Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 47, 21 November 1919 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka La Hoomaikai i ke Akua
Ma ka Poaha ae nei e hoea mai ana, ka la no ka @@@aihai ame ka hoalohaloha ana aku i ke Akua, @@@ me ka mea i ka lahui kanaka Amerika, a ia @@@@ no hoi iloko o na makahiki lehulehu ae nei @@@@@ he hana pookela loa hoi i kukului mai. i @@@@a ame keia makahiki ma keia hope aku.
Ua nana ana i ke kumu, ame ka mole o ka hoo@@@@aleia ana ae o kekahi la hookahi iloko o ka makahiki, i la no ke kanaka e hoomaikai, a e haawai aku ai i ka hoalohaloha ana i ke Akua, o kekahi ia @@ hana pookela loa i laweia ae e na kanaka, he @@@@@aio hoi. no ko lakou manaoio ana, o na @@@@ane na pomaikai i loaa ia lakou iloko o ka @@@uhi holookoa. aole ia mamuli mai o kekahi @na ano ole. aka no ka lokomaikai o ke Akua, ka @@@@@ ai keia ola honua ana.
Ua hooulu na kanaka Amerika poionia i ka lakou @@ meakanu. ua hanai i ka lakou mau holoholona, @@mai aka i ko lakou mau pomaikai, mai na hana i ka ole mai a ko lakou mau lima, a ia lakou i ike ai i ka holomua o ka lakou mau oihana, i ka nui o ka lakou mau pomaikai. ua kau aku la ka lakou @a@a ana maluna o ke Akua. a me na manao kui'o ola hoomaikai ame ka mahalo, hoakoakoa mai la @@ou i na mea apau i loaa mai ma ka lakou hooikaika ana a hoalohaloha akula i ke Akua; ka hana @@ i keneia mai ai kakou ma kela la, e hoohalike ana ma keia Poaha ae.
Aia he mau kumu kupono loa ma ko kakou aoao, i@@pa makaainana o Hawaii nei, e haawi aku ai i na hoomaikai ana i ke Akua, no na mea i loaa ia lakou. iloko o keia makahiki e aneane aku nei i keia hopene. o ka mua o ia no ke ola ame ka ikaika i loaa ia kakou i keia makahiki; ua hoopakeleia @@@akou mai na mai ahulau mai; ua kaawale mai @@ kaua mai. a mai na mea mai e hoopoinoia ai ko lakou mau ola; na haawina hoi i loaa ole i kekahi @@@ lahui kanaka o na aupune e. i keia la.
E hoomaikai a e hoalohaloha aku kakou i ke @@@ no ka holomua o ka kakou mau oihana like @@ iloko nei o ka aina i keia makahiki; ua nui na pomaikai i loaa ia kakou ma na ano lehulehu he @@@ no kea mau mea, a no kekahi mau mea e ae i kakou i ike maka maoli ai no ia kakou iho, ua k@n@ia mai kakou. e loaa he hoomanao ana ma ka @@@@@ ke kanaka. i ka Mea Nana i haawi mai ia @@@ pomaikai.
E malamaia ana he mau anaina hoalohaloha maloko o na luakini o kakou ma kela la, e hakoakoa@@ ae ana na huaai, o kela ame keia ano, elike me ka maa ma kekahi mau luakini; o ka hoeueu a ka pepa ia kakou. e waiho aku i ka kakou mau poalimi ma kela la. no hana i maa i na la e ae. Ua hoolilo i ko kakou noonoo, ame ka kakou mau @@na. ma na mea i ku i ka hoomaikai, ame ka hoalohaloha aku i ke Akua; e hoike me ko kakou mau manao kui@o. ma ka lawelawe ana i na liana i ku no ka hoomaikai, aole ma ko kakou mau lehlehe wale no. aka mailoko lilo loa mai o ko kakou puuwai.
Aole i kauka ʻiia. maloko wale no o na luakini e haawiia ai na hoomaikai ana i ke Akua. aka he kuleana nui ko kela ame keia ohana. e malama ai i mau maina hoomaikai. ma ko lakou mau home; ua maopopo i kela ame keia ohana. ka ke Akua mea i @@@ mai ai no lakou iloko o ka makahiki holookoa; nolaila, a hoea mai i keia Poaha ae, e pelu like na kuli ilalo, a hoopii aku i na leo pule o ka hoomaikai imua o ke alo o ke Akua, no Kana mea i hana mai ai no kakou.
Mai manao iho ke kanaka, i ka loaa ana o ka ikaika iaia . kona ohi ana i na pomaikai mamuli o kona hooikaika ana. nona wale ae no ia mau pomaikai ame ia mau pono i loaa mai ai; aole, he hana ia na ka mea ai-a. o ke Akua ka mea nana i hoolako mai ia mau mea apau. a Iaia wle no ke kanaka i noho aie aku ai. no na mea ana e hauoli nei i keia la.
Ua malamalama kakou na Hawaii i keia la, mamua o na kanaka na lakou i hoala mua mai i keia hana; ua auhee aku ka noho pouliuli ana, iloko o na hana hoomanakii o ke au naaupo, aole anei e oi ae ka kakou mau hoomaikai ana i ke Akua, elike me ka nui o ko kakou hoomaopopoana i Kona lokomaikai?
Malia paha, e hoolilo ana kekahi heluna nui o na kanaka, i ko lakou manawa ma kela la, iloko o na hana hauoli, e hele ana ma na paina luau, a e hoohala ana ma kekahi mau wahi me na hoaloha, aole no he pilikia o ia mau hana, ke hooliloia kekahi manawa o kela la. no ka hoomanao ana o ke kana, i ke Akua, no na mea ana e hauoli nei, ame kona ohana mai ke Akua mai.
He hookahi la wale no keia iloko o ka makahiki holookoa. o na la apau o ka makahiki, no ke kanaka wale no, nolaila ke paipai hou aku nei ke Kuohoa ia kakou na kanaka Hawaii, a hoea mai i ka Poaha. e hoike aku i ko oukou hoomaikai iʻo i ke Akua. me na leo pule kuiʻo. e hoike ana i ka palena ole o Kona lokomaikai. ame ka hohonu o Kona aloha no na mea he nui i loaa ia kakou i keia makahiki.
___________________________
Kokokee Hookoia ko Kakou Makemake
Ma ka mahina ae nei o Ianuari e pau ai na hemahema o ka makeke kulanakauhale, no ka wehe akea ia aku imua o ka lehulehu. no ka lawe ana ae i ka lakou mau meakuai malaila, a no ka hele ana ae no hoi o na makaainana e kuai i ka lakou mau mea apau i makemake ai.
O ka holomua âme ka holomua ole o keia maleke. aia no ia maluna o ka lehulehu o na makaainana o Honolulu nei, aia maluna o ka poe lawaia, ka poe mahiai, ame ka poe hanai holoholona; a makou nae e manaoio nei, e loaa ana na kokua ame na kakoo ana i keia makeke , mai ka lehulehu mai, ma ka hoonee ana aky i kana mau hana imua.
He oiaio, eia na hui lawaiʻa o na Kepani, i noho mana ia e kekahi poe kuonoono o keia kulanakauhale, ke nohoalii nai maluna o na makeke o kakou i keia wa, pela hoi me na Pake ame na Kepani i hoolimalima i na pakaukau kuai ia; o ke kulaʻi ana ia lakou, i wahi e hoemiia mai ai ke kumukuai o ka iʻa. he hana paakiki no ia; aka nae in a ma kekahi ano, e hiki ana i keia makeke kulanakauhale, ke hoolako iaia iho me na iʻa o na ano liko ole. peʻa hoi me na iʻo holoholona, a kuai aku i ka lehulehu me na kumukuai oluolu, alaila e hoe mai ana i ka manawa o kela mau makeke e hookaulike mai ai i na kumukuai o ka lakou mau meakuai apau; o ka hoea ana mai hoi ia i ka loaa ana he pomaikai i ka lehulehu. ma ka hiki ana ia lakou e kuai i ka iʻa. a pipi ame na huaai, me na kumukuai makepono.
Me kekahi kumuwaiwai o kanalima kaukani dala. elike me ia i hoolalaia ae aie Mr. Eben P. Low, a i kohoia ae ai hoi kekahi komite mailoko mai o ia ahahui ame na kalapu o keia kulanakauhale, e manaoia, e hiki ana ke hoolakoia keia makeke hoʻi me na meakuai kupono no kekahi manawa; o ka mea oi loa aku nae o ka palekana. o ia no ka hoolako pnnoi ana o kela makeke i mau waapa lawaiʻa nona iho. e uku ana i na kanaka lawaiʻa; e hoolimalima aku hoi i kekahi mau lokoiʻa, a e hoopaa aku me na kanaka hanai holoholona, in a e loaa keia mau makaukau apau, me ke kanalua ole ke olelo au, ua hoea mai i ke ku ana o ka makeke ma ke kahua paa. no ke paonioni ana aku me na makeke e ae. i noho mana ia e na hui lawaiʻa e ku nei i keia wa.
Aia na kulanakauhale nunui ma kekahi mau wahi ma Amerika. ua ikeia ka holomua maoli o na makekek o keia ano; e hiki ana i ke kanaka lawaiʻa ke lawe nonoi ae i kana iʻa ma ka makeke, a kuai aku i ka lehulehu, me ke kumukuai maikai; elike no me kana kumukuai e hoolilo aku ai i ka poe kuai iʻa o na makeke; pela no hoi na kanaka mahiai i ka lakou mau huaai. na kanaka hanai holoholona me ka uku ana i kekahi uku emi loa no ka hoolimalima o ke pakaukau; aole hoi e papalua a e papakolu ae ke kumukuai a ka lehulehu e uku aku ai no ia mau mea a o ka poe o na makeke ke ohi i na pomaikai oi ae, aole o ka poe na lakou maoli na mau waiwai.
O ke kulana iho la ia o kela makeke kulanakauhale o kakou e ku aku ana, nolaila he pomaikai keia e loaa ana i na mea apau. Hele no na kanaka Hawaii i ka lawaiʻa; a lawe ae i ka lakou iʻa ma keia makeke, me ke kuai ole aku i na Pake, na Kepani, no ka hoopukapuka ana mai, e ohi ai lakou i na pomaikai nui. O na kanaka hanai holoholona no hoi, na kanaka mahiai, a mau oihana kalepa e ae paha. ua loaa like keia pono ia lakou, me ke kaukaʻi ole aku e loaa he poe kuai mai i ka lakou mau waiwai, ua nui ka poe kuai, ke waihoia keia mau mea imua o ka lehulehu, me na kumukua kupono.
Ua lawa ko kakou pulapuia ana mai e ka poe o na makeke e ku nei i keia wa, ma ka uku ana i na kumukuai kiekie o ka iʻa, ka pipii ame na meakuai e ae, a kakou no e olelo maoli ae ai, ua like pu na kumukuai e kauia mai nei ma na makeke, me ka hao maoli ana aku no i na dala a ka lehulehu, na na makeke o ka poe hoopukapuka waiwai.
O ke aku e kuaiia nei i keia manawa e na hui lawaiʻa, i na hale hana iʻa elike me na mea i hoomaopopoia h elima wale no keneka o ka paoiia, ke kuaiia nei nae ka akeke, ma kahi o ka iwakalua-kumamalima keneka o ka paona. He kaulike anei keia ana hana? Aole loa! No keia kumu a no kekahi mau kumu lehulehu e ae he nui, e pau ko kakou uku ana i na kumukuai pipii o keia ano ma o ke ku ana ae o ka makeke hou; a in a paha no ko kakou kuai aku i na iʻa mai na makeke kahiko mai, aole ia me kela kumukuai kiekie, aka me ke kumukuai emi mai.
Aole he olelo ana no ka poe waiwai, a nui ka lakou dala, he mea liilii loa ka ninau kumukuai ia lakou, aa no ka poe uuku o kahi loaa ka poe nele no hoi, elike me ka liapanui o na Hawaii, ua pilikia maoli, a ua hooneleia aky lakou, me kekahi mau iʻa. i maa ia lakou i ka ai ana, no ka hiki ole ke kuai aku, he uuku ka lakou dala.
He makeke keia no ka lehulehu, nolaila ua ili iho ke koʻikoʻi maluna o kela ame keia makaainanana, ka imi ana ma na alahele apau e holomua ai keia makeke kulanakauhale a e hoohoka aku hoi i ka poe na lakou i pulapu i na kanaka, iloko o keia manawa pipii o ke kumukuai o a iʻa e kuaiia nei.
___________________________
Oiai ua aʻo mau aku keia pepa i na kanaka oola e kaukaʻi ana i na hana o na uwapo, e hooikaika, ma ka huli ana e loaa na hana paa na lakou, a i ole, e hoi ma na kuaaina, a hooikaika aku ma na hana i maa i keia lahui kanaka, no ka hoolilo ana ia lakou i poe lako a kuonoono o ka noho ana; aka nae ua lilo ia mau aʻo ana i mea hoolohe ole ia mai no ka mea ua pipili paa ka noonoo o na kana i kela hana; in a pela, mai hoolilo ia oukou i poe alakai hewa ia e kekahi mau alakai, o na hui uniona, aka e hookaokoa ia oukou iho, me kekahi hui, no oukou ponoi, e nana ana i ka pono o na limahana poola, a e makee pu ana hoi i ka pono o na haku hana. Na ka maikai auanei o ka oukou mau hana, na ka manao makee iloko o oukou no na haku hana, na ia mau mea, e hapai ae ia oukou iloko o na mahaloia e na haku hana, e lako mau auanei okou i ka hana; a e loaa hoi na kukuhana maikai, me ke kaukaʻi ole aku, ma ka olohani ana, e loaa mai ai ia pono.
Nuhou Kuwaho
MOBERLY, Mo., Nov. 06- Mamuli o ka ae ana o kekahi Paele nana i hoeha a lawe i na dala he umi-kumamalua mai kekahi kanaka mahiai mai ma kona manawa i hookolokoloia ai, ua komo aku la he heluna nui o na lipuakea maloko o ka halepaahao a kaulako mai la i ua Paele nei me kona @@@@ ia aua maluna o kekahi lala@@au, a oiai oia e lewalewa ana, ua haki iho la ka lula laau a haule ilalo. I kona wa i haule iho ai i lalo, ua hoomaka koke aku la no oia e holo a ia wa hookahi no i pohapoha aku ai ke kani ana a kekahi mau pu panapana, o kona make koke no ia.
______
KAPALAKIKO, Nov. 16.- He ekolu poe i hoohaia ma ka auwelua la o nohinei, mamuli o kekahi uluaoa i ule ae inawaena o ka poe poola olohani ame ua kanaka o ke aupuni. O ke kumu o keia uluaoa ana, mamuli mai no ia ka ukiuki o ka poe olohani i kekahi mau Paele elua no ko laua hele ana i ka hana, a o ka hopene i hoea mai ma keia mea o ia no ka hoehaia ana o kela mau Paele elua no ko laua hele ana i haneri o ka poe hoohaunaele iloko o ke puhi.
______
WAKINEKONA, Nov. @@- Ua haawi ae o Kakauolelo Lansing he kauoha e noii pono ia ke kumu o ke kiia ana o Eirgeno Lack, he kanaka Amerika, e noho ana ma El Centro, Kaleponi. He kakauolelo o Lack no ke keena makai o Emerial County, a oiai oia ma El Centro, ke keena poo o kolaila oihana makai, ua kiia oia i ka pu e kekahu makai Mekiko me ke kumu ole.
______
WAKINEKONA, Nov. 18- Oiai ka haawai a na poo aupuni e noho ana maanei i keia la, ua laweia mai la o Peresidena Wilson maluna o kekahi kaa powaho o ke kahua o ka Hale Keokeo, a malaila oia kahi i noho ai no ka hapalua hora.
______
WAKINEKONA, Nov. 18- Ua waiho mai ka hope kuhina kalaiaina o Amerika ma ke kulanakauhale o Mekiko he hoohalahala no ka hopuia ana o Jenkins, i na luna aupuni ma Pueblo. Ma na mea i hoikeia mai, ua pili ole ka hewa ia Jenkins, a ua hooiaio a hoi ia mea ma o kekahi mau ike lehulehu i loaa mai iaia iloko iho nei o keia mau la..
______
NU IOKA Nov. 17- Ma ia hoea ana mai nei o Lukauela Maynard, ka mea oana e paa nei i ka mano a ma ke ala Iowa mai Mineola mai, ma ka Moana kelanika, ahiki i ka Mona Pakipika, na hoike ae oia e lele ho aku ana oia mai Mineola mai ahiki i San Diego ma Kapalakiki, ma kekahi keia mau la iho. Ua hoike pu ao oia kona wa e haalele ai ia Mineola, a me oia e hoomaha ana ahiki i kona hoea ana ma Dallas, Texas, a mailai@mai no San Diego.
_______________________
HOKAʻULUA IKI LEKA HOOKOHUU LUNAKANAWAI
I kulike ai me ka loAA kelekalapa o ka loaa ana mai i kei kulanakauhale mai Wakinekona mai, @@ hounaia ae i ka nupepa Advertiser Mr. E. P. Tuttle a i kakaula hoi mai ka la 10 o keia mahina, e hoakaka ao@@ la, aole he kaualua i koe no ke apio mai o ke senate i ka inoa o W-n O. Achi, Jr., i lunakanawai kaapuni o Kauai.
Oiai na waihoia akula ka inoa o W. C. Achi. Jr., i loko o ka ma o ke komite hookolokolo o ke senate no ka noonoo ana mai, o ka hoike aela komite o ka waiho ana ae imua o ka senate, e apono ana ia i ka hookoho ana aku a ka Peresidena Wilson, ia oe i lunakanawai kaapuni no Kauai.
O ke kumu nana hooka'ulua aku i ka apono koke ana ai o ke senate i ka hookohu lunakanwawai o W. C. Achi, Jr., o ia no ka lilo lo@@ ke senated i ka noonoo ana maluna kela kuikahi maluhia me Kelemania, a ku@@ like ai me kela meahou, me he mea a ua hoomoe iki ia ana ke apono ana i @@@@@ hookohu, ahiki i ka noho hou ana mai @@@@@e kau au o ka ahaolelo iloko o keia mahina ae.
Ma ka la 8 o keia mahina iho nei i hoouna ae ai ka Peresidena Wilson i ka inoa o William ('A'ole @@hi i ke senate, no ke apona ana mai ka la, e lilo i pani ma kahi o ka Lunawai Dickey, no Kauai: a ma ka la apopo i waiho mai ai ke komite hookohu i ka hoike e apono ana i kela ia'u @@@ i hakalia wale no i ka laweia mai kela inoa iloko o ke aha senate hookohu o ka noonooia no ia, a ke apono i laila e, lawe ae ana o Mr. Achi Jr., o kela kulana me ka hooka'ulua ole.
PAKELE HE KEHUUKU MAI KA MAKE MAI
I kulike ai me ka hoakaka a ka nupepa Hilo Post Her@@d uua pakele mahunehune mai ke @@@ kekahi keiki PUkiki mai ka mak@@na ma ka la 10 o ka mahina o Novemaba nei, i ka manawa i haule ai kona @@io e kau ana ma ka aoao o ke awawa o Honolii.
Ma ka ulia laki @@@@ emo i pakele mai ai ike ola o kela @@@ Pukiki, no ka mea ua olokaa aku @@@ kona lio ahiki i ka haule ana ilalo @@@@ ke awawa a make, a ma ka hapalua wale ana ae no, i paa aii na lima oe @@@@ keiki i kekahi kumu laau guava, alaila oia kahi i paa ai, ahiki i ka a@@@ ana he wahi kupono e ku ai o kona @@@ wawae, ia wa i hoomanawanui aka @@@ oia i ka pii ana ahiki i ke kau ana i @@@ o kahi papu, o ka pau no ia o kona pilikia.
Ma ka Poaono aku nei i huli hoi mai ai ka Lunakiai Petric mai kan huakai aku nei no Kapalakiko.
Ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala i hoomaka aku ai na keiki o ka bana i ko lakou hoomaha o hookahi mahina.
Mamuli o ka piha loa o ka pepe i keia pule, ua hoopaneeia ka hoopuka ana aku i kekahi mau palapala a na makamaka, a keia pule ae.
Ma keia Poaha ae, ka la 27 o keia mahina, ka La Hoalohaloha a Hoomaikai i ke Akua. Maloko o ka Luakini o Kwaiahao e malamaia ai ke anaina hoalohaloha ma kela la.
I loko o ka mahina ae nei oo Ianuari e pau pono ai na hemahema o ka makeke kulanakauhale, no ka waihoia aku imua o ka lehulehu, no ke kuai ana i ka lakou mau meakuai i ke akea.
Mamuli o ka piha loa o na rumi oloko o ka Halema'i Moiwahine, i kela mau pule aku nei, ua hoakaka ae na kauka i ko lakou mau manao no ka pono e hoomahuhua hou ia ae kela halema'i.
No ke kokua ana aku ia William K. Hussey, ua haawi ae na Hawaii iaia ma o na komite noi dala la, he mau haneri dala, no kona mau hoolilo no ka holo ana aku i Canada e huli ai i ka naauao.
Nui ka põe i hoike ae i ko lakou mau manao kue, no ka hooauia aku o ke a'oia ana o ka olelo Kepani maloko o na kula a na Kepani maanei, iwaena o kela poe kue, o na Lunamakaainana Holstein ame Rose kekahi.
Ma ka la 1 o ka mahina ae nei o Dekemaba e noho mai ai ka halwai nui a ua elele o na hui uniona o na Kepani apuni keia Teritore ma keia kulanakauhale, no ka noonoo ana i na hoonee hana ana a na hui uniona Kepani no keia mua aku.
I ke kulanakauhale iho nei ka Lunakiai Joseph N. Uahinui o Molokai, a ma ka Mikahala o ka Poalua nei i huli hoi aku ai oia no kona home ma Kauanakakai. He o ia mau no ke kulana makalapua o ka lunakiai o Molokai.
O ke kanaka kahiko hookahi e ola nei i keia manawa, i kulike ai me ka hoakaka a ka nupepa Post Herald o Hilo, oia o Namaielua K. Kiaaina o Honolii, nona na makahiki i hiki aku i ka 102. Ua hanauia oia i ka makahiki 1817.
Oiai e ku ana ma Kealia, Kauai, ua haki iho la ka hoe o ka mokuahi Kalulani, a me kekahi hoe ku'i i huli hoi mai ai ia, a hoea no Honolulu nei, me ka poino ole ma ka moana, me ka ukali pu ana mai nae o ka Mauna Loa, no ka makala ana ika mokuahi pilikia.
NA MARE
John Kapena ia Lahela Keaka, Oct. 29.
William Lee ia Maria Rosa, Nov. 4.
Bernard Akana ia Dorothy Kauhane, Nov. 4.
Morland Tracy ia Maria K. Maunakea, Nov. 4.
Kon Sin ia Fannie Kaapuni, Nov. 5.
Bert Palmer ia Violet Ray, Nov. 5.
George Kaninau ia Kamalama Pala, Nov. 6.
David Kinney ia Margaret McGowan, Nov. 7.
W. N. Kalawaianui ia Kaluahine, Nov. 7.
Henry K. Kauahi ia Paahao Kanakaokai, Nov. 12.
Archibald Campbell ia Sol. Kaaa, Nov. 16.
Charles Sheldon Jr. ia Mary Pili, Nov. 13.
Fred Melim ia Ruth Doane, Nov. 15.
NA HANAU
Na H, AKina âme Esther Nakea, he kaikamahine, Nov. 10.
Na A. Gonsalves ame Sara Paiaina, he keikikane, Nov. 10.
Na Daniel Highland âme Rose Manuwai, he keikikane, Nov. 10.
Na Louis K. Marino ame Velona P. Asing, he kaikamahine, Nov. 10.
Na Chas. Kalalike âme Sarah Haili, he kaikamahine, Nov. 12.
Na Robert Palk âme Rose Jack, he keikikane, Nov. 13.
Na Henry Roberts ame Martha Kahinu, he keikikane, Nov. 14.
Na Joe Keola âme Louisa Piko, he keikikane, Nov. 14.
Na Kelii Solomon âme Jennie Davis, he kaikamahine, Nov. 15.
Na Emil Correa âme Lizzie Makamaka, he keikikane, Nov. 16.
Na Daniel P. Kahinu ame Hannah Kolomoku, he kaikamahine, Nov. 14.
Na John K. Panai ame Mary Kaainoa, he keikikane, Nov. 18.
Na David Kamaka âme Rose Naleieha, he keikikane, Nov. 18.
Na Chas. Kahawaai âme Lizzie Linoai, he keikikane, Nov. 18.
NA MAKE
David Kanakaokai, ma ke Alanui Panoa, Nov. 11.
Elia A.C. Long, ma ka Home Leahi, Nov. 13.
Marvan Lemon, ma ke Alanui Kalakaua, Nov. 13.
Moses Keaulana, ma ke Alanui Bernice, Nov. 13.
Jas. Kahai Merseberg, ma ka Halema'i Moiwahine, Nov. 17.
He bebe na J. Kanae Pauai, ma ke Alanui Iana, Nov. 18.
Kekaula, ma ke Alanui Waiakamilo, Nov. 18.
He bebe na Mary Pinao, ma ke Alanui Kukui, Nov. 18.
Kikau K. Solomon, ma ke Kiekiena o Alewa, Nov. 19.
HUI KOKUA A HOOKUONOONO O NA OIWI HAWAII AME KANA MAU PONO
Kuu Dear Solomon Hanohano, Aloha nui kaua: E kala hou mai kou hanohano ia'u no keia poomanao e kau ae la malunal ua manao au iloko o kou noonoo maikai na iiai e ike i na mea e hanaia ana e ke koko ame ka i'o o kou lahui ponoi, o hana ana me ka hoomanawanui no ka pono o ka hui i oleloia ae la.
E kuu kapena maikai ame ka lahui, a i oi loa aku i na hoahanau o ka hui i oleloia aela, e maliu mai me ka oluolu.
E na hoahanau o ka makahiki keia a oi o ko'u hui hou ana mai i ka hui i oleloia ae la, ua manao ka inoa kakau e hoike aku i na pomikai a ka hui, i oleloia ae la no ka pono ame na pomakai e loaa ana ia hoahanau i malama i na rula ame na kanawai i kou hoi hou ana iloko o ka hui i oleloia ae la, ua like pu au me kela keiki auwana a uhauha i na mea maikai i loaa ia'u ia maila, aole noonoo no na pomaikai, a ka hui i hana mai ai nou, o ia hoi, no ka lawe mai i na manao lili pilikino, a kau ae la mamua o ko noonoo maikai, a lilo ae la i mea alai a hoowahawaha i ka hui, ka mea i hana ole mai ia oe, a lilo aku la kou noonoo i na mea no a'u ame oe e hoohiki ai, i mea e waiwai ole ai..
E kuu hoahanau oiwi e ku mai nei mawaho o ka home oiwi, ke paipai nei keia makapeni, e ala mai iluna, a e hoi mai iloko o ka home o ka maha, kahi e loaa ai ka oluolu ame ka hauoli i kou wa o ka pilikia, ame ka loaa o ka manaolana i ko wa o ka nawaliwali, ma ke kino, o ia ka keia makapeni e kau leo aku nei, ua hemo ka puka nou i na manawa apau ame ka lahui o kuu koko ame kuu i'o, mai kanalua a maka'u iho, e ku mai iluuna me ka maloeloe, a hana mai i na mea no nou e pomaikai ai, a i oi loa aku i na makuahine hoopono o ka home, ka iini a keia makapeni, no ka mea o oe ka mua e hookui ana me na pilikia o ka manawa, nolaila e ala ae a hana i alanui nou i makaukau ai oe i na manawa apau a ka pilikia e hoea mai ai i kou home, pela no me keia makapeni, mai ka'u aliiwahine e koi mau mai ana oia ia'u e hoi hou iloko o ka hui i oleloia ae la, me na kuhikuhi ana i olelo mai ai a ka hui i hana mai ai i ko'u wa iloko o ka pilikia, ua @@i kona olelo mai e a'o mai ana i ka meakakau nei, me kona piha pu me ka hilahila no ka'u mea i hana wale aku ai no i ka hui i oleloia ae la, oiai aole o hui i hana wale mai, a waiho wale no oe me na kumu kupono ole.
Nolaila ua hoiliili oia a lawa na dala e hoi hou ai, o ia hoi elima dala komo hou me hookahi dala lulu mahina, e hoomaluia iloko o eono mahina, alaila loaa ia oe na pomaikai, ua hooko keia makapeni i ka olelo a ka'u aliiwahine mai ia manawa mai ahiki i keia manwa a'u e kakau nei, ua piha ka makahiki a oi me ka malama i na rula ame na kanawai o ka hui i oleloia ae la me ka nee malie o ka malama ana a ua lunanui me ka makaala i na pono ame na pomaikai o ka hui, ame na hoahanau, ua ike keia makapeni i na mea oiaio, ke ku nei ka hui maluna o ke kahu paa me ka oiaio no ka hoonee ana imua me ka manaolana e lanakila maluna o na kuia o ka manawa.
E na hoahanau e noho mai nei mawaho ame ka lahui e komo mai no kou pono ame kou home mai hilahila, mai hoomaloka a nana wale mai no i na mea maikai e hana ia ana, no ka mea na kou koko ponoi no e hookele nei i na mea e pono ai ka hui, elike me ka mea kakau nei, me ka manao e hoi hou me ka hana i na mea e pono ai no ka holomua o ka hui ame kona kaulana, e malama 'ana i na hoahanu, i loaa na haawina o ka popilikia; e ku makaukau mau ana ka hui, e kala i kou mau pilikia elike me ka mea kakau i loaa ai i ka ma'i flu, no na la he 24, ahiki i kona oluolu ana.
E nana mai e na hoahanau ame ka lahui, i na kokua i loaa mai ai ia'u ame ko'u home he $24, ua uku ia ka pila kauka me na mea e pono ai, a i kuu hele hou ana mai ma ka'u hana ponoi, aole mea nana e hoolauwili i ko'u noonoo, a lilo i mea nou e kaumaha ai, o ia hoi e ku mai ana o Pake poi ame rumi hoolimalima, no ka mea, ua loaa ka mea nana e kala kou mau pilikia.
E kuu koko ame kuu i'o e nana mai i na mea maikai a ka hui i hana mai ai no'u, i kuu wa o ka pilikia, o ka mea e kakau nei he kino nui kona ame ka ikaika, e haaheo ai ka manao.
(E hoomauia aku ana.)
NA LEKA KII OLE LA MAI E WAIHO ANA MA KA HALELEKA AHIKI I NOV. 15 1919.
Onokea, Mrs Hattie
Halemano, Jacob (2)
Haili, Miss Elizabeth
Hakuole, Mrs Annie
Hookaea, Mrs Api
Kaaihue, D K
Kaaihue, Miss Victoria
Kaimi, Edward
Kauhane, Miss Dorothy
Kau, Henry
Kahalama, Keliipio
Kale, John
Kamala, Mrs Huleka
Kanekoa, Sam K
Kanalu, Robt M
Kaniakama, Mrs Kapahu Daniel
Kepa, Sam (2)
Keawe, Mrs Maliae
Keola, Nalima
Kealoha, Enoka
Kiekie, Mrs Frank
Likua, David
Luia, Frank
Leialoha, David
Lono, Wm
Makahio, D
Pauole, Miss Hattie
Punohu, Mrs J K
Panee, Douglas P
Papaki, Mrs Annie
Pua, Miss Helen
Piko, James
E ninau ma na leka hoolahaia, ke kii mai. D. H. MacADAM, Lunaleka.
HALA IA PUA ALII KAMEHAMEHA
E kuu Solomon Hanohano, anoai kaua: E oluolu mai kou ahonui i kauwahi kaawale o ka hiwahiwa a ka lahui, no ka'u paolo waimaka, i ike mai ai na kini lehulehu o ka ohana ame na hoaloha mai ka puka ana o ka la ma Kumukahi, a ka welona a ka la i ka mole o Lehua, ka palena o na moku; o Moses Keaulana, ua hala, a ua haalele mai i keia ola ana ma Poaha, Novemaba 13, 1919, i ke kahiku ana o ka la i ka lol; ma ka hora 12:35 awakea.
Owau o kona hanaumua ka i honi hope aku iaia, a aili ae ia kona aho me ka pili ana iho o kona mau lihilihi maka no ka wa mau loa. Malia no ka i hulahula ai ka lihilihi o kuu maka, a eeu ke oho o kuu poo me ka maneo o kuu wawae. o kuu pokii aloha e wehe mai ana i ka poli o'u ka hanaumua, a niau palanehe aku la i ke au a ka hewahewa, i ke ala palikua a Kane. I waha ope'a na lima i ke kua hele moe hookahi i ke ala hoi ole mai. Aloha wale! Aloha kuu pokii!
O ka inoa o ke Akua ke hoonaniia: Oia ka i lawe aku i ka uhan, a na Kona mana no e hoola hou mai iaia i ka la mahope.
Ua hanauia o Moses Keaulana ma Koleaka, Honolulu, ma ka 1876, ua piha iaia ua makahiki he 43 a oi. He keiki kupa oia no Honolulu nei, he hoohoo @@ana kana hana ma na uwapo o Kou, a he mea hoopiha wai no na moku malalo o ke aupuni kalana i ikeia ma ka inoa kapakapa "Sharkev." Maanei, e hoike ai au i ke koko alii iloko on a elike me ka kuauhau i hunakeleia e ka ohana. Mamuli o ke kauoha pau a ko makou kupunawahine o Kanekapolei: "Mai hoikeike ia oukou he poe alii, no ka mea, he nui ka poe i hoikeike ae ia lakou iho, a he nui o lakou i moe i ka manu": a o kekahi, i mea e ikeia ai ka poe hoopilipili kuauhau alii Kamehameha ame na pua mailoko ponoi mai on a. Penei ke kuauhau:
O Kamehameha Paiea (Ka Na'i Aupuni) ka i noho wahine ia Kauhilanimaka, hanau o Kahiwa Kanekapolei ma Hilo, Hawaii.. (O Kauhilanimaka (w) oia ke kaikoeke ponoi o Kanekapolei mua, wahine a Kamehameha I: ma o kona kaikunane la oia o Kalamakuikeao, kane elua a Kauhilanimaka, a pela i heaia ai ka inoa o Kanekapolei maluna o keia kaikamahine.)
O Kahiwa Kanekapolei noho kane ia Kahaanalani, hanau o Kalamakuikeao Kaahiki (k) ame kona mau kaikuahine, na kupunawahine o ka ohana Palmer Wood, Ebena Low, ka ohana Purdy ame ka ohana o Samuel Parker. O Kalamakuikeao Kaahiki noho wahine ia Luhia ma Waipio, hanau o Malie Kualaau (w), noho kane o Malie Kualaau me G.W. Poepoe o Kohala, Hawaii, he hope kahukula mua no na kula Hawaii, hanau o Lapaela Benj. Kaiminaauao Poepoe, John Edward Kanukuniahi Poepoe, Olopana-Nui-Akea Kalamakuikeao Poepoe (K. G. P.): Kalamakuikeao Poepoe mare me Malie Napuaelua, hanau o John Edward Poepoe me Adelina Puuwai Maemae Poepoe, ka elima o na haunauna ke heluia mai ia Kamehameha mai.
Noho hou o Malie Kualoa i ke kane elua, oia o Mikaele Kahele Kaunaniolelo Kaulana, he luna kena kanaka no ka Hui Mokuahi o Waila, hanau o Hoohuli (w), Moses Keaulana, Emelekiana (w.) ame Buruno Kaluakini. Nolaila he kaikaina no'u kuu pokii na ka makuahine hookahi, a na makuakane elua aka, ua luhi a ua hanai keiki ponoi ia e a'u kuu pokii ahiki i kona nui ana. Hookahi mea aloha o kuu kaikaina e noho mai la i ka aina makua ole oia o Buruno Kaluakini, aole mea i lohe hoi ia mai nona mahope iho o kona hele ana i ke kahua kana weliweli ma Palani me na pualikoa Amerika. Aole oia i ike i na maka o kona hanau mua a hala aku la.
Ua haalele iho kuu mulinokii i kona hoapili he wahine ame ka laua mau lei aloha, Myron Kalamakuikeao, Silvester Haui. Step Peter ame Mary Uluhani.
Na Lunakahiko I. Harbottle o ka Ekalesia o Iesu Kristo i Hoonohonoho Hou ia i lawelawe ke anaina hoalohaloha home maluna o kona kina wailua. ma ka Poalima, Nov. 14, hora 2 auwina la. Mahope iho o ka pau ana o na hana hoonani, ua aualo ia aku kona kina wailua no ka home ilina ma Puea e ka ohana ame ka lehulehu o na hoaloha.
Ke haawi aku nei ka wahine kane make ame ka ohana i na hoomaikai ana i ka poe apau i haawi mai i na makana pua a i komo pu hoi iloko o na hoomanao luuluu ana no ka mau mea aloha i hala aku a na ke Akua e malu ai, e hoopomaikai mai i na mea e hooluoluia ai ko kakou noho ana ma keia ao maiklewa wale ame ke ola oi aku iloko o ka eunelio mau loa o Kristo, Amene.
Na kona hanaumua, GULSTAN K. POEPOE
Honolulu, Nov. 14. 1919
KAHEA I NA HOAHANAU O KA EKALESIA O KEALAULA O KA MALAMALAMA O KA HOOMANA NAAUAO O HAWAII
I na hoahanau apau o ka Ekalesia o Kealaula o ka Malamalama o ka Hoomana naauao o Hawaii, ma Koula, Honolulu, ka poe hoi i kuleana i na ekalesia la, a i ikeia he mau hoahanau oiaio lakou, no lakou na inoa e paa nei ma ka buke inoa, mai ka makahiki 1893, a mau aku la i ka mahina o Dekemaba, 1918, a mamuli o ko'u aponoia ana i kahu no ka Ekalesia o Kealaula o ka Malamalama o ka Ahahui Paeaina o ka Hoomana Naauao o Hawaii o ka la 28 o Iulai, 1919, ka Ahahui Paeaina hoi i aponoia mai ma ke kanawai, pela au e kahea nei i na hoahanau apau i hoomaopopoia a i ikeia hoi ma na manawa o ka ulu ana ae nei ma ka Ekalesia o Kealaula o ka Malamalama, e akoakoa ae ma ka hora 12:15 p.m. o ke Sabati o ka la 30, o Novemaba, 1919; no ka hooponopono ana i ka nohona hoahanau ana o ka Ekalesia i hoikeia ae nei.
Kou oiaio, REV. W S. J. O. MAKEKAU. Kahu o ka Ekalesia o Kealalaula o ka Malamalama o ka Hoomana Naauao o Hawaii.
BRUSSELS, Belegiuma, Nov. 18
Ua waiho ae na poo aupuni apau i ko lakou mau hookohu oihana i keia la, aka, ua kaua aku ka Moi Alabati, me ka olelo pu aku e paa no lakou i ka oihana ahiki i ke akaka ana o na mea e hoea mai ana ma ke koho baloka ma ka la Sabati ae nei.