Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 34, 20 August 1920 — He Moolelo no TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika. [ARTICLE]

He Moolelo no TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika.

. ■] MAHELE 11. j

1 > Alabaki \\ epa kekahi i eleu aku a kau ae la maluna o «.na lio. me ka haka pono ana aku o kona mau maka, no ] ,ihi a ke kaoo nui o na kanaka e hookokoke njai ana. a iaia . paha ka ike i ka poe ma kela huaka'i. ia wa i huli ae ai :a a i aku la i ke alakai o na koa: ke ike nei au o Amaka Zeka kela, me kona poe kanaka, - hele mai nei lakou no ka lawe ana aku i keia gula na ••ikoll." Ma keia manawa a Alabaki \\ epa kanaka Abesinia ka hoomaopopo ana aku i ka poe ma kela huakai, i ike Kiai ai •» Amaka Zeka, i ka paila o ke gula, a lele ae la kona :ii. n<> ka hana a kela poe kanaka, ajia o ka ike ana mai, a , ihi iho laoia, 110 kona lohi lōa, o ka hoea ana mai ,aka nae .i>»!e no i lohi loa. ikj ka mea ke koho la 110 oia iloko iho ona. r kaa ana no ka lanakila o ka paio ana mawaena o na aoao ehia iaia. e hoi aku ai oia me ke kaumaha i ke gula uo \>>na wahi. Ua hoopiha loa ia ua moi nei o na kanaka Arabia me ka maina. aole wale no. 110 ka loaa pono ana mai o keia poe kanaka malihini. e makaukau ana e lawe i ke gula ana i man:n_. ai. nona ia waiwai. aka 110 na ulia pakalaki no e hahai mau ana me ia, o '.a ka pakele ana aku o Alahaki Wepa me na pohaku momi makamae mai iaia aku. pela hoi ka pakele ana «> ka wahine Pelekane mai iaia aku no ka elua o ka manaua. a o keia hoi ka pakalaki ekolu, o ia ke kiiia ana mai " kela gula a kailiia mai iaia aku, ka mea ana i moeuhane niau ai, aohe mea nana e hoonioni, eia ka auanei aohe no he w ,t a ku oia i kahi o ka hoka, me ka hoaa. Aolie noonoo pono i koe iloko o ua moi nei o na kanaka \rabia. aohe ona nana owai la kela poe aihue. o ka hoea ana ae e kii i ke gula. o kona kauoha'aku la no ia i kona poe kanaka e hoomakaukau i ka lakou mau meakaua. a e holo aku imua, no ka lele kaua ana aku maluna o kela poe komohewa. Me he olapa ana 1a na ka uwila. ua hoonialai aku la ua o Amaka Zeka e holo mamua. me ka ukali ana mai o kona poe kanaka okipuu mahope ona. a i ka wa hoi i ike mai ai na koa \besinia, i keia holo ana aku o kela poe, ua holo pu mai la l ik«»u imua. me ke ki anā i ka lakou mau pu. a ku mai la kekahi poe kanaka Arabia. a make. eia nae ua hoea kino aku la ka nui o na Arabva, imua o ke alo o na koa. o ka hoomaka iho la no ia o ko lakou hakaka ana, me ka lakou mau pahikaua ame na pu panapana, me ka make like o na ai>a<» a elua. Ma kela manawa mua loa nae o ka halawai ana ae o na a< >ao a elua i kahi hookahi. ua ike koke mai la o Amaka /eka ia Alabaki Wej)a. kela lukanela o ka liolo mahuka ana mai iaia aku, pela pu 11 ohoi i ike mai ai o Alabaki Wepa ī k<>na haku mua, a oiai aia maluna o kela kanaka ka inaina ame ka huhu o Aniaka Zeka, ua hoomaka aku la oia e alu;<lu maluna o kona-lio. me ka manao no'e hookau aleu i ka make maluna, o ke kanaka i hoohaahaa mai iaia, ua hoomaka e aku la nae o Alabaki Wepa e holo. Me ka leo nui moakaka i haawi aku ai o Amaka Zeka, i ke kauoha i kekahi o kona mau lukanela. e alakai aku i kuna poe kanaka. imua o ka enemi, a e hoouka aku hoi i ke kaua ana. me ka haawipio ole, a ina e kaa ana ka lanakila ma ko lakou aoao, alaila e lawe mai i ke gula, me ka waiho liou ole aku i kekahi lihi <5 kela waiwai malaila. )iai hoi o Alabaki Wepa e holo la mamua. me ka ukali aku o Amaka Zeka mahope. 110 kahi o ka ululaau, aia ke ln»ouka Ia na kanaka Arabia me na Abesinia i ke kaua huokahekoko me ka hahana loa, me ka nui o ka make ma na aoao a elua. a ke nana aku i ua poe nei. ua like no ke ino «< na kanaka o kela ame keia aoao. heaha la ia mea he aloha lioa kanaka ilokt> o lakou, o ka mea e maalo ae ana imua << ke alo. he hookahi no ona hopena, o ia ka make. Aia hoi ō Tazana ke nan'a mai la i kela kaua weliweli. niai kona wahi mai i pee ai. me ka hoopuniia o kona mau aoao apau e kela poe kaua. a ke hopohopo loa la oia, no ka liiki iaia e pakele. me kona ike ole ia mai e kela poe. i Aia na kanaka Abesinia ke hoopuni la i kahi e.pee ana o I azana a maiwaho mai hoi na kanaka Arabia. e liolo mai ai "'e ko lakou mau lio. e ki ana i ka lakou mau pu, me ka hahau ana mai i na pahikaua. ina 110 ka halawai kino mai me na koa Abesinia. ! Ma ka Tazana hakilo pono ana aku i ke kulana o na aoao t elua. aia maluna o na kanaka Arabia kana mahalo. i ka oi j >'»e o ko lakou akamai me ka makaukau i ka hoohana ana i ka lakou mau meakaua, o ka pilikia wale no. ma kana hoo- j maopopo aku, oia ka ulolohi o na kanaka Arabia, oiai hoi na kanaka Abesinia ua piha lakou me ka eleu. I ( Hai nae oia e hakilo la, he mea auo ole wale no iaia, | ke kaa ana o ka lanakila i kekahi aoao. aka o kana wale 110 <• makaala loa la. o ia ka loaa iaia he manawa kupono e holo aku ai. a loaa iaia ka palekana mai kela poe kanaka okipuu mai. no ka mea aia aku la kona noonoo, no Alabaki Wepa, kela kanaka nana i aihue i kana eke ili, i piha me na pohaku 'uomi makamae. Ma kela manawa mua loa a ua o Tazana o ka ike ana ia \labaki Wepa me na koa Abesinia. oiai oia maluna o ke kumulaau, ua kanalua loa oia, aole kela o ke kanaka ana i makemake loa ai e ike, aka nae mahope o kona hookolo ana n<» na la elua, mahope o kela pualikoa, akahi 110 a hooiaio '«>a ia mai kana mea i koho ai, eia ka o ua kanaka i'o nei no kola. wahi nae. i mihi loa iho ai oia i kona kuhihewa ' ke kino make, o kela kanaka i haehaeia ai e ka liona. i loaa ;, ku a i iaia. elike no hoi me ia a kaua e ka makamaka heluhelu i ike ai, ma kekahi' max\ helu aku nei i hala. ( >iai nae ua o Tazana e hoekepue malie la. Uia kona wahi < pee ana, kela wahi i hele a kamaaina loa i kana wah'uei i ka heleia nialuna o kona lio. a ua o Tazana nae. e hōomaoole la. o ka vva ia i oili mai ai o kekahi koa Abesinia me kekahi kanaka Arabia. maluna no'o ko laua niau lio. e 'n-»a<> aku ana kejcahi e oki i kekahi me ka laua mau pahikana. a ke enii hope mau mai la ka lio o ke koa-A-besinia.- • ;<ihe wa a hehi mai i ua o Tazana. a ke hopohopo loa la oi«t : n>> kona ikeia mai e kela mau kanaka. Il«»ko nae o kona puiwa. ua loaa pono mai la ke poo o ke kanaka Abesinia i ka hahauia i ka pahikaua a ke kanaka \rabia. o ka haule aku la no ia ilalo, a ku olohelohe iho la k«»na lio. me ke kanaka ole maluna o kona kua. I ka ike ana o kela ho'oholona, ua mama kona kua. aohe e halihali ai. ua li-o ae la kona mau pepeiao, me ka. nono ana ku e holo. o ka manawa hookahi nae ia a Tazana i lele aku ai a kau pono ana iluna o ka noho, me ka paa ana aku o kekahi iima, i na kaula kaohi. ia wa i ike mai ai'ke kanaka Arabia, me kona piha i ke kahaha, aia he enemi hou,

flt?u-k-l-'m'akliliia o ka niea i make i kana paliikaua. I I kmolii, aia ka maka'u ame ka hopohopo iloko oke kanaka Arabia no keia enemi hou, aka iaia nae iike mai ai, aole he mau meakaua a keia kanaka, no ka mea, aia no kana ihe ame kana panapua ma ke kua kahi \ kau ai, ua auhee aku la kela maka'u aine ka hopohopo mai iaia aku, o kona hoomaka mai la 110 ia e liolo imua, me ka hapai ana ae i kana pahikaua iluna, 110 ka hahau anā mai i kona enemi hou. Ileaha ia ia mea he maka'u ia Tazana, iaia i ike aku ai i ka. liolo pololei mai o ke kanaka Arabia imua ona, ua kaolii mai la oia i ka liolo o kona lio, a haka pono aku la kona mau maka, nd kahi o ka pahikaua: a koila enemi e hahau mai ana. a i kai irranavva a ke kāiiaka Arabia i liahāu' mai ai i kana pahikaua, ua alo ae la o Tazana. n paa akil la ka puhaka o kona enemi iaia, me ke kaili ana maiiluna mai o kona lio, a hoonoho iho la inainua o kona alo, ina ke ano. o kana pale ia e hoio aku ai imua o ka nui o nk kanaka Arabia. lle mea oiāio. i'ka \vā i ike ai o Tazana, āia ke kanaka Arabia mamua o kona alo, ua kuupau aku la oia i ka holo o kona lio. iwaenakonu o kahi a na kanaka Arabia e hoopuni ana, ke ike mai la no kela poe i.ka holo aku o keia lio. aole nae e liiki ia lakou ke hoao mai e hoopoino. no ko lakou kuhihewa no. o ko lakou kanaka ponoi no kela, [ ka oili ana.aku nae o Tazana ma kekāhi āoa<p, a no kona ike, ua kaawale'oīa'ma kāhi e loaa ole akii ai kekahi poino iaia, o kona kiola aku la no ia i ke kanaka Arabia a haule koheoheo ana ilalo. a i ua kanaka nei ala ae ai a ku iluna. o kana mea i ike aku ai, aia o Tazana ke'holo pololei loa la no kahi o ka ululaau. No ka hora hookahi mahope iho o kela pakele ana aku la 0 Tazana, ua hoomauia aku la no ka hoouka ana i ke'kaua ma na aoao a elua, ahiki i ka pau loa ana o na koa Abesinia 1 ka make. a o ka poe i p.akele aku ko lakou mau ola. mamuli o ka liolo mahuka ana. eia nae he kakaikahi wale no lakou, ua nui no hoi na kanaka Arabia i nau i ka make, eia nae he hapa uuku wale no ia, o ka nui, aole he poino i kau aku maluna o iakou. Hoakoakoa nui ae la na kanaka Arabia i koe iho ia lakou, ma kahi e ahu ana o ke gula, a na kanaka Abesinia o ka hu'e ana mailoko mai o ka lepo. O ko lakou noonoo mua. o ia no ke kakali malie ana ahiki i ka huli hoi hou ana mai o ko lakou moi. aka nae. no kela ike ana a lakou i kekahi kanaka ili keokeo olohelohe maluna o ka Ho, e holo aua no ka ululaau, a o ka mea hoi nana i hopu aku i kekahi o lakou, me he wahi keiki liilii la. iloko o kona mau lima. Aole lie hookahi o kela poe kanaka Arabia i kainaaina i ka inoa ame na hana kaulana a Tazana; aka nae i ko lakou ike pono atia i kela kanaka pilikua a ka ikaika nui wale. ua kuhihewa niaoli lakou o kela ka uhane o Tazana, ka niea a lakou i lolie wāle ai ua make. No kela manaoio o lakou. o ka uhaiie kela o Tazana a ko lakou mau maka i ike pono ai, ua pii mai la ka maka'u iloko o lakou, malia e hoea mai ana kela uhane a hookau mai i kekahi poino nui maluna o lakou, no ke puhi ana i kona home i ke ahi, a no ka aihue ana i kana gula. Oiai nae ua poe kanaka nei e tiokc la i ke kukakuka no ka lakou mea pono e hana aku ai. ke pii mahuahua mau mai la ko lakou maka'u i kela ame keia inanawa. aia hoi ma kapa o ka muliwai, iloke) o na akaakai loloa, he poe Paele e nana mai la i keia poe kanaka, e ku ana mā lia'i o ka paila o ke gula i hoopuupuuia.

He wahi okoa no ka kela poe kanaka Paele o ka hele ana, aka ia lākou i lohe mai ai i ke kani o na pu, amenaleo hauwalaau, ua hookokoke mai 1a lakou ma ka lihi muliwai. ahiki i ka ho'ea ana ma kekahi wahi kupono loa, e hiki ai ia lakou ke ike mai i ka hana a keia poe kanaka. No ka hapalua hora ke kakali ana a kela poe kanaka, o ka huli hoi mai o Amaka Zeka, aole nae he oili koke mai o ua haku nei' o' lakbu. āia ke pit mahUahiia mau mai la ko lakou maka'u no ka uhane o Tazāna. a i ka manawa o kekahi o ua poe kanaka nei i olelo ae ai, oia ke hele e huli ia Amaka Zeka, o' ka lokahi ae la no ia o na mea apau. he hookalii 110 ko lakou hele like ana e huli me ka waiho malie i ke gula, pela ahiki i ko lakou lioea hou ana mai. 'V\ole he mea nana e aihue i keia gula, ua hiki ia kakou ke haalele maanei nei, ahiki i ko kakou hele ana mai e kii. M i pane ae ai kekahi o ua poe kanaka Arabia nei. "Aohe a kakou hopohopo ana no na kanaka Abesinia, no ka mea ua pau loa lakou i ka make, a aole no he poe e hoea mai ana no keia wahi." Ua lokahi like na mea apau me kela manao, o ko lakou hoomaka aku la no ia e holo pololei 110 kahi o ka ululaau. me ka hele a ku ka e'a o ka lepo iluna, aka nae, ia lakou e holo la me ka puahia o ka wa ia i haaleleaku ai na kanaka Paele i ko lakou wahi e pee ana, a hele mai la no kahi i waiho ai o ke gula. Ma kela manawa a Amaka Zeka e noke la i ke alualu i.i Alahaki Wepa, ua mamao loa o Wepa mamua, aka nae. he oi aku ka ikaika o ko Amaka Zcka lio i ko Wepa, aole i lilo keki niamao loa o Wepa i mea na Amaka Zepa e hoj>j iho ai. a ke ike la ua moi nei o'na Arabia i ka hookokoke mau aku o kona lio. mahope o Wepa i kela ame keia manawa. Aia ua moi nei o na Arabia ke kahea aku la ia Wepa me ka leo nui e ku mai. aohe nae he hooloheia niai o kela leo. aka ke noke mau la ua o Wepa i ka pa-hu i na aoao o kona lio me na kui ke-pa, nie ka hele o na aoāo o kona lio a weluwelu. Aia hoi ma«kahi he elua haneri i-a. J<a mamao mai ka liu'a aku o ka ululaau, e moe ana kekahi kumulaau ua hina ila'.o. he kumulaau nae e hiki wale ai no i ka lio ke lele aku a haule ma kekahi aoao. i ka hoea ana nae o ka lio o Alabaki Wepa ma kahi o kela kumulaau hina, a oiai ua piula maoli kela lio, o k hooku'i mai la no ia o na wawae rtiua me ua kumulaau nei, a hina aku 1a ilalo. me ka haule ana aku o Alabaki Wepa ilalo, he mau i-a ke kaawale mai kona lio aku. O kahi nae o ka laki, aole i eha ua o Alabaki Wepa, nolaila ku ino ae la oia iluna. a liolo hou mai la ihope, me ka huki ana i kona lio i wahi e ku a-e ai iluna. aole nae he hiki, ua nawaliwali maoli kela lio. i kau a mea o kanokeia i ka hookina, a oiai oia e noke ana i ka hoopuka i na olelo kuamuamu, ike aku la oia i ka liolo mai o Amaka Zeka i kahi mannao. Aohe mea liiki hou-aku iaia'ke hana.'-O' kona hoao aifa e holo'mē kona mau wawae a elua, he hana inakehewa wale no ia. nolaila pee iho la ua o Wepa ma ka aoao o kona lio. a kau pono aku la i kana pu raifela i kahi a Amaka Zeka e holo mai anā. - : . laiā no paha ka ike. kā wa maikai loa ia e ku aku ai i kana. pu, o ka lele aku lā no ia o ka poka, a ku ka umauma o ka lio o Amaka Zeka. no kā mea ua haule loa ilalo kana pu. me ka hiha ana.iho o ka lio ilalo. a haule iho la no hoi o Amakā Zekā. ma ka āoao .o kona lio. a o ka mamao o ua mau kanaka.uei mai kekahi aku he hookahi hanei; vval« no kapuai. '•>■■. . .</?• i .-<• • Kkela ilee dna4uai o iifcai*>«e 6 AVe6a mahope o kona lio, ua hoohalike pu mai' la no hoi oia. me ko laua noke ana i ke ki aku a ki mai i ka laua mau pu raifela. me-ke kamailio anā no hoi i na olelo kuamuamu o ka hoonaukinki. No Tazana hoi. i kela konio ana aku noloko o ka ululaau. a no kona ike iho.-he lohi loa kona lioomau ana i ka hele maluna o ka lio. o kona lele no ia a kau ana iluna o kekaiii lala laau. o ka hoomaka mai la no ia e holo, aia ka pono o kona. pilipili mai mahope o ka moi o na Arabia e alualu ana ia Alabaki Wepa. | Ua Johe mai la ua o Tazatia i ke kani o na pu, a hooma-

nao ac la oia. aia kela mau kanaka ma kahi kokoke loa o'kekahi i kekahi, nolaila haalele aku la oia i ka hookolo ana mahope o ka moali .alanui. a hele aku la ma kekahi wahi okoa, e ku ole mai ai oia i ka poka. o na pu a kela mau ka* naka, ina nei no ka lele hewa mai nia kana wahi e liele aku ana. No Amaka Zeka, he nui kana mau poka, ua hiki iaia ko noke inai i ke ki, ahiki i ka piha ana o ka lio o Wepa me na poka, a i ole ku mai no palia ua o Wepa, aka nae. 110 Wepa, he uuku loa kana mau poka, no ka niea me ka pupuahulu i loaa mai ai kana pu me na ]>oka. mahope o ka make ana o kekahi koa Abesinia. a ke ike la'oui i lea wa i kocf iki ai kana mau pokā ,ē hoea mai ana i kona wahi e pojuo ai. nolaila noonoo iho la ua o Wepa i ke alaheie ana e hana aku ai, i wahi e hoopakeleia' ae ai kona ola. I ke koe ana nae. he hookahi wale 110 poka iloko o ka pu raifela a Alahaki Wepa, ia wa i kahea okoa aku ai oia ia Amaka Zeka me ka leo nui i ka i ana aku: "Auhea oe e Amaka Zeka. o Alahe wale 110 ka i maopopo i ka mea o kaua e waiho ana na iwi iloko o ke'ia ululaau, ina penei iho la ko kaua hoomau ana i ke ki i ka kaua mau pu. a iio ka hoopakele ana ae i ko kaua mau ola ea. eia ko'u manao, *ina nae ia .i kulike me kou. "Ua ike an, aia ka makemakē iloko ou no kuu eke i piha me na pohaku makamae. a'u e paa nei. e haawi 110 au i kela mau pohaku makamae nau, a e hookoeia mai ke ola iloko o kuu kino. me ka loaa pu o ka liele lanakila a;m ia'u, ua oi ae ia mau mea a elua. mamua o ke ame ke elala ia'u. E lawe oe i na pohaku momi nau. a e hookuu mai hoi oe ia'u e hele me ka hoopilikia ole ia. E waiho 110 au i ke eke o na pohaku momi maluna o ko'u lio, a e waiho hoi oe i kau pu raifela maluna o kou lio. me ka hoohuli mai i ke kuau 0 ka pu ia'u. a o ka walia ia oe. o ko'u.wa ia e haalele iho ai 1 keia wahi. a hele aku iloko o ka ululaau. he hookahi wale no a'u.niea i makeinake ai. o ia 110 ko'u ola." No ka nui loa o ka niakemake o Amaka Zeka i kela eke 0 na puhaku makamae. a 110 kona ike pu iho 110 hoi, aole 110 he nui o kana mau poka i koe, p.olaila ua ae koke mai la oia 1 kela manao o Alahaki Wepa, me ka pane ana mi: "Ke ae aku nei au i kou manao e Alabaki Wepa. nolaila e hele oe kau wahi i makemake ai, a e waiho i kela eke ona pohaku makamae, ma kahi a'u e ike aku ai. K nana mai oe. eia au ke waiho nei i ka'u pu me ka hoohuli ana i ke kumu ia oe. h o ka waha ia'll. nolaila e ku oe a hele 110 kahi e loaa ai ia oe ka palekana!" Wehe ae"la o Alahaki V\'epa i ke kaula i hoopaaia ma kona puhaka. me ka hopu ana iho i ke eke ili. me ka haha ana iho o kona mau lima. i na pohaku niomi e waiho la iloko, aia hoi ka makemake i ua kanaka nei e welie ae i kekahi mau pohaku momi. a liuna iloko o kona pakeke, aole nae e hiki iaia ke hana pela. 110 ka mea ke nana mai la o Amaka Zcka iaia. nolaila me ka manao minamina; i waiho aku ai oia i ke eke ili maluna o ka lio. o kona kuemi hope aku la no ia. me ka makaala mau mai 110, o ki aku auanei o Amaka Zeka iaia. a i kona kaawale loa ana aku. o kona huli aku 1a 110 ia imua, a nalowale aku la mahope o kekahi kumulaau.

Aole nae o Amaka Zcka he kanaka no lva\vailiac. e hele pololei mai ai oia 110 ke kii ana i kela eke iii. ua maopopo iaia .aole o Alabaki Wepa he kanaka hiki iaia ke hilinai. no ka mea ua ekaeka kona mau lima, i na hana pakaha ame ka luku haomainoino ana i ka poe hewa ole. I kela nalowale ana aku o Alahaki Wepa. o ka lalau iho la 110 ia o Amaka Zeka i kana pu. a ma kahi o kona hele ana mai 110 ke kii ana i ke eke ili, ua hele hoolalau wale aku la 110 oia iloko o ka nahelehele. a i kekahi manawa e kokolo ana oia j me, ;i na lima ame na wawae, 110 ka me.i aia mau ka manao hopohopo iloko ona. malia ke hakilo mai la o Alahaki Wepa ma kekahi wahi. o kona oili aku. o ke ki mai no ia i kāna pu. He oiaio loa. i kela nalo ana aku o Alahakī W'epa mahope 6 ke kumulaau, ua nihi hele ae la oia. ahiki i ke kaa ana ma kahi kupono, e hiki ai iaia ke ike mai i ka waiho o ka eke ili o na pohaku momi. maluna o kona lio, alaila kau pololei mai la i kana pu raifela. 110 kona manao"110. ina no ka oili ae ke kino o kona enemi, ke kii mai i kela eke. o kona ki mai 110 ia i kana poka hope loa. me ka pololei. 1 kela kaa pono ana ae nae o u:i o Amaka Zcka. ma kalii e waiho ana o ka lio. o kona moe iho la no ia ilalo. me ke kokolo hele ana mai a kokoke. alaila'me kana pu raifc!a. i kio'e mai ai oia i ke eke ili. ma ke kaula e lewalewa ana. a liuki aku la imua o kona alo, ma keia hana nae a Amaka Zeka. ua ku maoli o A!abaki Wepa i kahi o ka hoka. me ka hiki ole iaia ke ki inai i kana pu, 110 ka mea aole ona ike aku i lee kino o kona enemi. I.kela kaa ana mai o ke eke ili malalo o kona malu. o ka eu ae la no ia o Amaka Zeka iluna, me ka hoolalau ana aku 0 kana hele ana. ahiki i ke kaawale a*ia aku, mai kahi ana 1 hoomaopopo mai ai. i ka haalele ana aku a Alahaki Wepa. Ua holuioi o Amaka,Zeka. aole i hele loa •> /\labaki Wepa. aka aia 110 kela kanaka ma kekahi walii kahi i pee ai, e kakali mai ana o kona oili aku. o kona kiia mai 110 ia i ka pu. nolaila he wahi okoa loa kana o ka hele ana aku. a iaia i hoea ai ma kekahi wahi ano malaelae, hoomaha iho la ua moi nei o na Arabia. Aole loa o Alahaki Wepa i aa, e hookolo aku maliope o kona enemi. no kona hopohopo 0 ike mai auanei o Amaka Zeka iaia. o kona kiia mai no ia i ka pu. a o ko ia nei neie iho i ka poka. o ka mea maopopo loa e make ana oia. Ua ike mai nae o Tazatia mailuna mai o ke kumulaau. i ke eke ili o ka waihoia ana aku maluna o ka lio o Alahaki Wepa. a ma kela manawa a Amaka-Zeka. i hoea aku ai 110 kahi malaeiae. aia no o 'Fazana ke nana mai la iaia, maluna 0 ke kimjulaau. No ka manao o Amaka Zeka ua kaawale loa oia ma kahi e hoopilikia ole ia aku ai oia. o kona noho iho la no ia ilalo, a me na maka lioihoi i welie ae ai oia i ke eke ili mailokoj ae 1» kona pakeke, a paa ae la iloko o kona lima, ke ake wale la 110 oia. o ka liemo ae o ke kaula i hoopaaia ai ma ka waha o ke eke, alaiia ike iho i ka hulaii ae o na pohaku makamae, ka mea nana i hoohiaa i kona 11001100 i ka po ame ke ao. •Aia no o Tazana'ke haka pono mai la maluna o Amaka Zeka. elike me ka liona, e haka pono mai ana maluna o kana mea i' makeiiiake ai'e hoolilo mai i pio malalo o kona ikaika,; hakal'ia 110 a hemo ke kaula i lioopaaia ai ma ka waha o ke eke. o ka hookomo koke iho la uo ia o Amaka Zcka i kekahi i lima iloko. a huki ae la me ka hele a pilia pono i na poha-j ku, i nana iho kona hana. ua hoopiha loa ia aku oia me ka j inaina. no ka mea, ma kahi o na pohaku makamae ana i ma nao loa ai .eia ka he mau pohaku iliili o ke kahawai ka uka- j na o kela eke. nolaila I<ii okoa ae la oia iluna, a kiola iho la^ 1 na iliili ilalo o ka lepo. me ka hoopuka an<i ae i na olelo hailiili. a'ina paha aia o Alahaki Wepa ma kahi e kokoke mai ana iaia. aole loa, ua moi nei. o na Arabia. e hoohakalia iho a'na, i lia hookail- koke ana aku i ka make maluna ona. '* j ; Lu okoa aku.la ua o Amaka Zeka i ka ukana apau o ke eke ili iwaho. me ka nana pakahi ana iho i na iliili. ao'e laa: he kapkoa ae o kekahi iliili mai kekahi mai. a iloko o koiia piha inaina. i hehihehi ilio ai kona mau wawae i ua .mau oohaku nei. me ka nau ana iho o kona ku'i. i kau a mea o ka uiha me ka inaina, 110 kona pUlapuia ana e Alabaki Wen-i. Ua hoopiha loa ia aku o Tazana me ke kahaha, iaia i ike 011 mai ai ao!e kana mau pohaku makamae maloko o kana eke ili. i aihueiā ai mai iaia aku. ina nei no kona ike mai i kela mau pohaku momi makamae. aole loa oia e hoohakalia ,iho ana, i kona lele koke ana mailuna mai o kona wahi e kau

"ana, a hookau aku i ka make maluna o Amaka Zcka, aka no kela ike ana mai ana. lie mau iliili eleele koloko o ke «ke, ua hOopau loa ae la oia i kona manao e pepēhi itifti t ka rt&ll 0 na Arabia. he hookahi no ana hana, o ia ke kakati n>|3ic ana ahiki i ka haalele ana iho o Amaka Zcka i kela wahi. 1 kela ike ana iho hoi o Amaka Zcka ua hoohoka ino' il inai oia e ka Lukanela Wepa, kiloi iho la oia i ke ilalo, lalau aku la i kana pu raifela. o kona huli hoi hou mai !a 110 ia ihope. me ka hele ana aku ma ka moali alanui ana 1 ike ai ia Wepa i ka hek, me kona manao no ehookolo aku i kela kanaka. ahiki i ka loaa ana iaia. I kc(a 'hala ana aku hoi o Awaka Zeka, ka iho malie nwi la no ia o Tazana. a loaa kela eke ili ana. me ka ike pu iho i ka mokaki o na iliili eleele, o ke kahawai. akahi no a maopopo loa iaia. ke kumu oiaio o ka hului o Amaka Zeka. aka aole nae he mea i maopopo iki iaia, no kahi i nalowale ai o kana mau pohaku momi, koe wale no ke kolio ana aku. aia 110 ia Alabaki Wepa. MOKUNA XIX. Ma kela manawa a Mugami o ka holo mahuka ana mai na koa Abcsinia mai .ua pono hele wale aku la no oia, ma kekahi aina i malihini loa iaia. O ka mea oi loa aku oka pilikia. aole he maopopo iki iaia o kahi e loaa ai ka wai, a he uuku loa na nieaai i loaa iaia, a no kekahi mau la lehulehu o kona hele auwana ana, me ka inu wai ole, ame ke komo ai ole, ua ike maoli iho no oia. i ka nawaliwali mai o kona kino. Mc kahi ikaika uuku i koe iloko ona, i hooikaika aku ai oia e kukulu i walii nona e hiamoe ai i ka po, i ole ai oia e make i na holoholona ahiu. a i ka wa ao, e eli okoa aku aua oia i tui aa o kekahi mau laau, i loaa ai kana mea e ai ai, a ma kekahi ulia laki nae, ua loaa iho la iaia kekahi inau punawai liilii, o keia ka mea naiia i hoihoi hou mai i ka ikaika iloko o kona kino, a hiki ai iaia ke hoomau aku i ka liele ana imua. Hc malhla nae kela hoomau ana aku a ua o Mugami i ka hele ana. hoea aku la oia ina kapa o kekahi muliwai akea* he nui na kumulaau huaai e ulu ana ma kela wahi, nolaila ua pau ae la ko ia nei pilikia, a he nui no hoi ka manu malaila. nolaila aole ona pilikia i koe, o kona pilikia wale 110, 0 ia ka hoi pono ole mai o kona ikaika. Oiai he loa okoa 110 kahi i koe e hele aku af a hoea no ka aina i noho ai o kona lahui kanaka, hooholo iho la oia. he oi aku ka pono. o kona noho ana ma kela wahi no kekahi mau la. oiai ua nui ka wai me ka ai malaila, aole oia i ike aku iamua. malia paha he walii ia. i like me kela hapa o ka aina 1 hala hope aku, he hana naaupo ka hoonlau ana aku i £a hele ana imua. me ka maopopo ole o kona kulana ikaika kupono. Ma kela noho ana aku a Mugami ma kela wahi, na kukulu okoa ae la oia i kekahi pa laau manoanoa. me ka hana aua i papa'ihale nona iluna o ke kuniulaau. i wahi nona e hiamoe ai i ka po, me ka palekana, a mailaila mai no hoi oia e hele ai e huli i mau holoholona i meaai nana. I kekahi 1a nae. a ua o Muganii i hele ai i ka hahai holoholona. ua ikeia mai la oia e kekahi mapii e kau ana iluna o kekahi kumulaau nui, o keia mapu e ka makamaka heluhelu, o Cuka no ia. kela mapu o ka holo ana mai ia Ta*/.ana al<u, no ka maka'u i ka pu a na kanaka Aral»ia. Ua ike mai ua mapu nei i ka pepehi ana o Mugami i kekahi lioloholOna liilii a make, a i kona huli hoi ana aku no kona wahi. maloko o ka pa laau. ua ukali j>u mai o Cuka mahope otui. no ka makemake o kela mapu. e ike i ka hana a keia kanaka. a o kekahi tio hoi. ua makemake kela holoholona e lilo aku iaia kekahi mau mea ana i ike akn ai maluiia o Mugami.

No; kela hookomo ana o Tazaua i ka lule o na kanaka Arabia ia Cuka, ua konio ka niakemake ame ka lioohilii iloko o Ueia mapu. e loaa mai'iaia ke ano o ka lole o keia kanaka Paele. aole nae he lole o Mug:aini. aka he kapa iii lioloholona. j kikepaia manuia a mahope ona, me kekahi eke īli; e kau mau ana mahope o kona kua. ame kekahi laau loihi. U keia mau mea apau. o ka Cuka ia i hoohihi loa ai. e kaa mai malalo o kona malu. aka o ke alahele nae e lilo mai ai laia. o ka ua holoholona la ia e nalu la iloko ona. me kona makemake ole nae e hoopoino aku i kela kanaka Paele. Ua kupono loa na mea maluna o Muganii, i ka niakemake o Cuka, aole hoi elike me ke ano o ka lole o na Arabia. ka lilo i mea hoopilikia i kona hele ana. e kilepalepa ai, me ka hih|a o kona mau wawae. o ka mea oi loa aku nae o ka hoohiln o ka manao o ua mapu nei, o ia 110 kela eke, e kau la mahope o ke kua o Mugami. Ua hookolo pololei aku la o Cuka mahope o Mugami ahi--Ikc kom .° a ™» oke kanaka l J aele maloko o kona pa. a kau ae la 110 1101 o Cuka maluna o ke kumulaau, me ke kakali ana mai o ka loaa o ka manawa kupono iaia, e kii mai ai a kaili aku 1 kana mau mea i makemake ai, ina paha ia ma ke ano maalea. a 1 ole ine ka ikaika paha. Aole nae i loihi loa ke kakali ana a C uka, no ka hoea mai 0 k a manawa kupono loa ana e kaili mai ai i kekahi mati mea mai ia Mugami mai. 110 ka mea. 110 kā hapalua hora paha kela nolio ana iho a Mugami malalo o ka malumalu o kekhi kumulaau nui. o kona haule aku la no ia hiamoe. no ka ike palia hoi kekahi. aia oia maloko o kahi e hoopilikia ole ia aku ai oia. Aia no o Cuka ke nolio mai la hakilo. ahiki i kona ike alia 1 ka pahola o na lima o ke kanaka Paele, hooinanao iho la ua mapu nei. ua pa'uhia loa ia kela kanaka i ka hiamoe, o a haalele aku la 110 ia o Cuka i kona wahi e kau ana, a kokolo hele mai la maluna o na lala laau ahiki i kona iho ana iho nolalo o ka honu*, maloko o ka pa a Mugami i hana at 1 puuhonua nona. O na wawae ame na lima, ku ana o Cuka ma ka aoao o Mugami. me ka palamimo loa. aohe 110 hoi he wahi niea a onioni ae o ua Paele nei. ke hiolani la oia me Niolopua i ka aina moeuhane. Ke lolelole la o Cuka i ke kahiko o Mugami. a oiai aia ka makemake a nui iioko ona. e lilo mai kela mau pono laia. iloko nae o kela manawa hookahi, aia ka maka'u anie ka weliweli i ke kanaka. O ka wehe ana ae i ko Mugrami kahiko e komo ana ala ole o kela kanaka. he liana pohihihi loa ia. o na mea wale 110 i hiki laia ke lawe me ka maalahi. o ia ke eke ili ame ka laau loihi. e waiho ana me ka pili ole aku i ke kino o ke kanaka Paele. Oiai nae. ke hopohopo matf la ua mapu nei, o puoho ae auanei ke kanaka Paele, o k(jna houu aku la no*ia i ke eke ili ame ka laau, hoomaka aku 1a e holo a pinana iluna o ke kumulaau. alaalawa mau mai ana 110 hoi oia ihope. no kela maka u no i ke kanaka, oiai nae. ina he nui lakou mapu ma kela wahi, ine ka piha j ka huliu, aole oia e hopo iho ana, ina tio he matr kaiiaka lehulehu. e hoonahoa aku ana imua ona. aka no kona.ike i kona hookahi. a aole no hoi he mea e huhu ai oia. ua lilo kela holoholona i mea hohewale. O ka hianioe hoi ia ahiki i ka puoho ana ae o Mueami, i nana iho kona haila ma kona aoao, aole kana eke ili, pela pu hoi me kana laau loihi. nolaila ku ino ae la oia iluna. me ka liuli ana ma kela ame keia wahi. aole ona ike aku i kela mau waiwai i kekaln uhane. o ka poe i make. 110 ka mCa lia maa na kanaka Paele i ka hoomanamana; aka nae, iaia i nana pono iho ai iluna o ka lepo, akahi no a hoopauia āe kona pohihihi i ka ike ana iho i na kapuai ame na lima o kekahi mapu nui, e kakau ae ana me ka moakaka loa iluna o ka lepo. | : (Aole i pau. ,