Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 25, 24 June 1921 — KA HUAKA'I MALIHINI A NA KEIK KIPIKOA HAWAII NO KA IPUKA GULA O KALEPONI [ARTICLE]

KA HUAKA'I MALIHINI A NA KEIK KIPIKOA HAWAII NO KA IPUKA GULA O KALEPONI

(Kakauia e George K. Kane) Mr. I.unahooponopono o ka Xupepa Kuokoa_, ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii; Aloha kaua:—E ao mai ia *u e kuu Soloinon, no 'u hoi ke kauwahi kaawale o ka kaua hiwahiwa, ke l<»aa ia'u ke alohaia ame ka oluolu e kou puuwai ahonui, 110 ka'u huakai nialihini mua loa no ka Ipuka Gula o Kaleponi. ame kn'u poe keiki, na keiki opio alpha' hoi o ke kipikoa i. ka ehuehn o na hana olohani hooweliweli a na kela uniona ilipuakea o Kapalakiko, i ka hauoki hoi o Maleka innnisi ili, me he ipo la a'u i lohe wale ai; kaomi malie. lle oiaio, i ka loaa ana mai o ke kauoha mai na poo nui mai o ka Hui Matf<on mai Kapalakiko mai ia Kakela me Kuke ma Honolulu nei, no ka makemakeia i mau keiki Hawaii no ka hoolawa ana i ua moku 0 ka hui i haaleleia e na kela uniona, mamuli o ka hoemiia ana mai o ka uku, a mamu,li o keia kau6ha a na ppo nui i na akena maanei nei, ua hoomakā koke -ia'ho na hoolala ana no na koiki 'llawaii, e aa ana v hele a lawe mS.f i n'a, moku o ka hui i kukulūia no ka nele i n.i kela. 0 keia hana, ua woihoia ae ma ka lima o ka Peresidena Joe MeGuirc, o ka Aliahui o ha Poōla, a oiai au he l<akaholelo no keia ah'ahni, ua waiho koke mai no ka peresi<lena i •keia hana iloko o ka poho o ko'u lima. inaniuli o ka loaa ole o ka mea aa e hole.no Kapalakiko, i ka enaena hoi o ke kalma o na k'ela liniona, ame ka lawe pu ana hoi i na keiki opio Hawaii. He oiaio, ua haawi aku au i kuu ae, malalo.hoi o ko'u mau haku hana,- oia hoi ka nui Stevedore McCatoe, Hamilton Renny Go., ' Poalua, Mei 16, hoomaka au i ka ohi ana i na keiki.Hawaii, e aa ana e hele ]>u ine a'u, aole nae i lilo i hana maalahi, oiai he ii\ii o lakou i ae a pau hoole no na olēlo hoowēliweli a kekahi poe e hoomaka'uka'u eina, eia nu,e owau ka mea oi loa nku o ka hoiuoia, no ko'u lilo i m?a..wawahi olohani a na uniona, ame .ha olelo hooweliweli ho'u, eia nae aole au i lilo i mea liohe wale, o ka'u walē no i ka poe walaau a hoino ia'u, aole au he kanaka ho'iho'i hope i ka'u olelo, ina au e ae e e hele ana au iniua, ina uo ia he mea no'u'e lialawai ai me.k'o'ii hopena, oiai he maii mēa likē walē' ho ia o ka make ame ke ola ia'u, aole no nae ia he mea p pau-iu o na hoino ana no'u, a pani loa au'i' ko'u mau pepeiao me ka hoolohe hou ole i ka lakou mau olelo. Ua pau holookoa ia'u ka pulē i ka hooponopono ana i ka'u poe keiki i aa e hele pu me a'u, nō lakou ka huina o kanakolukumamaiwa, no kp lakoumau ]iepa holomoku, mai ke kajpena mai o ke Kukui; he oiaio "ua loaa ko lakou mau pop.i holomokn, a pela no hoi īne a'u, oiai ke kanaka o keia mau opio ko lakou makua hai no ka aina inalihini. Noliiila, i ka hoea ana mai i ka roakolu, Sfei 25, ka la hoi e haalele iho ai ka ;S. 9. Wilhelmina i, iW kaiaulu aloha 0 Ilawaii, ka la hoi a'u e poina ole ai 1 na lfl apau o ; ko 'u ola ana, no na olelo i kamailioia mai a. pela hol mo ko?u miau keiki e akōiikoa ana imua o ko'u alo rtra ka hpra 3 p. m., ka poe hoi i aa e aU pu me a'U i ka moana no ka> hihoki Maleka, ilipuakea hooanuanii ili. He oiaio, ma ka Uwapo 15, kahi hoi e pili āna o ka S. S. Wilhelmiina, ka nene aukai nana e hii (iku i na keiki Hawaii o ke kipikoa no Kapalakiko, ke ike la au i ka'u mau keiki mP ko'lakou ma\i paiki lole paleahi, pela hoi irre ka puili pu ana ho.i jne ka lakou mau mea aloha pakahi, a'u i hoomanao ae. ni no'u iho, aole iwaena o lakou ka'u mau mea aloha, a ike pu ilio la no hoi au, ua lawa! na ōlelo hoino no'u me ka inoa Geo. K. Kano wawahi olohani a na uniona,, i kumu o nele ai au i ka 'u mau mea aloha, a aloha wale ae la no aū no'u iho, i ke ku hookahi, aohe lua e kohu*ai f oiai nao, ua hele niua au q ike i ka'u mau leialoha, ka mea Jioi nana e malama i kuu inoa. aole loa wa e nalowale ai, na laua e.hoohua a hoonui aku i ka'u mau mamo ma keia hope aku, no ka mea o lakou wale iho no ka'u mau mea aloha, ka mea imua o ko'u mau inaka ponoi. Oiai e makaukau ana ka Wilhelmina 0 haalele iho i ka uwapo 15 lululima aloha pu iho la au me kuu ho«ahaoau John Pau ka makua oiaio o ka wawahi olohani ame ka hoopii ukuhan'a ame a'u hoi kona kokna-olni he elua wale iho no niaua, i' lehulehu i na keiki poola o ka uwapo, a pela hoi me kuu peresidena maikai Joe Mt!Guire, a pola hoi me kek«ihi poe keiki poola kakaikahi, a pii aku la au noluna o ka moku me ka'u poe keiki, a ma ka palekai o ka moku makou i nana mai ai i na hoaloha apau i hele ae e ike ia makou, a o ka wa ia o'u i kamailio mai ai, oiai au e nā'iia mai ana me na inaka aloha uo ka ainahanau, kahi olelo hoi a'u e poina oJfi ai, elike me ia a'n i hoike mua ae nei. ''Haupli makou t ina oe e ho'iho'i ia mai ana iloko. o ka pahu kupapau." O ka'n whhi olelo /wale no i ka mea nans kci£ maU olelo o ke aloha ole ia'u, "makālō! E ike hou ana no oo ia'u, e]ifte hie ia au e ike mai la ia'u," a akaaka aku la au 'iaia ma ke ano uahenehene, "eia hae kana walii hope: lpn ia, ina oe e hoi ola mai ana. Keoki, you never e.ome, home again." 0 ka'u wahi olelo namu hoi iaia: you ever so mueh; you'll see mē ftgain." Mn ka hora 4 p. m. ponoi i kani ai ke oeoe hope lpa, a ke mele lahui lior o kuu aina aloha Hnwaii Ponoi, me ke mele lakui hoi o ka aina makua, e meleia mni ana e k$ Bana ilawaii, a'u hoi e ikē la i ka ptlia poho : o ka uwapo 1 na kanaka, a pela no h'oi riie ka oneki o ka Wilhēlmin!t. ua ohuohu pu i na ohua a i hoonui loa ia ae hoi e ka'u poe keiki apau, me na hiohiona koa malnnh o iakou pakahi apiiu, me na minoaka h'auoli. KH\ nae iloko iho o'u, aia na hooinanao o ka ainahanau; k? kau mai larimua o ko'u mau maka,'a p*la hoi īne ka'u mau loi. aloha. me 'na niea iiloha. a/u i haplele iho niahope, a kau mai la 'imua o'u ko aloha o kuu innnia ame kiiu'papa e noho mai la i Kauai, e nahēa āha n'o paha i ke &ani

o ka ohe a Kauakahialii, i ka laula hoi 0 Kapaa, i ke kee nalu o Makaiwa, a eia hoi au o Lopaikihelewale, ke auwantf hou nei no i na ale o ka moana a'u 1 kamaaina mau ai. O ua wahi keiki auwana nui wale la no Kauai, he mana no ia'u e hele. Aia ka moku e nee malie la nomua, iloko o na haawi aloha hope ana a ka poe o ka aina ame makou, a ia makou i kaalo iho ai mawaho o ka uwapo Aiakea, nana tvale Hiō 'la au i kuu wahi }oi iiuku ivi;aena o na keiki e auau ana, 'aolē o'u wahi mea a ike aku, eia n*e aole o'u hopohopo .nrtna, oihi he kaiknaana koha a ia makou i noohuli j»ono ae ai mai ka hale ipukukui aku, a luiu pōlolei aku la Koi ka ihu o' ka Wiihelmina no ka nuku o Mamala t i kahi boe apiki/ holeholeiwi, naiia hope mai lā au i na hio&lona aloha o ke kapitala o .Honolulu, htr wa]o ae la no ko'u Hloha i ka uka o Puunui ame Makiki ame ka lihikai o «Kakaako. Ia makou i kaa pono aku ai i ka nuku o Mamala a huli pono ae la hoi ko makPu ihn no ka ,bikina „aku, o ko'u wa ia i hoopuka ae a'i ia m*atm olelo, e kaupale ana i na olelo hoino no'u ame na olelo hooiloilo. /VEia au ke hele nei me lea 'u mau keiki i ka aina malihini, o 'na "olelo h'ooiloilo no'u i HaWaii nei no ia waiho }ho, a huli hoi mai au, o ke Akua no kō'u alakai. aole loa b'u ihea e nele ai ma ,Ona la." Kulu iho la ko'u mau waimaka no na olelo awahua o ke aloha 010 no'u, a'n hoi i kaomi malie iho ai iloko o kuu puuwai i hoehaia me ka hoomanawa'nui. ' ' Pau ae la ka'u naua ana i lee kaona, lioi aku la aii iloko o ka mokn e hooponopono aii i kahi o ka'u poe keiki o hi : amoe iho ai iluna o na moe, elike me ko ka oihana koa, a makaukau no hoi kahi o kela ame keia keiki, hoomaopopo pu aku la au i na pahuai a makou ame ka jnakou ai e ai iho ai, no ka mea, ua loaa ia'u ke kauoha mai ke pookuene hui mai o ka 'mokn, o na mea ripati au e makpmpike ai, kamailio aku iaia; maikai loa iho la au ame ka'u poe keiki. Hele ho Hōi a' pau ka makou iii ana, ā pono na mea apau, akahi no au a pii aē iluna o ka oneki o ka moku a ka'u po'e keiki e hauoli ana, me ke kani o ua pila, a lakou hoi himeni ana, i na mele aloha o Hawaii a 'u e ike la, me na lioomanao poina ole, mo he la, eiā' no au i ke kAoiia o Iloholulu nei kahi i nol|o ai mamuli o ka hone mah*o ka leo'o ka pila a ka'u m&u k'eiki, e hauoli ana iluha o ka oneki o ka moku me na uiea apau. -Huli aku la au e nana i .ī|i ainaj o Makapuu wale no ka'h i'- ike Aku, m* ka hele hoi o Kaimana Hila a, koe iki i ka ohiiku ale, no ka mea *o ka ho"ra 6:30 p. m. ia o ke nhiahi, a ka ihu o ka moku e holo ana E., a kahi makani uuku aheahe malie hoi e kaomi malie iho ana i na alo apiipii o ka moana, a nie he wai la ka lkna malie. No keia mau hiohiona a'u e ike la i ka noenoe li'ula, i ka okuku mai hoi o Kaimana Hila i ka hokua o ka ale ine he kaupu hehi ale la no Jca paoana; hoomanao ae la au i keia wahi mele kaulana o Hana ua lani haaha: » O Kauiki, Au i ke kai; Me he manu la, Kaomi malio. He oiaio, ine keia mau hali'ali'a iloko o 'u, hele mai Ia na aliimoku e olelo ia'», ina paha owau ke alakai o keia poe keiki Hawaii kipikoa, ae aku- Ia au me ko 'u lilo i mea ,nui ia lakou, me he ln owau kekahi o na aliimolm, a i ka uhi ana mai o ka pō ine ka ha\i'oli a kani ka hora 10 o ka po, laweia mai na keiki apau, a i ka aneane ana e lā ka lohe ia'u mai kekahi mai o ka'u poe keiki, eia he poe uniona ke hoohalua net ia makou iwaena o na oliua. Ila hoomaka koke no au o kukulu i na keiki no ke ku kiai ana, he elua keiki 0 ka uwaki, no ka malama ana i ka maluhia o ko inakou wa e hiamoe ai, a ia'u no hoi ka uwaki hope loa t ao no hoi ka me he la m a ka'u hoomaopopo iho no'u, he elua wale no paha o'u wahi hora i moo ai, no ka poiio o ka 'u mau keiki lu&lalo o malama &na, he mea «pono ia 'u ke makaaīa i ko Jakou pono, oiai he kanaka 'āu i maa 1 ka holo moana, eia nae, aole.loa he mau kuia i lōaa ia makou ahiki i ke ao ana ae. Poaha, Mei 20, ua nalowale ka aina, he kai wale ho kau e ike la i ka ili hualala hoi o ka moana, a'u i hoomanao ae ai i ka Makua Lani, kuu alakai, no'u ame ka'u poo keiki, oiai o'ka'u huaka'i malihini mna loa' keia e au nei no .ka Ipnka Oula a'u hoi i' lohe wale ai akahi hoi a ikeniaka, eia au 'ke''hele" kino nei. Huli ae la nu e-nana ma ko makou aoao homa, a ike aku la ua ika piko o Mauna Kea i ka hele a halii i ke, kai iho hoi a ke he hani hoi kau me he papale liapu la o ka hoopuni ke nana akii, mp he la'ke ike la au ia Laieikawai, ka alhha 'a Waka i ka eheu o na mnuu; a hoomanao ap la au i keia wahi hunieni i paanaau ia'u i k6mau la kāmalii: .Aloha.no Hawaii Ka moku oi ae, ' ' Hawaii Nui o Keawe, lJa mau, ka ea ou. Ma ka hoea aha i ka manawa ai i lioopau ae i ko 'u nana ana i keia mau hiohiona nani o kuu aina aloha, a hoi aku la au e »i mo ka'u poe keiki 'me he makua ponoi la iwaena o kana 'mau keiki, ua ai lakou elike ine na mea e haawiia mai ana, me ka olplo pu ma/ o ke kuene ia'u, o ko'u wahi e ai ai, o ia 110 ka rumi aina o na aliimoku, eih nae ua hoole aku au iaia, me ko'u olelo pu aku, aole o'u makemake e hookaawale rjca'u ai aha mai ka'u poe keiki mai, ho makemake au e ai pu me lakon i ike au-i ke ano o na mea&i e. haawiia ana ia lakon, a pola hoi me ke ano o ka lakou ai ana, a ua ōlelo njai ke poo kuene ia'u, o kou kuleana no ia ina o kou inanao ia, aia no ia oe. He oiaio, e ai pa m.iu ana au me ka'u poe keiki, oiai he m'au paliu poi ka makou, loaa mai la no hoi ka.pipi, ke kamaho, he o'no hoi k'au ke ai iho, ho ka lehulehu o na waha, nolaila, o na meaai apau e loaa, mai ana ia 'makou, he ono wa.le no me ka hauoli pu. I ka pau ana o ka makou ai ana,- Ipiia mai la ia'h ke. kauoha mai'ka mnlamamoku mai, be makemake oia e ike ia'u, helo aku la au e hui me ia, a haawi mni* l'a oia ia 'u i ka hana, o ia ka holoi pena, ka hoomaemae ana i īia kakehuki ukana aine ke pena, o ia kuu wa i olelo aku.ai iaia, aole e hiki ia'u ke hoohana wale i keift poe keiki.Hawaii, no ka mea, o ka aeliko i kamailioia mawaena o makou ame ko makou mau. haku, aole makoH e haha ahiki ī Kapalakiko, uie ko makou uku ia i na la apau, a e hooma'ka ana 'ko mako'u hana ana māluna ona mokuahi o Matsou, i

kaukau do ka liolo ana uo Honolulu, a ina tio kon makpmake e hoohana i na keiki Hawaii malalo o 'u he uku okoa a'u e kaki ai i ka "Wilhelmina nei. U& haawi koke tnai oia i kona ae, a ua hoomaka koke no au i ka hoohana ana i kela ame keia keiki* maluna o na ka nui ma keia la, me ko'u hookawale ana ikela ame keia keiki maluna o ha hana pnkahi i ka holoi kekahi, i ke pefia kekahi, i ka hoomaemae hoi kekahi i nii kake huki ukaha, a iia hōoko keia poe keiki i 1;a hana me ka eleu, oiai, he ppe keiki hoQlohe wale no keia apau loa, oiai nae o ka hapanui o keia. poe keiki aole loa lakou i honi mua i na en o ka moana, hp kakailiahi wnle no o lakou me Jt«'a t>lelo pa aku ia lak. e a'o mai oukou i ka nana elike me ka ike a'u-e haawi aku nei ia oukou, i ko kakoii wa e hom aku ai no Kapalakiko a hookaawaleia akn oukon niai ia'u aku noluna o na .moku like oie, loaa mua i& 6ukou na hoomaopopo ana i ka hana, a he hookahi no mea nui o ka hoolohe i ka leo o na aliimoku. Eia nae he hu no hoi ka aka i ka'u poe iki, i ka hohono no o ke pena, .eha ke poo o kekahi :i hoi e hiamoe, pela no lakou e hoi liilii ai ahiki i ka manawo pau o ka hana, aoln nae au i ahewa aku ia lakou, no ko lakou hana ana pela, oiai he mea mau no ia i ka poe apau i maa ole i ka holomokn, ke poluea ame ka niahiea, a ka malamamoku hoi i ninau mai ai ia'u: "Auhea ka hoi ka nui o kau poe keiki hana?" Olelo aku la au iaia: "Ua ma'i lakou i ka ma'i o ka inoana nei." Olelo mni la oia, "0 oe no ko lakou lhna, haawi oe i manawa no Jakou, he mea pau wale no keJa ano ma'i." Kaawi aku la au i kuu mahalo iaia, olelo pu aku iaia, "aole au i hounaiā mai me keia poe keiki Hawaii, no ka hoouna ino ana ia lakou, aka, no ka malama ana ame ka mahele like ana maluna o kola aine keia mokuaJii o ka hui Matson, a o na hana apau e hana a lawelaweia ana e na keiki Hawaii, o ka'u hana ia o ka hoi aku a hoike i ko'u mau haku elike me ka lakou ia r u. • Ua lilo iho la au ame. ka malamamoku. i mau hōaloha maikal loa, a ua hoohana au i ka'u poē keiki apau iwaena o ka poe wakemake i ka hana, a o na keiki makemake ole no hoi hookuu no au ia lakou e hauoli msu no lak(m, me ka hala ole hoi o k'o'u l6he ana i ka L leo o ka pila i ke ao ame ka po, a ma ke ahiahi no lioi o keia mahope k iho o ka pau aha o kk inako'u ai ana, hele ipai rtei ke.ip. wahi haole oluna o i ka mokn a olelo ia'u: l " "-Vla ka moolelo o Kapalakiko nei, o Ica mua loa keia o kekahi huina nui o I na keiki Hawaii e hele nei, aole loa mai kinohi mai, elike me ka mea i ike- : ia, he eha a eoho a umi keiki Ilawaii, aole oi aku elike me keia." Eia hoi ka'u: •'O keia poe k«iki Hawaii apau lo e hele nei/ pde koa lākou a wiwoole. He makemake lakou e ikemaka i ka hana a na unioiia o Kapalakiko." Olelo mai la ua wahi haole nei ia'u: "He oiaio no ia, ina he like na kela uniona ame na kipikoa o Kapalalako, he hana paaleikl loa in oukou ka lilo ana i poe hana noluna o keia. mau moku, no ka hooh6lta o keia poe kela uniona, i ke noi hoopii ukuhana a" na kipikoa uniona o ka uwapo, pela i lilo. ai keia olohani a na keia uniona i m'ea ole, a oukou o hopphopo ole'iho ai no lakou t i ko kakōu 'wa e hoea aku ai, no ka mea, aia wale no lakou mawaho o na uw.ipo, koe \v%le no ina liele oukou mawaho o ka uwajto, e loaa ana oukou I ia lakou eli'ke.me ka kakou mea i lohe [ ai ma keia la. j He oiaio ma ka hora 3 p. m. o keia la i loaa mai ai ka lohe ia makou ma ke kelekalapa i ka pepehiia ana o k«1 kahi poie 'uniona ole e na uniona a ua ano pioo no ka'u poe keiki no keia ! mau nuhou hooleleliauli eia nae ua hoike aku au i ko'u maka'u ole no keia inau lono imua o lakou me ka hoolana mau a ua lilo iho la keia lono i miea ole ī na keiki Hawaii, me ka pau 0 ko lakou manao, ina no ko makou hanaia mai i kekahi hana e auamo ana uiakou apau loa i ke ko'iko'i o ka hakaka ana me ha uniona, me ko makou koko ponoi, no.ko makou mau ola iho, no ka hana a na haku i haawi mai ai ma ;ko'u liina no ka hooko ana. piai nao maua e kamailio ana no na mea e pili ana no makou, ninau mai la kehi ia 'u: , m O oe anei ke alakai o keia poe keiki Ha.waii?" Ae aku la no hoi au, me ko'u akaaka pix aku i ka hooniele a keia wahi haolo. 1 hou niai la kela ia'u: "E olnolu anei oe e hoike niai ia'ii i kou inoa?" kunou aku la no hoi au me ko'u hoike pu ana aku i ko'u inoa, me ka nnnoaka pu no ltoua noi mai. ' ''O Goorge K. Kane ko 'u inoa,'' me ko'u hoomaoe pu ana aku hoi. " Heaha kou manao no ko'u inoa?" Eia ka olelo a keia holo ia'u: j '/Gf.orgfe Kaue, o oe kokahi kanaka j koa loa, no ka moa, aole oe i ike miia ja Kāpalakiko, oia nae, ke aa nei oe e | hēle i kola aina e kapaia ai | oe 'he wawahi olohani a na kela uniona', ano pii ae la ko'u wahi kai no j keia mau 01010 a keia wahi haole, a no ka ike paha o keia wahi haole i ke ano hiena o ko'u hiohiona, kamailio mai la oia ia'u me ka leo oluolu loa, me ka minōaka pu hoi. "George, aole oe e huhu ia'u, a manaoio no ka'u mau olelo, aka, e hoike aku au ia oe, o oe ke kanaka Hawaii mua loa i hele no Kapalakiko me ke.kahi heluna nui o na koiki Hawaii i ka manawa hookahi." oia hoi ka'u wahi olelo hoakaaka i ua wahi hoa haole nei o'u: "O keia poe keiki Hawaii apau loa, o. ka u poe keiki ponoi no ia. Owau ko lakou papa, pela lakou e hele pu nei ine a u t no ka Ipiika Gnla, me ka nona ole ia mea he unlona." Minoaka iho la kela ine ka olelo pu mai ia'u, "o keiu poe Hawaii opio apau loa, ua piha loa lakou me na meakani ame ka nui o ko lakou hanoli. He hoi ka u me ko'u hapai mau no ia kapoe Ie ale a maoli no na Hawaii. Eia koni na Hawaii: "Mai ka poe opiopio ahiki aku ī na olomana ame na olole<le he poe ike wale no i ka hookani pila ame ka himeni ma ko'u aina o llawaii. Ilooia mai l a no ua walii haole nei ua pololei ka'u mau oleld, no ka mea, he nm na wahi le'ale'a a na i hele ai apau ae la no hoi kamailio ana, no ka mea hoomaka a- la na le'ale'a oluna o ka moku mai na kuene a ka poe aila ame paoahi, hui « e la i £ 00 . kabi, he hulahula U i, ; >na ame na hana hooikaika kino. 1 oJ e aku au o nana i ke panana, ike J' . | a au ko hele nci •nakou Uuna o N.N.K „ hahai mau ana hoi i ka hikiiia hen ' nia nae he malie ka moana roai o u <», e hoike

mai ana he maluhia k|a huakai .n* keiki Hawaii ame ka mnehīāe'i ka nūi" o ko ke Akua ahonui. Poalima, Mei 27_ he wahl un liili ko ka monna, me kahi oaniani i eia nae o ka malie o ka moana he o ia | mau no ia. Pau-ka makou ai an,a .Ipfta mai la ke kauoha e aila i na hiū waapa, Jte p«na ame ka holoi ana, he 14 no a'u wahi kfriki hana o .keia la, a olelo mai la ka malamam.oku ia'u: i " Mahalo maoli au i na keiki-Ha-! waii, eleil loa lakou i ka hana, a hui pu no hoi me kou makaiikau," a ninau j 'mai la oia ia'u: "Ua holomokh* mua no oe?" 1 aku la an: "Ma na kai o llawaii 14 makahiki." Aole oe i poina i na mea apau o ka moku." <l Aole loa au e poina ina hana apau o ka moku, ua hiki ia'u ke hooko-i na hana like ole apau i pili' i na mea o ka moku, koe aku na hana iloko o ke keena wiliki." liaawi ma'i la kela i na ipalialo ia 'u, me kona kakau ana ilokō o ka apanā pepa i ka hana a'u e hana ai, me ko'u ike pu iho e hoao ana oia i ko'u makaukau ame ka ōle. Mahele koke aku la.no au i ka hana a kela nme keia keiki, me ko'u kuhikulii pu āku i ke lino o ka hana āna o ia wahi. a ua lilo loa i mea ole i-na keiki Hawaii apau % i apo mai i ka'u mau kuhikuhi ana, he mēa hanōH ho ftoi ia'u ka ike aku i na keiki o lawelawe mai ana i ka hana mo ka eleu, me ka. hoihoi a hauoli mau o na hiohiōna o na keiki ,ke nana akn, hui pft iho me ka oolea maikai o ke ola kino, aohe lūa elike ai me na oiwi op'io HaWaii. Mh ka hi>ra 8:30 au i haawi aku ai o ke kakaaiaka i ka mea kelekalapa oluna o ka nioku no ka hoike ana mai i Hawaii nei, !i ke aloha o na keiki hipi l;oa Hawaii, oiai makou he 3030 mile a oi iwaena o ka moana, ine ko'u kakau pn §ina s ae hoi i na ahe lau makqni no ka lawe ana aku i kuu aloha i ka 'u mau mēh aloha apau, mai kuu mau iuaui e nbho ana i'Kauai, a i ka Ua Knkalahale o Honolulu, kahi a ka '"u mau mea alōha, a i Waikiki hoi, kahi o kuu alkane aloha Chās. ,K. Kealoha. j .Ponono, Mei ke hplo nei makou E. Ph. E. ka ihu, he N. ka makanl me kahi ua. liilii pu; malie .ka moana'; ho o ra mau ka lana malie me he wni la, a puīe iho au iloko o'u me ka i pū iho: He aloha ke Akua, o Oe no ko "makou alakai ,aole loa o makou mea e nele ai. Ma keia la Ke 12 no a'u wahi keiki i hana, o ka hapanui he Wili hulūhulu iluna o. kahi moe; olelo mai la eba ke po%, a o kekalii hoi he anu, a o j k'ekahi hoi he nahu ka Opu, a 0 'kahi [ kanaka apiki no hoi o. Kalena i Ha'lej auau, nui loa ia ohana, eia nae,. aole au i hōkikina Wle'aku ia lakou, nō ka ' mea, he uku ko, lakou i na la apau, elike me ka a o keia a makou o haiia nēi, he'hku okoa koia. .Nolaila hauoli mau no'lakou me ka hoouluhua olē mai ia 'u, a ua hanaia ka hanā me ka holomua i na wa 'apau, aōle' m'au hoohalahala a na alilmoku, pau ae. la ka hana ō ke ahiahi, o ka wa ia o'kēia poe kēiki apau a'u e ala mai ai he le'ale'a ka pau ae.Ta ka ma'i, hu ae la no ko'u aka i keia hanai a kamalii, a hft hookahi a'u in'ea mhhalo, aole o lakoii hakaka a hoopaapau, he like ko l'akou noho ana, a mā ka hoi-a 8 o ke ahjahi, halawai iho la makou me ka 3-anoa i ka hapM.uhlikē o ka moana a hookahi tausflni haneii mile a oi, me he la he' elūa. wale no mile k'a mamao mai ko makou alahele aku. O na kukui_wnle.no ke"ikeia aku, a hoike pu ia mhi la no hoi ia'u, ma kekahi la ae t o ka, Lapule, e loaa ana ia makou kā ike no ka hookokoke mau aku i ka Ipuka.Gula, i ka hū'ihu'i 0 ka makani ke pa mai. Ona hiohiona iho la ,ia no ka hoea ana aku no ka hauoki. (Aole i pau. .4 .