Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 46, 14 November 1919 — He Moolelo no KEONI HANAFODA Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni Lealea-Loaa Nae ke Kaulana ma ka Hoomanawanui [ARTICLE]

He Moolelo no KEONI HANAFODA

Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni Lealea-Loaa Nae ke Kaulana ma ka Hoomanawanui

MOKUNA l. i i i "Ina pela alaila aole a'u mea hou aku e kamailio ai e Ke- ī nni. Ua hiki ia oe ke hookomo aku i ka hoopii, ma kau ; mau manawa i niakemake ai. me ko'u hoala ole aku| lie mau ku-e ana ma kekahi ano." I O ka mea nana kela mau olelo ae la maluna, na kekahi wahine kino pilalahi ia o kanakolu-kumamalima paha maka'hiki. Tle kino loihi kona. o ke kulanahiehie, he helehelena u'i nohea hoi, i haia-muia e ka maemae ftme ka oluoln, a ma kona poo, e luhe ana kekahi rriau owili lauoho aea<?, lre ili hoi'kona i like aku ke aia me ko "ka fiepa, mā keia manawa, e hoolaunaia aku nei imua o ka poe helu'helu, ua hele konā j helehelena a haikea, e hoike Vnai aiia, i kā nui' o koua kau-1 inaha, ame ka maikai ole o kona noonoo. i Aia ua wahine la, ke ku pololei la iluna, ihuia o ke a!6l o kona hoa olelo ke haka pono aku la hoi kona' mAu maka j uliuli poniponi maluna o ka mea ana e kamailio akli nei; o] kona leo o ka'pane ana aku i kela mau olelo ae la maluna, j he leo ia no kekahi mea i paa kona manao, e ho«Ao aku, elike; me kana i liooholo ai, he pono a he pololei. I "Ua konoia mai anei au e olelo aku. aole au mau kiw! ann mai, no kekahi hoopii oki mare a'u e hookomo aku» ana iiako o ka aha, no ka hookaawale ana ia kaua e Melena?" j O ka mea nana kela pane, o Keoni Manafoda no ia, kt 1 kane mare a ka wahine opio, me kona hoopiha loa ia ana mai i na manao kahaha, 110 ka lohe ana i ka pane a kana wahine, aole ana niau k\i-e ana, no ko laua iioho aku, malalo o ka ae ana mai a ke kanawai oki mare. O keia kanaka a kaua e ka makamaka heluhelu e kamailio nei, he kino loihi kona o ke kanaka, i maa i na hana hooiftaika kiiio, me na poohiwi kihikihi, a he kulana kilakila hoi 0 ke ano-o na kanaka iloko o ka oihana koa, a ma kana mau wāhi apau e hele ai, e kau ana na maka o ka lehulehu maluna ona, i kau a mea o ka hiehie āme ke kilākila o kana hele ana. Aole wale no. o kela ae la na ano o ke'ia kanaka, aka' he helehelena u'i kona, a o kona mau āno no hoi apau, he kaili puuwai maoli no, ka mea nana i hookomo aku [ ke kuko anie ka hoohihi iloko o kekahi helunā nui o na wāhine 6pio nona, :nārntia aku o kona mare ana i kana wahine, ia Helena Apelakona, a mahope mai no hoi o ko 'laHa noho māre ana. Me kela mau ano kilakila nae iloko o keia kanakā, aole e nele ka loaa aku o ka ike, i ka poe i maa i-ka hakilo ana, i na ano o na kanaka. aia kekahi mau mea maikai ole e pili ana iaia, o ia ka palupalu o kona manao, ka puni wale, ame ke āke nui i na hana e hoohauoli ai iaia iho. "Ae, aole a'u mau ku-e āna no ka hookaawale ana ia kāua, M 1 pane hou mai ai ka wahine- mare. noonoo au me ke akahele loa i keia kumuhana au o ka hoala a?na mai nei, a hooholo iho kuu manao. he oi loa ko'u ae ana'me ka manao maikai, i ka hoopii au i manao ai e hookaawale ana ia kaua, koe wale no nae keia—" "Ae, heaha ia mea hou aku au i hoonoo ai e Helena?" "Ua apono au i kau mau mea apāu i manao ai, no kā hookaawale ana ia kaua ma ke ano he w.ahine a he kane* aka nae, aole loa au i makemake, e kaili ku oe ia Dora, ka kaua kaikamahine mai ia'u aku, a i ole hana mai paha oe i kekahi aelike me a'u, i wahi no'u e ae aku ai, e. kaawale oe mai ia'u aku." "No keia kumuhana a kaua e kainailio nei, aole o'u make» inake, e hoopihaia na nupepa me na moolelo heluhelu e pili nna i ka hoopii oki mare, aka e hanaia ma ke ano maalahi loa, a nui ole no hoi o ka hana: a ke ike aku«nei hoi āu elike me kau hoakaka, e pau koke ana keia hanā iloko o ka manawa pokole loa, aka no Dora, he ninau okoa ia au e hoala mai nei." "'No Dor3, aole loa a kaua hoopaapaa ana nona, owāu. wale no kona makuahine ke kuleana iaia, a o ia ka'u e olelo aku nei, mamuli o kou haalelie ana mai i kau mau koi apau maluiia ona. e haalele auanei au i ka'u mau ku-e ana aku no ko'kaua hookaawaleia, ma na kānāwai o ka aina." "Ma ka'u nana akn, ua paa maoli kou inanao, no kou kuleana maluna 0 Dora nie ko kaua kukakukā niua ole maluna o keia ninau/' wahi a ke kane, me ka pupuku ana ae o kona mau maka. "Ua paa loa kuu manao, aole he mea okoa aku i kiileana maluua ona, owau wale no kona makuahine, ka mea i Uihi iaia. a i aloha iaia." wahi a ka wahine me kona leo kuoo. "O kau paha kena e manao nei, aka ina e waihoia aku ana na ka lunakanawai e hooholo mai, manao au, he okoa l« .a kana mea e hana mai ana." "Aole o'u mkemake e hoala mai oe i kekahi manāo o kena ano." wahi a ka wahine, me ka hulili ana mai o kofi£ fnaka nie ka inaina. "Ua paa loa ktiu manāo, ina no ka laweia aku o keia hana imua o kekahi lūnakana\Vai, aole ana e nele kona haāwi mai ia Dora malalo o ko'u- malū, ke lohe aku oia i ko'u moolelo, a o ia ka'u e olelo e akii nei ia oe, nuii hoao oe e hoalā mai i ka m'ea e hua iia ae ai kekahi hapa o ko kaua moolelo i ke akefa. "Ua lohe aku nei 110 oe i ko'u mānao, ua ae aU i kau mau mea apau i koi mai ai, no ka ana ia kaua. aka mamua nae o ko*u kakau ana aku i kekahi mau palapala e wa ; ho loa anaf ia Dora malalo o ko'n malu." "Ke ike aku 1a au. ua lawe ae oe i ka mana iloko o kou iima, ma ka hooholo e ana i na mea e pili ana i ka kaua kaiikamahine. mamuā o kou-lohe ana i kou nlanao. Ua poina oe e kuu wahine, he kuleana ko u maluna 6 Dora ma ke ano he makuakāne, elike me koU kuleana € ana maluna or.,a: a ua aloha aku au iaia, me fea mākee htii no kona pono." i "Ke olelo mai nei oe. i kou a ? oha i ke kaikamahine. ma ke ano heā oe i aloha aku iaiā. Heahā kā(i mau ihieā i hana aku ai rtona, e maopopo ai kou aloha, elike me kāti e ko'i ] mai nei ? He mea makehewa wale no paha no'u, ka nok'e ana aku i ke kamailio maluna o ia mea. Ua hoik'e muā aku nei au i ko'u mau manao ia de, o ia hoi. āole loa malalō o"kekahi kumu e ae. e ae aku ai ān i kau koi. no kā hookfliawale ana. ia kaua. aka malalo ttale ho o kōii loa ahā mai ia4)ora malalo 6 ko'u malu, fne l*r)U hoopilikia »>le mai iaia." . .. "Ke hoohiki aku nei au imua o« e kuu wahine, aole au e ;ic aku ana i kena manao ou, wahi a ke kane, mtf ka hoike okroa ana aku i kona huhu. - - *'* • . Ua noho hamau iho la ke kāne me kaiia wahine. no kekahi mau sekona, aia laua pakahi ke noōnoo la, i ka lāuā

|inau mea e kamailio ißou mai ai,'ālāila kaa j 'aku la nia ka aoa'o o leā wāhin£ kā pane mifa āna iiiai : " j "'Aole no au e nana aku- ana» ina paha e maliu niāi ana oe ( i kp'n manao, a maliu ōle mai pāha, hookahi nae a'u mea e hoPihanao nei, aia kekahi kanawai e ku njei. i keia manajwa, e haawi ana i ke kiileana i ke keiki oo ole e koho i kona kahu, a oiai ua hiki loa ia Dora ke koho i kona kahu iho, manāo au, e hoof>au loa īa ana ko kaua pohihihi maluna o keia kumuhana." ; "He keu aivu ka hoi kou akamai e Helena ika imi ana i na kumu e kaa aku ai o Dora malalo o kou malu!" wahi a ; Keoni me ka hoikeike okoa ana aku i kona ano hoihoi ole no na mea "a kana wahine o ke kamailio ana inai iaia e j pili ana no ka laua kaikamahine. j "ife.kuleana nui a ko'iko'i loa ko'u maluna o Dora, a ' pehea e hiki ai ia'u ke alo ae. niai ka hoao ana aku nia na 'ano apau, i wahi n<jna e kaa mai ai hialalo o ka'u mau hoo- | malu ana! ll£hea kau niea i hana aku ai n'ona. e lilo ai ioe i mea nui iaia. Manao anei oe, ua komo aku na manao apono iloko o Oora no keia mau hana hoohaahaa a hoonna-j hila āu, e manao nei e hooko aku n»» ka hookaawale ana ia 1 kaua? Mauao anei oe, ua noho pouliuli o Dora, no na haa-1 | wina o ke kaumaha ame ka ehaeha e kau aku ana ma'una ; | ona ame kona makuahine?" i Ao(e loa o Kerjni llanafoda. i moeuhane. pela iho la na: olelo a kana wahine e kamailio akti ai iaia, no ka hoopii j ana aku i ka inaina iloko ona, mamuli o kā, hooiliiia mai j 0 na āhewa ana maluna ona, no kana mea i hana aku ai e; klileana nui ai oia ia Dora. aka pane aku la no nae oia i | ka i ana aku: . "hia aole e maliu mai ana o Dora i ko'u koi aku iaia, e; . hoi mai me a'u e noho ai, alaila o r»e pbnoi,e Helena ka mea j nana i hookikina aku iaia e liana pela, o ka olua hana mau { paha ia iloko o kei.a mau la, o ke kamailio me ka hookau ! ana mai i na ahewa ana nialunā o'u. "lik ko o keia mau makahiki a kakou e noho nei, ua ike) niaoli no au i ka pipilipaa o ka noonoo ,o Dora ia oe, aole lae' ia malalo o kekahi kumu okoa ae, aka liō kou akamai maoli no i l:a lu•«imaliniali ana.iaia, aka nae aolts,au e noho :nalje akū ana. mē ka imi ole aku i na mea oiaio mai ka waha ponoi njai o ke kaika'mahine ā kaua." . Aole no a Helena pane no kela. mau olelo a kana kane, • o ka mea he inakehewa wale no kona hoala ana mai i na v ielo. e h.-uiia aku ai ka liuhu o Keoni Hanafoda iaia, ua •>i aku kona noho malie ana, no ka mea ua hoea mai la no 1 kahi e huokoia ai kon.a iini. o ia ka lawe ole aku o kana kane. i ka hoopii iniua o ka aha,. uo ka haawi ana mai i ka malaiiia ana i ka huia kaikun\ahi:ie malalo ona.. Oiai ua makemake loa o Keoni Hanafoda, e hoopokojeia kā Jaua kāmailio ana, malnna o ke kumuhana i pili i ka hoo.kaawale ana ia laua iho, pane hou aku la oia i kana wahine: . "Aole i pau ka'u mau mea i makemake ai e kamailio pu me oe no Dora. no kekahi manawa aku nae ia, aka ina he mea hou aku kekahi au i niakemake ai e kamailio mai ia'u, 0 keia wale no ka manawa, mamua o ko'u, hele ana." Ku ae la o Helena iiuna, me ka nee ana mai im.ua no elua mau kaina wawae aia hoi.kona mau maka ke-nana akli la ma na maka o kana kane, a i aku la: "Ae, lie mea ka'u i niakemake ai e kamailio aku, p ia keia '• .0 keia manao e hookaawale i ko. kaua noho pn ana ma ke ano he wahine a he kane, aole loa.ia mamuli p ko'.u makeniāke. aka ooe ka mea nana i. koi mai. ia hana. Lko u manawa i lavye.mai ai ia ee i kane na'vt, ua haawi akti .au i 'ka'ūp hoohiki paa iniua o ke Akua, 'ame .na kanawaPo ka aina, o oe wale no ka'u kane ahiki i ka hookaawale ana o ka make ia kaua. "E ku aku ana au'maluna o ia hoohiki ahiki- i ko'u maula hope-; he-mea liilii loa keia kanawai oki mare i hanaia e na kanaka, aole loa h,e ppleloi o na kanawai o keia ano itnua o ke alo o ke Akua. Malia paha he 'mau heinahemā- no kekahi a'u i hana ai, iloko o na makahiki kaua noho pu ana, ua ike no nae oe, ma ka'u mau īiiea l ! apau i hāna aku ai, no ke ake. wale mai no ia e-loaa ka noho oluolu ana 'ia kaua.. Ma ke ano he wahine māre nau, ua haha āku aii 1 -na mea apau e hoohauoliia ai kou noonoo, a nau ponoi no e koi mai nei e hookaawale i ko kaua noho mare ana. "Ma ko'u aoao, ac\le a'u mea e ku-e akv\ ai, no keia manao oi|i e, hookomo aku i ka hoppii oki mare iloko o ka aha, aole no hoi he mau koi a'u malunā pu, koe wāle no-ka hooko ana aku elike me,.kau i makemake.āi. "He hookahi.nae a'u leo uwa.lo e waiho aku nei imua ou, no ka. manawa hope loa, he olelo a'o e hoopākele ā'ia ia oe e kuu kane, mai ka hele ana aku ma na alahele, £ ai iloko o ka lua. O kau mau hana o. ka maiiawa i hāla. na hana nana i kaualako ia oe ilalp, ahiki i ke ala ana mai o keia manao hookaawale i ko laua nolio aloha ana, e hoopau loa kou uoonoo ana ia mea; ua māopopo ia oe ka manao o keia mea a'u e kamailio aku nei. o ia no kou malama ana i kou inoa maikai, no ka mea aole he waiwai iki o ke ola ana o kekaiii mea, ina hapala kona inoa, me nā hana ekaeka o keia ao. "He mau kalena kiekie loa .ka i loaa ia oe, he mau kalena e hiki ai. ia oe ke pii aku ma na antiti o ke kaulana. ka hanohano ame ka waiwai, e loaa ai, ka inoa hanohano, a e mahaloia mai ai oe e kou. mau hoaloha. o ke alāhele nāe e loaa mai ai. keia mau m'ea apau ia oe, o ia no kou hoao ana, e haalele aku i na hana i maa ia oe.o ka wa i liala. "No kou pouo iho e .kuu kane, k'e pule *iei āu, e loaa ia oe ka lahakila. maluna o kau māu hooikaika ana apau, e lilo i kanaka maikai. O keia wale no ka'u mau mea īiope loā e kamailio aku nei no kou pono. nolaila o ke aloha no kou e Keoni, keHohe nei au i na kapuai wawae o Dora, aole he mea pono ko kaua loaa ana mai iaia. maloko nei 0 keia rumi. e kamailio ana, maluna o ke l|umuhana, e hookaumahaia aku ai oia." Me kela.mau olelo hope, i wehe aku ai o Helena i ka niika, o kekahi rumi ma ka aoao. a komo aku la maloko olāila, a he mau sekona mahope mai, i komo aku ai o Dora. He kāikamahine keia nona na makahiki he umi-kumama-lima, ua kulike no ko'na helehelenā, me ka helehelena o kona makuāhine. ua pii ae la ka 'ula ma kona mau pāpalina, a ninau mai lā :. " Eia o mama ihea e j)apa ?" , "Ua hoi ak'u nei oia noloko o kona rumi, a he nani hoi 'ia ua koea mai la oe e Dora, e komo mai iloko ne'i, no ka n\eā ua makemake au e kamailio pu me oe, maluna o kekāhi kumuhaua ano nui." t Ua hookahahaia aku ko- Dora manao, n6 kela kono ana ! mai a kona makuakane iaia e noho aku maloko o kela kee--1 na, e kamailio ai no kekahi mea i maopopo miia ole iaia. a I i kona noho ana iho ilalo. nana mai la me ka pihoihoi ma-1 luna ona maka o kona makuakane: ' [ j "Ke u e koho hewa, ua loaa aku pahā ka ike ia oe j e Dora. e haalele iho āna au ia olua. a hele aku no kekahi, I wahi okoa. Ma'ia ua kamailio aku paha kou makuahine ia! ,oe, no na mea a u i hoolala ai, ke mākemake nei au e lolie' ji ka inea oiaio." ; ; •• "Ae. ita'kāmaiti6 mai no o mama. i kena mau fnea'aU e: īioakāka māi nei," wahi a D#>ra. me ka ehaeha o kona ma-i nao. me ke kulou pu ana iho hoi o kona poo ilalo. . | j "No keia manao hof)kaawale i "ka noho aiia. i mālcertKike āi au e lohe mai kou wahp ponoi mai. pehea. he makemake iio anei oe e hoi r mai e noho pu nie a'u? Aote n'o nae āu.,c , Hookikiha wale aku- ana ia -6e, ho ka v meā he kuieana nm kou e koho ai nou iho, i kau wahi i ntahāo āi e noho, nrta keia hooe akii." ' i - "No kā pane- ana aku i kau ninau e kuu makuakane. ke koho iiei atf. e noho me mama," i jsane aku a'i o Dcfra, hie ka WHvo ple-i kona mak : ufck&n«. ,> ■<

1 Ha'pap'a āe Iā kfekahj b' k'6dfii $ariāTōda ma ka aoao ' o lee pakāukau, mamitfi ō"leofrā ana i fea £afte*a kīna a ua poho hni ko«a ma.u lio ka hoi aku o Dorā e noho pū me.ia, a o la leana a,: . » . " g. "O koy makuahine 110 anei ka mea .nati t a i Hoo|omo mai i ka noonoo iloko ou, ahiki i kou koho maoli aiia, nw ia oe e noho ai ?" i ''AoJe loa he mea a mama i kamaiiio mai nialuna .o keia kumuhana aka o ko'u manao ponoi iio keia a'u e kamailio aku hei iniua ou, me ka hookikiiia ole ia mai/' "Alaila o ka mea oiaio maoli anei, mam.uli no q kgu tnanao'ponoi, i kolio auoe, e noho me kou makuahine, aolē me a'u<" Kunoukunou, aku la o Dora i kona poo, no ka ; mea aole ana mau olelo kupono e kamailio mai ai, a o iā ka kona mākuakane q ka ninau hou ana mai: "Heaha na kumu ma kou aoao, i ku-£ ai i koii hoi ana mai a noho pu me a'u no kekahi manawa o ka makahiki?'" j No kekahi. mau sekona ka iioho malie ana o Dpr?i me ka i pane koke ole mai k no ka meq ke noonoo la ,nō na olelo ) a kona niaknaleane. a iaia 110 paha ka maopopo i kana pane |kyppno e waiho mai ai, uinau mai la: | "I kou.manawa e kaawale aku ai, mai maina aku, ihea • oe e hoi aku ai e noho ?" I • Aole o Keoni Hanaioela i noonoo mua. pela iho la kana! kaikamahine e ninau aku ai iaia, nolaila luHluli ae la ko.na i , poo, a kamailio aku la : j "Aiole kena o ka kaua kumuhana i kamailio iho nei; o j ka'u wale no e makemake nei ia oe, t pane mai ia'u, i na ikumu.'o koii makemake ole.ana e noho pu me kou makuaIkane? Aohe anei ou aloha ia'u?" f No kela uinau, kulou iho la ke p.oo o Dora ilalo, me ka la'au ana ae i kona owili lauoho, me ka miliapa 'ana iloko 0 kona iima, aole nae he wahi mea a pane iki mai, a 110 ia noho knkule loa o kana kaikamahine, ua hoopiiia inai la i ka hoonaukiuki iloko o Keoni Hanafoda, me ka pane hou |ar t ak-.i i kana kaikamahine me ka leo o.ka mea i pilia me ka- huhu. • 1 "Ke makemake nei.au e pane poloiei inai oe e Dora i ka'u mea i makemake ai e ike," wahi ana me ke kuhikulii āna' niai i kona lima. imua o Dora. t I "MānUia- o ko'u }jane ana aku i kau ninau, e hoike mua j mai oe i ke kuihu o kou makemake ana e hele-, a heaha hoi ke kumu o kou makemake ana.e haalele ia mama?" "() ka mea pololei. aole he nehonā kuikahi ana mawaena o'ii ame. kou niakualiine, nolaila he oi ;Bcu kā maikai o ko māiia noho kaawale ana." wahi a ua o Keoni Hanafo(ia o ka pone āha aku ma ke ano hoolalau, me ke kuwakuwai! ana.iho o kona tnau wawae iluna o ka papahele. | j "Aole oe i pane' iki māi i ka'u ninau e .Dora, eia oe ke ; I hoao niai nei e hoala i ka manao inaina iloko o'u nou. Ilea-' | ha la ke knmu hiki ole ia oe ke hoi inai e nolio pu me a'u. 1 kekahi manawa o ka makaliiki? Ua māopopo ia'u, aia j ke aloha iloko ou, no kou makuahine, e hiki ole ai a'u ke; kaili mai ia oe mai kou makuahine ae, aka. nae, owau kou i makuakane. a he kuleana nui ko'u e koi ai iā oe e Dora, e hoi mai e noiio pu me a'u i kekahi maiiawa. . Nolaila e hoike mai '<& \ l<eia manawa, i -na.kumu o kou ku-e ana mai i ka o fcou makuākane ?" • 'No ka noke hoomano loa aku o ka makuakane i ka niele ana i kana kaikamahine e pane mai, uā hiki ole ia Dora ke h'oomanawanui hou aku. ua hoao oia ma na ā«o apāu. 'e uumi a e hoolalau no hoi, ma ka hoala ana mai i na kamailiō anā. me ka manao he mea ia e hoopoina ai kona makuakaiie, i kana inea mua i ninau aku ai iāiā, &Ita 110 kā ninaiii ninej>ine'aku hae o ua hiakuakane nei, e hoike tiiai oia i ke kumu oiaio loā, o kona makemāke ole aha e hoi v aku e noh pu Me ia, ua pane āku la ua o Dora: / "O ke kumu,.nui o ko'ii maleemāke ole e hoi āku,e noho pu me oe, mamuli no ia o ko'ii ike anā, he kanāka niaikai. I kinohi, ua kau aku ko'ti manao hialuna ou.- ma ke ano'he kulana keonimana kou, me ka makee i kuu niama, mē ka haalieo 116 hoi iloko o'u, ho kou lilo aiia he mākualame 'no'u, i keia mauawa liae, ke hilahila ldā uei au ia oe afne kau mau hana. "1 lo'ne poiio oe ea, aol.e loa 'he wahi āloha iloko o -u. nou, pela i hiki ole ai ia'u ke hoi ākn a noho pu me oe. elike me kau i mākemake ai. Aole loa ou kuleana e hele pu ai me kela wāliine, a haālele i kuu mamā," ālāilā k.ā« pono ae konā poo iliina. me he mea la, aole he wahi ihakā'u a hopo iloko onā 110 kōna makuakan6. No kekalii mau sekona, aole e hiki i ka niākliakane ke pane aku. no ka mea ua hoppiha loa ia mai oia me ke kaliah'a. no ka pane ma ka aoāo o kanā kaikaniahine, ke ike la oia., o 11 ā olelo apau a Ddra i kamailio māj he mau mea oiaio loa ia ? me ke komohia aha iho no hoi o ka hilahila iloko ona. no ka niea,. Ua like pu. iia olelo a Dpra i hoopuka aku ai; me kekahi paīii e hou okoa aku ana i kona puUWāi. " . r\ "O kau niau mea apau i kāmaiHo m'ai nei e Dora, aole loa ia i kupono, tta hoehaeha toa mai oe i ka manao o kou makuakane," i pane aku ai 0 Kēoni Banafoda, me ka iiele 'nae o kona helehelenā a haikea. \ "LTa ike au i ko'u hel.e a ulupuni rfie nā manao hehena, peīa iho la i hiki ole ai ia'u ke kaohi mai i ka hoopuka ana āku i na ole 1 # ikaika loa elike me ka'u i ma-nao ai. mea pono wale np ia. "Ua ili āk.u ;ke ko'iko'i o na ahe'waia nialuna ou, no ka mea o oe ke kumii 0 keia pilikia, ua \vavsahi aku oe i ka ouuwai 0 niāma. a ua wawaīii pu mai hoi oe i ko'u puuwai. Ua ike 110 oe i ko mama ano iloka o-keia maū lā, uā emi mai ka ikaika o kona kino, aole kā hoihoi iloko ona, aole nae I a he kii'mii non e makee aku ai no koiia pono, a o ka oi loa aku 0 kāu maii hana ku i ka kikoino, oiā no kOu makemake āna, e hāalele iho ia māuā, me ka meā ole nana e hoopakele ae mai na poino mai he nui. # "Heleeu oe a kfc kanāka ole, o ka lawe ana mai i na hana hookāumaha a hoohilāhila maluna o kuu mama ame ā'u pu, malalo o ke kumu, ua pau ieou hoihoi e noho pu me kuu mama. aia aku la kou n66tioo nui āna no kekahi wahine okoa loa. . . "Ua aloha aku au ia mairia rhe knu puuwai āpau, a ma kuu manaoio. oia kekahi o na makuahine māikai loa e ola nei ma keia ao. a ke hoike aku nei au ihiua ou me ka hookamani ole. ua hānoli loa ieuu uhane ho kou hele ana aku i kahi okoa loa e nolio āi, a pau ka hoopilikia aria mai i ko maua n'oonoo, ā ina no au e ike ōle iā oe mā keia hope akn, o'u 'haaa ; n niea. o kuii maiiia wale nō ka mea htfi hoot Wāhi ia'u e noho nei." | Mā kela wahi, hiki hou ole aku la i ua o Dorā ke hoomau pāku kaniailiō'ana, me ka noke aiia iho i ka uwe, a me ; kr-na kākāli hōu ote iho o kā lohe i kā pā'ne mai kona maj kūākane āku, komo aku la oiā malōko ō kā rumi ā kpriā ' makUahinē. i hoi mua,aku ai, me ka pani anā mai i ka puka •' liw h elike me ke ano hiāu ō ka hanā alta poe i piha ' me ka hiihu. | MOKUNA 11. i TJa ptha loa o Keoni Hanafodā the lea huhu i ka lohe pono āna i na olelō aalioa nīāi leāna kaikamāhme āku, ka mea ana i lohe a'e āi iān e leaniailio nfiai ānā i ha>olelo»0 kela ano iāia. Iloko o na manawa apau, uā Hoikeike wale mai, no.'o Dōra i ko'na mau āno ōhiōhi he ttui, imua o kona maieiiakāne, riife ka hoike ak£ā ole at-i leōna Wu-e mai iaia fria leeWāhi mea, a 0 kfeia no ka n)ua loa, a ka mākua- ( jkāne, i ilee maka ai i ka Kuhu o ,feina kāikamahine. i r Ua iioōnōo mau o Keom Hanafoda A -#ia he aloha iloko ō haiik,akaīu nae uā pāu pohihihi, mamuli o ka

lohe pono aiia mai na lehelehe mai o kana kaikaniahine. a \ He .niea o kela ano ilbko ona. lle tnea oiāio v e mau ana o Dora.i k<.v.ia makuahii • me ka ,ta£nao p9 ; ,jo Keoni he hnawina maa no r :na keiki apaij,[ei&' ka, auanei oke kumu.aole he wahi li'n hoihoi iī<i iaia/aia hot kona aloha i ka makuahme. a ua li' e pu me kekahi> : p6ka pā-hū o kiouiia ana \nai imua oko a alo. pela iho la na oīelo a kela kaikamahine i kamailio n ti ai e ku-e ana iaia nei. He mau manao lehulehu ka ua kanaka nei i makemake ai i e hoike aku imiia o kana kaikamahine. ina no ka loihi aku o ka laua kamailio ana, aka i kela Haalele hikiwawe ana n ii o Dora* iaioko o kela keena, ua maopopo ole taia t kana. m a | e kamailio aku.;ii, koe wale no kona ike maoli ana iho i <a nui o kona fcewa ame ka ehaeha pu hoi o kona pupwaj: i a ka hoomaopopo aft?i iho, elike me ia a Dofa i hoike mai i, I aole loa ona niakeniake e ike hou i Vona makuakaue. ia like pu ia me lie m*a la ua alai ae kekahi pali nni na ia | e pale ana mawaena o ka makua ame ke keiki. N T o kek.ahi mau minuke kela noho malie ana o Keoni II nafoda, leha aku la kana nana aua malokp o ke keena a | Dora o ke komo ana aku, alaila nana ae la ma ke keet a | ana e noho ana, aia na mea a kana wahine i hana ai me koi.a mau lima ponoi, ke kau mai la imua o kona maka. a ike aku la oia i ka waiho mai o ka lipine o kana kaikamahine. o kt.*.i lalau iho la 110 ia a hookomo mai la ma ka pakeke inaluUo 0 kona kuka, i mea hoomanao no .kana kaik.-unahim*. r»a kona manawa e kaawale akn ai i kalii e. Ma ke ano nui, ua hookahaha maoli ia-aku ka ruatiat. o Keoni l fanafoila, 110 ke ano o katia wahine, o ia 110 ka he kipa ana aku iaia me na manao oluolu ame ka piha p; a ru!.a, nie ka ho<»ko ana mai hoi ma kana mau niea apau i makemake ai. o ka oi loa aku, ma kela manawa ana i ha;>ai aku ai i ka m.anao, no ko laua hookaawale ana ia lana iho mai ka berita mare mai. Aole loa o Keoni llanat«». a 1 nianao. he hana maalahi nana ku hookomo ana aku 1 Ka hoo])ii oki mare, a oki. loa aku hot ka hiki ana e h«K>k.ta waleia oia, tnai kana 'wahine ipai me ka maalahi. aka nae maliope o ke kukakuka pu ana me kana wahine. i:a h:moli loa oia, no ka maalahi o ke alahele, e loaa ai ti«jho lauakila ana iaia. Ua hoohauoli pu ia aku oia, no ka nua, ao!e e lilo ana ko laua hcK)kaawaleia aku, i mea ike wale ia mai e ka lehulehu, no ka mea ua U>k;\hi Hke kana wahine me ia ma kela manao, o kahi mea maikai ole wale 110 ana e ho<)manao la. o ia t\o na hoomanao ana no ko laua ano*o ka noho ana, ame kana kaikamahine. Xo kela kaikamaliitie nae, aia ke kaumaha ame ka minamina iloko ona, no ka mea no na makahiki he umi kumamalima i kaahope aku, ua lilo kana kaikamahine i milimi!: nana. i hoa paani'no hoi n6na, aka nae i ka lohe ana aku ; na olelo lu.»ahewa mai kana keiki ponoi mai, ua komohia iho na manao .liilahila iloko.ona, me ka ehaeha pu o ka na.:ia. ka mea naua i hoohanini mai i na waimaka m«i kona mat, lihilihi m.ai. 0 kela wale 110 kana keiki hookahi. malia aole loa oia e ike hou aku una iaia, iaia i uoonoo ae ai, ua like pu o Doi a, me he mea la ua make, a e nohu aku ana hoi oia, tne ki manao ole ae he mimawa kekahi ana e ike aku ai i ka hel*•helena o kana kaikamahme, a e lohe aku hoi-iaia, e kalu'A mai aua ."pa,»a" amp leekahi mau liana lehulehu e ae a ke keiki iaia., : 1 ke akakuu ana mAi o na manao pioloke (loko o Kioni Hanafoda, o kona ku ae la no ia iluna, nana hope aktt 1« ma ka piika o ka irumi p katia wat)mc, o kona haalele aku 1a no ia i kona home, a hemo aku la iwaho, me ka haawi ole aku i ke aloha i kona ohaiia, a haawi aku hoi.i na olelo hoolana e hoomamaia ai ko lakou mau manao apau. Ma'kela manawa a Dora o ka haalele ana iho- i kona :na kuakane, aole e hiki iaia ke hoomaalili i kona matt mana » pioloke. ahiki i ka hala ana he hora a oi mahope niai, hr!e mai la oia e hui «pu me kona makuahine, oiai no hoi kot:a luakuahine e hakoko ana me ia pilikia hookahi, no ka nu :t aple he hana maalalii tca uumi ana i na manao kaumaha. i ka nianawa e kaawale aku ai kekahi mai kekahi mai, ma hope o ka noho ana no kekahi mau makahiki loihi. •|O t -e inama', olelo mai nei o papa, e hele loa ana oia mai ia kaua aku, me he niea la, ua haalele mai oia i ka hale nei,V wahi a Dora, me ke kukuli ana iho ma ka aoao o kona tnakuāhine, a nana aku la ma kona mau maka. "Ae. ua olelo mai nei.no oia ia'u pela, a ua lohe aku nei au i kona pahupahu maloko o ke keena hooklpa, iaia i haalele iho ai i ka hale nei, nolaila, mai hookaumaha i kou manao e kuu kaikamahine." "Manao no anei oe e mama, e hele loa ana oia, aole e huli hoi hou mai? Aole anei kaua e ike hou aku ana iaia?" "O ke ano o ke oki mare, o ia 110 ka hookaawale ana o kekahi mai kekahi aku, ua like ,no ia me ko laua kaawaie loa ana, e ike hou ole akn ai laua ia laua jho/' Puliki aku la o Dora i ka a-i o koua mama, me ka noke ana iho ika uwe, alaila pane ae la: "O keia kekahi mea maikai ole loa, aole he pololei iki o ka mauao ana o papa e hōokaawale mai ia oe mai e mama. Pehea, manao no anei oe, e loaa aku ana fto he nohona hauoli anfct ia ma keia iiope aku?" "Aole o'u kanalua, no ka hoe.a mai no.he la a kaua e hanoli ar," i pane iho ai ka makuahine i kana kaikamahine, iaia i puili mai ai iloko o kona poli. "F. hala ana no pahn he manawa loihi a kaua e noohc« ai i keia mea hmikaumaha nooiioo, aka nae e auhee āku ana no ia, iloko o ka wa pono, a hoopoina hoi kaua i ko kaua inau manao kauniaha apau, e oili mai ana ka hauoli, nolaila e hoomalna i ka ma nao e kuu kaikamahine alohā." "L r a koi mai hei c>ia e hoi aku au e noho pu me ia i kekahi manawa no ka niakahiki." "Heaha kau mea i pāne aku nei iaia?" "t"a hoole loa aku nei au iinua ona, anle e hoi aku e noho pu me ia, aole malalla wale iho Ia no pau, ka'u mau mea i kamailio aku n*ei, aka iia kapa okoa aku nei au i kekahi mau ano ino he nui mahina ona, aole e hiki ia'u ke alo ae, no ka inea ua hele inaoli au a piha me ka huhu no kana niau mea i hana mai ai ta oe e mama. Heaha, kana mea e hana aku ana/ E mare aku ana anei oia i kela wahine?'' O keia mau me& a kana kaikamahine e hōala aku nri iloko o kona noonoo, o kekahi ia o na puupuu ikaika loa, no ka hoomanao ana ae e rtiare i'o aku ana paha kana kane 110 ka lua o ka manawa. aka ho ka hoomama ana mai i ka manao o kana kaikamahine, i mai la: "Aole katta e kuu kaikamahine i maopopo i kana mta e hana aku ai. a i wahi e hoomamaia ae ai ko kaha noon<K*, e hoao kaua e hoopoina-loa ina mea e pili ana iaia. Oka mea oiaio no nae e kuu kaikamahine, i ka manawa e loaa mai ai iaia ke apono ana a ka aha, e pau leo maua i\oho mare ana. alaila he kuleana koiia malalo o ke kanawai e mare hou aku. ke manao oia e haīla pela." "He keti aku ka lapUwale maoli o na kanawai o kela atv», a he hana hilahila kela a kekahi kanaka e hana aku a:. kona ike no. he wahwekana e ola aku ana me kana keiki. Heaha ana la ka mea a na kanaka e kamaiiio mai ai no kaua. ke lawe ae kela kanaka i wahine hou hana?*' "Manao au, aole he mea e hookaumahaia ai -r» .ko k.*ria noonoo 110 kana mau mea e liana ai noim iho, .ua hiki ta o<ke ninau aku i na kanaka, i ka lakou mea i inatiao ai nom.'' wahi a ka makuahine, me ka hamohanio ana. Hio ma ka lae o kana.kaikaniahine. , M No ka ooe maikai, e hooili ana lakou i na ahewa ana maluna"o<fa. eia nae iloko 0 ia manawa hookahi, ?ne he mea la, e iTi tnai at\& no ke ko'iko'i o kana mau Tiafia maīi'ina o k«tia, a o ka*iv mea.ehaeha los ia e n6ofioo nei." 4