Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 33, 13 August 1920 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KE ALAKAI KOKUA NO KE KOHO BALOKA.

 

Hoomakaukauia e W. J. Coelho no ka Pono o na Hawaii.

 

Na Kupa

 

Pauku 1. Na Kanawai Koho Baloka. "O na kauaka apau i lilo i poe kupa no ka Repubalika o Hawaii ma ka la 12 o Augate, 1898, ke kukalaia aku nei ma keia. he poe kupa lakou no Amerika Huipuia a poe kupa hoi no ke Teritore o Hawaii.

"A o ka poe kupa apau o Amerika Huipuia e noho ana ma ko Hawaii Paeaina ma ka la 12 o Augate, a mahope mai o ia la, me ka poe kupa apau o Amerika Huipuia e noho aku ana ma ke Teritore o Hawaii ma keia hope aku, no hookahi makahiki, he poe kupa lakou no ke Teritore o Hawaii." Pauku 4, Kanawai Kumu.

 

Pauku 2. Na Kau Koho.

"He 2 hale o ka ahaolelo o ke Teritore o Hawaii i kapa pakahiia, ke Senate ame ka Hale o na Lunamakaainana i hooponoponoia a e noho kaawale ana; koe ma na ano i hoakakaia malalo nei.

"E kapaia na hale elua, 'Ka Ahaolelo o ke Teritore.' " Pauku 12, Kauawai Kumu.

 

Pauku 3. Kan. Koho:

"Aole e noho kekahi mea, ma ke ano he senatoa a lunamakaainana paha, ke ole oia e kohoia malalo a ma ke ano i kulike me keia kanawai." Pauku 13, Kan. Kumu.

 

Na Koho Baloka Nui

Pauku 4. Kan. Koho:

"E malamaia no i koho baloka nui ma ka Poalua, mahope aku o ka Poakahi mua o Novemaba, 1900, a ma keia me keia elua makahiki ma ia hope aku. Eia nae hoi. e hiki i ke Kiaaina me kona manao ame he pono, ma ka hoolaha ana aku iloko o na la he kanakolu, e kauoha i koho baloka kuikawa mamua ae o ka wa koho baloka nui, in a nae ma kona manao ana ua koiia e ka pono o ka lehulehu i kau kuikawa o ka aha olelo." Pauku 14, Kan. Kumu.

 

O Kela me Keia Hale ke Hoomaopopo i ke Kupono o na Lala

 

Pauku 5. Kan. Koho:

"Na kela me keia hale e hoomaopopo no na koho ana, na hoike koho baloka, me ke kupono o kona poe lala iho."

Pauku 15, Kan. Kumu.

Kupono Ole o ka Poe Kaukanawai

 

Pauku 6, Kan. Koho:

"Aole kekahi lala o ka ahaolelo, iloko o ka manawa on a ikohoia ai, e hookohuia a i ole e kohoia no kekahi kulana oihana maloko o ke Teritore Hawaii."

Kupono Ole o na Luna Aupuni me ka Poe Lawelawe

 

Pauku 7, Kan. Koho:

"Aole kekahi mea e paa ana i kekahi oihana iloko, a i ole, malalo iho , a mamuli paha o ke aupuni o Amerika Huipuia, a o ke Teritore hoi o Hawaii, e kupono e kohoia i ka ahaolelo, a i ole e paa i ke kulana o kekahi lala o ia, oiai oia e paa ana i oihana." Pauku 17, Kan. Kumu.

 

Pauku 8, Kan. Koho:

"Aole kekahi hupo a pupule, a aole kekahi mea i kipakuia mai ka ahaolelo mai, no ka haawi ana, a no ka lawe ana paha i na uku kipe, a i ole kokua ana ma ia hana, a aole no hoi kekahi mea i hoahewaia ma ke kanawai no kekahi hewa kalaima i hoopaiia ma ka hoopaahao ana, me ka hana oolea; a hana oolea ole paha, no kekahi manawa i oi ole aku maluna o hookahi makahiki, me ka hoopa'i lala, a hoopai dala ole paha, e kakau hoopaa i kona inoa no ke koho baloka, a i ole, e koho baloka paha, a i ole, e noho paha ma kekahi oihana iloko, malalo, a mamuli hoi o ka mana o ke aupni, ke ole ua mea la i hoopaiia pela i kalaia, a hoihoiia kona mau pono kivila." Pauku 18, Kan. Kumu.

Ke Senate--Ka Nui o na Lala

 

Pauku 9, Kan. Koho:

"He 15 lala o ke senate, a e noho lakou ma ia oihana no eha makahiki. Eia nae hoi, o na senatoa e kohoia ana ma ke kau koho baloka laula mua, elua mai ka apana ekahi, hookahi mai ka apana elua, ekolu mai ka apau ekolu, a hookahi mai ka apana eha mai, e noho lakou ma ia oihana no 2 makahiki wale no: o na hoakaka ana no ia mau mahelehele ana e hoomaopopoia no e ka ahaolelo." Pauku 30, Kan. Kumu:

 

Pauku11, Kan. Koho:

"No ka wae ana i poe wahaolelo noloko o ke senate, ahiki i ka wa e hoakalaia ai ma kekahi ano okoa ma ke kanawai, e maheleia ke Teritore iloko o na apana senatoa mahope iho nei, penei:

Apana ekahi: Ka Mokupuni o Hawaii.

Apana elua: Na mokupuni o Maui, Molokai, Lanai ame Kahoolawe,

Apana ekolu: Ka Mokupuni o Oahu.

Apana eha: Na Mokupuni o Kauai ame Niihau. Pauku 32, Kan. Kumu.

Pauku 12. Kan. Koho:

"E koho ka poe koho baloka ma na apana i oleloia i na senatoa elike me keia mahope iho nei:

"Ma ka apana ekahi, 4;

"Ma ka apana elua, 3;

"Ma ka apana ekolu, 6;

"Ma ka apana eha, 2." Pauku 33,

Kan. Kumu.

 

Na Mea e Kupono ai e Lilo i Senatoa

Pauku 12, Kan. Koho:

"I mea e kupono ai e kohoia i senatoa e lilo ia mea i kupa kane no Amerika Huipuia; ua hiki aku oia i ke 30 makahiki; ua noho ma ko Hawaii Paeaina, aole emi malalo o 3 makahiki a kupono hoi oia e koho i ua senatoa maloko o ka apana i kohoia ai ia." Pauku 34, Kan. Kumu.

Ka Nui na Lunamakaainana

Pauku 14, Kan. Koho:

"He 30 ka nui o na lala o ka hale o na luna makaainana. i kohoia, koe ma na ano i hoakakai maloko nei, i kela me keia elua makahiki." Pauku 35. Kan. Kumu.

 

Ka Manawa e Noho Ai ma ka Oihana

Pauku 15, Kan. Koho:

"O ka manawa e noho ai ma ka oihana o na lunamakaainana i kohoia ma kekahi. koho baloka laula a i ole kohobaloka kuikawa, e mau no ia ahiki i ke koho baloka laula i malamai ma ia hope iho."

 

Na Hakahaka

Pauku 16. Kan. Koho:

"O na hakahaka no ka oihana lunamakaainana i loaa mamuli o  ka make, haalele ana, a no kekahi kumu e ae paha, e hoopihaia no ma na koho kuikawa no ka mauawa i koe."

 

Na Apana Lunamakaainana

Pauku 17, Kan. Koho:

"No ka wae ana i poe wahaolelo noloko o ka hale o na lunamakaainana, ahiki i ka wa e hoa kakaia ai ma kekahi ano ma ke kanawai, e maheleia ke Teritore iloko o na apana lunamakaainana mahope iho nei, penei:

"Apana ekahi: O kela wahi o ka Mokupuni o Hawaii i kapaia o Puna, Hilo ame Hamakua.

"Apana elua: O kela wahi o ka Mokupuni o Hawaii i kapaia o Kau, Kona ame Kohala.

"Apana ekolu: O na Mokupuni o Maui, Molokai, Lanai ame Kahoolawe.

"Apana eha: O kela wahi o ka Mokupuni o Oahu e waiho ana ma ka hikina ame ka hema o ke alanui Nuuanu ame ka laina mailaila aku a mai ka Pali aku o Nuuanu ahiki i ka Lae o Mokapu.

"Apana elima: O kela wahi o ka Mokupuni o Oahu e waiho ana ma ke komohana ame ka akau o ka apana eha.

"Apana eono: Na Mokupuni o Kauai ame Niihau." Pauku 38, Kan. Kumu.

PPauku 18, Kan. Koho:

"E koho ka poe koho baloka ma na apana i oleloia i na lunamakaainana elike me keia mahope iho nei:

"Ma ka apana ekahi. 4: apana elua, 4; apana ekolu, 6; apana eha, 6; apana elima, 6; apana eono, 4." Pauku 39, Kan. Kumu.

 

Na Mea e Kupono ai na Lunamakaainana

Pauku 19, Kan. Koho.

"I mea e kupono ai e lilo i lala no ka Hale o na Lunamakaainana e loaa i ka mea e manao ana e kohoia ma ka manawa koho baloka, keia mau mea: Ua piha kona mau makahiki he 25; he kupa kane no Amerika Huipuia; ua noho ma ko Hawaii Paeaina aole i emi malalo o 3 makahiki; a ua kupono hoi oia e koho i na lunamakaainana maloko o ka apana i kohoia ai oia. Pauku 40, Kan. Kumu.

 

Aupuni Kaona, Kulanakauhale me Kalana

Pauku 20, Kan. Koho:

"E hiki no i ka ahaolelo e kukulu i mau aupuni kalana me na kaona ame na munisipala kulanakauhale, maloko o ke Teritore o Hawaii, a e hoomaopopo hoi no ko lakou hooponopono aupuni ana, a o na luna apau e hookohuia a i ole e kohoia, elike me ia e hoomaopopoia ana, ma ke ano elike me ia a ke Kiaaina ame ka ahaolelo o ke Teritoree hooponopono ai." Pauku 56, Kan. Kumu.

 

Hookuu Ana i ka Poe Koho ma ka La Koho Baloka

Pauku 21, Kan. Koho:

"E loaa no i kela me keia mea koho ka palekaua mai ka hopuia ana ma ka la koho baloka oiai oia ma kahi koho a ma kona hele ana aku a hoi ana mai mailaila mai, koe wale no, in a ua kueia ka maluhia ma ia manawa, a i ole, no ka hihia kipi a feloni paha." Pauku 57 Kan. Kumu.

 

Pauku 22, Kan. Koho:

"Aole kekahi mea koho baloka e koiia e lawelawe i ka hana koa ma ka la koho, i mea e keakeaia ai kona koho ana, koe ka manawa o ke kaua, a i ole pilikia e ae paha o ka lehulehu, a i ole, i kona wa paha i kaawale aku ai mai kona wahi noho aku, mamuli o ka lawelawe ana i ka oihana koa, a no ia mea, e hoomaopopoia no ma ke kanawai ka mea e hiki ai iaia ke koho." Pauku 58, Kan. Kumu.

 

Ke Ano o ke Koho Ana i na Lunamakaainana

Pauku 23, Kan. Koho:

"E koho kela me keia mea koho lunamakaainana no na luna makaainana i like ka heluna me ka mea i makemakeia, e koho no ia apana koho lunamakaainana on a i kuleana ai e koho.

"O ka heluna o ua moho i makemakeia i loaa ia lakou ka heluna baloka kiekie loa, iloko o ko lakou mau apana koho lunamakaainana ponoi, o lakou no na lunamakaainana no ia mau apana."

Pauku 59, Kan. Kumu.

Ke Ano o ke Koho Ana i na Senatoa

Pauku 25, Kan. Koho.

"E hiki no i kela me keia mea koho senatoa, e hookomi i hookahi baloka no kela me keia senatoa e kohoia ai, mai ka apana koho senatoa mai, i kuleana ai oia e koho.

"O ka heluna o na moho i makemakeia e loaa ana ka heluna baloka kiekie loa ma kela me keia apana koho senatoa, o lakou na senatoa no ia apana." Pauku 61, Kan. Kumu.

Na Mea e Kupono Ai ka Poe Koho Senatoa a Koho Baloka e Ae Apau

Pauku 26, Kan. Koho:

"I mea e kupono ai e koho i na senatoa, a no ke koho ana ma na koho o Hawaii, e loaa i ke kauaka na mea baloka e ae apau maloko o ke Teritore hookupono apau, me ke kaa ana no hoi malalo o na kumu, apau i koiia e keia kanawai no ka poe koho i na lunamakaainana." Pauku 62, Kan. Kumu.

Pauku 27, Kan. Koho:

"Aole e aeia kekahi mea e koho baloka oiai oia maloko o ke Teritore mamauli o kona noho ana iloko o ka oihana koa, a oihana kaua moana paha, a i ole mamuli o kona pili ana i kekahi pualikoa iloko o ka oihana kaua o Amerika Huipuia." Pauku 63, Kan. Kumu.

Pauku 28, Kan. Koho:

"O na rula me na hooponopono ana i ka haawi ana i na hoohiki, ame ka malama ana i na koho baloka i hoikeia maloko o ka hoohuihui kanawai kivila a Ballou, pakui ame ka papainoa o na apana hoopaainoa ame na mahele i hoohuipuia, ua mau no ka mana ana, me keia mau hoolohi nae, o ia hoi:

"(O na hoakaka ma ke kanawai ma keia wahi, he mau kuhikuhi wale no ia no na pauku kanawai kahiko i hoololiia). Pauku 64, Kan. Kumu.

Pauku 29, Kan. Koho:

"E hiki no i ka ahaolelo o ke Teritore i kela me keia manawa e hoonoho a hoololi i na palena o na apana koho baloka, ame na mahele koho, a e mahelehele. hoi i na senatoa ame na lunamakaainana e koho ia ana mai ia mai apana mai." Pauku 65, Kan. Kumu.

Elele i ka Ahaolelo Lahui

Pauku 30, Kan. Koho:

"E kohoia i elele i ka Hale o na Lunamakaainana o Amerika Huipuia, e ka poe koho baloka i kupono e koho i na hoa o ka hale o na lunamakaainana. E loaa hoi i ua elele la na mea hookupono, e lilo ai i hoa no ka aha senate o ka ahaolelo o Hawaii.

"E malamaia no ia koho baloka ma ka Poalua mua mahope aku o ka Poakahi mua i Novemaba o kela me keia makahiki helu kaulike a ma na wahi e hoomaopopoia ana e ke Kakauolelo o ke Teritore. O ka baloka no ka elele e kulike uo ia me ka mea a ka ahaolelo o Hawaii e hooholo ai, ahiki i ka wa a ka ahaolelo e hooholo ai, i waihooluu haulaula ko ka baloka, a e ano like hoi me ka baloka e hoohanaia ai ma ke koho baloka ana o na lunamakaainana i ka ahaolelo.

"Ke ano o ka hooiaio ana i na inoa o na moho maluna o keia baloka ame ka lawelaweia ana o ke koho baloka o kekahi elele, e kulike no ia me na kuhikuhi o na kanawai koho baloka o ke Teritore o Hawaii.

O ka mea i loaa ka heluna baloka oi loa, oia ka ke kiaaina e kukala ai ua kohoia, a e haawiia aku he palapala hooia mamuli o ia koho ana.

"E loaa i kela me keia elele he noho maloko o ka hale o na luna makaainana, me ke kuleana hiki e kamailio, aka aole nae ke koho ana. I ka wa e hakahaka ai o ka oihana elele, ke kauohaia nei ke Kiaaina o ke Teritore e kahea i koho baloka kuikawa no ka hoopiha ana ia hakahaka. Aka nae hoi, aole e hoopihaia kekahi hakahaka, in a ua hoea mai iloko o ka manawa, he elima mahina mamua ae o ka pau ana o ka manawa ahaolelo lahui.

"E loaa no i ka ahaolelo o ke Teritore o Hawaii, ka mana e hoololi a e paku i paha i kakahi mahele o na kanawai koho baloka o ua Teritore la, pela pu hoi i na kanawai e hoomaopopo ana, no ke koho ana i ka elele i ka ahaolelo lahui, a e lilo kana hooholo ana i kanawai, me ka mana piha, a ikaika hoi, ahiki i ka hoololiia ana, paku'i a hoopau loa ia ana paha e ka ahaolelo lahui." Pauku 85, Kan. Kumu.

No ka Hoohiki Kupa Ana

Pauku 31, Kan. Koho.

"No ka hoohiki kupa ana malalo o na kanawai o Amerika Huipuia, o ka noho ana maloko o ko Hawaii Paeaina, mamua aku o ka mana ana o keia kanawai, e manaoia, ua like ia me ka noho ana maloko o Amerika Huipuia, a maloko o ke Teritore o Hawaii, a o ke kauoha kanawai no ka hoike mua ana i ka makemake e lilo i kupa no Amerika Huipuia, ame ka hoopau ana i kona noho kupa mua ana, aole ia i pili i ka poe i noho ma ua mau mokupuni la, aole emi malalo o elima makahiki mamua aku o ka mana ana o keia kanawai; aka, o na olelo e ae apau o na kanawai o Amerika Huipuia, e pili ana i ka hookupa ana, e like me ka hiki ke hoohanaia, ua pili no ia i na kanaka o ua mau mokupuni la.

"O na hoike hooiaio, e pili ana i ka hookupa ana, na hoolaha manao apau, e hookupa i makaainana no Amerika Huipuia, a me na palapala hooiaio apau e pili ana i ka hookupa ana i waihoia mai, a i hoopaaia ma ka buke no ia hana, a i ole i hoopukaia paha mamua ae o ka mana ana o ke kanawai hookupa o Iune, la 29, 1906, maloko a i ole mai kekahi aha hookolokolo kaapuni mai o ke Teritore o Hawaii, e manaoia no, ua loaa a ua hanaia, waihoia, hoopaaia ma ka buke no ia mea, a i ole, ua hoopukaia e kekahi aha hookolokolo i loaa ka mana hoolohe i na noi hookupa a na lahui e, a aole hoi e hoomanaia mamuli o keia kanawai." a Puku 100, Kan. Kumu.

 

E oluolu mai e ka Mea Heluhelu:

I kela pule aku nei ua hoolaha au no ka makaukau o ka poe ike namu no na hana pili i ke koho baloka no ka makaukau o na haole kane me na haole wahine.

He buke alakai koho baloka ka i pa'iia malalo o na lilo o ke aupuni, a ua haawi wale ia aku me ke kumukuai ole, i ka poe ike namu. Aka, o ka mea hoi e loaa ai i ka Hawaii ka malamalama me ka makaukau ma keia hana ano nui, ua hoonele loa ia. Eia me a'u i keia wa, he buke alakai koho baloka o ia ano. Mailoko mai olaila au e unubi nei i keia mau manao alakai kanawai mamua ae nei.

Nolaila, e ka makamaka: E malama loa i keia mau kuhikuhi. E oluolu no hoi e hoike aku i ka hoakanaka i loaa like ka ike no keia mea nui. E hooinau likek a ike no keia mea nui. E hoomau aku ana no au i ka hoopuka ana i mau manao alakai apau pono. Ina he hemahema ko kekahi, olioli no au e kokua aku ma kekahi mau manao wehewehe.

Me ka haahaa,

W. J. COELHO.

 

KO KE AKUA NANI KUPALANAHA

 

Ma ka po o ka Poaono, la 7 o Augate, he hapaha koe kani ae ka hora umi ponoi, o ka manawa hana o ko Kahuka mahiko mamua o ko Honolulu manawa, ia'u e huli pii ana no ka hikina akau o Kahuku, mai Kawela Bay mai, he mea e ka puiwa o ko'u lio ame ka lele ino o ko'u oili i keia malamalama oi aku mamua o ko ke kaa otomobile ame he la ka hoi he awakea!

Ua huli ino ae la au ihope, a ike aku la au i kekahi malamalama nui ma ka Mokupuni o Kauai, mai kekahi hoku nui i lele iho ilalo, he manaoio ko'u ua hoopuiwa pu ia me ko Kauai poe ame ko Waialua nei poe, in a i ala a hora 10, oiai o ko'u kua i ka malamalama, a lele ae mamua mai, me he otomobile la i ka po. Ka, nani maoli kona kupaianaha, oiai he 5,000,000,000 (elima keliliona) mile mai na hokupaa mai i ka honua nei, 165,000 mile i ke sekona hookahi ka lele ana mai o ka malamalama o ka la.

Ua hoike ae no hoi ka Nupepa Hilo Tribune mamua kokoke aku nei, kekahi hokulele mai Hamakua ka lele ana mai, a ma na kapakai o na Hilo he mau mile ka loihi o kona huelo no eha minuke kona malamalama. Ua lohe ia ka hu, ame ke kani o kona lele ana e ka poe o ia kakahiakanui ma ka uwapo o Kuhio. Ma ka Reeds Bay e noho ana o Mr. Davis, lunakanawai, aia ilaila i ike aku ai oia i kekahi hoku nui e lele ana iluna o na ao, a pela au i ike aku ai i like me ka mahina kona nui. Nani kuu hauoli nui i ko'u ike aua i ke kupaianaha o ke Akua.

No ka apana o Koolauloa, ke wawa ia mai nei ka hoi hou mai o na makai kahiko, ko lakou hoi hou mai i ka oihaua makai, no ka hiki ole i na makai i kohoia ke hoomalu i ka apana, no ka nui o ka okolehao ma Kahuku akau, i hopu ia iho nei a oi aku.

I ka la 23 o Sepatemaba ae nei e hoi hou aku ai ka la i kona pokole, a Maraki. O ka ikaika o ka makani o pa nei i na Koolau ame ka puehu o ka lepo kan o ike, o ka wela o ka la ua oi aku.

J. A. KAHIONA.

 

HE ALUNU MANA MAOLI.

 

Mr. Solomon Hanohano, anoai oe: E oluolu mai hoi kou ahonui no'u kauwahi rumi kaawale o kau hiwahiwa, ka Nupepa Kuokoa, no ka'u wahi itamu:

Mamuli o ke kauikani pihe mau mai o na nupepa namu o ke kulanakauhale nei, a pela no hoi nie ko na kuaaina, e kapa ana ia Lorrin Andrews, ka luuahoomalu o ke komite kuwaena teritore o ka aoao kalaiaina Repubalika, ame kona mau hoa o ka waeia ana iho nei, i mau alakai no ka aoao kalaiaina, no keia nee ana aku, i ka "poe ohumu alunu mana," ame kekahi mau olelo hailuku e ae, a Harold Rice ma i hoopuka akea ae ai, na ia mea i kono mai ia'u e hoopuka ae i ko'u manao maoli maluna o ke ana like me ka lakou e kukahalake mai nei.

Wahi a Harold Rice o ka hoopuka ana ae maloko o ka Nupepa namu "Bulletin," "he ku maoli i ka hilahila na mea a ka apana elima i hana ai mamuli o ka waeia ana ae o kekahi auna, a kiolaia na kanaka elike me A. L. Castle, Woolley ame Wm. Henry," a wahi hou no ana, "owai o ko Maui mau elele e ae aku ana e lawelawe pu i na hana o ka aoao kalaiaina me kela ano auna?" O kela ae la kekahi o kana mau olelo o ka hoopuka ana no ke kupale ana no ka nuba, o ke kulana ano kamalii haalele loa, a lakou i hana ai, ma o ke ku ana ae a haalele mai i kela ahaelele me ka pau pono ole o na hana.

Ke hauoli loa nei au i ka hoike ana ae, aole loa he hana hilahila na kekahi apana, ka wae ana ae i na kanaka kuokoa hiki ole i na on a miliona ke hukihele ma o a maanei, me ka hookokono ana e hana i na hana no ka lehulehu e pomaikai ole ai. Ua waeia ae makou mamuli o ka hilinaiia ua lawa ka makaukau ia makou e lawelawe i na hana o ka aoao kalaiaina me ke kaukai ole aku na na on a miliona e alakai i ko makou mau noonoo.

Ma keia hana he kalaiaina, o hoea mai ana i ka la, e lilo ai ka inoa o na on a miliona i mau mea no ka wa i hala. O ka naauao ma ka huli ana i na mea e loaa ai ka nohona oluolu ana iwaena o na makaainana, o ia aku ana ke pookela loa o ke kalaiaina, a aole o ke kulana waiwai a ko'iko'i iloko o ka aina, a no ka mea, ua kaakaa na maka o ka lehulehu, na lunakanawai kiekie loa ma ke kalaiaina.

O ka pohai i waeia iho nei a Rice i olelo haakei ae ai, no ke kupono ole o ko Maui mau elele e launa pu me lakou, mamuli paha o ko makou ilihane ana, o ia no ke ano o ka pohai nana i papahi aku i ka lei o ka hanohano ma kona hokua, m o kona kohoia ana i senatoa mai Maui mai, aole na ka poe e aku. O na balota o ka poe ilihune ka mea nana oia i hoouna mai i ka ahaolelo.

O ka hoike ana ae o ke senatoa o Maui i kela mau olelo he hoike akaka loa aia ka manao hookae i ka poe ilihune, a o ka hookae ana ia makou ilihune o ka hookaeana ia makou ilihune o ka hookae ana no ia ia oe e Maui ilihune.

O ka paiia ana ae o Castle me he mea la e makemake ana oia e hookomo aku i ka manaoioHoko ou, o Castle wale ana no ke kanaka i aeia e komo ma ke aupuni lani, aole loa he mea e ae mawaho ae on a mai ka apana elima mai.

He kupaianaha o na kupaianaha! I na anakahiki i kaahope ae nei, oiai ka mana hookele o ka aoao kalaiaina Repubalika, maloko o ka poho o ko lakou mau lima, ua nui ko lakou ohohia ia oe, eia ka o ia ohohia ana, he koloka eleele ia o ka hoonalonalo.

Ke kalahea nei lakou ma o a maanei, no ka uhaki ana o Shingle ma i kekahi aelike hoopaa a lakou i hana ai ma kela ahaelele aku nei, ma ka mahina o Aperila i hala, e hailuku ana me na olelo o kela ame keia ano ohikui.

Ina i hana aelike lakou me Shingle ma ia wa, no ka haawi ana aku o Shingle ma i ka lakou mau kokua ana i ko lakou aoao, ua nele anei ko lakou mau puniu i na noonoo maikai i ike ole ai lakou, aole loa he kuleana o Shingle ma e hoopaa aelike ai me lakou, no na elele e kohoia ana ma Iulai aku la i hala? Ua manao agei lakou ua hiki loa ia Shingle ma ke hookokono mai ia makou e hana aku elike me ka lakou i makemake ai?

I kinohi ua makemake loa lakou e lilo ia Baldwin ka noho lunahoomalu o ke komite kuwaena, me Castle i hope nona, aka, aole i lawa ka makemake ana ma laila, aka, ua koi hou mai la no na lakou e wae i ka lakou kanaka i makemake ai i lala no ke komite hooko mai; i hookahi mai ka apana eha mai, a i hookahi mai ka apana elima mai. Heaha ka manao nui o kela? Ua makemake lakou e wae i ko lakou mau kanaka ponoi iho, i lilo ai ka mana o kela komite iloko o ka poho o ko lakou mau lima kakauha, he mea hoi a makou i ae ole aku ai.

Ua ae aku o Andrews e haawi i ka noho lunahoomalu ia Baldwin, a o Andrews kona hope, o ka pane i loaa mai aole loa oia e lawe i ke kulana lunahoomalu, aia wale no a aeia aku o Castle kona hope, a no ia ano alunu mana la, i haule ai o Castle, a lilo ai la hana ana a makou i mea na lakou e hoohuakeeo ai o ke ano kamalii.

Heaha ke kumu i makemake loa ia ai o Castle e lilo i hope lunahoomalu? He aha na kumu nui o ko lakou makemake ana na lakou e wae i na kanaka a lakou i makemake ai i mau komite hooko mai na apana eha ame elima mai? "Makemake loaa pelehu, mahope, nunui kanikani, POKEOKEO."

Ke Kumu Ake Nui Loa Ia o Kela Mana

Mahope iho o ka loaa ana mai ia Senatoa Harding, ka moho peresidena a ka aoao Repubalika no keia kau na hooia ana, no kona waeia ana i moho na ka aoao Repubalika, ua hoike ae oia i kona manao, in a no kona kohoia a lilo i peresidena no Amerika Huipuia, alaila o ka leo o ka aoao kalaiaina iloko o kela ame keia apana, kana e hoolohe, maluna o na ninau hookohu oihana, a aole mai ka poe kakaikahi mai elike me na mea i ike mau ia, a nolaila mai keia ake nui ana e lilo ka mana o ka aoao kalaiaina ia lakou.

O ka makou i iini nui loa ai, o ia no ka hapai ana ae  i na keiki naauao o ka aina iluna, me ka nana ole i kona kulana ilihune ana. O na hookohu oihana o na la i aui aku la, ua hoea mai ia mamuli o ka hookokono a ka pohai o ka poe kakaikahi, me ka hookohuia ana o ka poe malihini loa. Ua nele anei o Hawaii aloha i na keiki naauao i hookohu ole ia aku ai i mau alakai hookele aupuni? Heaha ka waiwai o ka hoouna ana i na keiki i na kulanui o Amerika Huipuia, a i ka puka ana mai i wahi poola kahi hana e haawiia mai ai? Aole anei he mea hauoli na kekahi lahui ka ike ana aku i kekahi o kona poe keiki e lawelawe ana i na hana hookele aupuni?

O ke kumu o ka nuha loa ana o ko Maui mau elele, mamuli no ia o ka haule ana o Castle, a no ka mea i lawa no a puka ka hoike a na mea nana e helu ana i na balota o ka apana elima no ka haule ana o Castle, o ke ku koke ae la no ia o Harold Rice, a hele aku la e hui me kona mau hoa elele, maloko o ke keena halawai, a iloko o ka wa pokole loa ua pau nui iho la i ka haalele me ka nuha maoli ana.

O ka mea i hanaia aku ia lakou ma, o ia no ka mea i hanaia mai ia kakou i na, kau i hala ae nei, a ke manao nei makou aole i hewa ka makou mau mea o ka hana aku ia lakou. O ka mea a makou i hana aku ai ua like ia me keia wahi moolelo pokole malalo iho nei, penei:

 

Ma kekahi wa i hala e noho ana kekahi elemakule me kana mau keikikane elua, o ka mua no ame ka muli. I kona haalele ana mai i keia ola honua ana, ua haalele iho la oia i kona hale i kana mau keiki. I kona hala ana aku, ua ninau aku la ke kaikaina i ke kaikuaana, "Ea, pehea ana kaua e mahele ai i keia hale a ko kaua makuakane i waiho iho nei ia kaua?"

No ka ike o ke kaikuaana i ka nui o kona ikaika e hiki ole ai i kona pokii ke hoonana aku iaia, ua pane aku la oia iaia penei:

"Ka, he mea maalahi loa ka mahele ana i keia hale. O oe no hoi mawaho o ka hale e noho ai, a owau no hoi maloko nei," a no ka hiki ole i kahi kaikaina ke hana mai i kekahi mea, he mea oiaio ua noho i'o no oia mawaho o ka hle o laua, aka, i ka hala ana o kekahi manawa mahope mai, ua pii ae la ka nui o ke kino o ua wahi kaikaina nei, me ka pii pu o kona ikaika, i oi ae i ko kona kaikuaana, a i kekahi la ua pane aku la oia i kona hanaumua i keia mau olelo:

"E, ua loihi ae nei na la a'u i noho hoomanawanui ai mawaho nei o ka hale o kaua, aka, i keia la, ua ulu ae ka manao iloko o'u e hoi aku iloko a o oe mawaho nei a i hoole paakiki mai oe, alaila na ka ikaika o kaua e hoike mai owai la o kaua ka mea i kuleana ialoko o ka hale o kaua."

He mea oiaio ua lanakila kahi kaikaina maluna o ke kaikuaana, a pela no ko makou lanakila ana maluna o lakou nei. Ua hoonoho lakou nei i ka poe Repubalika ulakolako ole mawaho o ka hale o ka aoao Repubalika, aka, i keia la ua hoihoiia lakou mawaho, elike me kahi moolelo maluna ae.

Me ka mahalo ia oe a nui.

Kou haahaa,

MARK NED.

Honolulu, Oahu.

 

AHAHUI EUANELIO AHAHUINA O NA MOKUPUNI O MAUI, MOLOKAI AME LANAI.

 

E noho ana ka halawai a ka ahahui i hoikeia maluna ae, ma ka luakini o Kaahumanu, Wailuku, Maui, ma ka Poalima, la 10 o Sepatemaba, 1920, hora 9 a. m.

E oluolu na kahu ame na elele e hele mai me ka makaukau. Ma ka noho ana o ka halawai a ke komite a'o o eiwa lala, i hooholoia ai ka hoomahuahua ana ae i ka auhau malama ola o ekolu dala ($3.00) o ka ekalesia hookahi, pela na Kula Sabati ame na Ahahui C. E. Makua. No na Ahahui C. E. Jr. ame Kuwaena, he hookahi dala ame ka hapalua ($1.50).

E hoounaia mai keia mau dala malama ola apau i ka puuku o ka Ekalesia o Kaahumanu, oia o Chas. Wilcox.

Eia hou: E noho ana ka halawai o na Ahahui C. E. ma ka auwina la o ka Poalima, la 10, hora 3:30, e hele mai na peresidena ame na elele me ka makaukau no ka lakou mau hoike.

Me ka haahaa,

L. B. KAUMEHEIWA,

Luuahoomalu o ka Aha Makua ame Hope Peresidena Nui o na Mokupuni Huiia o Maui, Molokai ame Lanai.

Wailuku, Maui, Aug. 9, 1920.

 

HE HOOMAIKAI NUI I KA POE I HOOKIPA MAI IA MAUA ME KA PUUWAI HAMAMA.

 

I ka Nupepa Kuokoa, aloha oe: Oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kau wahaolelo i kela poomanao e kau ae la maluna.

Ia oukou apau loa, ka poe no lakou na inoa e kau iho la malalo nei, e oluolu oukou e lawe pakahi aku i ko maua hoomaikai palena ole i ka oukou hookipa pumehana ana mai ia maua ma ko oukou mau home, me ka puuwai hamama, a piha me ka lokomaikai no lakou keia mau inoa:

Mr. âme Mrs. Kakelaka, o Kalihi: Mr. ame Mrs. Gonsalves, Moiliili: Mr. & Mrs. Kua, Moiliili; Mr. & Mrs. Koki ame Miss Koki,  Young St.; Mr. & Mrs. Thomas Stewart, Kaimuki; Mrs. Kahalepouole, Waimea; Mr. & Mrs. Lapaku, Mokuleia Ranch; Mr. & Mrs. J. Christ, Fort Kamehameha; Mr. & Mrs. M. Henderson, Watertown; Mr. & Mrs. Chas. G. Macomber, Lunalilo St.

Me ka mahalo a nui loa ia oukou. O maua iho no me ka haahaa,

MR. & MRS. J. L. MACOMBER.

Kurtistown, Hawaii

 

HE HOOMAIKAI NO KE ALOHA I HANAIA MAI.

 

O makou o na makua ame na kupuna meakeiki o Waiakea waena, o na home hookuonoono, ke haawi aku nei i na hoomaikai ana he nui wale nou e Miss Mabel K. Ahuna, no ke aloha, a i hanaia mai no ka makou mau keiki, ma ke a'o ana ia lakou i ko ke Akua aupuni ame kana mau uku makamae, no na malama lehulehu i hala ae.

Me ka minamina ke olelo ae, o kau mau manaai i pua ai ia lakou, ua lilo i kiahoomanao, he hoike ana ae, he puuwai kou i makee i ka pono a he kulana o ka makuahine oiaio. Na ka oihana i hookaawale aku ia oe mai ia makou aku, a he oiaio ma kahi o ka hana ka manaolana o ka lanakila mai na inea o keia noho ana. Me keia manaolana mau no, me ia au i hana mai ai no makou, pela no ka haawina e haawiia aku ma kahi au e noho la.

Ma ka la au i haalele mai ai ia Hilo nei o ka la no ia i kaheaia mai ai kekahi o kau haumana, Joseph Edward Kalima, e hoi aku i kahi i hoomakaukauia no na mea apau, a i ka mea hoi nana i hana i ke kino ame ka uhane.

O Iehova ke kokua a kiai mawaena o kakou, oiai kakou e noho kaawale ana.

Mrs. KANOE KAAUMOANA,

MRS. SARAH WM. LAA,

J. Z. JEREMIAH.

 

E KU AKU ANA HE HALEKUAI O NA MEAKUAI HAWAII.

 

Ua hooholo ae nei ka Ahahui Hale o na Alii o Hawaii e kukulu aku i kekahi halekuai, no ke kuai hoolilo ana aku i na mea Hawaii apau i maa i ka hanaia, a i ke kuaiia maloko o na halekuai o na lako gula ma keia kulanakauhale.

E kaa aku ana keia halekuai malalo o ka hoohana ana a ke Kamaliiwahine Kawananakoa, me ke komo pu mai o na lala o kela hui, ma ka haawi ana i na kokua no ka holomua o kela halekuai.

O na meakuai o keia alekuai, o ia no na papale,, na moena, na lei hulu i hana maiau ia o kela ame keia ano, na umeke koa, na ukulele ame na mea Hawaii no apau i ike mau ia, o hanaia ana e na kane ame na wahine Hawaii.

Ua manaoia, ma ke kukulu ana aku i keia halekuai, e hoolakoia ana kekahi heluna nui o na Hawaii, me kekahi mau hana, na lakou e lawelawe mau ai, me ka loaa nui o ke dala ia lakou.

 

NO NA KAPAKAI,

NA KUAHIWI A MA NA WAHI

 

E AE, eia na paalole o na kane no ke kau, ma ke kaila kupono me ka maikai a oluolu o ke kumukuai. Na paalole e kohukohu ai oe ke komo mai i na wa apau.Hiki ia oe ke wae i ka mea kupono nou iho. Maluna iho o makou ke ko'iko'i no ke ano, ke kaila ame ka waiwaiio.

Na Paalole Kane he $15 a $65.

 

The Model Clothiers

1139 ALANUI PAPU 1141

"Ka Halekuai Hoemi Hoolilo."

 

HE LEO HEA I KUU LAHUI ALOHA.

 

Mr. Solomon Hanohano, Aloha oe: E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kau wale o ke kino lahilahi o kau elele waha ole, i na lalani manao malalo iho nei, no ka'u noi haahaa e hea ana i kuu i'o, kuu koko.

Ia oe e na pua a ka I, ka Mahi, ka Palena, e ala e ka mamo a Hawaii kuauli, ka mea nona na kupuna i eha i ka ihe laumeki; e ala e na makuahine Hawaii ame na makuakane Hawaii, o noho mai la i ka la puka i Ha'eha'e, a ka welona a ka la i Lehua.

Eia he hana nau e Hawaii kuauli, e kokua like i na hana maikai, oiai e hoala ae ana ke Kamaliiwahine Kawananakoa he halekuai o na mea hanalima, o ia hoi ka ulana moena lauhala, na eke, papale, kapa apana, ame na leihulu, umeke laau.

E weheia aku ana ma keia mua koko iho, nolaila, ua makemakeia ka oukou kokua, aole e hiki ia makou ke hana ke ole oukou e kokua mai: o ka poe na makaukau i ka lakou kokua e pane ae ma ka inoa o ke Kamaliiwahine Kawananakoa, e laa na lauhala, pua papale, iwa, ekaha, makaloa, na ana kapa apa na, ka poe no hoi i loaa na hulumoa ele ele, kaka paha, ka manu alae, kolohala, hulumoa keokeo a eleele paha, mamua ka oukou hulu kiola wale.

E hoouna pololei mai ma ka inoa o Mrs. Wm. H. Makuakane, 670 First St. Kakaako. Ua makaukau au e ao aku.

Pela hoi ia oukou e na mamoalii apau o ka Hale o na lii apau, o Honolulu, a@ makemakeia ka oukou kokua; o na ma moalii apau i ike i ka hana leihulu @ pane mai i ka helu i ha 'iia aku la. @ haawi mai i ka oukou kokua pu ana ia ka hana nui a ko kakou Hikulaniho@ Wahikaahuula. E haawi i kau kokua me kou puuwai apau no ka pomaikai ka Hui ka Hale o na Alii o Hawaii.

E ala e ka mamo, ka I, ka Mahi au ka Palena.

Owau no me ka haahaa,

MRS. J. K. MAKUAKANE

Komite nui o ka hana leihulu.

670 First St., Kakaako

 

E HOEA MAI ANA!             E HOEA MAI ANA!

HE HOIKE AIWAIWA

HAWAII THEATER.

Poalima, Aug. 13.                   Poaono, Aug. 14.

"KA PUKA MA KA PAIA."

MOKUNA I.

O KA MEA HOLOLIO I PALULUIA.

Owai, Heaha a Pehea ka Mea Hololio i Paluluia?

 

He 30 mau kii o ke kulana Aiwaiwa ka Puahiohio a Okala Kunahihi; o na hana Aiwaiwa me ka Pihoihoi, e hoopuka mau ia aku ana i kela me keia pule. me ka pii mau ae o ka hoohihi ame ke kailipuuwai. E pau ana kela ame keia mokuna me na hana e pilipu ai ka hanu, e hoi aku ai oe no ka home me ka hiaa o ka noonoo e ike i ka mokuna mahope mai.

 

Pela hoi ia

 

KENNETH HARLAN iloko o KA HORA o ka HAALULU

 

Hoikeike Ao POALIMA, 12 M. a 4:30. Ahiahi Elua Ho

POAONO, 10 A.M. a 4:30 ikeike, 6:30-8:30

Ukukomo 15c, 25c, 40c, koto pu me ka auhau kaua.