Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 33, 13 August 1920 — HE ALUNU MANA MAOLI. [ARTICLE]

HE ALUNU MANA MAOLI.

i. Mr. Solomon Ilanohano, anoai oe:—-E oluolu mai hoi kou ahonui no'u kauwahi rumi kaawale o kau hiwahiwa, ka Nupe!pa Kuokoa, no ka'u wahi itamu: Mamuli 0 ke kauikani pihe niau mai 0 na nupepa namu o ke kūlanakauhale j nei, a pela no hoi tue ko na kūaaina, e kapa ana ia Lorrin Ao<lrews, 'ka hoomalu 0 ke komite kuw'aena feritore 0 ka aoao kalaiaina RejJubalika, ame kona 'mau lioa 0 kawaeia ana iho ~nei, i mau alakai 110 ka aoao kalaiaina, ho keia nee ana aku, i ka "poe ohumu alunu mana, " ame kekahi mau olelo hailu- j kū e ae, a' Harol<l Eiee ma i hoopuka j akea ae ai, na ia mea i kono mai ia'u e hoopuka ae i ko'u manao maoli nialuūa 0 ke ana like nie ka lakou e kukahalake : mai neii ' ' j "Wahi a Harold Riee p ka hoopuka ana ae maloko 0 ka Nupepa ha'mu "Bulietin," "he ku maoli i ka hilahila na iinea a ka apana elinia i hana ai mamuli 0 ka waeia ana ae 0 kekahi auna, a na kanaka elike me A. L. Castle, Wooliey ame Wm. Henrv," a wahi hou uo ana, "owai 0 ko Maui mau elele e ae aku ana e lawelawe pu i na haua 0 ka aoao kalaiaina ane kela ano auua?" 0 kela ae la kekahi ō kana mau olelo 0 ka hoopuka ana no ke kūpale ana 110 ka nuha, 0 ke kulana ano kamalii haalele loa> V lakou i hana ai, ma 0 ke ku ana ae a hāaleīe mai i kela ahaelele me ka pau pono oie 0 na hana. Ke hauoli loa hei aū i.ka hoike ana ae, aole loa he h'ana liilahila na kekahi apana, ka wae ana ae i na kanaka kuokoa hiki ole i na-ona 'miliona ke liuki.hele ma-o a maanei, nie ka hookokono ana e. hana i na hana 110 ka lehulehu e pomaikai ole ai. Ua waeia ae makou mamuli o ka liilinaiia, ua lawa ka makaukau ia makou e lawelawe 1 na hana 0 ka aoao kalaiaina me ke kaukai ole aku 11 a na ona milioua e alakai i ko makou mau nōonoō. Ma keia hana he kalaiaina, o hoea mai ana i ka la, e lilo ai ka inoa 0 n'a ona miliona i mau mea no ka wa i hala. O ka naauao ma ka huli ana i na inea e loaa ai ka'nohoua oluolu ana iwaena 0 11 a makaainana, 0 ia aku ana ke pōokela loa 0 ke kalaiaina, a aole 0 ke kulana waiwai a ko'iko'i iloko 0 ka aina, a 110 ka mea, ua kaakaa na maka 0 ka •lehulehu, na lunakanawai kiekie loa p ma ke kalaiaina. O ka pohai i waeia" iho nei a Riee 1 olelo haakei at* ai, 110 ke kupono ole 0 ko Maui mau elele e launa pu me lakou, mainiuli paha.o'ko makou ilihone ana, 0 ia no ke ano d' ka pohai' nana i papahi aku i-ka lei 113*11 oliano ma kona hjkua, ma o kōna ? -kohoia ana i*sehatoa mai Maui mai, aole ha ka poe e aku. 0 na balota 0 ka poe ilihune ka mea nana oia i hoouna mari i ka ahaololo. O ka hōike ana ae 0 ke senatoa 0 Maūi i kela mau olelo he hoike akaka loa aia ka manao hookae i ka poe ililiune, a-o ka hookae a"na ilihutie 0 ka hookae aua no ia ia oe e Maui iiiliune. '• 0 ka paiia ana ae 0 Castle me he-anea la e makemake =nna oia e hookomo aku i-ka manaoio iloko ou, o Gastle wale ana 110 ke kanaka i aeia e komo ma te aupuni lani, aole loa he mea e ae mawaho ae ona mai ka apana elima mai. l-Ie kupaianaha o na 'kupaianaha! I na anakahiki i-kaahopie ae nef, oiai ka mana hoh'kele 0 ka aoao kalaiaina Rcpubalika, maloko 0 ka poho 0 ko lakou niau ILma, ua nui <ko lakou ohohia iu oe, eia ka 0 ia ohohia ana, he koloka eleele. ia o ka koonalonalo. Ke kalahea nei lakou ma ō a maanei, no ka uhaki ana 0 Shingle ma i kekahi aelike hoopah a lakou i hana ai ma kela ahaelele aku nei, ma ka mahina 0 Apenla i hala, e liailuku ana me na olelo 0 kela ame keia ano oliikui. Ina i hana aelike lakou me Shinglō ma ia wa, no ka haawi aua aku 0 Sliitiglc ma i ka lakōu mau kokua ana i ko lakou aoao, ua nēle 'anei ko lakou mau puniu i na noonoo maikai i ike ole ai lakou,. aole loa he kuleana 0 Shingle ma e hoopaa aelike ai tnfe lakou, jio na olele e kohoia ana ma lulai aku la i, hala? Ua manao- <anei lakou ua hiki loa ia Shingle ma ke hookokono mai ia makou e hana aku elike me ka lakou i makeanake ai? 1 kinohi„ua makemake loa lakou e lilo ia Baldwin ka noho lunahoomalu 0 ke komite kuwaena, me Castle i hope nona, aka, aole i lawa ka makemake ana malaila, aka, ua koi hou .mai la no na lakou e wae""i ka lakou kanaka i makeanake ai i lala no ke komite hooko mai; 1 hoo'kahi mai ka apana eha mai, a i hookahi mai ka apana elima mai. Healia ka manao nui o kela? Ua makemake lakou e wae i k'd lakou mau kanaka ponoi iho, i liio.ai ka mana o kela komite iloko 0 ka poho 0 ko lakou mau lima kakauha, he mea hoi a makoū i ae ole aku ai. \ Ua ae aku q ABdretws e haawfi i*kA noho lunahoomalu ia Batdwin, a 0 Andrews kona hope, 0 ka pane i loaa jnai aole loa oia e lawe i ke kulana lūnahoomalu, aia wal.e-.no a aeia aku 0 Castle kona liope, a no ia ano alunu mana la, i haule ai 0 Castle, a.lilo ai ia hana ana a makou i <mea na lakou e hoohuakeeo ai 0 ke ano kamalii. Heaha ke kumu i makemake loa ia ai 0 Casfcle e lilo i hope lunahoomalul Heaha na kumu nui o ko.lakou makemake ana na lakou e wae i na kanaka a lakou 1 makemake ai i mau koihiie hooko inai na apana eha ame elima maif "Make-

make loaa pelehu, mahope, minui kanikani, POKEOKEO." j Ke Kumu Ake Nui Loa Ia o Kela Mana l Mahope iho o ka loaa ana mai ia Scnatoa Harding, ka moho peresulena :i •ka aoao Repubalika no keia kau na. hooia ana, no kona waeia aua i moho | na ka aoao Repubalika, ua hoike ae oia J i kona manao, ina no kona kohoia a lilo i peresidena 110 Am<?rika Huipuia, alaila ! o ka leo o ka aoao kalaiaina iloko o kela aane keia apana/kana e hoolohe, maluna o na ninau hookohu oihana, a aole «īai ka poe kakaikahi mai elike me . na mea i ike mau ia, a nolaila mai keia J ake nui ana e lilo ka mana o ka aoao' kalaiaina ia lakou. O ka makou i iini nui loa' ai, o ia no ka hapai ana ae i na keiki naauao o ka aina iluna, īiie ka nana ole i kona kulana ilihune ana. ona hookohu oihana o na la i aui aku la, ua hoea mai ia ina- | muli o ka hookokono a ka pohai o ka ! poe kakaikahi, me ka hookohuia ana o ka poe malihini loa. Ua nele anei o Hawaii aloha i na keiki naauao i hookohu ole ia aku ai i mau alakai hookele j aupuni? Heaha ka waiwai o ka lioouua ana i na keiki i na kulanui o Ainerika Huipuia, a i ka puka ana mai i wahi poola ka'hi hana e haawiia inai ai? Aole anei he mea liauoli na kekahi lahui ka ike ana aku i kekahi o kona poe ' keiki e lawelawe ana i na liana hookele aupuni? 0 ke kuinu o ka nuha loa ana o ko Maui mau elele, mamuli no ia o ka liaule ana o Castle, a no ka mea i lawa no a puka ka hoike a na mea nana e helu ana i na balota o ka apana elima no ka liaule ana o Castle, o ke ku koke ae la iio ia o Harold Rie<?, a liele aku la e h'ii me kona mau hoa elele, maloko o ke keena halawai, a iloko o ka wa pokole loa ua pau nui iho la i ka haalele me ka nuha maoli ana. O ka mea i hanaia- aku ia lakou ;hia, o ia no ka mea i hanaia mai ia kakou i na kau i hala ae nei, a ke manao nei makou aole i hewa Ica ;nakou mau mea 0 ka haiia aku ia lakou. O ka mea a makou i hana aku ai ua like ia nie keia wahi moolelo pokole malalo iho nei, penei: Ma kekahi wa i liala e noho ana kekahi elemakule me kana mau keikikaine elua, o ka mua no ame ka nmli. I kona haalele ana mai i keia ola honua ana, ua haalele iho la oia i kona hale i kana mau keiki. I koha liala ana aku, ua uinau aku la ke kaikaina i ko kaikuaana, "Ea, pehea ana kaua e makele ai 1 keia liale a ko kaua makuakane i waiho iho nei ia kaua?" ,No ka ike 0; ko kaikuaaua-i ka nui O: kona j ikaika e hiki ole al i kona pokii ke hoonana aku iaia, ua pane aku la oia iaia penei: "Ka, he mea maalahi loa ka mahele ana i keia liale. 0 oe no hoi mawaho o ka liale e noho ai, a owau no hoi maloko nei," ano ka hiki ole i kahi kai■kaina'ke haua mai i kekahi mea, he m«.i oiaio ua noho i'o no oia niawaho o ka hale o laua, aka, i ka hala ana o kekahi inanawa mahope mai, ua pii a<j la ka nui o ke kino o ua wahi kaikaina nei, me ka pii pu o kona ikaika, i oi ae i ko kona kaikuaana, a i kekahi la ua pane aku la oia i kona hanaumua i keia mau olelo: "E, un loihi ae nei na la a'u i nolio hoonianawanui ai mawaho nei o ka hale o kaua, aka, i keia la, ua ulu ae ka manao iloko o'u e hoi aku iioko a o oe mawaho nei ,a i hoole paakiki mai o«, alaila na ka ikaika o kaua e hoike mai owai la o kaua ka mea i kuleana ialoko o ka hale o kaua." He mea oiaio ua lanakila ka4ii kaikaina maluna o ke kaikuaana, a pela no ko makou lanakila aua maluna o lakou nei. Ua hoonoho lakou nei i ka poe Repubalika ulakolako ole mawaho o ka hale o ka aoao Rcpubalika, aka, i keia la ua hoihoiia lakou mawaho, elike me kalii moolelo nnaluna ae. Mc ka mahalo ia oo a nui. , Kou haaliaa, MARK NED. liouolulu, Oahu.