hou ihope e kii i aila gasolina, i ka hi'ki ana o M. Kaloa i ka. uwapo, ua ik-eia o J. K. Kailapa e holo hou mai ana ihope, ua pau 'ka pilikia o ka mikini, i ka pili ana i ka uwapo, ua kau aku la o M. Kaloa a holo aku laua no Mahukona.

Ua holo aku Jaua ine ka maikai ahiki Jaua i kahi i ka,paia 0 Koaie ma ka heina mai o ka hale ipukukui o Mahu* kona moe iho la ka mikini, ua kokoke loa iulia, ua kii koke o M. Kaloa e liiloi i ka a huhu o J. K. Kailapa -aole e kiloi i -ka heleuma, oiai no ka mikini e moe lai ana, a ua pau ka oni ana o kona mau mea paahana. Ke ku nei no o Kaloa me ka paa no o ke •keula o ka heleuma i kona lima, ame ka hoolohe ole aiku i ka Kailapa olelo, ua hoolei aku la o Kaloa i ka heleuma ilo'ko o ke kai, ma kona ano kapena, a o Kailapa ka wililki. I ke ku ana o ka waapa ua olelo aku o Mr. Kaloa ia Kailapa e waiho malie ka waapa pela, a e kau laua maluna 0 ka waa liilii (waapapa) aole ae o Kai'lapa, ua hookuu o Kaloa i ka waa papa g hookau i ke eke leka, a koi aku ia Kailapa e kau pu laua a holo alku i Mahukona, he mainao o hookahi mile a oi aku a emi iki mai. Palua, pakolu, paha ka Kaloa koi ana ia Kailapa e kau laua ma ka waa papa, me ka olelo aku o Mr. Kaloa, e ho'lo laua a ilahukona a telepona mai ia Oliva Laau e kii aku i fea waapa, hoole loa mai o Kailapa: Kau aku la o Mr. Kaloa. maluna o ka waa papa, a uaua mai la ia Kailapa a ka&ea hou mai la, kaua, a o ka Kailapa 1 pane mai ai. E puiiiia ana oia e ka makani. O ka lohe hope loa ia ana ia o kona leo a nalo. Hoe aku la o Kaloa iloko o ka makani, me ka hooikaika, me na lima i hele a luhi, a me ka hanu i hele a paupauaho, pili aku la oia i ka uwapo o Mahukona, a lele aku la me ke eke leta.

He hapalua hora, ike mai la lakou ia Kailapa e holo oku ana ma ka waapa 0 laua, a ua kokoke loa 0 Kailapa e pili i ka poe nui, a pau k& nee ana, maopopo ia lakou ua hiamoe hou ka mikini a puhiia aku la e ka makani, ahiki i ka nalowale ana, O Mr. Kaloa, ua olelo oia i ka poe ■6 Mahukona e kii ia Kailapa, 0 ka pane i paueia mai, aole 0 lakou manawa ua paa loa i ka hana.. Ua hooi'kaika ka huli ana, ahiki 1 keia la, aole lono i loheia, aole no he mau hoai/lona, i ikeia. 0 Kailapa he hoahanau no na Ekalesia Huiia o Waimea ame Kawaihae. Mamua 0 kona haalele aiia ia Kawaihae ua haawi aku oia i ka lakou haawina hanai kahu i kana wahine, me ka i aku, eia ka kakou haawina ahiki mai ke kahu haawi aku. 1 'ko'u hiiki anā aku ua haawi mai la 0 Mrs. D. Kailapa ia'u, rae ka leo eehia ame na waimaka e hiolo ana. Eia kana haawina i haawi mai ai ia'u na makou, a lalau aku la au me ka haawi aku i na leo kalokalo no Tta hoomaikai ana a/ku a ke noho nei, ka wahine kaikamahine, na moopuna ame na ohana lehuīehū a ke paiauma nei mc ka ehaeha. O 'ka waapa i hele pu aku la i ka moana me «T. K. Kailapa no Kapena J. E. Laau, 0 ia no ka waapa e ]awe mau ana i ka ie'ka mai Kawaihae a MahuKona i kamaaina i kol&ila mau makalae. He mea kokua 0 Kailapa ma ke ano wiliki i keia holo ana, a 0 Mikaela Kaloa ke "kapena he mau kofeua laua nei no 01iva Laau, ka mea i lilo' ai ka aelike no ka lawe ana i ka leka. Oiai, ua paa 0 01iva i ke kumukula no Kawaihae, a 0 Kapena J. E. Laftu paa i luua hana alanui; a 0 ko laua mau inakalua ka i paniia e laua nei ,a lOaa ka poiuo i J. K. Kailapa. He mea nana i'a 0 Kailapa no Kawaihae a ua uku ke kal&na iaia he $15 0 ka mahina; ua mare niūa o Kailapa 1 ka wahine, o Milolii, 8. Kona, o Miss Kekoo, a mare hou ia Debola Nakanelua, a me ia wahine a haalele iho la e paiauma aku nona a hookahi kaikamahine e ola nei me ka wahine mua, aole kei<ki me keia wahine hou, Ke komo pu «ku nei e u pu me ka wahine kane make, ame ke kaikamahine i hooneleia i ka papa, ame na ohana lehulehu. Ua hanauia 0 Kailapa i Lahaina, i ka makahi'ki 1866 mai ka puhaka mai 0 Nawaielua (k) me Nawaidua (w) ke hooki aei me luu\uu, ame ka minamina. W. M. KALAIWAA, Kawaihae, Nov. 3, 1919.